ابن حمزه طوسی: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز (مهدی موسوی صفحهٔ ابن حمزه را به ابن حمزه طوسی که تغییرمسیر بود منتقل کرد) |
||
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | + | '''«عمادالدین محمد بن علی بن حمزه طوسی»''' (زنده در ۵۸۵ ق)، معروف به «ابن حمزه»، از فقهای بزرگ [[شیعه]] در قرن ششم هجری است. معروفترین کتاب [[فقه|فقهی]] او «الوسیلة الی نیل الفضیلة» است که به همین خاطر او را «صاحب الوسیله» نیز گفته‌اند. | |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = محمد بن علی بن حمزه طوسی | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = قرن ۵ قمری | ||
| + | |زادگاه = [[خراسان]] | ||
| + | |وفات = قرن ۶ قمری | ||
| + | |مدفن = [[نجف]] | ||
| + | |اساتید = محمد بن حسن شوهانى،... | ||
| + | |شاگردان = عبدالحمید بن فخار بن معد،... | ||
| + | |آثار = الوسیلة الی نیل الفضیلة، [[الثاقب فی المناقب (کتاب)|الثاقب فی المناقب]]، الرائع فی الشرائع، مسائل فی الفقه، الواسطة، المعجزات،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==زندگی‌نامه== | ||
| + | ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی از عالمان اواخر قرن ۵ و اوایل قرن ۶ هجری و اهل [[خراسان]] است.<ref>آشنایى با علوم اسلامى، مرتضی مطهری، ص ۲۹۸. </ref> بعضى او را هم طبقه شاگردان [[شیخ طوسى]] دانسته و بعضى دوره او را از این هم متاخرتر دانسته اند. و چون زندگى او معاصر با شیخ یا پس از درگذشت او بوده است، با توجه به جنبه فقاهت به او ابوجعفر ثانى یا ابوجعفر متأخر گفته اند. ابن حمزه را باید از پیروان مکتب فقهی شیخ طوسی به شمار آورد. او همچنین معاصر با [[شیخ منتجب الدین رازی|شیخ منتجب الدین رازى]] است. | ||
| − | + | محمد بن حسن شوهانى که از بزرگان فقها و از [[مشایخ]] روایت و [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] از اساتید ابن حمزه بوده، و سید نسابه عبدالحمید بن فخار بن معد از شاگردان اوست. | |
| − | |||
| − | سال | + | سال وفات ابن حمزه دقیقاً معلوم نیست، شاید در حدود نیمه دوم قرن ششم قمری درگذشته است. صاحب کتاب «[[تأسیس الشیعه لعلوم الاسلام (کتاب)|تأسیس الشیعة]]» مى‌گوید: «من تاریخ وفات ابن حمزه را نمى‌دانم، فقط همین قدر مى‌دانم که وى در [[کربلا|کربلا]] فوت کرد و در باغى بیرون از شهر [[نجف]] دفن شد.» |
| − | ==آثار و | + | ==آثار و تألیفات== |
| − | ابن حمزه | + | ابن حمزه تألیفاتی دارد که صاحب [[ریحانة الادب]] برخى از آنها را به این ترتیب ذکر مى کند: |
| − | #[[الثاقب فی المناقب (کتاب)|الثاقب | + | #الوسیلة الى نیل الفضیلة؛ معروفترین اثر ابن حمزه کتابی است فقهی به شیوه [[فتوا|فتوایی]] که شامل همه ابواب فقه است. این کتاب بر اساس آنچه از نامۀ علقمی وزیر به تاج‌الدین ابن صلایا برمی‌آید، از رایج‌ترین کتب بین شیعۀ [[عراق]] (به خصوص [[حله|حلّه]]) در سدۀ ۷ ق. بوده است. |
| − | #الرائع | + | #[[الثاقب فی المناقب (کتاب)|الثاقب فی المناقب]]؛ این کتاب به ذکر فضایل و [[معجزات]] انبیاء علیهم‌السلام، [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله و [[اهل بیت]] آن حضرت می پردازد. |
| − | + | #الرائع فی الشرائع (در فقه) | |
#الواسطة. | #الواسطة. | ||
#المعجزات. | #المعجزات. | ||
