جارالله زمخشری: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| (۲ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{متوسط}} |
| − | ''''' | + | «محمود بن عمر» معروف به '''جارالله زمخشرى''' (۵۳۸-۴۷۶ ق)، مفسر، [[محدث]]، نحوى [[اهل سنت|سنی]] مذهب در قرن ۶ هجری است. او در ادب و لغت عرب و [[فقه]] و [[حدیث]] و [[تفسیر]] استاد و متکلم [[معتزله|معتزلى]] بود و [[شعر]] را بسیار نیکو مى‌سرود. تفسیر «[[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (کتاب)|الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل]]» معروفترین اثر اوست. |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = محمود بن عمر زمخشرى | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = ۴۷۶ هجری | ||
| + | |زادگاه = زمخشر، خوارزم | ||
| + | |وفات = ۵۳۸ هجری | ||
| + | |مدفن = جرجان، خوارزم | ||
| + | |اساتید = ابوالخطاب نصر بن بطر، ابوسعد شقانى، ابومنصور حارثی، محمود بن جریر ضبى اصفهانى، ابوالسن على بن مظفر نیشابورى،... | ||
| + | |شاگردان = ابوطاهر سلفى، اسماعیل بن عبدالله خوارزمى، ابوسعد احمد بن محمود،... | ||
| + | |آثار = [[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (کتاب)|الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل]]، الفائق فی غریب الحدیث، اساس البلاغه، المستقصی فی امثال العرب، المقامات، النموذج،... | ||
| + | }} | ||
| + | == زندگی‌نامه == | ||
| + | محمود بن عمر زمخشرى در سال ۴۷۶ قمری - در عصر سلطان ملکشاه سلجوقی - در «زمخشر» یکى از روستاهاى خوارزم به دنیا آمد. | ||
| − | + | زمخشرى در خوارزم زندگى مى‌کرد که سالها مرکز بزرگ علمى به شمار مى‌آمد و در آن دیار، علم و معرفت رواج گسترده‌اى داشت. وى در این مرکز دانش‌هاى فراوانى را بدست آورد، [[قرآن]] را حفظ کرد و [[حدیث]] را فرا گرفت و در واژه‌شناسى عربى مهارت پیدا کرد. | |
| − | + | زمخشری برای ادامه‌ی تحصیل و طلب علم به بخارا و از آنجا به [[خراسان]] رفت و در این دیار با برخی از دولت‌مردان سلجوقی، ارتباط برقرار نمود. سپس راهی [[اصفهان]] شد و پس از مدتی براى تکمیل تحصیلات خود راه بغداد را در پیش گرفت. تذکره‌نویسان، تاریخ ورود وى به [[بغداد]] و مدت اقامت در آن را ضبط ننموده‌اند. بازگشت وى از بغداد به درازا مى‌کشد به حدی که نوجوانى و جوانى وى در این شهر سپرى مى‌شود و به سن کمال مى‌رسد و از نظر رشد عقلى و فکرى به مقام مناسبى ارتقا مى‌یابد. | |
| − | + | داودى در طبقات المفسرین مى‌گوید: «زمخشرى وارد بغداد شد و از ابوالخطاب نصر بن بطر و ابوسعد شقانى و شیخ‌الاسلام ابومنصور حارثی و گروهى دیگر از دانشمندان، [[حدیث]] و علم و معرفت آموخت». او همچنین [[ادبیات عرب]] را از ابومضر محمود بن جریر ضبى اصفهانى و ابوالحسن على بن مظفر نیشابورى فراگرفت. | |
| − | + | ابوطاهر سلفى و زینب دختر شعرى از زمخشرى با [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایت کرده‌اند. اسماعیل بن عبداللَّه خوارزمى و ابوسعد احمد بن محمود و دیگران نیز از وى اشعارش را نقل کرده‌اند. | |
| − | + | زمخشری در ضمن مسافرت هاى خود مدت مدیدى در [[مکه]] اقامت کرد و به همین مناسبت به «جاراللَّه» (همسایه خدا) معروف شد. وى سپس از مکه به خوارزم برگشت و در شهر جرجان خوارزم رحل اقامت افکند. در آنجا به مرض مبتلا شد و پس از آن وفات نمود. تاریخ وفات وى را شب [[عرفه]] سال ۵۳۸ قمری ذکر کرده‌اند. | |
| + | == آثار و تألیفات == | ||
| + | برخی از آثار علمی زمخشری عبارت است از: | ||
| + | |||
| + | # [[الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل (کتاب)|الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل]]، در [[تفسیر قرآن]] | ||
| + | # الفائق فی غریب الحدیث | ||
| + | # اساس البلاغه، در [[علم لغت|لغت]] | ||
| + | # المستقصی فی امثال العرب | ||
| + | # ربیع الابرار و نصوص الاخبار، در [[ادبیات عرب|ادبیات]] | ||
| + | # متشابه اسماء الرواة | ||
| + | # اطراق الذهب، در مواعظ و خطب | ||
| + | # النموذج، در [[علم نحو|نحو]] | ||
| + | # الرائض فی الفرائض | ||
| + | # النصائح الکبار | ||
| + | # روس المسائل، در [[فقه]] | ||
| + | # المنهاج، در [[اصول فقه|اصول]] | ||
| + | # القسطاس، در [[علم عروض|عروض]] | ||
| + | # المقامات، در [[اخلاق]] | ||
| + | # الکلم النوابغ، در مواعظ | ||
| + | # دیوان شعر | ||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * [[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، | + | *[[نرم افزار تراث|نرم افزار تراث ۲]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. |
| + | *[[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، ج۳، ص۱۶۴. | ||
| + | {{سنجش کیفی | ||
| + | |سنجش=شده | ||
| + | |شناسه= خوب | ||
| + | |عنوان بندی مناسب= خوب | ||
| + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط | ||
| + | |رعایت سطح مخاطب عام= متوسط | ||
| + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب | ||
| + | |جامعیت= متوسط | ||
| + | |رعایت اختصار= خوب | ||
| + | |سیر منطقی= خوب | ||
| + | |کیفیت پژوهش= متوسط | ||
| + | |رده=دارد | ||
| + | }} | ||
[[رده:محدثان]] | [[رده:محدثان]] | ||
| سطر ۲۲: | سطر ۶۸: | ||
[[رده:شعرای عرب]] | [[رده:شعرای عرب]] | ||
[[رده:علمای قرن ششم]] | [[رده:علمای قرن ششم]] | ||
| + | [[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۲ آوریل ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۲۷
«محمود بن عمر» معروف به جارالله زمخشرى (۵۳۸-۴۷۶ ق)، مفسر، محدث، نحوى سنی مذهب در قرن ۶ هجری است. او در ادب و لغت عرب و فقه و حدیث و تفسیر استاد و متکلم معتزلى بود و شعر را بسیار نیکو مى‌سرود. تفسیر «الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل» معروفترین اثر اوست.
