مهدی حائری تهرانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(منبع)
 
(۲۷ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
==تولد و تحصيلات ==
+
'''«آیت‌الله مهدی حائری تهرانی»''' (۱۳۰۴-۱۳۷۹ ش)، از فقها و علمای مجاهد [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[امام خمینى]] بود. آیت‌الله حائری علاوه بر فعالیت در مبارزات سیاسى و تألیف کتاب‌هایى مفید در علوم مختلف اسلامی، به احداث مدارس، مساجد، کتابخانه‌، نوسازی اماکن مذهبی و عام‌المنفعه و تأسیس امور خیریه و رفاهی برای مردم در [[قم]] و [[تهران]]، همت ورزید.
 +
{{شناسنامه عالم
  
خانواده حائرى تهرانى در سال 1304 ش (1344 ق) مصادف با ولادت [[امام صادق]] علیه السلام در [[كربلا]]، صاحب فرزندى شدند و او را مهدى نام نهادند. اين كودك تحت تربيت پدرش بود و نزد او مقدمات علوم را فراگرفت. سال هاى بعد در [[قم]] و [[تهران]]، تحصيلات خود را ادامه داد، تا اين كه در سن 15 سالگى، پدر را از دست داد؛ ولى اين غم سنگين، در عزم و اراده او براى ادامه تحصيل علوم اسلامى خللى وارد نياورد.
+
|نام کامل = مهدی حائری تهرانی
  
در تهران از محضر اساتيدى همچون: آيت الله محمدحسين زاهد، آيت الله سيد صدرالدين جزايرى، آيت الله ميرزا محمدباقر آشتيانى و آيت الله ميرزا مهدى آشتيانى استفاده كرد. ضمناً وى در طول اين سال ها، با ورود به دانشكده الهيات و معارف اسلامى، موفق به اخذ ليسانس شد و بعدها در همين رشته دكترا گرفت.(4)
+
|تصویر=[[پرونده:HaeriT.jpg|۲۲۰px|center]]
  
===پدر===
+
|زادروز = ۱۳۰۴ شمسی
  
پدر مرحوم حائرى، آيت الله شيخ عباس حائرى تهرانى است. او در سال 1298 ق، در تهران به دنيا آمد. پدر شيخ عباس كه از مردانِ خيرانديش و علاقه مند به روحانيت بود، او را تشويق كرد تا وارد سلك حوزويان شود.
+
|زادگاه = [[کربلا]]
  
وى دروس مقدمات علوم اسلامى را در مدرسه مروى تهران آموخت. بعدها براى ادامه تحصيل به [[نجف]] اشرف رفت و از محضر حضرات آيات: ميرزا محمدتقى شيرازى، سيد اسماعيل صدر، سيد محمد فيروزآبادى، سيد حسن صدر و آقا ضياء عراقى استفاده كرد و از همه اين بزرگان، اجازه [[اجتهاد]] دريافت داشت.(2) وى سپس به قم رفت و مورد توجه و احترام آيت الله عبدالكريم حائرى بود و در تأسيس حوزه قم با مرحوم حاج شيخ عبدالكريم همكارى كرد.
+
|وفات = ۱۳۷۹ شمسی
  
ايشان پس از چندى به تقاضاى عده اى از بازاريان و متدينان تهران و با اجازه آيت الله حائرى يزدى به تهران رفت و در مقابل «امامزاده زيد» بازار تهران در مسجدى كه به نام ايشان احداث شده بود، مشغول تدريس، تبليغ و اقامه [[نماز جماعت]] شد. در تهران به طور منظم براى طبقات مختلف مردم جلساتى تشكيل مى داد و در تقويت مبانى اعتقادى و مذهبى مردم، بخصوص جوانان، به جد مى كوشيد؛ حتى در دوران خفقان رضاخان - كه مانع تشكيل مجالس حضرت [[سيدالشهداء]] علیه السلام مى شدند. - او در سحرهاى [[محرم]]، جلسات روضه برقرار مى كرد.
+
|مدفن = [[قم]]، قبرستان شیخان
  
آن بزرگوار در [[ذی القعده]] 1360 ق (برابر با شهريور 1320 ش)، در اوج اختناق دوران پهلوى به رحمت ايزدى پيوست و على رغم ممنوعيت هرگونه اجتماع، بازار تهران تعطيل شد و پيكر پاكش از منزل تا حرم [[حضرت عبدالعظيم حسنى]] علیه السلام، باشكوه خاصى تشييع و در آن حرم ملكوتى به امانت سپرده شد. بعدها طبق وصيت ايشان به [[كربلا]] منتقل گرديد و در جوار مرقد حضرت سيدالشهداء علیه السلام كنار درب قاضى الحاجات، در مقبره خصوصى دفن گرديد.(3)
+
|اساتید = [[سید جمال الدین گلپایگانی]]، [[آیت‌الله بروجردی]]، [[علامه طباطبایی]]، [[امام خمینى]]، [[محمدعلی اراکی]]، [[آیت‌الله مرعشى نجفى|سید شهاب الدین مرعشى نجفى]]،...
  
از وى آثارى همچون: «الجواب الصائب عن شبهة ايمان ابى طالب»، «موائد الكريم لزوار عبدالعظيم»، «شرح [[زيارت عاشورا]]»، «شرح [[زيارت جامعه كبيره]]»، «اسرار الصلاة» و... به جاى مانده است.(5)
+
|شاگردان =
  
==هجرت به قم و نجف ==
+
|آثار = تاریخ علوم قرآن، تاریخ فقه، تاریخ ادیان، پندهاى معصومین علیهم‌السلام، راز خوشبختى، بشارات غیبى، شخصیت انسان از نظر قرآن و عترت، اصول عقاید و آفریدگار جهان،...
 +
}}
  
حاج آقا مهدى حائرى در سال 1327 ش، براى طى مدارج علمى و استفاده از محضر علماى حوزه علميه قم، عازم اين شهر مقدس شد و از درس اين بزرگان بهره برد:
+
==ولادت==
 +
مهدی حائرى تهرانى در سال ۱۳۴۴ قمری مصادف با ولادت [[امام صادق]] علیه السلام، در [[کربلا]] متولد شد.
  
