فريضه: تفاوت بین نسخه‌ها
| (یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{خوب}} | {{خوب}} | ||
| − | آنچه وجوبش با قرآن كريم ثابت شده باشد/ مطلق واجب/ سهام تعيين شده ارث. | + | آنچه وجوبش با [[قرآن كريم]] ثابت شده باشد/ مطلق [[واجب]]/ سهام تعيين شده [[ارث]]. |
==لغت فریضه== | ==لغت فریضه== | ||
فرض در اصل معنایش به معنى بریدن شىء محكم و تأثير در آن است.<ref>راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ص630</ref> و به همين جهت در معناى" وجوب" استعمال مى‌شود، براى اينكه انجام دادنش واجب و امتثال امرش قطعى و معين و بدون تردید است.<ref> تفسير الميزان، ج4، ص199</ref> | فرض در اصل معنایش به معنى بریدن شىء محكم و تأثير در آن است.<ref>راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ص630</ref> و به همين جهت در معناى" وجوب" استعمال مى‌شود، براى اينكه انجام دادنش واجب و امتثال امرش قطعى و معين و بدون تردید است.<ref> تفسير الميزان، ج4، ص199</ref> | ||
==فریضه در قرآن== | ==فریضه در قرآن== | ||
| − | فریضه در قرآن در مورد مهریه از آن جهت که چیز معین شده است به کار رفته است مانند: «ما لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً<ref>سوره بقره، آیه 236.</ref>؛ماداميكه به آن زنان دست نزدهايد يا مهريهاى معيّن نكردهايد.» و «لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ<ref>سوره نساء، آیه 24.</ref>؛ | + | فریضه در قرآن در مورد [[مهریه]] از آن جهت که چیز معین شده است به کار رفته است مانند: «ما لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً<ref>سوره بقره، آیه 236.</ref>؛ماداميكه به آن زنان دست نزدهايد يا مهريهاى معيّن نكردهايد.» و «لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ<ref>سوره نساء، آیه 24.</ref>؛ |
در مورد برخی از واجبات نیز از ماده فرض استفاده شده مانند: «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ ...فَرِيضَةً مِنَ اللَّه<ref>سوره توبه، آیه 60</ref>؛ زکات ويژه نيازمندان و تهيدستان و ... است؛ [اين احكام] فريضه اى از سوى خداست» و «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ ...<ref>سوره بقره، آیه 197.</ref>؛ حج در ماههاى معين و معلومى است؛ پس كسى كه در اين ماهها حج را [با احرام بستن و تلبيه] بر خود واجب كرد...» | در مورد برخی از واجبات نیز از ماده فرض استفاده شده مانند: «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ ...فَرِيضَةً مِنَ اللَّه<ref>سوره توبه، آیه 60</ref>؛ زکات ويژه نيازمندان و تهيدستان و ... است؛ [اين احكام] فريضه اى از سوى خداست» و «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ ...<ref>سوره بقره، آیه 197.</ref>؛ حج در ماههاى معين و معلومى است؛ پس كسى كه در اين ماهها حج را [با احرام بستن و تلبيه] بر خود واجب كرد...» | ||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
==منظور از فریضه در فقه== | ==منظور از فریضه در فقه== | ||
| − | عنوان فريضه در فقه اطلاقهاى متعدد دارد و بيشتر بر احكام واجبى اطلاق مى‌گردد كه وجوب آنها از قرآن كريم استفاده مى‌شود و نه | + | عنوان فريضه در [[فقه]] اطلاقهاى متعدد دارد و بيشتر بر احكام واجبى اطلاق مى‌گردد كه [[وجوب]] آنها از قرآن كريم استفاده مى‌شود و نه [[سنت]]، مانند [[نماز]]، [[روزه]]، [[زكات]] و [[حج]]. |
| − | مقابل آن احكامى است كه وجوب يا استحباب آنها مستفاد از سنّت است، از قبيل | + | مقابل آن احكامى است كه وجوب يا [[استحباب]] آنها مستفاد از سنّت است، از قبيل [[غسل]]، [[كفن]] و [[دفن میت|دفن ميّت]]. از اين رو، در روايتى تصريح شده كه غسل ميّت سنت است و نه فريضه. مقصود از سنّت اين است كه وجوب آن برگرفته از سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله است و قرآن كريم با صراحت متعرض حكم آن نشده است.<ref>حبل المتين، ص 93 ؛ وسائل الشيعة، ج2، ص 176 و 479 ؛ جواهر الكلام، ج11، ص332 ـ 333 ؛ مصباح الفقيه، ج3، ص138</ref> |
| − | اطلاق فريضه بر مطلق واجب؛ خواه وجوبش با قرآن ثابت شده باشد يا با سنّت نيز شايع است.<ref>مرآة | + | اطلاق فريضه بر مطلق واجب؛ خواه وجوبش با قرآن ثابت شده باشد يا با سنّت نيز شايع است.<ref>مرآة العقول، ج1، ص 103؛ ملاذ الاخيار، ج7، ص465</ref> |
| − | برخى گفته‌اند: در روايات، فريضه گاهى بر آنچه رجحانش با قرآن ثابت؛ اعم از واجب و مستحب نيز اطلاق شده است.<ref>مرآة | + | برخى گفته‌اند: در روايات، فريضه گاهى بر آنچه رجحانش با قرآن ثابت؛ اعم از واجب و مستحب نيز اطلاق شده است.<ref>مرآة العقول، ج12، ص284</ref> |
| − | اطلاق ديگر فريضه، سهام تعيين شده در ارث است. اين اطلاق در آيات مربوط به ارث با تعبير «فَريضَةً مِنَ اللّه‌ِ»<ref> | + | اطلاق ديگر فريضه، سهام تعيين شده در [[ارث]] است. اين اطلاق در آيات مربوط به ارث با تعبير «فَريضَةً مِنَ اللّه‌ِ»<ref>سوره نساء، آیه11</ref> صورت گرفته است.<ref>مفتاح الكرامة 17/ 4</ref> از اين رو، بسيارى از فقها عنوان باب يا كتاب ارث را «كتاب الفرائض» و يا «كتاب الفرائض و المواريث» قرار داده‌اند.<ref>من لايحضره الفقيه، ج4، ص254 ؛ المقنعة، ص679 ؛ غنية النزوع، ص309 ؛ المبسوط، ج4، ص67 ؛ قواعد الاحكام، ج3، ص339</ref><ref>فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۶۸۱.</ref> |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۰۷:۵۵
آنچه وجوبش با قرآن كريم ثابت شده باشد/ مطلق واجب/ سهام تعيين شده ارث.
