مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

آداب خانه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
{{خوب}}
آداب خانه مربوط بخانه و آداب ورود به آن و خروج از آن است.
+
در آموزه‌های [[اسلام|اسلامی]] برای خرید خانه و ورود و خروج و نظافت و سایر مسائل مربوط به خانه آدابی بیان شده است. از جمله پاکیزه نگاه داشتن خانه، نگهداری برخی حیوانات مثل کبوتر و [[سلام]] کردن هنگام ورود و [[دعا]] کردن هنگام خروج از خانه.   
 +
==خرید یا ساخت خانه==
 +
در روایات اسلامی برای خانه خوب ویژگی هایی بیان شده است که هنگام خرید یا ساخت خانه باید به آن توجه کرد. همچنین هنگام خرید خانه آدابی وجود دارد:
  
== آداب خانه در آیات ==
+
'''بزرگ بودن خانه:'''
  
آداب خانه در آيات و روايات بسيار آمده و ذيل واژه هاى مربوطه در اين كتاب ذكر شده است، از جمله اين امور:
+
خوب است خانه یک مسلمان وسیع باشد [[رسول اکرم]] صلى الله علیه وآله می فرمایند: {{متن حدیث|«مِن سَعادَةِ المَرءِ المُسلِمِ الزَّوجَةُ الصّالِحَةُ و َالمَسکنُ الواسِعُ وَ المَرکبُ البَهىُّ وَ الوَلَدُ الصّالِحُ»}}؛ از خوشبختى مرد مسلمان، داشتن همسرى شایسته، خانه ‏اى بزرگ، وسیله‏ اى راحت براى سوارى و فرزندى خوب است.<ref> بحارالأنوار(ط-بیروت) ج۷۳، ص۱۵۵، ح۳۵ </ref>
  
نظافت خانه از جاروب كردن و زدودن تار عنكبوت از آن و بيرون بردن خاكروبه هر روزه و نگه نداشتن آن در شب، شب هنگام درب خانه را بستن و ظروف خانه سرگشاده ننهادن و فرو نشاندن چراغ هنگام خفتن و سقف خانه را بيش از هفت ذراع و بروايت ديگر هشت ذراع بالا نبردن و با عمامه از خانه بيرون شدن.
+
'''همسایه خوب:'''
  
ليس البر بان تأتوا البيوت من ظهورها و لكن البر من اتقى و اتوا البيوت من ابوابها و اتقوا الله لعلكم تفلحون <ref> بقره: 189 </ref> . يا ايها الذين آمنوا لا تدخلوا بيوتا غير بيوتكم حتى تستأنسوا و تسلموا على اهلها ذلكم خير لكم لعلكم تذكّرون <ref> نور:27. </ref> فاذا دخلتم بيوتا فسلّموا على انفسكم تحية من عند الله مباركة طيبة . <ref> نور: 61 </ref>
+
قبل از ساخت یا خرید خانه باید از داشتن همسایه های خوب مطمئن شد. [[امام على]] علیه السلام می فرمایند: {{متن حدیث|«سَل عَنِ الرَّفیقِ قَبلَ الطَّریقِ، وَ عَنِ الجارِ قَبلَ الدّارِ»}}؛ قبل از مسافرت ببین همسفرت کیست و پیش از خرید خانه ببین همسایه ات کیست.<ref> کافی(ط-الاسلامیه) ج۸ ، ص۲۴ </ref>
 +
در [[حدیث|حدیثی]] دیگر امام علی علیه السلام می فرمایند: {{متن حدیث|«اِنَّ لَها بَرَکةً وَ بَرَکتُها جَودَةُ مَوضِعِها وَسَعَةُ ساحَتِها وَ حُسنُ جِوارِ جیرانِها»}}؛<ref> مکارم الاخلاق، ص ۱۲۵-۱۲۶ </ref> خانه را برکتى است، [[برکت]] خانه جایگاه خوب آن، وسعت محوطه آن و همسایگان خوب آن است.
  
