تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
جز (Aghajani صفحهٔ تحریر الأحکام الشرعیة علي مذهب الإمامية را به تحریر الأحکام الشرعیة علي مذهب الإمامية (کتاب) منتقل کرد) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
{{مشخصات کتاب | {{مشخصات کتاب | ||
| − | |||
|عنوان= | |عنوان= | ||
|تصویر=[[پرونده:تحریر الاحکام الشرعیه.jpg|240px|وسط]] | |تصویر=[[پرونده:تحریر الاحکام الشرعیه.jpg|240px|وسط]] | ||
| + | |||
|نویسنده=علامه حلی | |نویسنده=علامه حلی | ||
| سطر ۱۱: | سطر ۱۱: | ||
|زبان=عربی | |زبان=عربی | ||
| − | |تعداد جلد= | + | |تعداد جلد=۲ |
|عنوان افزوده1= | |عنوان افزوده1= | ||
| سطر ۲۱: | سطر ۲۱: | ||
|افزوده2= | |افزوده2= | ||
| − | |لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39513/تحرير-الأحكام-الشرعية-علي-مذهب-الإمامية تحریر الأحکام الشرعیة | + | |لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39513/تحرير-الأحكام-الشرعية-علي-مذهب-الإمامية تحریر الأحکام الشرعیة] |
| + | |||
| + | }} | ||
| + | کتاب '''«تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة»''' یا «تحریر الاحکام فی معرفة الحلال والحرام»، از آثار فقهی [[علامه حلی]] (م، ۷۲۶ ق) است. مؤلف بسیاری از فروع فقهی و آراء فقیهان [[امامیه|امامی]] پیش از خود مانند [[شیخ طوسی]] و [[سید مرتضی]] را نقل کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است. | ||
| + | |||
| + | ==مؤلف== | ||
| + | [[علامه حلی|حسن بن یوسف بن على بن مطهر حلى]] (۶۴۷-۷۲۶ ق)، مشهور به علامه حلى، در ۲۷ [[ماه رمضان|رمضان]] سال ۶۴۷ق، در شهر [[حله]] [[عراق]] به دنیا آمد. پدر او، شیخ سدیدالدین، یوسف بن على بن مطهر حلی، داراى مقام علمى و اجتماعى بوده است. از اساتید وی می توان به [[محقق حلى]] (دایى علامه) و [[خواجه نصیرالدین طوسی]] اشاره کرد. | ||
| + | |||
| + | علامه حلی یکی از بزرگترین علمای [[شیعه]] و صاحب آثاری در [[فقه]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]] و [[علم رجال|رجال]] و غیره است و ریاست و مرجعیت شیعه در قرن هفتم هجری به او منتهی گردیده است. | ||
| + | |||
| + | برخی دیگر از آثار ایشان، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، [[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]، [[نهج الحق و کشف الصدق]]، [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال|خلاصة الاقوال]] و تذکرة الفقهاء می باشد. علامه حلی در سال ۷۲۶ قمری وفات نمود و در یکى از صحن‌هاى [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم امیرالمؤمنین]] (ع) در [[نجف]] اشرف مدفون گردید. | ||
| + | |||
| + | ==محتوای کتاب== | ||
| − | + | [[علامه حلی]] در کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، بسیاری از فروع فقهی [[فتوا|فتوائی]] و آراء فقیهان پیش از خود به ویژه [[شیخ طوسی]]، [[سید مرتضی]]، [[ابن براج]]، ابوالصلاح حلبی و فقیهانی که کتابهایشان مفقود است (مانند: [[ابن ابی عقیل عمانی|ابن ابی عقیل]] و [[ابن جنید اسکافی|ابن جنید]]) را نقل کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است. صاحب [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعه]] می گوید: این کتاب تمام فروع و جزئیات فقهی را آورده است و مجموع مسأله های آن چهل هزار می باشد. | |
| − | |||
| − | + | کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة» در دو جلد با یک مقدمه و چهار قاعده: عبادات، معاملات، ایقاعات و احکام، تنظیم شده است. جلد اول کتاب، با مقدمه‌ای در اهمیت، فضیلت و شرافت علم [[فقه]] و حرمت کتمان آن و [[استحباب|استحباب]] یادگیری‌اش و حرمت فتوا بدون علم و وجوب عمل به آن می‌آغازد. سپس کتاب طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم و مقداری از حج (در ۲۲۱۴ مسئله) در ادامه آمده است. | |
| − | + | دومین جلد کتاب، شامل ادامه مباحث حج و مزار، کتاب الجهاد، متاجر، دیون (قرض، رهن و حجر)، ضمان، (کفالت و حواله) است که دربرگیرنده ۱۸۰۰ فرع فقهی می‌باشد. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | ==ویژگی‌های کتاب== | |
| + | از ویژگی های این کتاب، احتوا و استقصای فروع هر بابی است و این نشان از چیرگی فراوان علامه حلی در علم فقه است. | ||
| − | + | اگر چه این کتاب نظیر «[[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]» به سبک [[فتوا|فتوایی]] تالیف شده، اما گاهی با طرح نظریات و فتاوای فقهای عظام به سبک فقه استدلالی و در موارد نادری نیز به سبک فقه مقارنه‌ای مباحثی در آن مطرح شده است. | |
| − | + | این کتاب از نظر شهرت و شروح و حواشی به کتاب مهم و مشهور «قواعد الاحکام» نمی‌رسد، اما از نظر دستیابی آسان به فروعات فقهی همراه با اختصار و ایجاز کم نظیر بوده و فقهای بعد از علامه در موارد زیادی به این کتاب استناد نموده‌اند. | |
| − | + | از نظر ایجاز و اختصار نیز این کتاب، نسبت به «تبصرة المتعلمین» و «ارشاد الاذهان» مفصل تر و نسبت به «تذکرة الفقهاء» و «[[مختلف الشیعه (کتاب)|مختلف الشیعة]]» مختصرتر می‌باشد. | |
| − | + | == حواشی و شروح == | |
| + | بر کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، [[حاشیه|حاشیه‌ها]] و شروح متعددی نوشته شده است از جمله: | ||
| − | + | ۱- حاشیۀ شیخ زین الدین علی بن حسن بن محمد استرآبادی (م، ۸۳۷ ق) | |
| − | + | ۲- حاشیۀ [[محقق ثانی]] (م، ۹۴۰ ق) | |
| − | + | ۳- شرح تحریر الاحکام، تألیف بعض الاعلام | |
| − | + | ۴- مستقصی المرام فی شرح تحریر الاحکام، تألیف شیخ محمدحسن استرآبادی شریعتمدار (م، ۱۳۱۸ ق) | |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | [http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/33345 مروری بر کتاب تحریرالاحکام الشریعه علی مذهب الامامیه" کتاب ماه دین، | + | *[http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/33345 مروری بر کتاب "تحریرالاحکام الشریعه علی مذهب الامامیه" کتاب ماه دین، شماره ۳۰ (۱۳۷۹)]، بازیابی: ۱۰ دیماه ۱۳۹۱. |
| + | *[[نرم افزار جامع فقه اهلبیت (علیهم السلام) ۲|نرم افزار جامع فقه اهل البیت]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. | ||
| − | |||
| − | |||
[[رده:منابع فقهی]] | [[رده:منابع فقهی]] | ||
| + | [[رده:آثار علامه حلی]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۲۸ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۶
 | |
| نویسنده | علامه حلی |
| موضوع | فقه شيعه |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۲ |
|
| |
کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة» یا «تحریر الاحکام فی معرفة الحلال والحرام»، از آثار فقهی علامه حلی (م، ۷۲۶ ق) است. مؤلف بسیاری از فروع فقهی و آراء فقیهان امامی پیش از خود مانند شیخ طوسی و سید مرتضی را نقل کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است.
مؤلف
حسن بن یوسف بن على بن مطهر حلى (۶۴۷-۷۲۶ ق)، مشهور به علامه حلى، در ۲۷ رمضان سال ۶۴۷ق، در شهر حله عراق به دنیا آمد. پدر او، شیخ سدیدالدین، یوسف بن على بن مطهر حلی، داراى مقام علمى و اجتماعى بوده است. از اساتید وی می توان به محقق حلى (دایى علامه) و خواجه نصیرالدین طوسی اشاره کرد.