* 1. استاد الفقهاء مرحوم آيت الله العظمى بروجردى.
+
پدرش آیت الله شیخ عباس حائرى تهرانى است که از وى آثارى همچون: «الجواب الصائب عن شبهة ایمان ابى طالب»، «موائد الکریم لزوّار عبدالعظیم»، «شرح [[زیارت عاشورا]]»، «شرح [[زیارت جامعه کبیره]]»، «اسرار الصلاة» و... به جاى مانده است.
  
* 2. مرحوم آيت الله العظمى گلپايگانى.
+
==تحصیلات و استادان==
 +
مهدی حائرى تحت تربیت پدرش بود و نزد او مقدمات علوم را فراگرفت. وی در دوران سکونت در [[تهران]]، علاوه بر اشتغال در حوزه، با ورود به دانشکده الهیات و معارف اسلامى، موفق به اخذ لیسانس شد و بعدها در همین رشته دکترا گرفت. برخی اساتید ایشان در تهران عبارتند از:
  
* 3. مرحوم آيت الله العظمى مرعشى نجفى.
+
*آیت الله محمدحسین زاهد
 +
*آیت الله سید صدرالدین جزایرى
 +
*آیت الله میرزا محمدباقر آشتیانى
 +
*آیت الله [[میرزا مهدی آشتیانی]]
  
* 4. مرحوم آيت الله العظمى حاج شيخ مرتضى حائرى.
+
مهدى حائرى در سال ۱۳۲۷ ش، براى طى مدارج علمى و استفاده از محضر علماى [[حوزه علمیه قم]]، عازم شهر مقدس [[قم]] شد و از درس این بزرگان بهره برد:
  
* 5. مرحوم آيت الله العظمى اراكى.
+
*آیت الله [[آیت‌الله بروجردی|سید حسین بروجردى]].
 +
*آیت الله [[سید محمدرضا گلپایگانی]].
 +
*آیت الله [[آیت‌الله مرعشى نجفى|مرعشى نجفى]].
 +
*آیت الله [[شیخ مرتضی حائری یزدی]].
 +
*آیت الله [[محمدعلی اراکی]].
 +
*[[امام خمینى]].
 +
*[[علامه طباطبایى]]، (درس خصوصى [[تفسیر]] و [[فلسفه]]).
  
* 6. مرحوم آيت الله [[علامه طباطبايى]].
+
آیت الله مهدى حائری در سال ۱۳۳۵ ش، به [[عراق]] مسافرت کرد و در [[حوزه علمیه]] [[نجف]] اشرف، از حضرات آیات عظام: [[سید جمال الدین گلپایگانی]] و [[سید عبدالهادی شیرازی|سید عبدالهادى شیرازى]] اجازه [[اجتهاد]] دریافت نمود و از شیخ [[آقا بزرگ تهرانى]] نیز [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نقل روایت گرفت. ایشان پس از چندى به [[قم]] بازگشت و مشغول مباحث علمى و خدمات اجتماعى شد.
  
* 7. [[امام خمينى]] رحمة الله علیه.
+
==آثار و تألیفات==
 +
[[پرونده:Pandha.jpg|thumb|left|پندهاى معصومین علیهم السلام - یکی از آثار آیت‌الله حائری تهرانی]]
  
ايشان همچنين در درس خصوصى [[تفسير]] و [[فلسفه]] علامه طباطبايى، كه براى جمع معدودى از فضلا تشكيل شده بود، شركت داشت.
+
آیت‌الله مهدى حائرى، اگرچه عمده نیروى خود را صرف امور اجتماعى و رفاهى کرد، ولى از تألیف کتاب هایى که مفید براى عوام و خواص بود، غفلت نمى کرد. آثار آن بزرگوار به شرح ذیل است:
  
حاج آقا مهدى در سال 1335 ش، براى زيارت بارگاه اميرمؤمنان [[امام على]] علیه السلام و ساير امامان معصوم به [[عراق]] مسافرت كرد. در [[حوزه علميه]] [[نجف]] اشرف، از حضرات آيات عظام: سيد جمال گلپايگانى و سيد عبدالهادى شيرازى اجازه اجتهاد دريافت نمود و از علامه حاج [[آقا بزرگ تهرانى]] نيز اجازه نقل روايت گرفت.(6) ايشان پس از چندى به قم بازگشت و مشغول مباحث علمى و خدمات اجتماعى شد.
+
*«تاریخ علوم قرآن».
  
==فعاليت سياسى ==
+
*«تاریخ فقه».
  
مرحوم حائرى تنها به مباحث علمى بسنده نكرد، بلكه در كنار بسيارى از فضلاى آن دو حوزه، به فعاليت هاى سياسى و مبارزه با رژيم ستم شاهى هم مى پرداخت؛ چنان كه خود نوشته اند، جلساتى درباره «مبانى حكومت در اسلام و ريشه هاى انقلاب» تشكيل دادند و همچنين در چاپ و تكثير اطلاعيه هاى حضرت امام نقش داشتند. در اين جلسات كه معمولاً شب هاى جمعه در منزل آقاى حائرى در [[قم]] برگزار مى شد، فضلايى چون: شهيد ربانى شيرازى، شهيد بهشتى، شهيد قدوسى و... شركت مى كردند.(7)
+
*«تاریخ ادیان».
  
همچنين مرحوم حائرى، با امضاى بيانيه ها و نامه هايى، كه در سال هاى اوليه نهضت اسلامى، فضلاى حوزه منتشر مى كردند، همراهى خويش را با حركت ملت قهرمان ايران نشان مى داد. نمونه هاى زير، بخشى از فعاليت هاى سياسى ايشان را نشان مى دهد:
+
*«تاریخ و سیر کتابخانه».
  
