منابع و پی نوشتهای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
کیفیت پژوهش متوسط است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آقا رضی قزوینی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{متوسط}}
 
{{متوسط}}
{{مقاله از یک نشریه}}
+
'''«محمد بن حسن قزوینی»''' معروف به «آقا رضی» (۱۰۲۵-۱۰۹۶ ق)، فقیه، محدث و از علمای فاضل [[شیعه]] در قرن یازدهم هجری بوده است. آقا رضی در علم [[حدیث]] و [[فقه]]، شاگرد [[ملا خلیل قزوینی|ملا خلیل قزوینی]] (م، ۱۰۸۹ ق) بود و برخی او را از علمای [[اخباریان|اخباری]] دانسته‌اند. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است.
آقامحمدرضی قزوینی، شهید حقیقت و انسانیت، صاحب کتاب لسان الخاطر و از بزرگان امامیه بود، که در قزوین به دنیا آمد.
+
{{شناسنامه عالم
 +
|نام کامل = محمد بن حسن قزوینی
 +
||تصویر=
 +
|زادروز =  ۱۰۲۵ قمری
 +
|زادگاه =  قزوین
 +
|وفات =  ۱۰۹۶ قمری
 +
|مدفن = 
 +
|اساتید =  [[ملا خلیل قزوینی]]،...
 +
|شاگردان =
 +
|آثار = لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ، ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان، رساله‌ شیر و شکر، رساله المولودیه، رساله‌ الوقتیه،...
 +
}}
 +
== زندگی‌نامه ==
 +
"رضی‌الدین محمد بن حسن قزوینی" معروف به "آقا رضی"، متولد سال ۱۰۲۵ قمری در قزوین، و از دانشمندان معاصر [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی]] بوده است.
 +
 
 +
مرحوم آقا رضی قزوینی در سال ۱۰۹۶ قمری توسط افغانیان مهاجم به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید. در نحوه شهادتش [[علامه امینی]] می نویسد: در قریه دیال آباد از دهکده های قزوین، همراه جمع کثیری در برابر افغانیان شورشی که هجوم آورده بودند، ایستادگی کرد و در جریان آن مقاومت، به شهادت رسید. او [[فتوا]] داده بود که جنگیدن با افغانیان آشوبگر شورشی و دفاع در برابر حملات آنها [[واجب]] است.
 +
==ویژگی‌های علمی==
 +
سید رضی الدین در علم [[حدیث]] و [[فقه]]، محضر حاج [[ملا خلیل قزوینی]] (م ۱۰۸۹ ق) را بسیار غنیمت شمرد و فواید علمی فراوان را از او دریافت نمود.
 +
 
 +
بر خلاف آنچه بعضی پنداشته‌اند، از سخنان آقا رضی در کتاب «لسان الخواص» و نیز «ضیافة الإخوان»، پیداست که طریقه او [[اخباریان|اخباری]] بوده، نه اصولی. چنانچه میرزا محمّد اخباری (م ۱۲۳۲ ق) نیز در آثار مختلف خود، از وی و از کتاب «لسان الخواص» او تمجید کرده و او را محقّقی دانسته که بر ضدّ مجتهدان، اقامه دلیل می‌کند.
 +
 
 +
او به واسطه‌ی معلومات عالیه، لطافت بیان، حسن گفتار، [[تقوا|تقوی]] و وارستگی در نزد همشهریان خود محبوبیت بسزایی داشته است. وی علاوه بر سخن سرائی، در فنّ نظم و [[شعر]] نیز کمال مهارت را داشته و [[تخلص|متخلص]] به "مسرور" بوده است.  
  
تراجم نویسان در تمجید و تجلیل آقارضی سعی وافر نموده اند. شیخ حر عاملی در امل می نویسد: «آقارضی، فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر از معاصران است».
+
تراجم نویسان در تمجید و تجلیل آقا رضی سخن گفته اند. [[شیخ حر عاملی]] در [[امل الامل|امل الآمل]] می نویسد: «آقا رضی، فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر از معاصران است». [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]] نیز در توصیف این فقیه جلیل القدر، با اوصافی از قبیل «عالم جلیل، فاضل نبیل، محقق مدقق، متکلم ماهر، و خبیر کامل» یاد کرده است.  
  