== آداب ورود و خروج  از خانه در روایات ==
+
'''ولیمه هنگام خرید خانه:'''
  
و در آداب ورود بخانه و بيرون شدن از آن از اميرالمؤمنين (ع) رسيده كه : «چون به خانه خودواردمى شويدبه اهل خانه سلام كنيد» و اگر كسى در خانه نبود بگوئيد : «السلام علينا من عند ربنا» و قل هو الله احد بخوانيد تا گاهى كه به خانه درآئيد،هنگام بيرون شدن از خانه آيات آخر سوره آل عمران از انّ فى خلق السماوات و الارض تا آخر سوره و آية الكرسى و انا انزلناه و فاتحة الكتاب خوانده شود.
+
مستحب است انسان زمانی که خانه ای می سازد یا خانه ای می خرد [[ولیمه]] (میهمانی) بدهد. رسول اکرم صلى الله علیه وآله فرمود: «هر کس خانه بخرد، [[مستحب]] است ولیمه و میهمانى دهد».<ref>کافى، ج ۶، ص ۲۸۱، ح ۳.</ref>
 +
نیز در حدیثى فرمود: «هر کس خانه‌اى بسازد، گوسفندى چاق قربانى کند و گوشتش را به مردم فقیر و نیازمند [[اطعام]] کند، سپس این [[دعا]] را بخواند: {{متن حدیث|«اَللّهُمَّ اَدْحِرْ عَنِّى مَرَدَةَ الجِنِّ وَالاْنْسِ والشَّیاطِینَ وَبارِکْ لی فی بَنائی»}}؛<ref> بار خدایا، دیوان متمرّد و آدمیان نافرمان و شیاطین (رانده‌شده) را از من دور ساز و این خانه را بر من مبارک گردان.</ref> آنچه را بخواهد خداوند به او مى‌دهد».<ref> ثواب الأعمال، ص ۲۲۱. </ref>
 +
==نظافت خانه==
 +
از مهمترین آداب خانه رعایت نظافت است:
  
در حديث ديگر آمده كه هنگام بيرون شدن از خانه بخواند: «آمنت بالله توكلت على الله لا حول و لا قوّه الاّ بالله».
+
'''خروج زباله از خانه:'''
  
ابوحمزه ثمالى روايت كند كه امام سجاد(ع) هنگام بيرون رفتن از خانه مى خواند: «بسم الله حسبى الله توكلت على الله اللهم انّى اسئلك خير امورى كلها و اعوذ بك من خزى الدنيا و عذاب الآخرة».
+
رسول اکرم صلى الله علیه وآله می فرمایند: {{متن حدیث|«لا تُبَیتُوا القُمامَةَ فى بُیوتِکم وَ اَخرِجوها نَهارا، فَاِنَّها مَقعَدُ الشَّیطانِ»}}؛<ref> من لا یحضره الفقیه ج ۴، ص ۵، ح ۴۹۶۸ </ref> زباله را شب در خانه‏ هاى خود نگه ندارید و آن را در روز به بیرون از خانه منتقل کنید، زیرا زباله نشیمنگاه [[شیطان]] است.
  
از اميرالمؤمنين (ع) روايت شده كه : «چون كسى بخواهد پى كارى رود پگاه پنج شنبه از خانه بيرون آيد.
+
'''زدودن تار عنکبوت:'''
  