* امضاى نامه اى خطاب به مرحوم آيت الله طالقانى و تقدير از مبارزات ايشان در تاريخ 1342/6/7.(8)
+
*«تاریخ فلسفه».
  
* امضاى نامه اى خطاب به منصور، نخست وزير وقت، جهت آزادى امام و جمعى از علما در اسفند 1342.(9)
+
*یک دوره [[فقه]] براى تربیت معلم و مبلغ تهران.
  
* بيانيه اى در اعتراض به بازداشت امام در تاريخ 1343/7/8.(10)
+
*یک دوره اصول لفظیه و عقلیه براى تربیت معلم و مبلغ تهران.
  
* ارسال نامه به مراجع تقليد در مورد وظيفه مبلغان و وعاظ نسبت به برخورد دولت وقت با امام امت، در دى ماه 1343.(11)
+
*یک دوره [[فلسفه]] و [[حکمت]] نظرى و عملى براى تربیت معلم و مبلغ تهران.
  
* و همچنين صدور بيانيه اى در اعتراض به اهانت روزنامه اطلاعات به [[امام خمينى]].(12)
+
*یک دوره درس [[اخلاق]] نظرى و عملى.
  
ايشان در سال 1355 ش، به دعوت جمعى از مردم متدين تهران، در مسجد ارك و سال هاى بعد، در مسجدالغدير - در خيابان ميرداماد - به فعاليت پرداخت؛ ظهرها در مسجد ارك و شب ها در مسجد الغدير اقامه جماعت مى نمود.
+
*یک دوره درس [[علوم قرآنی]].
  
 +
*«بنیادهاى اخلاق اسلامى» که همواره با «الاخلاق والانوار» [[سید عبدالله شبر]] چاپ شده است.
  
==تنديس خدمت==
+
*«شخصیت انسان از نظر قرآن و عترت».
  
يكى از چهره هاى خدمتگذار حوزه هاى علميه كه عمر كوتاه ولى پربركت خود را وقف خدمت به مردم، حل مشكلات نيازمندان و تأسيس مراكز خيريه نمود، آيت الله مهدى حائرى تهرانى است. آن بزرگوار مصداق بارز اين [[حديث]] [[پيامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله است كه فرمود: «احبّ عباداللّه الى اللّه انفعهم لعباده؛(1) محبوب ترين بندگان خدا نزد او، نافع ترين ايشان براى بندگانش است».
+
*«اصول عقاید و آفریدگار جهان».
  
همه افرادى كه ايشان را مى شناسند، عشق وافر و تلاش پيوسته او را براى خدمت به مردم مى ستايند. در اين نوشتار، با زندگى آن فقيد آشنا مى شويم.
+
*«راز خوشبختى».
  
===خدمات اجتماعى ===
+
*«پندهاى معصومین علیهم السلام».
  
آن چه حاج آقا مهدى حائرى تهرانى را از ديگران متمايز مى كند، دامنه وسيع فعاليت ايشان در امور خير و بنيان گذارى مؤسسات خدماتى و فرهنگى و تأسيس اماكن و مراكز دينى است. چنان كه دوستان و هم دوره هاى آن مرحوم گفته اند: «وى از همان اوايل جوانى و زمان تحصيل، در اغلب كارهاى اجتماعى و خداپسندانه شركت داشت.» در اين نوشتار به رئوس كارهايى كه با همت او انجام شد، اشاره مى كنيم:(13)
+
*«منتخب ادعیه و زیارات».
  
====تأسيس و تكميل كتابخانه :====
+
*«بشارات غیبى».
  
او در تأسيس كتابخانه مدرسه حجتيه قم - با دستور مرحوم آيت الله حجت - و تهيه بالغ بر 20 هزار جلد كتاب براى آن كتابخانه شركت داشت. و نيز در تأسيس كتابخانه هاى بنياد فرهنگى [[امام مهدی]] علیه السلام(*)، كتابخانه اى در كنار دبيرستان [[دين]] و دانش [[قم]]، كتابخانه تخصصى حضرت ولى عصر علیه السلام (با همكارى [[مسجد جمكران]] در خيابان آذر قم)، كتابخانه حائرى تهرانى در مدرسه علميه حضرت بقية الله علیه السلام در [[مشهد]]، كتابخانه بنياد فرهنگى امام مهدى علیه السلام در مشهد و چهارده كتابخانه كوچك در روستاهاى اطراف شيراز و... زحمات فراوانى كشيد.
+
*«اخلاق از نظر قرآن».
====فعاليت در امور مدارس علوم دينى :====
 
  
آيت الله حائرى در تأسيس مدرسه فاطميه قم، تجديد بناى مدرسه رضويه قم، تأسيس مدرسه امام مهدى علیه السلام، مدرسه [[امام باقر]] علیه السلام و مدرسه بقية الله علیه السلام در مشهد مقدس و تجديد بناى مدرسه حاج شيخ فضل الله نورى در تهران و... حضور چشمگيرى داشت.
+
*تقریرات دروس [[آیت الله بروجردی]]، [[امام خمینى]] و [[علامه طباطبایى]] و همچنین مقالات متعدد در مجلات مکتب اسلام، مکتب تشیع و معارف جعفرى، از دیگر آثار مرحوم حائرى است.
  
==== تأسيس مراكز آموزشى و فرهنگى :====
+
==فعالیت‌های سیاسى و اجتماعی==
 +
===فعالیت‌های سیاسى===
 +
مرحوم حائرى تنها به مباحث علمى بسنده نکرد، بلکه در کنار بسیارى از فضلاى آن دو حوزه، به فعالیت هاى سیاسى و مبارزه با رژیم پهلوى هم مى پرداخت؛ چنان که خود نوشته است، جلساتى درباره «مبانى حکومت در اسلام و ریشه هاى انقلاب» تشکیل داد و در این جلسات که معمولاً شب هاى جمعه در منزل آقاى حائرى در [[قم]] برگزار مى شد، فضلایى چون: [[شهید بهشتی]]، [[شهید قدوسی|شهید قدوسى]] و... شرکت مى کردند.
  
