افق اعلی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۴: سطر ۴:
 
واژه ترکیبی «افق اعلی» یک بار در آیه 7 [[سوره نجم]]/53 و «افق مبین» که در نظر بسیاری از مفسران تعبیر دیگری از افق اعلی است.<ref>[[مجمع‌البیان]]، ج10، ص677-678؛ التفسیرالکبیر، ج28، ص285؛ المیزان، ج20، ص219.</ref> نیز یک بار در آیه 23 [[سوره تکویر]]/81 بکار رفته است.
 
واژه ترکیبی «افق اعلی» یک بار در آیه 7 [[سوره نجم]]/53 و «افق مبین» که در نظر بسیاری از مفسران تعبیر دیگری از افق اعلی است.<ref>[[مجمع‌البیان]]، ج10، ص677-678؛ التفسیرالکبیر، ج28، ص285؛ المیزان، ج20، ص219.</ref> نیز یک بار در آیه 23 [[سوره تکویر]]/81 بکار رفته است.
  
==معنای افق اغلی==
+
==معنای افق اعلی==
  
 
«افق» به معنای کرانه، ناحیه و نهایت آنچه از اطراف چیزی پیدا باشد و «أعلی» به معنای برتر و «مبین» به معنای روشن و آشکار آمده است، بنابراین افق اعلی به معنای ناحیه برتر و افق مبین به معنای ناحیه آشکار است.<ref>مفردات، ص79، مقاییس اللغه؛ ج1، ص114؛ لغت‌نامه، ج2، ص2645، «افق»؛ ج12، ص17762، «مبین».</ref>
 
«افق» به معنای کرانه، ناحیه و نهایت آنچه از اطراف چیزی پیدا باشد و «أعلی» به معنای برتر و «مبین» به معنای روشن و آشکار آمده است، بنابراین افق اعلی به معنای ناحیه برتر و افق مبین به معنای ناحیه آشکار است.<ref>مفردات، ص79، مقاییس اللغه؛ ج1، ص114؛ لغت‌نامه، ج2، ص2645، «افق»؛ ج12، ص17762، «مبین».</ref>
سطر ۱۰: سطر ۱۰:
 
قرآن کریم به دریافت وحی الهی به وسیله [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله در حالی که او یا [[جبرئیل]] علیه السلام در افق اعلی قرار داشت، اشاره می‌کند: {{متن قرآن|«و هُوَ بِالاُفُقِ الاَعلی»}} ([[سوره نجم]]/53،7) و در جای دیگر با تأکید بیان می‌دارد که [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله جبرئیل را در افق مبین دید: {{متن قرآن|«ولَقَد رَءاهُ بِالاُفُقِ المُبین»}} ([[سوره تکویر]]/81،23) برتر بودن این افق نسبت به سایر آفاق، به واسطه خصوصیاتی است که با عالم ملائکه مناسب است.<ref>المیزان، ج20، ص219.</ref>
 
قرآن کریم به دریافت وحی الهی به وسیله [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله در حالی که او یا [[جبرئیل]] علیه السلام در افق اعلی قرار داشت، اشاره می‌کند: {{متن قرآن|«و هُوَ بِالاُفُقِ الاَعلی»}} ([[سوره نجم]]/53،7) و در جای دیگر با تأکید بیان می‌دارد که [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله جبرئیل را در افق مبین دید: {{متن قرآن|«ولَقَد رَءاهُ بِالاُفُقِ المُبین»}} ([[سوره تکویر]]/81،23) برتر بودن این افق نسبت به سایر آفاق، به واسطه خصوصیاتی است که با عالم ملائکه مناسب است.<ref>المیزان، ج20، ص219.</ref>
  
