منابع و پی نوشتهای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
کیفیت پژوهش متوسط است
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آقا رضی قزوینی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ آقا رضی قزويـنی را به آقا رضی قزوینی منتقل کرد)
 
(۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۱ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{متوسط}}
 
{{متوسط}}
 +
'''«محمد بن حسن قزوینی»''' معروف به «آقا رضی» (۱۰۲۵-۱۰۹۶ ق)، فقیه، محدث و از علمای فاضل [[شیعه]] در قرن یازدهم هجری بوده است. آقا رضی در علم [[حدیث]] و [[فقه]]، شاگرد [[ملا خلیل قزوینی|ملا خلیل قزوینی]] (م، ۱۰۸۹ ق) بود و برخی او را از علمای [[اخباریان|اخباری]] دانسته‌اند. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
|نام کامل = محمد بن حسن قزوینی
 +
||تصویر=
 +
|زادروز =  ۱۰۲۵ قمری
 +
|زادگاه =  قزوین
 +
|وفات =  ۱۰۹۶ قمری
 +
|مدفن = 
 +
|اساتید =  [[ملا خلیل قزوینی]]،...
 +
|شاگردان =
 +
|آثار = لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ، ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان، رساله‌ شیر و شکر، رساله المولودیه، رساله‌ الوقتیه،...
 +
}}
 +
== زندگی‌نامه ==
 +
"رضی‌الدین محمد بن حسن قزوینی" معروف به "آقا رضی"، متولد سال ۱۰۲۵ قمری در قزوین، و از دانشمندان معاصر [[علامه مجلسی]] و [[شیخ حر عاملی]] بوده است.
 +
 +
مرحوم آقا رضی قزوینی در سال ۱۰۹۶ قمری توسط افغانیان مهاجم به [[شهادت در راه خدا|شهادت]] رسید. در نحوه شهادتش [[علامه امینی]] می نویسد: در قریه دیال آباد از دهکده های قزوین، همراه جمع کثیری در برابر افغانیان شورشی که هجوم آورده بودند، ایستادگی کرد و در جریان آن مقاومت، به شهادت رسید. او [[فتوا]] داده بود که جنگیدن با افغانیان آشوبگر شورشی و دفاع در برابر حملات آنها [[واجب]] است.
 +
==ویژگی‌های علمی==
 +
سید رضی الدین در علم [[حدیث]] و [[فقه]]، محضر حاج [[ملا خلیل قزوینی]] (م ۱۰۸۹ ق) را بسیار غنیمت شمرد و فواید علمی فراوان را از او دریافت نمود.
 +
 +
بر خلاف آنچه بعضی پنداشته‌اند، از سخنان آقا رضی در کتاب «لسان الخواص» و نیز «ضیافة الإخوان»، پیداست که طریقه او [[اخباریان|اخباری]] بوده، نه اصولی. چنانچه میرزا محمّد اخباری (م ۱۲۳۲ ق) نیز در آثار مختلف خود، از وی و از کتاب «لسان الخواص» او تمجید کرده و او را محقّقی دانسته که بر ضدّ مجتهدان، اقامه دلیل می‌کند.
 +
 +
او به واسطه‌ی معلومات عالیه، لطافت بیان، حسن گفتار، [[تقوا|تقوی]] و وارستگی در نزد همشهریان خود محبوبیت بسزایی داشته است. وی علاوه بر سخن سرائی، در فنّ نظم و [[شعر]] نیز کمال مهارت را داشته و [[تخلص|متخلص]] به "مسرور" بوده است.
  
محمد بن حسن مشهور به آقا رضی قزوينی صاحب لسان الخواص از بزرگان علمای اماميه در شهرستان قزوين بود، وی مراتب کمال و درجات علمی او بيشتر از محضر حاج ملا خليل اخير الذکر عايد او شد و خود در فقه و اصول تبحر یافته صاحب نظر گرديد. شخصيتی پرکار و مقاوم و شجاع و مجاهد بود. شيخ حر عاملی در اَمل می نويسد: آقا رضی فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر، از معاصران است. از آثار مهم او: لسان الخواص، کحل ابصار، ضيافت اخوان،رساله تهجد، رساله نوروز، رساله شير و شکر، رساله مقادير، مسائل غير منصوص و غيره است.
+
تراجم نویسان در تمجید و تجلیل آقا رضی سخن گفته اند. [[شیخ حر عاملی]] در [[امل الامل|امل الآمل]] می نویسد: «آقا رضی، فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر از معاصران است». [[حاج شیخ عباس قمی|شیخ عباس قمی]] نیز در توصیف این فقیه جلیل القدر، با اوصافی از قبیل «عالم جلیل، فاضل نبیل، محقق مدقق، متکلم ماهر، و خبیر کامل» یاد کرده است.  
  
