راغب اصفهانی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
|||
| (۱۳ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{خوب}} |
| + | «حسین بن محمد» معروف به «راغب اصفهانی»، ادیب، لغوى، شاعر، مفسر، [[محدث]]، متکلم و [[فقیه]] مسلمان در قرن چهارم و پنجم قمری است. از مهمترین آثار او کتاب ارزشمند «[[المفردات فی غریب القرآن (کتاب)|المفردات فی غریب القرآن]]» است. | ||
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = حسین راغب اصفهانی | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = قرن ۴ قمری | ||
| + | |زادگاه = [[اصفهان]] | ||
| + | |وفات = قرن ۵ قمری | ||
| + | |مدفن = | ||
| + | |اساتید = ابو منصور جُبان، محمد بن على رازى،... | ||
| + | |شاگردان = | ||
| + | |آثار = [[المفردات فی غریب القرآن (کتاب)|المفردات فی غریب القرآن]]، الذریعه الی مکارم الشریعه، تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین، محاضرات الادباء، جامع التفسیر،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==زندگی‌نامه== | ||
| + | ابوالقاسم، حسین بن محمد بن المفضل، معروف به راغب اصفهانی، بیشتر به عنوان [[قرآن]] پژوه و ادب شناس و با ذکر تألیفات او آمده، بدون آنکه شرح حالش را ذکر کنند. به همین دلیل در سال تولد و وفات و مذهب او ابهام است، اما ولادت او در [[اصفهان]] بوده است. | ||
| − | + | راغب بیشتر عمرش را در [[بغداد]] سپری نموده است و کسانى چون ابومنصور جُبان و محمد بن على رازى -دانشمند ادیب و واژه شناس- (م، ۴۱۶ ق) از اساتید او بوده اند. | |
| − | + | برخی تاریخ وفات راغب اصفهانی را سال ۵۰۲ قمری دانسته اند که با تاریخ کتابت برخى آثار او، مانند [[المفردات فی غریب القرآن (کتاب)|المفردات]] که سال ۴۰۹ قمری بوده، مناسبت ندارد. [[جلال الدین سیوطی|سیوطى]] در «بغیة الوعاة» گفته که وفات او در اوائل سده پنجم قمری است. گویا ذهبى، راغب را در سال ۴۵۰ قمری زنده می دانسته و او را در ضمن طبقه ۲۴ -یعنی بین سال ۴۴۰ تا ۴۷۰ قمری- شمرده است. | |
| − | + | ==مذهب راغب== | |
| + | گرایش راغب به [[اهل البیت|اهل بیت]] علیهم السلام در جای جای آثار او به خوبی دیده می شود. او در «[[المفردات فی غریب القرآن (کتاب)|المفردات]]» خود، نام [[امام علی علیه السلام|امام علی]] علیه السلام را با لقب «[[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]]» ۱۹ بار ذکر مى کند، در حالی که از خلفاى دیگر تنها چهار بار آن هم بدون ذکر این لقب سخن گفته است. | ||
| − | + | علاوه بر این، راغب در آثارش به نقل روایاتی می پردازد که پایه اعتقادی [[شیعه|شیعیان]] را تشکیل می دهد. از جمله [[حدیث]] «أنا مدینة العلم و على بابها» و حدیث «أنت أخى و وارثى ...». او همچنین مطالبی از [[امام باقر علیه السلام|امام باقر]] و [[امام صادق علیه السلام|امام صادق]] علیهما السلام نقل می کند و در ترویج اندیشه هاى آنان در مسئله [[جبر]] و [[تفویض]] و دیگر مسائل می کوشد. | |
| − | + | البته برخی دیگر، موارد مذکور را دلیل شیعه بودن راغب نداسته، بلکه او را از [[اهل سنت]] برشمرده اند؛ چنانکه نوشته های او خالی از انتقاد نسبت به رفتارها و عقاید برخی از شیعیان نیست. و شاید راز مهجور بودن او همین نکته باشد که راغب نمى توانسته، نه در دسته اهل سنت رایج قرار گیرد و رفتار و عقاید آنان را یکجا بپذیرد، و نه با شیعیان در برخى عقاید همراهى کند. | |
| + | ==آثار و تألیفات== | ||
| + | عصر راغب اصفهانى، عصر شکوفایى دانش و گفتگوى میان مذاهب و نگارش کتابهاى مهم در حوزه هاى اسلامی به ویژه [[علم کلام]] است. برخی از آثار او عبارتند از: | ||
| + | |||