از امام صادق (ع) رسيده كه مردهنگام ورود بخانه خود بخانواده اش سلام كند و در حال ورود بدرگاه خانه كفش خود را بصدا درآورد و سرفه كند تا اهل خانه خبردار شوند مبادا چيزى بچشم بيند كه وى را ناخوشايند باشد».
+
در اداب اسلامی وجود تار عنکبوت در خانه مذموم شمرده شده و به برطرف کردن آن سفارش شده است.
 +
رسول اکرم صلى الله علیه وآله می فرمایند: {{متن حدیث|«بَیتُ الشَّیاطینِ مِن بُیوتِکم بَیتُ العَنکبوتِ»}} <ref> کافى(ط-الاسلامیه) ج ۶، ص ۵۳۲، ح ۱۱ </ref> خانه‏ هاى عنکبوتى که در اتاق‏هاى شماست، لانه شیاطین است.
 +
[[امام علی علیه السلام|امام على]] علیه ‏السلام نیز می فرمایند: {{متن حدیث|«نَظِّفوا بُیوتَکم مِن حَوک العَنکبوتِ، فَاِنَّ تَرکهُ فِى البَیتِ یورِثُ الفَقرَ»}}؛ <ref> قرب الاسناد(ط-الحدیثه) ص۵۲</ref> خانه‏ هاى خود را از تار عنکبوت پاک کنید، زیرا باقى گذاشتن آن در خانه، فقر مى‏ آورد.
  
 +
'''شستن ظرفها:'''
  
== نگهدارى حيوانات در خانه ==
+
شستن به موقع ظروف از دیگر [[آداب و سنن اسلامی|آداب اسلامی]] خانه است. پیامبر صلى الله علیه وآله می فرمایند: {{متن حدیث|«غَسلُ اِلناءِ وَ طَهارَةُ الفِناءِ یورِثانِ الغِنى»}}؛ <ref> نهج الفصاحه ص۵۸۴ ،  ح ۲۰۳۱</ref> شستن ظرف‏ها و پاکیزگى حیاط خانه مایه غناست.
 +
==آداب ورود و خروج از خانه==
 +
در [[اسلام]]، ورود و خروج به خانه آدابی دارد، از جمله:
  
از حيواناتى كه طبق احاديث نگهدارى آنها در خانه ممدوح مى باشد عبارتند از: كبوتر و گوسفند و مرغ خانگى و خروس.
+
'''سلام دادن هنگام ورود:'''
  
== وليمه خانه ==
+
[[قرآن کریم]] می فرماید: {{متن قرآن|«فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُیوتًا فَسَلِّمُوا عَلَىٰ أَنْفُسِکمْ تَحِیةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَکةً طَیبَةً»}}؛<ref> [[سوره نور]]: ۶۱. </ref> هرگاه بخواهید به خانه‌ای داخل شوید نخست بر خویش [[سلام]] کنید که سلام تحیّتی با برکت و نیکو از جانب خداست.
 +
[[امام باقر علیه السلام|امام باقر]] علیه السلام در [[تفسیر قرآن|تفسیر]] این آیه می فرماید: {{متن حدیث|«إذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنکم بَیتَهُ، فإن کانَ فیهِ أحَدٌ یسَلِّمُ علَیهِم، و إن لَم یکن فیهِ أحَدٌ فَلْیقُلْ: السلامُ علَینا مِن عِندِ رِبِّنا، یقولُ اللّه «تَحِیةً مِنْ عِنْدِ اللّه ِ مُبارَکةً طَیبَةً»»}}؛ هرگاه مردى از شما به خانه خود وارد شد، اگر کسى در خانه بود به آنها سلام کند و اگر کسى نبود بگوید: «سلام بر ما از جانب پروردگارمان» که خداوند مى فرماید: «[آن] تحیتى است مبارک و پاکیزه از جانب خدا».
  