| نام کامل | محمود بن عمر زمخشرى |
| زادروز | ۴۷۶ هجری |
| زادگاه | زمخشر، خوارزم |
| وفات | ۵۳۸ هجری |
| مدفن | جرجان، خوارزم |
|
| |
| اساتید |
ابوالخطاب نصر بن بطر، ابوسعد شقانى، ابومنصور حارثی، محمود بن جریر ضبى اصفهانى، ابوالسن على بن مظفر نیشابورى،... |
| شاگردان |
ابوطاهر سلفى، اسماعیل بن عبدالله خوارزمى، ابوسعد احمد بن محمود،... |
| آثار |
الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، الفائق فی غریب الحدیث، اساس البلاغه، المستقصی فی امثال العرب، المقامات، النموذج،... |
زندگی‌نامه
محمود بن عمر زمخشرى در سال ۴۷۶ قمری - در عصر سلطان ملکشاه سلجوقی - در «زمخشر» یکى از روستاهاى خوارزم به دنیا آمد.
زمخشرى در خوارزم زندگى مى‌کرد که سالها مرکز بزرگ علمى به شمار مى‌آمد و در آن دیار، علم و معرفت رواج گسترده‌اى داشت. وى در این مرکز دانش‌هاى فراوانى را بدست آورد، قرآن را حفظ کرد و حدیث را فرا گرفت و در واژه‌شناسى عربى مهارت پیدا کرد.
زمخشری برای ادامه‌ی تحصیل و طلب علم به بخارا و از آنجا به خراسان رفت و در این دیار با برخی از دولت‌مردان سلجوقی، ارتباط برقرار نمود. سپس راهی اصفهان شد و پس از مدتی براى تکمیل تحصیلات خود راه بغداد را در پیش گرفت. تذکره‌نویسان، تاریخ ورود وى به بغداد و مدت اقامت در آن را ضبط ننموده‌اند. بازگشت وى از بغداد به درازا مى‌کشد به حدی که نوجوانى و جوانى وى در این شهر سپرى مى‌شود و به سن کمال مى‌رسد و از نظر رشد عقلى و فکرى به مقام مناسبى ارتقا مى‌یابد.
داودى در طبقات المفسرین مى‌گوید: «زمخشرى وارد بغداد شد و از ابوالخطاب نصر بن بطر و ابوسعد شقانى و شیخ‌الاسلام ابومنصور حارثی و گروهى دیگر از دانشمندان، حدیث و علم و معرفت آموخت». او همچنین ادبیات عرب را از ابومضر محمود بن جریر ضبى اصفهانى و ابوالحسن على بن مظفر نیشابورى فراگرفت.
ابوطاهر سلفى و زینب دختر شعرى از زمخشرى با اجازه روایت کرده‌اند. اسماعیل بن عبداللَّه خوارزمى و ابوسعد احمد بن محمود و دیگران نیز از وى اشعارش را نقل کرده‌اند.
زمخشری در ضمن مسافرت هاى خود مدت مدیدى در مکه اقامت کرد و به همین مناسبت به «جاراللَّه» (همسایه خدا) معروف شد. وى سپس از مکه به خوارزم برگشت و در شهر جرجان خوارزم رحل اقامت افکند. در آنجا به مرض مبتلا شد و پس از آن وفات نمود. تاریخ وفات وى را شب عرفه سال ۵۳۸ قمری ذکر کرده‌اند.
آثار و تألیفات
برخی از آثار علمی زمخشری عبارت است از:
- الکشاف عن حقایق غوامض التنزیل، در تفسیر قرآن
- الفائق فی غریب الحدیث
- اساس البلاغه، در لغت
- المستقصی فی امثال العرب
- ربیع الابرار و نصوص الاخبار، در ادبیات
- متشابه اسماء الرواة
- اطراق الذهب، در مواعظ و خطب
- النموذج، در نحو
- الرائض فی الفرائض
- النصائح الکبار
- روس المسائل، در فقه
- المنهاج، در اصول
- القسطاس، در عروض
- المقامات، در اخلاق
- الکلم النوابغ، در مواعظ
- دیوان شعر
منابع
- نرم افزار تراث ۲، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج۳، ص۱۶۴.