آن مرحوم، بنيان گذار دانشكده الهيات و معارف اسلامى دانشگاه آزاد اسلامى واحد شمال تهران بود، كه داراى ساختمانى بسيار بزرگ با امكانات مختلف است و خود، رياست اين دانشكده را تا آخر عمر بر عهده داشت. از فعاليت هاى ديگر ايشان در اين زمينه، موارد ذيل است:
+
همچنین ایشان در چاپ و تکثیر اطلاعیه هاى [[امام خمینى]] و امضاى بیانیه ها و نامه هایى، که در سال هاى اولیه نهضت اسلامى، فضلاى حوزه منتشر مى کردند نقش داشت.
  
احداث مجتمع فرهنگى - آموزشى «آيين روشن»، چندين مدرسه غيرانتفاعى، مؤسسه دين و دانش، بنياد فرهنگى امام مهدى علیه السلام، بنياد فرهنگى [[امام رضا]] علیه السلام، همكارى در تأسيس مدرسه [[دين]] و دانش قم و همچنين تأسيس انتشارات دارالفكر، دارالعلم، هجرت و انتشارات دينى كه با همكارى ديگران انجام گرفت. آيت الله حائرى، در تأسيس مؤسسه «در راه حق» نيز همكارى داشت و بخشى از هزينه هاى اين مركز به وسيله ايشان، از سوى حضرت آيت الله العظمى خويى، تأمين مى شد.
+
===خدمات اجتماعی===
 +
آیت الله مهدى حائری در سال ۱۳۵۵ شمسی، به دعوت جمعى از مردم متدین [[تهران]]، در [[مسجد]] ارک و سال هاى بعد، در مسجدالغدیر - در خیابان میرداماد - به فعالیت پرداخت؛ ظهرها در مسجد ارک و شب ها در مسجد الغدیر اقامه [[نماز جماعت]] مى نمود. ایشان تربیت جوانان بر مبناى اعتقاد و اخلاقى درست، تحریف زدایى از فرهنگ دینى، مبارزه با خرافات، رو کردن دست فرقه سازان را با تمام توان در پیش گرفت.  
  
==== احداث مساجد:====
+
آنچه حاج آقا مهدى حائرى تهرانى را از دیگران متمایز مى کند، دامنه وسیع فعالیت ایشان در امور خیر و بنیان گذارى مؤسسات خدماتى و فرهنگى و تأسیس اماکن و مراکز دینى است. چنانکه دوستان و هم دوره هاى آن مرحوم گفته اند: «وى از همان اوایل جوانى و زمان تحصیل، در اغلب کارهاى اجتماعى و خداپسندانه شرکت داشت.»
  
آقاى حائرى، از ساخت مسجد نيز غافل نبود ولذا در احداث مسجد حضرت [[امام سجاد]] علیه السلام در تهران، مسجد ولى اللّه الاعظم علیه السلام در ميدان آرژانتين تهران، مسجدى در شهرك غرب و... نيز حضور و فعاليت داشت.
+
'''تأسیس و تکمیل کتابخانه:'''
  
==== تأسيس مراكز خيريه ====
+
آیت الله حائری در تأسیس کتابخانه مدرسه حجتیه [[قم]] - با دستور مرحوم [[سید محمد حجت کوه کمری|آیت الله حجت]] - و تهیه بالغ بر ۲۰ هزار جلد کتاب براى آن کتابخانه شرکت داشت. و نیز در تأسیس کتابخانه هاى بنیاد فرهنگى [[امام مهدی]] علیه السلام، کتابخانه اى در کنار دبیرستان دین و دانش قم، کتابخانه تخصصى حضرت ولى عصر علیه السلام (با همکارى [[مسجد جمکران]] در خیابان آذر قم)، کتابخانه حائرى تهرانى در مدرسه علمیه حضرت بقیة الله علیه السلام در [[مشهد]]، کتابخانه بنیاد فرهنگى امام مهدى علیه السلام در مشهد و چهارده کتابخانه کوچک در روستاهاى اطراف شیراز و... زحمات فراوانى کشید.
  
آقاى حائرى براى حل مشكلات نيازمندان و محرومان اهتمام زيادى مى ورزيد و در اين راستا مراكز متعددى را تأسيس، اداره و يا تأمين كرد كه برخى از مراكز عبارتند از: تأسيس بيمارستان امام سجاد علیه السلام در شهرك كاروانِ تهران، احداث 500 واحد مسكونى براى استفاده افراد محروم در شرق تهران، ايجاد مركز خيريه مسجد الغدير، مؤسسه خيريه امام سجاد علیه السلام و بنياد حمايت از بيماران جزامى در مسجد ارك، بنياد ازدواج كوثر در مشهد، صندوق هاى قرض الحسنه متعدد و...
+
'''فعالیت در امور مدارس علوم دینى:'''
  
البته روشن است كه همه اين خدمات به مدد و توفيق الهى، و با همت و مساعدت مردان نيك انديش و متدين، مخصوصاً دوستان و علاقه مندانش در مسجدالغدير و ارك انجام مى شد كه جا دارد از همه آنان تقدير و تجليل شود.
+
آیت الله حائرى در تأسیس مدرسه فاطمیه قم، تجدید بناى مدرسه رضویه قم، تأسیس مدرسه امام مهدى علیه السلام، مدرسه [[امام باقر]] علیه السلام و مدرسه بقیة الله علیه السلام در [[مشهد]] مقدس و تجدید بناى مدرسه [[شیخ فضل الله نوری]] در [[تهران]] و... حضور چشمگیرى داشت.
  
