کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) نوشته علامه حلی (متوفای ۷۲۶ هجری) است. موضوع این کتاب ذکر فضائل مولای متقیان امیرالمؤمنین علی (علیه‌السلام) است.
+
'''«کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام»''' تألیف [[علامه حلی]] (متوفای ۷۲۶ هجری) است. مؤلف این کتاب را در ذکر فضائل [[امام علی]] (علیه‌السلام) عمدتا بر اساس منابع [[اهل سنت]] نوشته است.
 +
==معرفی کتاب==
 +
یکی از کتابهای [[علامه حلی]] در دفاع از [[امیرالمؤمنین]] (علیه‌السّلام) کتاب «کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین است.
  
ساختار کتاب
+
علامه این کتاب را به امر [[سلطان محمد خدابنده]] (اولجایتو) نوشته و گفته که آن کتاب را به صورت مختصر در فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام نگاشته است؛ چرا که به روایت اخطب خوارزم از [[ابن عباس]] فضائل امیرالمؤمنین بی شمار است که ابن عباس از رسول خدا نقل کرد: اگر جنگلها قلم و دریاها مرکب و اجنه شمارشگر و انسانها کتابت کنند، نمی توانند فضائل امیرالمؤمنین را به شماره آورند. و کسی را که رسول خدا چنین وصف کرده، چگونه می توان فضائلش را بر شمرد؟ در ادامه از بعضی فضلا نقل می کند که چه بگویم دربارۀ شخصی که دشمنانش از حسادت و دوستانش از ترس فضائلش را مخفی کردند؛ با اینهمه فضائلش در شرق و غرب عالم آشکار است.
 +
==محتوای کتاب==
  
 
مؤلف کتاب را به یک مقدمه و ۴ فصل تقسیم کرده است:
 
مؤلف کتاب را به یک مقدمه و ۴ فصل تقسیم کرده است:
  
۱.۱ - مقدمه
+
* فصل اول:
در مقدمه کتاب، سبب تالیف کتاب را ذکر کرده و اشاره‌ای دارد به این که فضائل امیرالمؤمنین علی (علیه‌السّلام) قابل شمارش نیست و جملاتی از بزرگان در این رابطه نقل کرده که:  
+
پیرامون فضائل [[امیرالمؤمنین]] (علیه‌السّلام) قبل از خلقت آن حضرت است، مانن:د قبول توبه [[حضرت آدم]] به واسطه توسل به او، نامش در [[تورات]] آمده، بعثت انبیا بر ولایت او، نامش بر [[عرش]] مکتوب است، [[رسول خدا]] و او نور واحدند.  
کتاب فضل تو را آب بحر کافی نیست که تر کنم سر انگشت و صفحه بشمارم
 
فضیلت ذکر مناقب آن حضرت و شنیدن و دیدن فضائل مولای متقیان هم مختصرا بیان شده است.
 
پس از مقدمه چهار فصل ذکر شده:
 
  
۱.۲ - فصل اول
+
* فصل دوم:
پیرامون فضائل امیرالمؤمنین قبل از خلقت آن حضرت است، مانند قبول توبه حضرت آدم به واسطه توسل به امیرالمؤمنین (علیه‌السلام).  
+
فضائل آن حضرت در حال خلقت است، مانند آنکه مادر آن جناب -[[فاطمه بنت اسد]]- برای تولد فرزندش به درون [[کعبه]] دعوت شد شد و هیچ کس جز او بدین فضیلت نائل نگشته است. این دو فصل از کتاب مختصرند.  
  