صاحب روضات می نويسد: آقا رضی در علم حديث و فقه از جمله شاگردان مرحوم ملا خليل قزوينی می باشد اما در حديث فهمی به طريق ديگران رفته است (بيشتر مشی فقهای اصولی را پيموده است). اکثر صاحب تراجم وفات او را در سال 1096 در شهر قزوين نوشته اند. علامه امينی در شهد الفضيله بعد از ذکر اوصاف علمی و مراتب اخلاقی و معنوی او اضافه می کند که حاج محمد رضی قزوينی در قريه ديال آباد (قصبات قزوين) در برابر شورش افغانيان تجاوزگر ايستادگی و مقاومت به خرج داد زيرا جهاد با اين متجاوزان را واجب می دانست. سرانجام طی شورش عظيم وی نيز در جمله مسلمانان ديگر به درجه شهادت نائل آمد. روانش شاد و روح پر فتوحش متعالی باد.
+
== آثار و تألیفات ==
 +
از این شخصیت برجسته تألیفات سودمند و با ارزشی بجا مانده است. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است که در واقع دایرةالمعارفی از علوم مختلف بوده و در آن اصطلاحات رایج علمای آن عصر، و حلّ مشکلات آیات و اخبار مطرح شده است. از این دایرةالمعارف، تنها یک مجلد باقی مانده که در آن درباره‌ی تفسیر حروف [[ابجد]]، ابداع، [[اجماع]]، [[اجتهاد]]، [[اختیار]]، [[اراده]]، تناسب چهارگانه، نسبت اجسام و اختلاف وزنی و حجمی آنها و احکام چهارگانه [[حرام|حرمت]]، [[حلال|حلیت]]، [[نجاسات|نجاست]] و [[طهارت]] و حساب و خواص اعداد صحبت شده است.
  
 +
از دیگر آثار وی عبارتند از:
 +
 +
* «ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان»؛ در تاریخ علمای قزوین و شرح حال رُوات ثقه [[امامیه|امامی]] مذهب آن دیار، از اصحاب [[ائمه اطهار|ائمه]] علیهم السلام گرفته تا دیگر بزرگان [[شیعه]] قزوین؛ هرچند در لابه‌لای آن، مطالبی از [[تفسیر قرآن|تفسیر]]، عقاید و [[فقه]] نیز وجود دارد.
 +
* «رساله‌ شیر و شکر»؛ به فارسی و عربی، درباره‌ی نکات متفرقه،
 +
* «رسالة المولودیه»؛ در تعیین تاریخ تولد [[پیامبر اسلام|حضرت محمد]] (صلی الله علیه وآله)،
 +
* «رساله‌ نوروزیه»؛ در تعیین [[عید نوروز|نوروز]]،
 +
* «رساله‌ الوقتیه»؛ در تعیین اوقات [[نماز]]،
 +
* «رساله‌ العیاریة»؛ در تعیین عیار فلزات،
 +
* «ابطال الرمل»،
 +
* «قبله آفاق»،
 +
* «کُحل الابصار»،
 +
* «رساله مقادیر»،
 +
* «دیوان شعر» به فارسی.
 
==منابع==
 
==منابع==
پایگاه شعائر
+
* اخباریگری (تاریخ و عقاید)، ابراهیم بهشتی، ص۱۳۵.
 +
* "رواق شهیدان؛ آقا رضی قزوینی"، مجله افق حوزه، ۵ اسفند ۱۳۸۸، شماره ۲۶۱.
 
{{سنجش کیفی
 
{{سنجش کیفی
 
|سنجش=شده
 
|سنجش=شده
سطر ۲۰: سطر ۵۷:
 
|رده= دارد
 
|رده= دارد
 
}}
 
}}
 
 
[[رده:علمای قرن یازدهم]]
 
[[رده:علمای قرن یازدهم]]
 +
[[رده:علماء شیعه]]
 +
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:محدثان]][[رده:علمای شهید]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]
 
[[رده: مقاله های مرتبط به دانشنامه]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۹

«محمد بن حسن قزوینی» معروف به «آقا رضی» (۱۰۲۵-۱۰۹۶ ق)، فقیه، محدث و از علمای فاضل شیعه در قرن یازدهم هجری بوده است. آقا رضی در علم حدیث و فقه، شاگرد ملا خلیل قزوینی (م، ۱۰۸۹ ق) بود و برخی او را از علمای اخباری دانسته‌اند. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است.

نام کامل محمد بن حسن قزوینی
زادروز ۱۰۲۵ قمری
زادگاه قزوین
وفات ۱۰۹۶ قمری

Line.png

اساتید

ملا خلیل قزوینی،...