==تأليفات و آثار==
+
'''تأسیس مراکز آموزشى و فرهنگى"'''
  
حاج آقا مهدى حائرى، اگر چه عمده نيروى خود را صرف امور اجتماعى و رفاهى كرد، ولى از تأليف كتاب هايى كه مفيد براى عوام و خواص بود، غفلت نمى كرد. آثار آن بزرگوار به شرح ذيل است:(14)
+
آن مرحوم، بنیانگذار دانشکده الهیات و معارف اسلامى دانشگاه آزاد اسلامى واحد شمال تهران بود، که داراى ساختمانى بسیار بزرگ با امکانات مختلف است و خود، ریاست این دانشکده را تا آخر عمر بر عهده داشت. از فعالیت هاى دیگر ایشان در این زمینه، موارد ذیل است: احداث مجتمع فرهنگى - آموزشى «آیین روشن»، چندین مدرسه غیرانتفاعى، مؤسسه دین و دانش، بنیاد فرهنگى امام مهدى علیه السلام، بنیاد فرهنگى [[امام رضا]] علیه السلام، همکارى در تأسیس مدرسه دین و دانش قم و همچنین تأسیس انتشارات دارالفکر، دارالعلم، هجرت و انتشارات دینى که با همکارى دیگران انجام گرفت. آیت الله حائرى، در تأسیس مؤسسه «در راه حق» نیز همکارى داشت و بخشى از هزینه هاى این مرکز به وسیله ایشان، از سوى [[خویی، ابوالقاسم|آیت الله خویى]] تأمین مى شد.
  
* 1. «تاريخ علوم قرآن».
+
'''احداث مساجد:'''
  
* 2. «تاريخ فقه».
+
آقاى مهدی حائرى، از ساخت [[مسجد]] نیز غافل نبود ولذا در احداث مسجد حضرت [[امام سجاد]] علیه السلام در تهران، مسجد ولى اللّه الاعظم علیه السلام در میدان آرژانتین تهران، مسجدى در شهرک غرب و... نیز حضور و فعالیت داشت.
  
* 3. «تاريخ اديان».
+
'''تأسیس مراکز خیریه:'''
  
* 4. «تاريخ و سير كتابخانه»
+
آقاى حائرى براى حل مشکلات نیازمندان و محرومان اهتمام زیادى مى ورزید و در این راستا مراکز متعددى را تأسیس، اداره و یا تأمین کرد که برخى از این مراکز عبارتند از: تأسیس بیمارستان امام سجاد علیه السلام در شهرک کاروانِ تهران، احداث ۵۰۰ واحد مسکونى براى استفاده افراد محروم در شرق تهران، ایجاد مرکز خیریه مسجد الغدیر، مؤسسه خیریه امام سجاد علیه السلام و بنیاد حمایت از بیماران جزامى در مسجد ارک، بنیاد ازدواج کوثر در مشهد، صندوق هاى قرض الحسنه متعدد.
  
* 5. .«تاريخ فلسفه».
+
==وفات==
  
* 6. يك دوره [[فقه]] براى تربيت معلم و مبلغ تهران.
+
آیت الله مهدی حائرى تهرانى سرانجام پس از سالها تلاش خستگى ناپذیر و خدمت به جامعه اسلامى، روز جمعه ۳۰ دى ماه ۱۳۷۹ (برابر با ۲۴ [[شوال]] ۱۴۲۱) در [[تهران]] دار فانى را وداع گفت و به جوار رحمت الهى شتافت. آیت الله آقا سید رضى شیرازى، طبق [[وصیت]] آن مرحوم بر جنازه‌اش در مسجد الغدیر، [[نماز میت|نماز]] گزارد و عصر همان روز پیکر ایشان را به [[قم]] انتقال دادند و در [[قبرستان شیخان قم|قبرستان شیخان]] به خاک سپردند.
  
* 7. يك دوره اصول لفظيه و عقليه براى تربيت معلم و مبلغ تهران.
+
==منابع==
 +
*"حاج شیخ مهدى حائرى تهرانى"، مهدى سلیمانى آشتیانى، [[ستارگان حرم]]، جلد ۱۱.
  
* 8. يك دوره [[فلسفه]] و [[حكمت نظرى]] و عملى براى تربيت معلم و مبلغ تهران.
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:حائری00 (8).jpg|مهدی حائری تهرانی در نوجوانی
 +
پرونده:حائری00 (6).jpg|از راست: مهدی حائری تهرانی، ناشناس، مصطفی ایروانی و مصطفی مسجدجامعی
 +
پرونده:حائری00 (7).jpg|از راست: [[محمدباقر محی الدین انواری|محمدباقر محی‌الدین انواری]]، مفیدی و مهدی حائری تهرانی
 +
پرونده:حائری00 (1).jpg|مهدی حائری تهرانی در لباس احرام و در سرزمین وحی
 +
پرونده:حائری00 (2).jpg|مهدی حائری تهرانی در جوانی
 +
پرونده:حایری (4).jpg|مهدى حائرى تهرانى و [[امام خمینی|سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی]]
 +
پرونده:حائری00 (3).jpg|از راست: موسوی شیرازی، جوادآقا تهرانی (حاجی ترخانی) و مهدی حائری تهرانی
 +
پرونده:حائری00 (5).jpg|[[شهید مفتح|شهید محمد مفتح]] و مهدی حائری تهرانی
 +
پرونده:حائری00 (4).jpg|alt=علامه طباطبایی و حائری تهرانی|از راست: [[علامه طباطبایى|سید محمدحسین طباطبایی]]، جواد مناقبی و مهدی حائری تهرانی
 +
پرونده:حائری0 (1).jpg|مهدى حائرى تهرانى و شهید سید محمدباقر طباطبایی حکیم
 +
پرونده:حایری (3).jpg|از راست تکیه به دیوار: احمد مجتهدی تهرانی، مهدى حائرى تهرانى، ناشناس، ناشناس، حسن سعید تهرانى، ناشناس و [[محمدتقی فلسفی]]
 +
پرونده:حائری01.jpg|مهدى حائرى تهرانى پشت سر حسن علی مروارید
 +
پرونده:حائری00.jpg|سید محمد حسینى روحانى قمى و مهدى حائرى تهرانى
 +
پرونده:حائری0 (2).jpg|از راست: مهدى حائرى تهرانى، سید رضی حسینی شیرازی و [[آیت الله مصباح موسوی|سید محمدحسین مصباح موسوی]]
 +
</gallery>
  
* 9. يك دوره درس اخلاق نظرى و عملى.
+
[[رده:علمای معاصر|حائرى تهرانى،مهدی]][[رده:علماء شیعه]][[رده:فقیهان]]
 
+
[[رده:مدفونین در قبرستان شیخان]]
* 10. يك دوره درس [[علوم قرآنی]].
 