== تفاوت افق اعلی و افق مبین++
+
== تفاوت افق اعلی و افق مبین==
  
 
شاید بتوان بین این دو افق چنین فرق گذاشت که افق مبین ناظر به مرتبه مثالی جبرئیل علیه السلام و افق اعلی مربوط به نشئه عقلانی وی است، چنان که عالم مثال، عالم صور و مقادیر و از این‌ رو افق مبین و ناحیه آشکار و عالم عقل عالم مجردات محضه است، از این‌ رو نسبت به عالم مثال، افق اعلی و ناحیه برتر به شمار می‌آید. بررسی مجموعه آیات قبل و بعد دو آیه یاد شده و همچنین آیات هم محتوای اینها در [[قرآن کریم]] (آنجا که با اثبات حقانیت [[وحی]] و رسالت و عصمت رسول گرامی، اتهامات وارده از سوی کافران از قبیل سحر، کهانت، شعر و فراگیری قرآن از انسان دیگر... رد می‌شود) بیان کننده این است که مراد از افق اعلی و مبین مرتبه، مقام یا نشئه‌ای ماورای ماده است زیرا در سوره نجم خداوند سبحان پس از سوگند بر نفی گمراهی و خودمحوری رسول خاتم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: آنچه او آورده چیزی جز وحی که از معلم خود آموخته، نیست. ([[سوره نجم]]/53،15)
 
شاید بتوان بین این دو افق چنین فرق گذاشت که افق مبین ناظر به مرتبه مثالی جبرئیل علیه السلام و افق اعلی مربوط به نشئه عقلانی وی است، چنان که عالم مثال، عالم صور و مقادیر و از این‌ رو افق مبین و ناحیه آشکار و عالم عقل عالم مجردات محضه است، از این‌ رو نسبت به عالم مثال، افق اعلی و ناحیه برتر به شمار می‌آید. بررسی مجموعه آیات قبل و بعد دو آیه یاد شده و همچنین آیات هم محتوای اینها در [[قرآن کریم]] (آنجا که با اثبات حقانیت [[وحی]] و رسالت و عصمت رسول گرامی، اتهامات وارده از سوی کافران از قبیل سحر، کهانت، شعر و فراگیری قرآن از انسان دیگر... رد می‌شود) بیان کننده این است که مراد از افق اعلی و مبین مرتبه، مقام یا نشئه‌ای ماورای ماده است زیرا در سوره نجم خداوند سبحان پس از سوگند بر نفی گمراهی و خودمحوری رسول خاتم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: آنچه او آورده چیزی جز وحی که از معلم خود آموخته، نیست. ([[سوره نجم]]/53،15)

نسخهٔ ‏۵ مارس ۲۰۱۷، ساعت ۱۰:۱۱

Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از دائرة المعارف قرآن کریم است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


واژه ترکیبی «افق اعلی» یک بار در آیه 7 سوره نجم/53 و «افق مبین» که در نظر بسیاری از مفسران تعبیر دیگری از افق اعلی است.[۱] نیز یک بار در آیه 23 سوره تکویر/81 بکار رفته است.

معنای افق اعلی

«افق» به معنای کرانه، ناحیه و نهایت آنچه از اطراف چیزی پیدا باشد و «أعلی» به معنای برتر و «مبین» به معنای روشن و آشکار آمده است، بنابراین افق اعلی به معنای ناحیه برتر و افق مبین به معنای ناحیه آشکار است.[۲]

قرآن کریم به دریافت وحی الهی به وسیله رسول خدا صلی الله علیه و آله در حالی که او یا جبرئیل علیه السلام در افق اعلی قرار داشت، اشاره می‌کند: «و هُوَ بِالاُفُقِ الاَعلی» (سوره نجم/53،7) و در جای دیگر با تأکید بیان می‌دارد که رسول خدا صلی الله علیه و آله جبرئیل را در افق مبین دید: «ولَقَد رَءاهُ بِالاُفُقِ المُبین» (سوره تکویر/81،23) برتر بودن این افق نسبت به سایر آفاق، به واسطه خصوصیاتی است که با عالم ملائکه مناسب است.[۳]