لغت فریضه
فرض در اصل معنایش به معنى بریدن شىء محكم و تأثير در آن است.[۱] و به همين جهت در معناى" وجوب" استعمال مى‌شود، براى اينكه انجام دادنش واجب و امتثال امرش قطعى و معين و بدون تردید است.[۲]
فریضه در قرآن
فریضه در قرآن در مورد مهریه از آن جهت که چیز معین شده است به کار رفته است مانند: «ما لَمْ تَمَسُّوهُنَّ أَوْ تَفْرِضُوا لَهُنَّ فَرِيضَةً[۳]؛ماداميكه به آن زنان دست نزدهايد يا مهريهاى معيّن نكردهايد.» و «لا جُناحَ عَلَيْكُمْ فِيما تَراضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ[۴]؛
در مورد برخی از واجبات نیز از ماده فرض استفاده شده مانند: «إِنَّمَا الصَّدَقاتُ لِلْفُقَراءِ وَ الْمَساكِينِ وَ ...فَرِيضَةً مِنَ اللَّه[۵]؛ زکات ويژه نيازمندان و تهيدستان و ... است؛ [اين احكام] فريضه اى از سوى خداست» و «الْحَجُّ أَشْهُرٌ مَعْلُوماتٌ فَمَنْ فَرَضَ فِيهِنَّ الْحَجَّ ...[۶]؛ حج در ماههاى معين و معلومى است؛ پس كسى كه در اين ماهها حج را [با احرام بستن و تلبيه] بر خود واجب كرد...»
منظور از فریضه در فقه
عنوان فريضه در فقه اطلاقهاى متعدد دارد و بيشتر بر احكام واجبى اطلاق مى‌گردد كه وجوب آنها از قرآن كريم استفاده مى‌شود و نه سنت، مانند نماز، روزه، زكات و حج.
مقابل آن احكامى است كه وجوب يا استحباب آنها مستفاد از سنّت است، از قبيل غسل، كفن و دفن ميّت. از اين رو، در روايتى تصريح شده كه غسل ميّت سنت است و نه فريضه. مقصود از سنّت اين است كه وجوب آن برگرفته از سنّت پيامبر صلّى اللّه عليه و آله است و قرآن كريم با صراحت متعرض حكم آن نشده است.[۷]
اطلاق فريضه بر مطلق واجب؛ خواه وجوبش با قرآن ثابت شده باشد يا با سنّت نيز شايع است.[۸]
برخى گفته‌اند: در روايات، فريضه گاهى بر آنچه رجحانش با قرآن ثابت؛ اعم از واجب و مستحب نيز اطلاق شده است.[۹]
اطلاق ديگر فريضه، سهام تعيين شده در ارث است. اين اطلاق در آيات مربوط به ارث با تعبير «فَريضَةً مِنَ اللّه‌ِ»[۱۰] صورت گرفته است.[۱۱] از اين رو، بسيارى از فقها عنوان باب يا كتاب ارث را «كتاب الفرائض» و يا «كتاب الفرائض و المواريث» قرار داده‌اند.[۱۲][۱۳]
پانویس
- ↑ راغب، مفردات ألفاظ القرآن، ص630
- ↑ تفسير الميزان، ج4، ص199
- ↑ سوره بقره، آیه 236.
- ↑ سوره نساء، آیه 24.
- ↑ سوره توبه، آیه 60
- ↑ سوره بقره، آیه 197.
- ↑ حبل المتين، ص 93 ؛ وسائل الشيعة، ج2، ص 176 و 479 ؛ جواهر الكلام، ج11، ص332 ـ 333 ؛ مصباح الفقيه، ج3، ص138
- ↑ مرآة العقول، ج1، ص 103؛ ملاذ الاخيار، ج7، ص465
- ↑ مرآة العقول، ج12، ص284
- ↑ سوره نساء، آیه11
- ↑ مفتاح الكرامة 17/ 4
- ↑ من لايحضره الفقيه، ج4، ص254 ؛ المقنعة، ص679 ؛ غنية النزوع، ص309 ؛ المبسوط، ج4، ص67 ؛ قواعد الاحكام، ج3، ص339
- ↑ فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، ج۵، ص۶۸۱.
منابع
- مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، زیر نظر محمود هاشمی شاهرودی، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی.
- طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، بیروت، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ۱۳۹۰ق.
- راغب اصفهانى، حسين بن محمد، مفردات ألفاظ القرآن، بيروت، دار القلم، چاپ اول، 1412 ق.