۱.۳ - فصل دوم
+
* فصل سوم:
فضائل آن حضرت در حال خلقت است، مانند آنکه مادر آن جناب برای تولد فرزندش به درون کعبه دعوت شد. این دو فصل از کتاب مختصرند.  
+
در فضائل آن حضرت است هنگام رشد و [[بلوغ]]. این فصل عمده حجم کتاب را در بر گرفته و به دو باب تقسیم شده است: باب اول در فضائل نفسیه آن حضرت، که شامل اوصاف درونی حضرت و فضائل مربوط به اعمال اوست، مانند [[عبادت]] و [[جهاد]] و...؛ باب دوم در فضائل خارجی مولای متقیان است، مانند [[آیات]] نازله در شأن حضرتش و روایات [[پیامبر اکرم]] (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) در وقایع مختلف در مورد ایشان و مسائلی از قبیل نسب، همسر و... . [[علامه حلی]] هر مبحث جزئی را یک تیتر زده و مستقلا آورده و حتی برای هر روایت هم یک عنوان زده که بازیابی مطالب و پیدا نمودن [[احادیث]] را بسیار آسان کرده است.
  
۱.۴ - فصل سوم
+
*فصل چهارم:
در فضائل آن حضرت است هنگام رشد و بلوغ. این فصل عمده حجم کتاب را در بر گرفته و به دو باب تقسیم شده است:
+
فضائل امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) بعد از شهادت است. این فصل نیز مختصر بوده و عمده آن ذکر کراماتی است از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در تاریخ که علامه حلی آنها را با [[سند]] معتبر نقل کرده است.
  
۱.۴.۱ - باب اول
+
==مآخذ کتاب==
فضائل نفسیه آن حضرت، که شامل اوصاف درونی حضرت و فضائل مربوط به اعمال اوست مانند عبادت و جهاد و...
 
  
۱.۴.۲ - باب دوم
+
علامه حلی بجز چند مورد، تمام روایات کتاب خود را از منابع مورد قبول [[اهل سنت]] نقل کرده است.
فضائل خارجی مولای متقیان است، مانند آیات نازله در شان حضرتش و روایات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در وقایع مختلف در مورد ایشان و مسائلی از قبیل نسب، همسر و...
+
از جمله منابع علامه در کتاب «کشف الیقین» می‌توان به: [[مناقب خوارزمی]]، [[مسند احمد بن حنبل (کتاب)|مسند احمد بن حنبل]]، [[بشارة المصطفی لشیعة المرتضی (کتاب)|بشارة المصطفی]]، خصائص طبری، الیواقیت ابو عمر الزاهد، [[اسباب النزول (واحدی) (کتاب|)اسباب النزول]] واحدی، مناقب ابن مغازلی، [[تفسیر ثعلبی]]، [[سنن نسائی]]، [[سنن ترمذی]]، صحاح بغوی، کتاب ابن خالویه، کفایة الطالب ابوعبدالله شافعی، الأربعین عن الاربعین [[شیخ منتجب الدین رازی]]، مناقب [[ابن مردویه]]، [[تاریخ بغداد]]، نهایة الطلب و غایة السؤل، جمع بین الصحیحین حمیدی و [[تذکرة الخواص]] ابن جوزی اشاره نمود.
علامه حلی هر مبحث جزئی را یک تیتر زده و مستقلا آورده و حتی برای هر روایت هم یک عنوان زده که بازیابی مطالب و پیدا نمودن احادیث را بسیار آسان کرده است.
 
  
۱.۵ - فصل چهارم
+
محقق کتاب نیز با تلاش فراوان، عینا مطالب کتاب را با کتب و منابع معتبر [[شیعه]] تطبیق داده است.
فضائل امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) بعد از وفات است.
 
این فصل نیز مختصر است و عمده آن ذکر کراماتی است از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در تاریخ که علامه آنها را با سند معتبر نقل کرده است.  
 
  
مآخذ کتاب
+
==ترجمه‌های کتاب==
 +
ترجمه‌های متعددی بر کتاب «کشف الیقین» نوشته شده است، از جمله:
 +
*درّ ثمین، محمدباقر شهرستانی موسوی (قرن ۱۱). این ترجمه به تحقیق علی اوجبی زیر نظر مهدی محقق در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ؛ دانشگاه تهران و مركز بین المللی گفتگوی تمدن ها در سال ۱۳۸۳ش چاپ شده است؛
 +
*رشف العین، از محمد اسماعیل بن محمد باقر مجد الأدباء خراسانی (قرن ۱۳).
 +
*[[آینه یقین (کتاب)|آینۀ یقین]]، ترجمه مجتبی علوى (تراكمه اى)، انتشارات هجرت، ۱۳۷۴ش، قم.
 +
*ترجمه حميدرضا آژير، مؤسسۀ تحقيقات و نشر معارف اهل البيت (ع)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۷۹ش. رضا بیات گزیده ای از این ترجمه را در سال ۱۳۸۱ش در انتشارات علامه در قم چاپ کرده است.
 +
*انتشارات انصاریان در قم ترجمه کشف الیقین به انگلیسی را، با ترجمۀ علی اكبر عقيلی آشتيانی در سال ۱۳۸۶ش چاپ کرده است.
  