#مسائل فی الفقه. | #مسائل فی الفقه. | ||
| − | #التعمیم | + | #التعمیم. |
| − | #نهج العرفان الى | + | #التنبیه. |
| + | #کتاب فی قضاء الصلاة. | ||
| + | #نهج العرفان الى هدایة الایمان (بنابر نظر صاحب ریاض). | ||
==ابن حمزه در نظر عالمان== | ==ابن حمزه در نظر عالمان== | ||
| − | * [[شیخ منتجب الدین رازی|شیخ منتجب الدین]] (متوفای بعد از | + | *[[شیخ منتجب الدین رازی|شیخ منتجب الدین]] (متوفای بعد از ۵۸۵) در کتاب [[فهرست شیخ منتجب الدین (کتاب)|فهرست]] خود که شامل تراجم رجال بعد از [[شیخ طوسی]] است، او را چنین یاد کرده و ستوده است: شیخ امام عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی مشهدی، فقیه عالم واعظ او راست تصانیفی، از جمله: الوسیلة، الواسطة، الرائع فی الشرائع، المعجزات و مسائل فقهیة. |
| − | * [[شیخ طبرسی|شیخ طبرسى]] | + | *[[شیخ طبرسی|شیخ طبرسى]] نویسنده کتاب وسیله را به عنوان شیخ بزرگوار و امام علامه فقیه ناصرالشریعه، حجت الاسلام عمادالدین تعبیر آورده است. |
| − | * [[میرزا عبدالله افندی|صاحب | + | *[[میرزا عبدالله افندی|صاحب ریاض]] در جلد پنجم کتاب خود در مورد او گوید: «شیخ بزرگوار امام عمادالدین ابوجعفر محمد بن على بن حمزة الطوسى المشهدى. فقیه بزرگوار و واعظ گرانمایه اى است...».<ref>ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، ج ۵، ص ۱۲۳.</ref> |
| − | * مرحوم [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|سید محمدباقر موسوى خوانسارى]] در | + | *مرحوم [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|سید محمدباقر موسوى خوانسارى]] در کتاب شریف [[روضات الجنات (کتاب)|روضات]]، شرح زندگى او را آورده و درباره او مى نویسد: «الوسیلة و الواسطة که هر دو از متون فقهى مى باشند، از تالیفات او هستند و خوشبختانه هر دو کتاب تاکنون باقى مانده اند و مورد استناد فقهاء ما مى باشند». |
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | |||
*فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی. | *فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی. | ||
| − | *[https://www.cgie.org.ir/fa/article/223007/%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87%D8%8C-%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]، | + | *"ابن حمزه"، [https://www.cgie.org.ir/fa/article/223007/%D8%A7%D8%A8%D9%86-%D8%AD%D9%85%D8%B2%D9%87%D8%8C-%D8%B9%D9%85%D8%A7%D8%AF%D8%A7%D9%84%D8%AF%DB%8C%D9%86 دائرةالمعارف بزرگ اسلامی]، از احمد پاکتچی. |
| + | *"ابن حمزه، محمد بن علی"، ویکی نور. | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| سطر ۴۷: | سطر ۵۹: | ||
|رده=دارد | |رده=دارد | ||
}} | }} | ||
| − | |||
[[رده: علمای قرن ششم]] | [[رده: علمای قرن ششم]] | ||
| − | [[رده:فقیهان]] | + | [[رده: علماء شیعه]][[رده:فقیهان]] |
| − | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۵ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۳
«عمادالدین محمد بن علی بن حمزه طوسی» (زنده در ۵۸۵ ق)، معروف به «ابن حمزه»، از فقهای بزرگ شیعه در قرن ششم هجری است. معروفترین کتاب فقهی او «الوسیلة الی نیل الفضیلة» است که به همین خاطر او را «صاحب الوسیله» نیز گفته‌اند.