پيغمبر اكرم (ص) فرمود: «وليمه (سفره عام) نباشد جز در پنج مورد: عروسى و نوزاد و ختنه و خانه نو و بازگشت از مكه». در حديث ديگر از آن حضرت آمده كه : «هر كه خانه اى بسازد و گوسفند فربهى بكشد و آن را بفقرا اطعام نمايد و بگويد: «خداوندا شر جن و انس و شياطين از من دفع بفرما و مرا در اين ساختمان بركت ده» خداوند خواسته اش را به اجابت مقرون دارد».
+
رسول اکرم صلى الله علیه وآله می فرمایند: {{متن حدیث|«اِذا دَخَلَ اَحَدُکم بَیتَهُ فَلیسَلِّم، فَاِنَّهُ ینزِلُهُ البَرَکةَ وَ تُؤنِسُهُ المَلائِکةُ»}}؛<ref> علل الشرایع ج ۲، ص ۵۸۳، ح ۲۳</ref> هرگاه یکى از شما به خانه خود وارد مى‏ شود، سلام کند، چرا که سلام برکت مى ‏آورد و فرشتگان با سلام دهنده انس مى‏ گیرند.
 +
از [[امام صادق]] (ع) رسیده که مرد هنگام ورود بخانه خود به خانواده اش سلام کند و در حال ورود به درگاه خانه کفش خود را به صدا درآورد و سرفه کند تا اهل خانه خبردار شوند، مبادا چیزى بچشم ببیند که وى را ناخوشایند باشد».
  
== «خانه هائى كه ناخوانده ميتوان در آنها غذا خورد» ==
+
'''آداب ورود به خانه دیگران:'''
  
طبق آيه كريمه 61 سوره مباركه نور از قرآن كريم: ليس على الاعمى حرج و لا على الاعرج حرج ، و لا على المريض حرج و لا على انفسكم ان تأكلوا من بيوتكم... ; بر نابينا و لنگ و بيمار سختگيرى نشود (در خوردن غذا گاهى كه با افراد سالم كنار يك سفره باشند كه آنها در كيفيت خوردن معذورند. يا مراد معذور بودن آنها است در جهاد. وجوه ديگر نيز گفته شده) و نيز باكى نيست كه از خانه هاى خودتان يا خانه هاى پدران يا مادرانتان يا برادران يا خواهرانتان يا اعمام يا عمات يا خال و خاله تان يا خانه اى كه مالك كليدش را بشما سپرده باشد و يا خانه دوستتان غذا تناول كنيد. حسب اقوال مفسرين يعنى بدون اذن مالك و غذاهائى از قبيل خرما و نان و نان خورش چه رسد بغذاهاى فاسد شدنى از قبيل سبزيجات كه انسان مجاز است تا يقين بعدم رضايت مالكهاى مزبور نكرده آنگونه غذاها را از آن خانه ها در حد نياز و بدون اسراف بخورد.<ref> بحار: 76 و 75 و 7 و 92. </ref>
+
در آداب اسلامی، ورود به خانه دیگران بدون اذن ایشان جایز نیست. قرآن کریم می فرماید: {{متن قرآن|«یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیوتًا غَیرَ بُیوتِکمْ حَتَّىٰ تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَىٰ أَهْلِهَا ۚ ذَٰلِکمْ خَیرٌ لَکمْ لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ. فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِیهَا أَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوهَا حَتَّىٰ یؤْذَنَ لَکمْ ۖ وَإِنْ قِیلَ لَکمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا ۖ هُوَ أَزْکىٰ لَکمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ»}}؛<ref> سوره نور: ۲۷-۲۸.</ref> ای اهل ایمان! به خانه هایی غیر از خانه های خودتان وارد نشوید تا آنکه اجازه بگیرید، و بر اهل آنها سلام کنید، این برای شما بهتر است، باشد که متذکّر شوید. و اگر کسی را نیافتید باز وارد نشوید تا اجازه یابید، و چون (به خانه‌ای درآمدید و) گفتند: برگردید، به زودی بازگردید که این برای تنزیه و پاکی شما بهتر است، و خدا به هر چه می‌کنید داناست.
 +
[[امام صادق]] علیه السلام نیز در این باره می فرمایند: {{متن حدیث|«الِاسْتِئْذَانُ ثَلَاثَةٌ أَوَّلَهُنَّ یَسْمَعُونَ وَ الثَّانِیَةَ یَحْذَرُونَ - وَ الثَّالِثَةَ إِنْ شَاءُوا أَذِنُوا وَ إِنْ شَاءُوا لَمْ یَفْعَلُوا - فَیَرْجِعُ الْمُسْتَأْذِنُ»}}؛<ref> الخصال، ج‏۱، ص ۹۱</ref> اجازه ورود گرفتن به خانه دیگران سه بار است؛ بار اول صاحب خانه و اعضای آن بشنوند؛ و بار دوم خود را بپوشانند(آماده شوند)؛ و بار سوم اگر خواستند إذن دخول بدهند و چنانچه خواستند اجازه ورود ندهند، باید اجازه ‏گیرنده باز گردد.
  