آثار

لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ، ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان، رساله‌ شیر و شکر، رساله المولودیه، رساله‌ الوقتیه،...

زندگی‌نامه

"رضی‌الدین محمد بن حسن قزوینی" معروف به "آقا رضی"، متولد سال ۱۰۲۵ قمری در قزوین، و از دانشمندان معاصر علامه مجلسی و شیخ حر عاملی بوده است.

مرحوم آقا رضی قزوینی در سال ۱۰۹۶ قمری توسط افغانیان مهاجم به شهادت رسید. در نحوه شهادتش علامه امینی می نویسد: در قریه دیال آباد از دهکده های قزوین، همراه جمع کثیری در برابر افغانیان شورشی که هجوم آورده بودند، ایستادگی کرد و در جریان آن مقاومت، به شهادت رسید. او فتوا داده بود که جنگیدن با افغانیان آشوبگر شورشی و دفاع در برابر حملات آنها واجب است.

ویژگی‌های علمی

سید رضی الدین در علم حدیث و فقه، محضر حاج ملا خلیل قزوینی (م ۱۰۸۹ ق) را بسیار غنیمت شمرد و فواید علمی فراوان را از او دریافت نمود.

بر خلاف آنچه بعضی پنداشته‌اند، از سخنان آقا رضی در کتاب «لسان الخواص» و نیز «ضیافة الإخوان»، پیداست که طریقه او اخباری بوده، نه اصولی. چنانچه میرزا محمّد اخباری (م ۱۲۳۲ ق) نیز در آثار مختلف خود، از وی و از کتاب «لسان الخواص» او تمجید کرده و او را محقّقی دانسته که بر ضدّ مجتهدان، اقامه دلیل می‌کند.

او به واسطه‌ی معلومات عالیه، لطافت بیان، حسن گفتار، تقوی و وارستگی در نزد همشهریان خود محبوبیت بسزایی داشته است. وی علاوه بر سخن سرائی، در فنّ نظم و شعر نیز کمال مهارت را داشته و متخلص به "مسرور" بوده است.

تراجم نویسان در تمجید و تجلیل آقا رضی سخن گفته اند. شیخ حر عاملی در امل الآمل می نویسد: «آقا رضی، فاضلی است دانشمند و محققی با دقت و متکلمی ماهر از معاصران است». شیخ عباس قمی نیز در توصیف این فقیه جلیل القدر، با اوصافی از قبیل «عالم جلیل، فاضل نبیل، محقق مدقق، متکلم ماهر، و خبیر کامل» یاد کرده است.

آثار و تألیفات

از این شخصیت برجسته تألیفات سودمند و با ارزشی بجا مانده است. مهمترین اثر وی «لسان الخواص فی ذکر معانی الالفاظ الاصطلاحیة للعلماء» است که در واقع دایرةالمعارفی از علوم مختلف بوده و در آن اصطلاحات رایج علمای آن عصر، و حلّ مشکلات آیات و اخبار مطرح شده است. از این دایرةالمعارف، تنها یک مجلد باقی مانده که در آن درباره‌ی تفسیر حروف ابجد، ابداع، اجماع، اجتهاد، اختیار، اراده، تناسب چهارگانه، نسبت اجسام و اختلاف وزنی و حجمی آنها و احکام چهارگانه حرمت، حلیت، نجاست و طهارت و حساب و خواص اعداد صحبت شده است.

از دیگر آثار وی عبارتند از:

  • «ضیافة الاخوان و هدیة الخلّان»؛ در تاریخ علمای قزوین و شرح حال رُوات ثقه امامی مذهب آن دیار، از اصحاب ائمه علیهم السلام گرفته تا دیگر بزرگان شیعه قزوین؛ هرچند در لابه‌لای آن، مطالبی از تفسیر، عقاید و فقه نیز وجود دارد.
  • «رساله‌ شیر و شکر»؛ به فارسی و عربی، درباره‌ی نکات متفرقه،
  • «رسالة المولودیه»؛ در تعیین تاریخ تولد حضرت محمد (صلی الله علیه وآله)،
  • «رساله‌ نوروزیه»؛ در تعیین نوروز،
  • «رساله‌ الوقتیه»؛ در تعیین اوقات نماز،
  • «رساله‌ العیاریة»؛ در تعیین عیار فلزات،
  • «ابطال الرمل»،
  • «قبله آفاق»،
  • «کُحل الابصار»،
  • «رساله مقادیر»،
  • «دیوان شعر» به فارسی.

منابع

  • اخباریگری (تاریخ و عقاید)، ابراهیم بهشتی، ص۱۳۵.
  • "رواق شهیدان؛ آقا رضی قزوینی"، مجله افق حوزه، ۵ اسفند ۱۳۸۸، شماره ۲۶۱.