علامه حلی یکی از بزرگترین علمای شیعه و صاحب آثاری در فقه، اصول، کلام و رجال و غیره است و ریاست و مرجعیت شیعه در قرن هفتم هجری به او منتهی گردیده است.
برخی دیگر از آثار ایشان، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، قواعد الاحکام، نهج الحق و کشف الصدق، خلاصة الاقوال و تذکرة الفقهاء می باشد. علامه حلی در سال ۷۲۶ قمری وفات نمود و در یکى از صحن‌هاى حرم امیرالمؤمنین (ع) در نجف اشرف مدفون گردید.
محتوای کتاب
علامه حلی در کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، بسیاری از فروع فقهی فتوائی و آراء فقیهان پیش از خود به ویژه شیخ طوسی، سید مرتضی، ابن براج، ابوالصلاح حلبی و فقیهانی که کتابهایشان مفقود است (مانند: ابن ابی عقیل و ابن جنید) را نقل کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است. صاحب الذریعه می گوید: این کتاب تمام فروع و جزئیات فقهی را آورده است و مجموع مسأله های آن چهل هزار می باشد.
کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة» در دو جلد با یک مقدمه و چهار قاعده: عبادات، معاملات، ایقاعات و احکام، تنظیم شده است. جلد اول کتاب، با مقدمه‌ای در اهمیت، فضیلت و شرافت علم فقه و حرمت کتمان آن و استحباب یادگیری‌اش و حرمت فتوا بدون علم و وجوب عمل به آن می‌آغازد. سپس کتاب طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم و مقداری از حج (در ۲۲۱۴ مسئله) در ادامه آمده است.
دومین جلد کتاب، شامل ادامه مباحث حج و مزار، کتاب الجهاد، متاجر، دیون (قرض، رهن و حجر)، ضمان، (کفالت و حواله) است که دربرگیرنده ۱۸۰۰ فرع فقهی می‌باشد.
ویژگی‌های کتاب
از ویژگی های این کتاب، احتوا و استقصای فروع هر بابی است و این نشان از چیرگی فراوان علامه حلی در علم فقه است.
اگر چه این کتاب نظیر «قواعد الاحکام» به سبک فتوایی تالیف شده، اما گاهی با طرح نظریات و فتاوای فقهای عظام به سبک فقه استدلالی و در موارد نادری نیز به سبک فقه مقارنه‌ای مباحثی در آن مطرح شده است.
این کتاب از نظر شهرت و شروح و حواشی به کتاب مهم و مشهور «قواعد الاحکام» نمی‌رسد، اما از نظر دستیابی آسان به فروعات فقهی همراه با اختصار و ایجاز کم نظیر بوده و فقهای بعد از علامه در موارد زیادی به این کتاب استناد نموده‌اند.
از نظر ایجاز و اختصار نیز این کتاب، نسبت به «تبصرة المتعلمین» و «ارشاد الاذهان» مفصل تر و نسبت به «تذکرة الفقهاء» و «مختلف الشیعة» مختصرتر می‌باشد.
حواشی و شروح
بر کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، حاشیه‌ها و شروح متعددی نوشته شده است از جمله:
۱- حاشیۀ شیخ زین الدین علی بن حسن بن محمد استرآبادی (م، ۸۳۷ ق)
۲- حاشیۀ محقق ثانی (م، ۹۴۰ ق)
۳- شرح تحریر الاحکام، تألیف بعض الاعلام
۴- مستقصی المرام فی شرح تحریر الاحکام، تألیف شیخ محمدحسن استرآبادی شریعتمدار (م، ۱۳۱۸ ق)
منابع
- مروری بر کتاب "تحریرالاحکام الشریعه علی مذهب الامامیه" کتاب ماه دین، شماره ۳۰ (۱۳۷۹)، بازیابی: ۱۰ دیماه ۱۳۹۱.
- نرم افزار جامع فقه اهل البیت، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