 +
'''دعا هنگام ورود به خانه:'''
  
==پانویس ==  
+
[[امام علی]] علیه السلام فرمودند: «به هنگام وارد شدن به خانه بگوید: {{متن حدیث|«بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ، اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ إلّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدآ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ»}}؛ سپس بر اهل خانه سلام کند و اگر کسى در خانه نباشد، پس از این دعا بگوید: {{متن حدیث|«اَلسَّلامُ عَلى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللهِ خاتَمِ النَّبِیینَ، السَّلامُ عَلَى الاْئِمَّةِ الْهادینَ الْمَهْدِیین، اَلسَّلامُ عَلَینا وَعَلى عِبادِ اللهِ الصّالِحینَ»}}.<ref> مکارم الأخلاق، ص ۳۴۵. </ref>
<references />
+
 
 +
'''دعا هنگام خروج از خانه:'''
 +
 
 +
امام باقر علیه السلام وقتی از خانه خارج مى‌شد اینگونه دعا مى‌فرمود: {{متن حدیث|«بِسْمِ اللهِ خَرَجْتُ وَعَلَى اللهِ تَوَکلْتُ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ»}}؛<ref> کافى، ج ۲، ص ۵۴۳، ح ۱۰.</ref> به نام خداوند خارج شدم و بر خدا توکل کردم، هیچ پناهگاه و قدرتى جز به واسطه خداوند نیست. از پیامبر صلى الله علیه وآله روایت شده است که فرمود: «هرگاه کسى هنگام بیرون رفتن از خانه «بسم الله» بگوید، ملائکه به او مى‌گویند: سلامت ماندى. و هنگامى که «لا حَولَ وَلا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ» بگوید، فرشتگان گویند: کارهایت انجام شد. و هرگاه «تَوَکلْتُ عَلَى الله» بگوید، ملائکه گویند: از بلاها نگه داشته شدى».<ref> قرب الإسناد، ص ۲۰۱؛ ثواب الأعمال، ص ۱۹۵.</ref>
 +
==نگهداری حیوانات در خانه==
 +
[[امام صادق]] علیه السلام از [[امام باقر]] علیه السلام مقل می کنند که دوست داشتند در خانه جاندار خانگى باشد، مانند کبوتر، مرغ یا بزغاله تا کودکان [[جن]] با آنها بازى کنند و با کودکانشان بازى نکنند.<ref>بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۷۴</ref>
  
== منبع ==
+
همچنین از آن حضرت نقل شده است که فرمودند: در خانه هر پیغمبرى کبوترى وجود داشت، زیرا سفیهان جنیان‏ با کودکان بازى مى‏ کنند، و چون کبوتر در خانه‏ اى باشد به آن سرگرم شده و از کودکان دست بر می دارند.<ref>مکارم الأخلاق، ص ۱۲۹</ref>
*سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ معارف و معاریف.  
 