علامه حلی بجز چند مورد، تمام روایات کتاب خود را از منابع مورد قبول اهل سنت نقل کرده است.
+
==منابع==
از جمله منابع علامه در کتاب کشف الیقین می‌توان به: مناقب خوارزمی، مسند احمد، بشارة المصطفی، خصائص طبری، الیواقیت، اسباب النزول واحدی و مناقب ابن مغازلی اشاره نمود.
 
محقق کتاب نیز با تلاش فراوان، عینا مطالب کتاب را با کتب و منابع معتبر شیعه تطبیق داده است.
 
 
 
چاپ
 
 
 
این کتاب شریف چندین بار مورد چاپ قرار گرفته از جمله:
 
۱- چاپ سنگی در سال ۱۲۹۸ هجری، تبریز
 
۲- چاپ حروفی در سال ۱۳۷۱ هجری در نجف اشرف
 
۳- در يك جلد به زبان عربی توسط مؤسسة چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در سال ۱۴۱۱ هـ . ق، در ۴۹۲ صفحه؛ ترجمه فارسي اين کتاب نيز توسط مؤسسه‌ عاشورا به چاپ رسيده است.
 
در این طبع کلیه مطالب کتاب، با نسخه‌های مختلف مقابله شده و اصل کتاب هم با منقولات علامه مجلسی در بحار مقابله شده و آدرس مطالب از بحار ذکر گردیده است.
 
در پاورقی نیز آیات و روایات استخراج شده و آدرس‌دهی شده‌اند.
 
 
 
 
 
منابع
 
  
 
*نرم افزار گنجینه روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 
*نرم افزار گنجینه روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
 
*سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «کشف الیقین».
 
*سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «کشف الیقین».
 +
*پایگاه اطلاع‌رسانی lib.ir؛ سایت راسخون، نوشته فرزانه حافظ.

نسخهٔ ‏۷ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۴:۱۴

«کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین علیه‌السلام» تألیف علامه حلی (متوفای ۷۲۶ هجری) است. مؤلف این کتاب را در ذکر فضائل امام علی (علیه‌السلام) عمدتا بر اساس منابع اهل سنت نوشته است.

معرفی کتاب

یکی از کتابهای علامه حلی در دفاع از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) کتاب «کشف الیقین فی فضائل امیرالمؤمنین است.

علامه این کتاب را به امر سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) نوشته و گفته که آن کتاب را به صورت مختصر در فضائل امیرالمؤمنین علیه السلام نگاشته است؛ چرا که به روایت اخطب خوارزم از ابن عباس فضائل امیرالمؤمنین بی شمار است که ابن عباس از رسول خدا نقل کرد: اگر جنگلها قلم و دریاها مرکب و اجنه شمارشگر و انسانها کتابت کنند، نمی توانند فضائل امیرالمؤمنین را به شماره آورند. و کسی را که رسول خدا چنین وصف کرده، چگونه می توان فضائلش را بر شمرد؟ در ادامه از بعضی فضلا نقل می کند که چه بگویم دربارۀ شخصی که دشمنانش از حسادت و دوستانش از ترس فضائلش را مخفی کردند؛ با اینهمه فضائلش در شرق و غرب عالم آشکار است.

محتوای کتاب

مؤلف کتاب را به یک مقدمه و ۴ فصل تقسیم کرده است:

  • فصل اول:

پیرامون فضائل امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) قبل از خلقت آن حضرت است، مانن:د قبول توبه حضرت آدم به واسطه توسل به او، نامش در تورات آمده، بعثت انبیا بر ولایت او، نامش بر عرش مکتوب است، رسول خدا و او نور واحدند.