| نام کامل | محمد بن علی بن حمزه طوسی |
| زادروز | قرن ۵ قمری |
| زادگاه | خراسان |
| وفات | قرن ۶ قمری |
| مدفن | نجف |
|
| |
| اساتید |
محمد بن حسن شوهانى،... |
| شاگردان |
عبدالحمید بن فخار بن معد،... |
| آثار |
الوسیلة الی نیل الفضیلة، الثاقب فی المناقب، الرائع فی الشرائع، مسائل فی الفقه، الواسطة، المعجزات،... |
زندگی‌نامه
ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی از عالمان اواخر قرن ۵ و اوایل قرن ۶ هجری و اهل خراسان است.[۱] بعضى او را هم طبقه شاگردان شیخ طوسى دانسته و بعضى دوره او را از این هم متاخرتر دانسته اند. و چون زندگى او معاصر با شیخ یا پس از درگذشت او بوده است، با توجه به جنبه فقاهت به او ابوجعفر ثانى یا ابوجعفر متأخر گفته اند. ابن حمزه را باید از پیروان مکتب فقهی شیخ طوسی به شمار آورد. او همچنین معاصر با شیخ منتجب الدین رازى است.
محمد بن حسن شوهانى که از بزرگان فقها و از مشایخ روایت و اجازه از اساتید ابن حمزه بوده، و سید نسابه عبدالحمید بن فخار بن معد از شاگردان اوست.
سال وفات ابن حمزه دقیقاً معلوم نیست، شاید در حدود نیمه دوم قرن ششم قمری درگذشته است. صاحب کتاب «تأسیس الشیعة» مى‌گوید: «من تاریخ وفات ابن حمزه را نمى‌دانم، فقط همین قدر مى‌دانم که وى در کربلا فوت کرد و در باغى بیرون از شهر نجف دفن شد.»
آثار و تألیفات
ابن حمزه تألیفاتی دارد که صاحب ریحانة الادب برخى از آنها را به این ترتیب ذکر مى کند:
- الوسیلة الى نیل الفضیلة؛ معروفترین اثر ابن حمزه کتابی است فقهی به شیوه فتوایی که شامل همه ابواب فقه است. این کتاب بر اساس آنچه از نامۀ علقمی وزیر به تاج‌الدین ابن صلایا برمی‌آید، از رایج‌ترین کتب بین شیعۀ عراق (به خصوص حلّه) در سدۀ ۷ ق. بوده است.
- الثاقب فی المناقب؛ این کتاب به ذکر فضایل و معجزات انبیاء علیهم‌السلام، پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و اهل بیت آن حضرت می پردازد.
- الرائع فی الشرائع (در فقه)
- الواسطة.
- المعجزات.
- مسائل فی الفقه.
- التعمیم.
- التنبیه.
- کتاب فی قضاء الصلاة.
- نهج العرفان الى هدایة الایمان (بنابر نظر صاحب ریاض).
ابن حمزه در نظر عالمان
- شیخ منتجب الدین (متوفای بعد از ۵۸۵) در کتاب فهرست خود که شامل تراجم رجال بعد از شیخ طوسی است، او را چنین یاد کرده و ستوده است: شیخ امام عمادالدین ابوجعفر محمد بن علی بن حمزه طوسی مشهدی، فقیه عالم واعظ او راست تصانیفی، از جمله: الوسیلة، الواسطة، الرائع فی الشرائع، المعجزات و مسائل فقهیة.
- شیخ طبرسى نویسنده کتاب وسیله را به عنوان شیخ بزرگوار و امام علامه فقیه ناصرالشریعه، حجت الاسلام عمادالدین تعبیر آورده است.
- صاحب ریاض در جلد پنجم کتاب خود در مورد او گوید: «شیخ بزرگوار امام عمادالدین ابوجعفر محمد بن على بن حمزة الطوسى المشهدى. فقیه بزرگوار و واعظ گرانمایه اى است...».[۲]
- مرحوم سید محمدباقر موسوى خوانسارى در کتاب شریف روضات، شرح زندگى او را آورده و درباره او مى نویسد: «الوسیلة و الواسطة که هر دو از متون فقهى مى باشند، از تالیفات او هستند و خوشبختانه هر دو کتاب تاکنون باقى مانده اند و مورد استناد فقهاء ما مى باشند».
پانویس
منابع
- فقهای نامدار شیعه، عقیقی بخشایشی.
- "ابن حمزه"، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، از احمد پاکتچی.
- "ابن حمزه، محمد بن علی"، ویکی نور.