  
 +
اما از نگه داشتن سگ در خانه نهی شده است؛ امام صادق علیه السلام فرمود: [[نماز]] مگذار در خانه ای که در آن سگ است، مگر اینکه سگ شکاری باشد و دری برویش بسته شود، در این صورت اشکالی ندارد. همانا [[ملائکه]] بر خانه ای که در آن سگ است وارد نمی شوند.<ref>من لا یحضره الفقیه، ج‏۱، ص۲۴۶</ref>
 +
==پانویس==
 +
<references />
 +
==منابع==
 +
*[[فرهنگ معارف و معاریف (کتاب)|فرهنگ معارف و معاریف]]، سید مصطفی حسینی دشتی.
 +
*اصول کافی
 +
*خصال شیخ صدوق
 +
*من لا يحضره الفقيه
 +
*مکارم الأخلاق
 +
*بحار الانوار
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= خوب
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
}}
 
[[رده:آداب و سنن]]
 
[[رده:آداب و سنن]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۱۵:۳۶

در آموزه‌های اسلامی برای خرید خانه و ورود و خروج و نظافت و سایر مسائل مربوط به خانه آدابی بیان شده است. از جمله پاکیزه نگاه داشتن خانه، نگهداری برخی حیوانات مثل کبوتر و سلام کردن هنگام ورود و دعا کردن هنگام خروج از خانه.

خرید یا ساخت خانه

در روایات اسلامی برای خانه خوب ویژگی هایی بیان شده است که هنگام خرید یا ساخت خانه باید به آن توجه کرد. همچنین هنگام خرید خانه آدابی وجود دارد:

بزرگ بودن خانه:

خوب است خانه یک مسلمان وسیع باشد رسول اکرم صلى الله علیه وآله می فرمایند: «مِن سَعادَةِ المَرءِ المُسلِمِ الزَّوجَةُ الصّالِحَةُ و َالمَسکنُ الواسِعُ وَ المَرکبُ البَهىُّ وَ الوَلَدُ الصّالِحُ»؛ از خوشبختى مرد مسلمان، داشتن همسرى شایسته، خانه ‏اى بزرگ، وسیله‏ اى راحت براى سوارى و فرزندى خوب است.[۱]

همسایه خوب:

قبل از ساخت یا خرید خانه باید از داشتن همسایه های خوب مطمئن شد. امام على علیه السلام می فرمایند: «سَل عَنِ الرَّفیقِ قَبلَ الطَّریقِ، وَ عَنِ الجارِ قَبلَ الدّارِ»؛ قبل از مسافرت ببین همسفرت کیست و پیش از خرید خانه ببین همسایه ات کیست.[۲] در حدیثی دیگر امام علی علیه السلام می فرمایند: «اِنَّ لَها بَرَکةً وَ بَرَکتُها جَودَةُ مَوضِعِها وَسَعَةُ ساحَتِها وَ حُسنُ جِوارِ جیرانِها»؛[۳] خانه را برکتى است، برکت خانه جایگاه خوب آن، وسعت محوطه آن و همسایگان خوب آن است.

ولیمه هنگام خرید خانه:

مستحب است انسان زمانی که خانه ای می سازد یا خانه ای می خرد ولیمه (میهمانی) بدهد. رسول اکرم صلى الله علیه وآله فرمود: «هر کس خانه بخرد، مستحب است ولیمه و میهمانى دهد».[۴] نیز در حدیثى فرمود: «هر کس خانه‌اى بسازد، گوسفندى چاق قربانى کند و گوشتش را به مردم فقیر و نیازمند اطعام کند، سپس این دعا را بخواند: «اَللّهُمَّ اَدْحِرْ عَنِّى مَرَدَةَ الجِنِّ وَالاْنْسِ والشَّیاطِینَ وَبارِکْ لی فی بَنائی»؛[۵] آنچه را بخواهد خداوند به او مى‌دهد».[۶]

نظافت خانه

از مهمترین آداب خانه رعایت نظافت است:

خروج زباله از خانه:

رسول اکرم صلى الله علیه وآله می فرمایند: «لا تُبَیتُوا القُمامَةَ فى بُیوتِکم وَ اَخرِجوها نَهارا، فَاِنَّها مَقعَدُ الشَّیطانِ»؛[۷] زباله را شب در خانه‏ هاى خود نگه ندارید و آن را در روز به بیرون از خانه منتقل کنید، زیرا زباله نشیمنگاه شیطان است.