  • فصل دوم:

فضائل آن حضرت در حال خلقت است، مانند آنکه مادر آن جناب -فاطمه بنت اسد- برای تولد فرزندش به درون کعبه دعوت شد شد و هیچ کس جز او بدین فضیلت نائل نگشته است. این دو فصل از کتاب مختصرند.

  • فصل سوم:

در فضائل آن حضرت است هنگام رشد و بلوغ. این فصل عمده حجم کتاب را در بر گرفته و به دو باب تقسیم شده است: باب اول در فضائل نفسیه آن حضرت، که شامل اوصاف درونی حضرت و فضائل مربوط به اعمال اوست، مانند عبادت و جهاد و...؛ باب دوم در فضائل خارجی مولای متقیان است، مانند آیات نازله در شأن حضرتش و روایات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌) در وقایع مختلف در مورد ایشان و مسائلی از قبیل نسب، همسر و... . علامه حلی هر مبحث جزئی را یک تیتر زده و مستقلا آورده و حتی برای هر روایت هم یک عنوان زده که بازیابی مطالب و پیدا نمودن احادیث را بسیار آسان کرده است.

  • فصل چهارم:

فضائل امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) بعد از شهادت است. این فصل نیز مختصر بوده و عمده آن ذکر کراماتی است از امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) در تاریخ که علامه حلی آنها را با سند معتبر نقل کرده است.

مآخذ کتاب

علامه حلی بجز چند مورد، تمام روایات کتاب خود را از منابع مورد قبول اهل سنت نقل کرده است. از جمله منابع علامه در کتاب «کشف الیقین» می‌توان به: مناقب خوارزمی، مسند احمد بن حنبل، بشارة المصطفی، خصائص طبری، الیواقیت ابو عمر الزاهد، )اسباب النزول واحدی، مناقب ابن مغازلی، تفسیر ثعلبی، سنن نسائی، سنن ترمذی، صحاح بغوی، کتاب ابن خالویه، کفایة الطالب ابوعبدالله شافعی، الأربعین عن الاربعین شیخ منتجب الدین رازی، مناقب ابن مردویه، تاریخ بغداد، نهایة الطلب و غایة السؤل، جمع بین الصحیحین حمیدی و تذکرة الخواص ابن جوزی اشاره نمود.

محقق کتاب نیز با تلاش فراوان، عینا مطالب کتاب را با کتب و منابع معتبر شیعه تطبیق داده است.

ترجمه‌های کتاب

ترجمه‌های متعددی بر کتاب «کشف الیقین» نوشته شده است، از جمله:

  • درّ ثمین، محمدباقر شهرستانی موسوی (قرن ۱۱). این ترجمه به تحقیق علی اوجبی زیر نظر مهدی محقق در انجمن آثار و مفاخر فرهنگی ؛ دانشگاه تهران و مركز بین المللی گفتگوی تمدن ها در سال ۱۳۸۳ش چاپ شده است؛
  • رشف العین، از محمد اسماعیل بن محمد باقر مجد الأدباء خراسانی (قرن ۱۳).
  • آینۀ یقین، ترجمه مجتبی علوى (تراكمه اى)، انتشارات هجرت، ۱۳۷۴ش، قم.
  • ترجمه حميدرضا آژير، مؤسسۀ تحقيقات و نشر معارف اهل البيت (ع)، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي سازمان چاپ و انتشارات، ۱۳۷۹ش. رضا بیات گزیده ای از این ترجمه را در سال ۱۳۸۱ش در انتشارات علامه در قم چاپ کرده است.
  • انتشارات انصاریان در قم ترجمه کشف الیقین به انگلیسی را، با ترجمۀ علی اكبر عقيلی آشتيانی در سال ۱۳۸۶ش چاپ کرده است.

منابع

  • نرم افزار گنجینه روایات، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  • سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «کشف الیقین».
  • پایگاه اطلاع‌رسانی lib.ir؛ سایت راسخون، نوشته فرزانه حافظ.