| + | #[[المفردات فی غریب القرآن (کتاب)|المفردات فی غریب القرآن]] یا مفردات الفاظ القرآن: راغب در این کتاب با روش ویژه خود یعنی توجه به [[سیاق آیات|سیاق]] و بافت متن، به تبیین معانی واژگان [[قرآن|قرآن کریم]] پرداخته و علاوه بر این با توجه بر زبان شناسى و معنى شناسى به [[تفسیر قرآن|تفسیر]] آیات نیز پرداخته است. راغب گاهى با بهره گیرى از [[حدیث]] به تبیین واژه ها و معناى کلام مى پردازد و نیز آگاهى هاى [[علم کلام|کلامی]] و [[اخلاق|اخلاقی]] خود را در لابلای این تفسیرهاى لغوى نشان مى دهد. به همین دلیل مى توان گفت مفردات، کتابی تفسیرى در قالب تفسیر واژگان است. | ||
| + | #الذریعه الی مکارم الشریعه: درباره انتساب این کتاب به راغب تردیدى نشده است. گرایش قرآنى و عنایت به استفاده از [[آیه|آیات]] در بیان مسائل اخلاقى در همه مباحث این کتاب دیده مى شود. از این کتاب به زبان فارسى دو ترجمه منتشر شده یکى «روش بزرگوارى در اسلام» از حسن فرید گلپایگانى و دیگری «کرانه سعادت»، از سید مهدى شمس الدین. نکته مهم اینکه این کتاب متفاوت از کتابهای اخلاقی همانند [[ابن مسکویه]] و حتی «[[جامع السعادات (کتاب)|جامع السعادات]]» [[ملا محمد مهدی نراقی|ملامهدی نراقی]] بوده، که تقسیم بندیهای آنان ارسطویی است، ولی سبک این کتاب با استناد به آیات و روایات است. | ||
| + | #تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین: این اثر راغب نیز یکى از کتابهاى مورد توجه علم [[اخلاق]] است که وى به درخواست وزیر ابوالعباس ضبى، به نگارش در آورده و بارها به چاپ رسیده و در [[ایران]] توسط آقاى زین العابدین قربانى با نام «فلسفه آفرینش انسان و سعادت واقعى او» ترجمه شده است. | ||
| + | #تفسیر قرآن کریم (جامع التفسیر) | ||
| + | #درّة التأویل فی متشابه التنزیل، یا حل متشابهات القرآن | ||
| + | #تحقیق البیان فی تأویل القرآن، در لغت و حکمت | ||
| + | #رسالة فی الاعتقاد | ||
| + | #احتجاج القراء | ||
| + | #أفانین البلاغه، یا مجمع‌البلاغة | ||
| + | #محاضرات الادباء و محاورات البلغاء و الشعراء. | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *راغب اصفهانی؛ قرآن‌پژوه و مفسر قرآن، سید محمدعلی ایازی، مطالعات روش‌شناسی دینی؛ ۱۳۹۳، سال اول، شماره ۱. |
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| − | |شناسه= | + | |شناسه= خوب |
| − | |عنوان بندی مناسب= | + | |عنوان بندی مناسب= خوب |
| − | |کفایت منابع و پی نوشت ها= | + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط |
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| − | |جامعیت= | + | |جامعیت= خوب |
|رعایت اختصار= خوب | |رعایت اختصار= خوب | ||
|سیر منطقی= خوب | |سیر منطقی= خوب | ||
| − | |کیفیت پژوهش= | + | |کیفیت پژوهش= خوب |
|رده=دارد | |رده=دارد | ||
}} | }} | ||
| − | + | [[رده:علمای قرن پنجم]] | |
[[رده:ادیبان]] | [[رده:ادیبان]] | ||
[[رده:لغت شناسان]] | [[رده:لغت شناسان]] | ||
| − | [[رده: | + | [[رده:مفسرین قرآن]] |
[[رده:محدثان]] | [[رده:محدثان]] | ||
[[رده:متکلمان]] | [[رده:متکلمان]] | ||
[[رده:فقیهان]] | [[رده:فقیهان]] | ||
| − | [[رده: | + | [[رده:شعرای پارسی گوی قرن پنجم]] |
| − | [[رده: | + | [[رده: مقاله های مهم]] |
نسخهٔ کنونی تا ۲ آوریل ۲۰۲۴، ساعت ۰۸:۰۷
«حسین بن محمد» معروف به «راغب اصفهانی»، ادیب، لغوى، شاعر، مفسر، محدث، متکلم و فقیه مسلمان در قرن چهارم و پنجم قمری است. از مهمترین آثار او کتاب ارزشمند «المفردات فی غریب القرآن» است.
| نام کامل | حسین راغب اصفهانی |
| زادروز | قرن ۴ قمری |
| زادگاه | اصفهان |
| وفات | قرن ۵ قمری |
|
| |
| اساتید |
ابو منصور جُبان، محمد بن على رازى،... |
|
| |
| آثار |
المفردات فی غریب القرآن، الذریعه الی مکارم الشریعه، تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین، محاضرات الادباء، جامع التفسیر،... |
زندگی‌نامه
ابوالقاسم، حسین بن محمد بن المفضل، معروف به راغب اصفهانی، بیشتر به عنوان قرآن پژوه و ادب شناس و با ذکر تألیفات او آمده، بدون آنکه شرح حالش را ذکر کنند. به همین دلیل در سال تولد و وفات و مذهب او ابهام است، اما ولادت او در اصفهان بوده است.