زدودن تار عنکبوت:

در اداب اسلامی وجود تار عنکبوت در خانه مذموم شمرده شده و به برطرف کردن آن سفارش شده است. رسول اکرم صلى الله علیه وآله می فرمایند: «بَیتُ الشَّیاطینِ مِن بُیوتِکم بَیتُ العَنکبوتِ» [۸] خانه‏ هاى عنکبوتى که در اتاق‏هاى شماست، لانه شیاطین است. امام على علیه ‏السلام نیز می فرمایند: «نَظِّفوا بُیوتَکم مِن حَوک العَنکبوتِ، فَاِنَّ تَرکهُ فِى البَیتِ یورِثُ الفَقرَ»؛ [۹] خانه‏ هاى خود را از تار عنکبوت پاک کنید، زیرا باقى گذاشتن آن در خانه، فقر مى‏ آورد.

شستن ظرفها:

شستن به موقع ظروف از دیگر آداب اسلامی خانه است. پیامبر صلى الله علیه وآله می فرمایند: «غَسلُ اِلناءِ وَ طَهارَةُ الفِناءِ یورِثانِ الغِنى»؛ [۱۰] شستن ظرف‏ها و پاکیزگى حیاط خانه مایه غناست.

آداب ورود و خروج از خانه

در اسلام، ورود و خروج به خانه آدابی دارد، از جمله:

سلام دادن هنگام ورود:

قرآن کریم می فرماید: «فَإِذَا دَخَلْتُمْ بُیوتًا فَسَلِّمُوا عَلَىٰ أَنْفُسِکمْ تَحِیةً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ مُبَارَکةً طَیبَةً»؛[۱۱] هرگاه بخواهید به خانه‌ای داخل شوید نخست بر خویش سلام کنید که سلام تحیّتی با برکت و نیکو از جانب خداست. امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه می فرماید: «إذا دَخَلَ الرَّجُلُ مِنکم بَیتَهُ، فإن کانَ فیهِ أحَدٌ یسَلِّمُ علَیهِم، و إن لَم یکن فیهِ أحَدٌ فَلْیقُلْ: السلامُ علَینا مِن عِندِ رِبِّنا، یقولُ اللّه «تَحِیةً مِنْ عِنْدِ اللّه ِ مُبارَکةً طَیبَةً»»؛ هرگاه مردى از شما به خانه خود وارد شد، اگر کسى در خانه بود به آنها سلام کند و اگر کسى نبود بگوید: «سلام بر ما از جانب پروردگارمان» که خداوند مى فرماید: «[آن] تحیتى است مبارک و پاکیزه از جانب خدا».

رسول اکرم صلى الله علیه وآله می فرمایند: «اِذا دَخَلَ اَحَدُکم بَیتَهُ فَلیسَلِّم، فَاِنَّهُ ینزِلُهُ البَرَکةَ وَ تُؤنِسُهُ المَلائِکةُ»؛[۱۲] هرگاه یکى از شما به خانه خود وارد مى‏ شود، سلام کند، چرا که سلام برکت مى ‏آورد و فرشتگان با سلام دهنده انس مى‏ گیرند. از امام صادق (ع) رسیده که مرد هنگام ورود بخانه خود به خانواده اش سلام کند و در حال ورود به درگاه خانه کفش خود را به صدا درآورد و سرفه کند تا اهل خانه خبردار شوند، مبادا چیزى بچشم ببیند که وى را ناخوشایند باشد».