تفاوت افق اعلی و افق مبین

شاید بتوان بین این دو افق چنین فرق گذاشت که افق مبین ناظر به مرتبه مثالی جبرئیل علیه السلام و افق اعلی مربوط به نشئه عقلانی وی است، چنان که عالم مثال، عالم صور و مقادیر و از این‌ رو افق مبین و ناحیه آشکار و عالم عقل عالم مجردات محضه است، از این‌ رو نسبت به عالم مثال، افق اعلی و ناحیه برتر به شمار می‌آید. بررسی مجموعه آیات قبل و بعد دو آیه یاد شده و همچنین آیات هم محتوای اینها در قرآن کریم (آنجا که با اثبات حقانیت وحی و رسالت و عصمت رسول گرامی، اتهامات وارده از سوی کافران از قبیل سحر، کهانت، شعر و فراگیری قرآن از انسان دیگر... رد می‌شود) بیان کننده این است که مراد از افق اعلی و مبین مرتبه، مقام یا نشئه‌ای ماورای ماده است زیرا در سوره نجم خداوند سبحان پس از سوگند بر نفی گمراهی و خودمحوری رسول خاتم صلی الله علیه و آله می‌فرماید: آنچه او آورده چیزی جز وحی که از معلم خود آموخته، نیست. (سوره نجم/53،15)

آنگاه در آیات 10 و 11 می‌فرماید: پس به بنده‌اش آنچه را باید وحی کند، وحی فرمود. دل [محمّد صلی الله علیه و آله] آنچه را دید دروغ نگفت و در آیات 13 و 14 می‌فرماید: و قطعاً بار دیگری هم او را دیده است، نزدیک سدرة‌المنتهی؛ همچنین در سوره تکویر پس از چند سوگند می‌فرماید: قرآن سخن فرشته بزرگواری است نیرومند [که] پیش خداوندِ عرش دارای منزلت است (سوره تکویر/81، 15 و 20) و در آیه 24 همین سوره سخن از ارتباط رسول خدا صلی الله علیه و آله با عالم غیب است، بنابراین محتوای آیات قبل و بعدِ دو آیه مورد بحث و مسائلی همچون: وحی، معلم وحی (خداوند سبحان یا جبرئیل)، قلب رسول خدا صلی الله علیه و آله و رؤیت قلبی او، سدرة‌المنتهی، عرش الهی مفاهیمی است که تنها با معنویات و مجردّات مناسب بوده و از آن دیدگاه قابل بررسی است، بر این اساس افق اعلی و مبین باید طبق قاعده و همسو با سیاق آیات، دارای مفهومی همسنخ مفاهیم یاد شده باشد چنان که تفسیر «افق مبین» از زبان امام صادق علیه السلام به صحرایی در آستان عرش الهی،[۴] مؤیّد این مطلب است.

تفسیر ابن عباس از افق مبین

ابن‌ عباس در نقلی افق مبین را به «سدرة‌المنتهی» و در نقل دیگر به «آسمان هفتم» معنا کرده است.[۵] در تفسیری دیگر افق اعلی به «نهایت مقام روح» و افق مبین به «نهایت مقام قلب» تعبیر شده است.[۶] برخی نیز «افق اعلی و مبین» را به نهایت مرتبه ممکن شناخت، معنا کرده‌اند.[۷]

برخی از مفسران افق مبین و اعلی را به معنای جایگاه برآمدن خورشید، ناحیه برتر مشرق جایی که از آن روز پدیدار شود و مانند آنها دانسته‌اند و از ابن عباس نقل کرده‌اند که رسول خدا صلی الله علیه و آله جبرئیل علیه السلام را در «اجیاد» (مکانی در نزدیکی کوه صفا) و «حرا» دید، در حالی که همه مشرق و مغرب را پوشانیده بود.[۸] این مکانها می‌تواند مظاهری مادی برای حقیقت مجرد افق مبین باشد یا پیامبر صلی الله علیه و آله در این مکانها حضور داشته که جبرئیل علیه السلام برای وی متمثل شده است.

پانویس

  1. پرش به بالا مجمع‌البیان، ج10، ص677-678؛ التفسیرالکبیر، ج28، ص285؛ المیزان، ج20، ص219.
  2. پرش به بالا مفردات، ص79، مقاییس اللغه؛ ج1، ص114؛ لغت‌نامه، ج2، ص2645، «افق»؛ ج12، ص17762، «مبین».
  3. پرش به بالا المیزان، ج20، ص219.
  4. پرش به بالا الخصال، ص582.
  5. پرش به بالا الدرالمنثور، ج8، ص434.
  6. پرش به بالا تفسیرابن عربی، ج2، ص 553، 773.
  7. پرش به بالا الفرقان، ج30، ص174.
  8. پرش به بالا کشف‌الاسرار، ج10، ص398؛ روض‌الجنان، ج20، ص166.

منبع