راغب بیشتر عمرش را در بغداد سپری نموده است و کسانى چون ابومنصور جُبان و محمد بن على رازى -دانشمند ادیب و واژه شناس- (م، ۴۱۶ ق) از اساتید او بوده اند.
برخی تاریخ وفات راغب اصفهانی را سال ۵۰۲ قمری دانسته اند که با تاریخ کتابت برخى آثار او، مانند المفردات که سال ۴۰۹ قمری بوده، مناسبت ندارد. سیوطى در «بغیة الوعاة» گفته که وفات او در اوائل سده پنجم قمری است. گویا ذهبى، راغب را در سال ۴۵۰ قمری زنده می دانسته و او را در ضمن طبقه ۲۴ -یعنی بین سال ۴۴۰ تا ۴۷۰ قمری- شمرده است.
مذهب راغب
گرایش راغب به اهل بیت علیهم السلام در جای جای آثار او به خوبی دیده می شود. او در «المفردات» خود، نام امام علی علیه السلام را با لقب «امیرالمؤمنین» ۱۹ بار ذکر مى کند، در حالی که از خلفاى دیگر تنها چهار بار آن هم بدون ذکر این لقب سخن گفته است.
علاوه بر این، راغب در آثارش به نقل روایاتی می پردازد که پایه اعتقادی شیعیان را تشکیل می دهد. از جمله حدیث «أنا مدینة العلم و على بابها» و حدیث «أنت أخى و وارثى ...». او همچنین مطالبی از امام باقر و امام صادق علیهما السلام نقل می کند و در ترویج اندیشه هاى آنان در مسئله جبر و تفویض و دیگر مسائل می کوشد.
البته برخی دیگر، موارد مذکور را دلیل شیعه بودن راغب نداسته، بلکه او را از اهل سنت برشمرده اند؛ چنانکه نوشته های او خالی از انتقاد نسبت به رفتارها و عقاید برخی از شیعیان نیست. و شاید راز مهجور بودن او همین نکته باشد که راغب نمى توانسته، نه در دسته اهل سنت رایج قرار گیرد و رفتار و عقاید آنان را یکجا بپذیرد، و نه با شیعیان در برخى عقاید همراهى کند.
آثار و تألیفات
عصر راغب اصفهانى، عصر شکوفایى دانش و گفتگوى میان مذاهب و نگارش کتابهاى مهم در حوزه هاى اسلامی به ویژه علم کلام است. برخی از آثار او عبارتند از:
- المفردات فی غریب القرآن یا مفردات الفاظ القرآن: راغب در این کتاب با روش ویژه خود یعنی توجه به سیاق و بافت متن، به تبیین معانی واژگان قرآن کریم پرداخته و علاوه بر این با توجه بر زبان شناسى و معنى شناسى به تفسیر آیات نیز پرداخته است. راغب گاهى با بهره گیرى از حدیث به تبیین واژه ها و معناى کلام مى پردازد و نیز آگاهى هاى کلامی و اخلاقی خود را در لابلای این تفسیرهاى لغوى نشان مى دهد. به همین دلیل مى توان گفت مفردات، کتابی تفسیرى در قالب تفسیر واژگان است.
- الذریعه الی مکارم الشریعه: درباره انتساب این کتاب به راغب تردیدى نشده است. گرایش قرآنى و عنایت به استفاده از آیات در بیان مسائل اخلاقى در همه مباحث این کتاب دیده مى شود. از این کتاب به زبان فارسى دو ترجمه منتشر شده یکى «روش بزرگوارى در اسلام» از حسن فرید گلپایگانى و دیگری «کرانه سعادت»، از سید مهدى شمس الدین. نکته مهم اینکه این کتاب متفاوت از کتابهای اخلاقی همانند ابن مسکویه و حتی «جامع السعادات» ملامهدی نراقی بوده، که تقسیم بندیهای آنان ارسطویی است، ولی سبک این کتاب با استناد به آیات و روایات است.
- تفصیل النشأتین و تحصیل السعادتین: این اثر راغب نیز یکى از کتابهاى مورد توجه علم اخلاق است که وى به درخواست وزیر ابوالعباس ضبى، به نگارش در آورده و بارها به چاپ رسیده و در ایران توسط آقاى زین العابدین قربانى با نام «فلسفه آفرینش انسان و سعادت واقعى او» ترجمه شده است.
- تفسیر قرآن کریم (جامع التفسیر)
- درّة التأویل فی متشابه التنزیل، یا حل متشابهات القرآن
- تحقیق البیان فی تأویل القرآن، در لغت و حکمت
- رسالة فی الاعتقاد
- احتجاج القراء
- أفانین البلاغه، یا مجمع‌البلاغة
- محاضرات الادباء و محاورات البلغاء و الشعراء.
منابع
- راغب اصفهانی؛ قرآن‌پژوه و مفسر قرآن، سید محمدعلی ایازی، مطالعات روش‌شناسی دینی؛ ۱۳۹۳، سال اول، شماره ۱.