این فرزانه با فضیلت، محضر حاج ملاخلیل قزوینی را بسیار غنیمت شمرد و فواید علمی فراوان را از آن محضر دریافت نمود و خود به مقام بلندی نائل گشت. آثار ذی قیمتی از آقارضی به عنوان میراث مکتوب باقی مانده است که لسان الخواص، کحل ابصار، ضیافت اخوان، رساله تهجد، رساله شیر و شکر و رساله مقادیر از جمله آنها می باشد.
+
== آثار و تألیفات ==
 +
از این شخصیت برجسته تألیفات سودمند و با ارزشی بجا مانده است. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است که در واقع دایرةالمعارفی از علوم مختلف بوده و در آن اصطلاحات رایج علمای آن عصر، و حلّ مشکلات آیات و اخبار مطرح شده است. از این دایرةالمعارف، تنها یک مجلد باقی مانده که در آن درباره‌ی تفسیر حروف [[ابجد]]، ابداع، [[اجماع]]، [[اجتهاد]]، [[اختیار]]، [[اراده]]، تناسب چهارگانه، نسبت اجسام و اختلاف وزنی و حجمی آنها و احکام چهارگانه [[حرام|حرمت]]، [[حلال|حلیت]]، [[نجاسات|نجاست]] و [[طهارت]] و حساب و خواص اعداد صحبت شده است.
  
در نحوه شهادتش علامه امینی می نویسد: در قریه دیال آباد از دهکده های قزوین، همراه جمع کثیری در برابر افغانیان شورشی که هجوم آورده بودند، ایستادگی کرد و در جریان آن مقاومت، به شهادت رسید. فتوا داده بود که جنگیدن با افغانیان آشوبگر و شورشی و دفاع در برابر حملات آنها واجب است.
+
از دیگر آثار وی عبارتند از:  
  
 +
* «ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان»؛ در تاریخ علمای قزوین و شرح حال رُوات ثقه [[امامیه|امامی]] مذهب آن دیار، از اصحاب [[ائمه اطهار|ائمه]] علیهم السلام گرفته تا دیگر بزرگان [[شیعه]] قزوین؛ هرچند در لابه‌لای آن، مطالبی از [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، عقاید و [[فقه]] نیز وجود دارد.
 +
* «رساله‌ شیر و شکر»؛ به فارسی و عربی، درباره‌ی نکات متفرقه،
 +
* «رسالة المولودیه»؛ در تعیین تاریخ تولد [[پیامبر اسلام|حضرت محمد]] (صلی الله علیه وآله)،
 +
* «رساله‌ نوروزیه»؛ در تعیین [[عید نوروز|نوروز]]،
 +
* «رساله‌ الوقتیه»؛ در تعیین اوقات [[نماز]]،
 +
* «رساله‌ العیاریة»؛ در تعیین عیار فلزات،
 +
* «ابطال الرمل»،
 +
* «قبله آفاق»،
 +
* «کُحل الابصار»،
 +
* «رساله مقادیر»،
 +
* «دیوان شعر» به فارسی.
 
==منابع==
 
==منابع==
«رواق شهیدان؛آقا رضی قزوینی»، مجله افق حوزه، 5 اسفند 1388، شماره 261.
+
* اخباریگری (تاریخ و عقاید)، ابراهیم بهشتی، ص۱۳۵.
 +
* "رواق شهیدان؛ آقا رضی قزوینی"، مجله افق حوزه، ۵ اسفند ۱۳۸۸، شماره ۲۶۱.
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
 
|سنجش=شده
 
|سنجش=شده
سطر ۲۵: سطر ۵۸:
 
}}
 
}}
 
[[رده:علمای قرن یازدهم]]
 
[[رده:علمای قرن یازدهم]]
 +
[[رده:علماء شیعه]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:محدثان]][[رده:علمای شهید]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۹

«محمد بن حسن قزوینی» معروف به «آقا رضی» (۱۰۲۵-۱۰۹۶ ق)، فقیه، محدث و از علمای فاضل شیعه در قرن یازدهم هجری بوده است. آقا رضی در علم حدیث و فقه، شاگرد ملا خلیل قزوینی (م، ۱۰۸۹ ق) بود و برخی او را از علمای اخباری دانسته‌اند. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است.

نام کامل محمد بن حسن قزوینی
زادروز ۱۰۲۵ قمری
زادگاه قزوین
وفات ۱۰۹۶ قمری

Line.png

اساتید

ملا خلیل قزوینی،...


آثار

لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ، ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان، رساله‌ شیر و شکر، رساله المولودیه، رساله‌ الوقتیه،...