 
 
* 11. «بنيادهاى اخلاق اسلامى» كه همواره با اخلاق مرحوم شبر چاپ شده است.
 
 
 
* 12. «شخصيت انسان از نظر [[قرآن]] و عترت».
 
 
 
* 13. «اصول عقايد و آفريدگار جهان».
 
 
 
* 14. «راز خوشبختى».
 
 
 
* 15. «پندهاى معصومين علیهم السلام».
 
 
 
* 16. «منتخب ادعيه و زيارات».
 
 
 
* 17. «بشارات غيبى».
 
 
 
* 18. «اخلاق از نظر قرآن».
 
 
 
* 19. تقريرات دروس مرحوم آيت الله العظمى بروجردى، [[امام خمينى]] و [[علامه طباطبايى]] و همچنين مقالات متعدد در مجلات مكتب اسلام، مكتب تشيع و معارف جعفرى، از ديگر آثار مرحوم حائرى است.
 
 
 
گفتنى است كه اكثر كتاب هاى ايشان را بنياد فرهنگى [[امام مهدی]] علیه السلام، به چاپ رسانده است.
 
 
 
==وفات ==
 
 
 
سرانجام آيت الله حائرى تهرانى پس از سال ها تلاش خستگى ناپذير و خدمت به جامعه اسلامى و به جاى گذاشتن ده ها مركز و بنياد دينى و فرهنگى و رسيدگى مستمر به فقرا و ايتام، در اثر سكته قلبى، روز جمعه 30 دى ماه 1379 (برابر با 24 [[شوال]] 1421) در تهران دار فانى را وداع كرد و به جوار رحمت الهى شتافت. پيكر او در ميان حزن و اندوه جمع كثيرى از علاقه مندان و مردم متدين و علماى تهران تشييع شد.
 
 
 
حضرت آيت الله آقا سيد رضى شيرازى دامت بركاته، نوه ميرزاى بزرگ شيرازى از علماى بزرگ تهران، كه سابقه دوستى طولانى با مرحوم حائرى داشت، طبق وصيت او، بر جنازه وى در مسجد الغدير، [[نماز]] گزارد و عصر همان روز جنازه ايشان را به [[قم]] انتقال دادند. در قم نيز با حضور علما و بزرگان و بعضى مراجع معظم، پس از تشيع باشكوهى از مسجد [[امام حسن عسکری]] علیه السلام و [[طواف]] حرم ملكوتى كريمه اهل بيت [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها، در قبرستان شيخان به خاك سپرده شد.
 
 
 
جالب توجه است كه زمان خاكسپارى ايشان، عصر روز 25 [[شوال]]، مصادف با سالروز شهادت رئيس مذهب، حضرت [[امام صادق]] علیه السلام بود و ولادتش، همزمان با روز ولادت حضرت صادق علیه السلام بود.
 
 
 
== شیخ مهدی حائری تهرانی از منظر ديگران ==
 
 
 
همه كسانى كه آن مرحوم را مى شناختند و با او آشنايى داشتند، به [[روح]] بلند و صفاى باطن و روحيه خدمتگزارى - كه خداوند در وى به وديعت نهاده بود - اذعان دارند.
 
 
 
آيت الله سيد رضى شيرازى در اين باره مى فرمودند: «حاج آقا مهدى را به صفاى ضمير، ديانت، حسن نيت و خدمت به مردم مى شناختم. فقدانش در تهران ضايعه بزرگى بود و خلأ وسيعى به وجود آورد».(15)
 
 
 
حضرت آيت الله سبحانى هم از وى چنين ياد كردند: «واقعاً يك انسان ارزنده اى بود؛ عواطفش مرز نداشت، انسانى وارسته و در [[اخلاص]] در درجه بالا بود. در خدمت كم نظير بود و هيچ گاه به درخواست كسى، نه نمى گفت. اگر كسى به ايشان كارى را ارجاع مى داد و توانايى انجامش را داشت، طرف را بى جواب رد نمى كرد».(16)
 
 
 
حضرت آيت الله گرامى نيز كه سابقه دوستى طولانى با آن مرحوم داشته اند، فرمودند: «آقاى حائرى يك امتيازات اخلاقى خيلى خوب داشت كه درس است براى ديگران: اول اين كه، همواره شاكر خداوند بود و من از ايشان يك شكايت در طول عمر نشنيدم؛ دوم، اهل غيبت و بدگويى از كسى نبود؛ سوم اين كه، بسيار اهل تولى و توسل به [[ائمه اطهار]] علیهم السلام بود و چهارم اين كه، با [[دعا]] و اذكار و بعضى ختومات انس داشت و مقيد بود».(17)
 
 
 
==پى  نوشت==
 
 
 
(*). اين كتابخانه هم اكنون در ابتداى خيابان صفائيه قم واقع است و با ساختمانى بزرگ و امكاناتى مناسب و با بيش از ده هزار جلد كتاب مرجع مورد استفاده محققان مى باشد.
 
 
 
(1). [[تحف العقول]]، ص 49.
 
 
 
(2). نقباء البشر، ص 990.
 
 
 
(3). شخصيت انسان از نظر [[قرآن]] و عترت، مهدى حائرى تهرانى، ص 41-39.
 
 
 
(4). نقباء البشر، ص 991.
 
 
 
(5). شخصيت انسان از نظر قرآن و عترت، ص 42.
 
 
 
(6). همان، ص 43.
 
 
 
(7). همان، ص 53.
 
 
 
(8). اسناد انقلاب اسلامى، ج 3، ص 99.
 
 
 
(9). همان، ص 109.
 