زندگی‌نامه

"رضی‌الدین محمد بن حسن قزوینی" معروف به "آقا رضی"، متولد سال ۱۰۲۵ قمری در قزوین، و از دانشمندان معاصر علامه مجلسی و شیخ حر عاملی بوده است.

مرحوم آقا رضی قزوینی در سال ۱۰۹۶ قمری توسط افغانیان مهاجم به شهادت رسید. در نحوه شهادتش علامه امینی می نویسد: در قریه دیال آباد از دهکده های قزوین، همراه جمع کثیری در برابر افغانیان شورشی که هجوم آورده بودند، ایستادگی کرد و در جریان آن مقاومت، به شهادت رسید. او فتوا داده بود که جنگیدن با افغانیان آشوبگر شورشی و دفاع در برابر حملات آنها واجب است.

ویژگی‌های علمی

سید رضی الدین در علم حدیث و فقه، محضر حاج ملا خلیل قزوینی (م ۱۰۸۹ ق) را بسیار غنیمت شمرد و فواید علمی فراوان را از او دریافت نمود.

بر خلاف آنچه بعضی پنداشته‌اند، از سخنان آقا رضی در کتاب «لسان الخواص» و نیز «ضیافة الإخوان»، پیداست که طریقه او اخباری بوده، نه اصولی. چنانچه میرزا محمّد اخباری (م ۱۲۳۲ ق) نیز در آثار مختلف خود، از وی و از کتاب «لسان الخواص» او تمجید کرده و او را محقّقی دانسته که بر ضدّ مجتهدان، اقامه دلیل می‌کند.

او به واسطه‌ی معلومات عالیه، لطافت بیان، حسن گفتار، تقوی و وارستگی در نزد همشهریان خود محبوبیت بسزایی داشته است. وی علاوه بر سخن سرائی، در فنّ نظم و شعر نیز کمال مهارت را داشته و متخلص به "مسرور" بوده است.

تراجم نویسان در تمجید و تجلیل آقا رضی سخن گفته اند. شیخ حر عاملی در امل الآمل می نویسد: «آقا رضی، فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر از معاصران است». شیخ عباس قمی نیز در توصیف این فقیه جلیل القدر، با اوصافی از قبیل «عالم جلیل، فاضل نبیل، محقق مدقق، متکلم ماهر، و خبیر کامل» یاد کرده است.

آثار و تألیفات

از این شخصیت برجسته تألیفات سودمند و با ارزشی بجا مانده است. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است که در واقع دایرةالمعارفی از علوم مختلف بوده و در آن اصطلاحات رایج علمای آن عصر، و حلّ مشکلات آیات و اخبار مطرح شده است. از این دایرةالمعارف، تنها یک مجلد باقی مانده که در آن درباره‌ی تفسیر حروف ابجد، ابداع، اجماع، اجتهاد، اختیار، اراده، تناسب چهارگانه، نسبت اجسام و اختلاف وزنی و حجمی آنها و احکام چهارگانه حرمت، حلیت، نجاست و طهارت و حساب و خواص اعداد صحبت شده است.

از دیگر آثار وی عبارتند از:

  • «ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان»؛ در تاریخ علمای قزوین و شرح حال رُوات ثقه امامی مذهب آن دیار، از اصحاب ائمه علیهم السلام گرفته تا دیگر بزرگان شیعه قزوین؛ هرچند در لابه‌لای آن، مطالبی از تفسیر، عقاید و فقه نیز وجود دارد.
  • «رساله‌ شیر و شکر»؛ به فارسی و عربی، درباره‌ی نکات متفرقه،
  • «رسالة المولودیه»؛ در تعیین تاریخ تولد حضرت محمد (صلی الله علیه وآله)،
  • «رساله‌ نوروزیه»؛ در تعیین نوروز،
  • «رساله‌ الوقتیه»؛ در تعیین اوقات نماز،
  • «رساله‌ العیاریة»؛ در تعیین عیار فلزات،
  • «ابطال الرمل»،
  • «قبله آفاق»،
  • «کُحل الابصار»،
  • «رساله مقادیر»،
  • «دیوان شعر» به فارسی.

منابع

  • اخباریگری (تاریخ و عقاید)، ابراهیم بهشتی، ص۱۳۵.
  • "رواق شهیدان؛ آقا رضی قزوینی"، مجله افق حوزه، ۵ اسفند ۱۳۸۸، شماره ۲۶۱.