 
 
(10). همان، ص 104.
 
 
 
(11). همان، ج 1، ص 280.
 
 
 
(12). همان، ج 3، ص 236.
 
 
 
(13). شخصيت انسان از نظر قرآن و عترت، ص 53.
 
 
 
(14). همان، ص 45.
 
 
 
(15). مصاحبه نگارنده با ايشان.
 
 
 
(16). مصاحبه نگارنده با ايشان.
 
 
 
(17). مصاحبه نگارنده با ايشان.
 
 
 
===منبع===
 
 
 
*مهدى سليمانى آشتيانى ، "حاج شيخ مهدى حائرى تهرانى " ستارگان حرم، جلد 11
 
[[رده:علمای معاصر|حائرى تهرانى،مهدی]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ مهٔ ۲۰۲۵، ساعت ۱۸:۱۴

«آیت‌الله مهدی حائری تهرانی» (۱۳۰۴-۱۳۷۹ ش)، از فقها و علمای مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان امام خمینى بود. آیت‌الله حائری علاوه بر فعالیت در مبارزات سیاسى و تألیف کتاب‌هایى مفید در علوم مختلف اسلامی، به احداث مدارس، مساجد، کتابخانه‌، نوسازی اماکن مذهبی و عام‌المنفعه و تأسیس امور خیریه و رفاهی برای مردم در قم و تهران، همت ورزید.

۲۲۰px
نام کامل مهدی حائری تهرانی
زادروز ۱۳۰۴ شمسی
زادگاه کربلا
وفات ۱۳۷۹ شمسی
مدفن قم، قبرستان شیخان

Line.png

اساتید

سید جمال الدین گلپایگانی، آیت‌الله بروجردی، علامه طباطبایی، امام خمینى، محمدعلی اراکی، سید شهاب الدین مرعشى نجفى،...


آثار

تاریخ علوم قرآن، تاریخ فقه، تاریخ ادیان، پندهاى معصومین علیهم‌السلام، راز خوشبختى، بشارات غیبى، شخصیت انسان از نظر قرآن و عترت، اصول عقاید و آفریدگار جهان،...


ولادت

مهدی حائرى تهرانى در سال ۱۳۴۴ قمری مصادف با ولادت امام صادق علیه السلام، در کربلا متولد شد.

پدرش آیت الله شیخ عباس حائرى تهرانى است که از وى آثارى همچون: «الجواب الصائب عن شبهة ایمان ابى طالب»، «موائد الکریم لزوّار عبدالعظیم»، «شرح زیارت عاشورا»، «شرح زیارت جامعه کبیره»، «اسرار الصلاة» و... به جاى مانده است.

تحصیلات و استادان

مهدی حائرى تحت تربیت پدرش بود و نزد او مقدمات علوم را فراگرفت. وی در دوران سکونت در تهران، علاوه بر اشتغال در حوزه، با ورود به دانشکده الهیات و معارف اسلامى، موفق به اخذ لیسانس شد و بعدها در همین رشته دکترا گرفت. برخی اساتید ایشان در تهران عبارتند از:

  • آیت الله محمدحسین زاهد
  • آیت الله سید صدرالدین جزایرى
  • آیت الله میرزا محمدباقر آشتیانى
  • آیت الله میرزا مهدی آشتیانی

مهدى حائرى در سال ۱۳۲۷ ش، براى طى مدارج علمى و استفاده از محضر علماى حوزه علمیه قم، عازم شهر مقدس قم شد و از درس این بزرگان بهره برد:

آیت الله مهدى حائری در سال ۱۳۳۵ ش، به عراق مسافرت کرد و در حوزه علمیه نجف اشرف، از حضرات آیات عظام: سید جمال الدین گلپایگانی و سید عبدالهادى شیرازى اجازه اجتهاد دریافت نمود و از شیخ آقا بزرگ تهرانى نیز اجازه نقل روایت گرفت. ایشان پس از چندى به قم بازگشت و مشغول مباحث علمى و خدمات اجتماعى شد.

آثار و تألیفات

پندهاى معصومین علیهم السلام - یکی از آثار آیت‌الله حائری تهرانی

آیت‌الله مهدى حائرى، اگرچه عمده نیروى خود را صرف امور اجتماعى و رفاهى کرد، ولى از تألیف کتاب هایى که مفید براى عوام و خواص بود، غفلت نمى کرد. آثار آن بزرگوار به شرح ذیل است:

  • «تاریخ علوم قرآن».
  • «تاریخ فقه».
  • «تاریخ ادیان».
  • «تاریخ و سیر کتابخانه».
  • «تاریخ فلسفه».
  • یک دوره فقه براى تربیت معلم و مبلغ تهران.
  • یک دوره اصول لفظیه و عقلیه براى تربیت معلم و مبلغ تهران.
  • یک دوره فلسفه و حکمت نظرى و عملى براى تربیت معلم و مبلغ تهران.
  • یک دوره درس اخلاق نظرى و عملى.
  • «بنیادهاى اخلاق اسلامى» که همواره با «الاخلاق والانوار» سید عبدالله شبر چاپ شده است.
  • «شخصیت انسان از نظر قرآن و عترت».
  • «اصول عقاید و آفریدگار جهان».
  • «راز خوشبختى».
  • «پندهاى معصومین علیهم السلام».
  • «منتخب ادعیه و زیارات».
  • «بشارات غیبى».
  • «اخلاق از نظر قرآن».

فعالیت‌های سیاسى و اجتماعی

فعالیت‌های سیاسى

مرحوم حائرى تنها به مباحث علمى بسنده نکرد، بلکه در کنار بسیارى از فضلاى آن دو حوزه، به فعالیت هاى سیاسى و مبارزه با رژیم پهلوى هم مى پرداخت؛ چنان که خود نوشته است، جلساتى درباره «مبانى حکومت در اسلام و ریشه هاى انقلاب» تشکیل داد و در این جلسات که معمولاً شب هاى جمعه در منزل آقاى حائرى در قم برگزار مى شد، فضلایى چون: شهید بهشتی، شهید قدوسى و... شرکت مى کردند.

همچنین ایشان در چاپ و تکثیر اطلاعیه هاى امام خمینى و امضاى بیانیه ها و نامه هایى، که در سال هاى اولیه نهضت اسلامى، فضلاى حوزه منتشر مى کردند نقش داشت.

خدمات اجتماعی

آیت الله مهدى حائری در سال ۱۳۵۵ شمسی، به دعوت جمعى از مردم متدین تهران، در مسجد ارک و سال هاى بعد، در مسجدالغدیر - در خیابان میرداماد - به فعالیت پرداخت؛ ظهرها در مسجد ارک و شب ها در مسجد الغدیر اقامه نماز جماعت مى نمود. ایشان تربیت جوانان بر مبناى اعتقاد و اخلاقى درست، تحریف زدایى از فرهنگ دینى، مبارزه با خرافات، رو کردن دست فرقه سازان را با تمام توان در پیش گرفت.

آنچه حاج آقا مهدى حائرى تهرانى را از دیگران متمایز مى کند، دامنه وسیع فعالیت ایشان در امور خیر و بنیان گذارى مؤسسات خدماتى و فرهنگى و تأسیس اماکن و مراکز دینى است. چنانکه دوستان و هم دوره هاى آن مرحوم گفته اند: «وى از همان اوایل جوانى و زمان تحصیل، در اغلب کارهاى اجتماعى و خداپسندانه شرکت داشت.»

تأسیس و تکمیل کتابخانه:

آیت الله حائری در تأسیس کتابخانه مدرسه حجتیه قم - با دستور مرحوم آیت الله حجت - و تهیه بالغ بر ۲۰ هزار جلد کتاب براى آن کتابخانه شرکت داشت. و نیز در تأسیس کتابخانه هاى بنیاد فرهنگى امام مهدی علیه السلام، کتابخانه اى در کنار دبیرستان دین و دانش قم، کتابخانه تخصصى حضرت ولى عصر علیه السلام (با همکارى مسجد جمکران در خیابان آذر قم)، کتابخانه حائرى تهرانى در مدرسه علمیه حضرت بقیة الله علیه السلام در مشهد، کتابخانه بنیاد فرهنگى امام مهدى علیه السلام در مشهد و چهارده کتابخانه کوچک در روستاهاى اطراف شیراز و... زحمات فراوانى کشید.

فعالیت در امور مدارس علوم دینى:

آیت الله حائرى در تأسیس مدرسه فاطمیه قم، تجدید بناى مدرسه رضویه قم، تأسیس مدرسه امام مهدى علیه السلام، مدرسه امام باقر علیه السلام و مدرسه بقیة الله علیه السلام در مشهد مقدس و تجدید بناى مدرسه شیخ فضل الله نوری در تهران و... حضور چشمگیرى داشت.

تأسیس مراکز آموزشى و فرهنگى"

آن مرحوم، بنیانگذار دانشکده الهیات و معارف اسلامى دانشگاه آزاد اسلامى واحد شمال تهران بود، که داراى ساختمانى بسیار بزرگ با امکانات مختلف است و خود، ریاست این دانشکده را تا آخر عمر بر عهده داشت. از فعالیت هاى دیگر ایشان در این زمینه، موارد ذیل است: احداث مجتمع فرهنگى - آموزشى «آیین روشن»، چندین مدرسه غیرانتفاعى، مؤسسه دین و دانش، بنیاد فرهنگى امام مهدى علیه السلام، بنیاد فرهنگى امام رضا علیه السلام، همکارى در تأسیس مدرسه دین و دانش قم و همچنین تأسیس انتشارات دارالفکر، دارالعلم، هجرت و انتشارات دینى که با همکارى دیگران انجام گرفت. آیت الله حائرى، در تأسیس مؤسسه «در راه حق» نیز همکارى داشت و بخشى از هزینه هاى این مرکز به وسیله ایشان، از سوى آیت الله خویى تأمین مى شد.

احداث مساجد:

آقاى مهدی حائرى، از ساخت مسجد نیز غافل نبود ولذا در احداث مسجد حضرت امام سجاد علیه السلام در تهران، مسجد ولى اللّه الاعظم علیه السلام در میدان آرژانتین تهران، مسجدى در شهرک غرب و... نیز حضور و فعالیت داشت.

تأسیس مراکز خیریه:

آقاى حائرى براى حل مشکلات نیازمندان و محرومان اهتمام زیادى مى ورزید و در این راستا مراکز متعددى را تأسیس، اداره و یا تأمین کرد که برخى از این مراکز عبارتند از: تأسیس بیمارستان امام سجاد علیه السلام در شهرک کاروانِ تهران، احداث ۵۰۰ واحد مسکونى براى استفاده افراد محروم در شرق تهران، ایجاد مرکز خیریه مسجد الغدیر، مؤسسه خیریه امام سجاد علیه السلام و بنیاد حمایت از بیماران جزامى در مسجد ارک، بنیاد ازدواج کوثر در مشهد، صندوق هاى قرض الحسنه متعدد.

وفات

آیت الله مهدی حائرى تهرانى سرانجام پس از سالها تلاش خستگى ناپذیر و خدمت به جامعه اسلامى، روز جمعه ۳۰ دى ماه ۱۳۷۹ (برابر با ۲۴ شوال ۱۴۲۱) در تهران دار فانى را وداع گفت و به جوار رحمت الهى شتافت. آیت الله آقا سید رضى شیرازى، طبق وصیت آن مرحوم بر جنازه‌اش در مسجد الغدیر، نماز گزارد و عصر همان روز پیکر ایشان را به قم انتقال دادند و در قبرستان شیخان به خاک سپردند.

منابع

  • "حاج شیخ مهدى حائرى تهرانى"، مهدى سلیمانى آشتیانى، ستارگان حرم، جلد ۱۱.

آرشیو عکس و تصویر

مسابقه از خطبه ۱۱۱ نهج البلاغه