آداب ورود به خانه دیگران:

در آداب اسلامی، ورود به خانه دیگران بدون اذن ایشان جایز نیست. قرآن کریم می فرماید: «یا أَیهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیوتًا غَیرَ بُیوتِکمْ حَتَّىٰ تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا عَلَىٰ أَهْلِهَا ۚ ذَٰلِکمْ خَیرٌ لَکمْ لَعَلَّکمْ تَذَکرُونَ. فَإِنْ لَمْ تَجِدُوا فِیهَا أَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوهَا حَتَّىٰ یؤْذَنَ لَکمْ ۖ وَإِنْ قِیلَ لَکمُ ارْجِعُوا فَارْجِعُوا ۖ هُوَ أَزْکىٰ لَکمْ ۚ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ عَلِیمٌ»؛[۱۳] ای اهل ایمان! به خانه هایی غیر از خانه های خودتان وارد نشوید تا آنکه اجازه بگیرید، و بر اهل آنها سلام کنید، این برای شما بهتر است، باشد که متذکّر شوید. و اگر کسی را نیافتید باز وارد نشوید تا اجازه یابید، و چون (به خانه‌ای درآمدید و) گفتند: برگردید، به زودی بازگردید که این برای تنزیه و پاکی شما بهتر است، و خدا به هر چه می‌کنید داناست. امام صادق علیه السلام نیز در این باره می فرمایند: «الِاسْتِئْذَانُ ثَلَاثَةٌ أَوَّلَهُنَّ یَسْمَعُونَ وَ الثَّانِیَةَ یَحْذَرُونَ - وَ الثَّالِثَةَ إِنْ شَاءُوا أَذِنُوا وَ إِنْ شَاءُوا لَمْ یَفْعَلُوا - فَیَرْجِعُ الْمُسْتَأْذِنُ»؛[۱۴] اجازه ورود گرفتن به خانه دیگران سه بار است؛ بار اول صاحب خانه و اعضای آن بشنوند؛ و بار دوم خود را بپوشانند(آماده شوند)؛ و بار سوم اگر خواستند إذن دخول بدهند و چنانچه خواستند اجازه ورود ندهند، باید اجازه ‏گیرنده باز گردد.

دعا هنگام ورود به خانه:

امام علی علیه السلام فرمودند: «به هنگام وارد شدن به خانه بگوید: «بِسْمِ اللهِ وَبِاللهِ، اَشْهَدُ اَنْ لا اِلـهَ إلّا اللهُ وَحْدَهُ لا شَریکَ لَهُ وَاَشْهَدُ اَنَّ مُحَمَّدآ عَبْدُهُ وَرَسُولُهُ»؛ سپس بر اهل خانه سلام کند و اگر کسى در خانه نباشد، پس از این دعا بگوید: «اَلسَّلامُ عَلى مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اللهِ خاتَمِ النَّبِیینَ، السَّلامُ عَلَى الاْئِمَّةِ الْهادینَ الْمَهْدِیین، اَلسَّلامُ عَلَینا وَعَلى عِبادِ اللهِ الصّالِحینَ».[۱۵]

دعا هنگام خروج از خانه:

امام باقر علیه السلام وقتی از خانه خارج مى‌شد اینگونه دعا مى‌فرمود: «بِسْمِ اللهِ خَرَجْتُ وَعَلَى اللهِ تَوَکلْتُ، لا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ»؛[۱۶] به نام خداوند خارج شدم و بر خدا توکل کردم، هیچ پناهگاه و قدرتى جز به واسطه خداوند نیست. از پیامبر صلى الله علیه وآله روایت شده است که فرمود: «هرگاه کسى هنگام بیرون رفتن از خانه «بسم الله» بگوید، ملائکه به او مى‌گویند: سلامت ماندى. و هنگامى که «لا حَولَ وَلا قُوَّةَ اِلّا بِاللهِ» بگوید، فرشتگان گویند: کارهایت انجام شد. و هرگاه «تَوَکلْتُ عَلَى الله» بگوید، ملائکه گویند: از بلاها نگه داشته شدى».[۱۷]

نگهداری حیوانات در خانه

امام صادق علیه السلام از امام باقر علیه السلام مقل می کنند که دوست داشتند در خانه جاندار خانگى باشد، مانند کبوتر، مرغ یا بزغاله تا کودکان جن با آنها بازى کنند و با کودکانشان بازى نکنند.[۱۸]

همچنین از آن حضرت نقل شده است که فرمودند: در خانه هر پیغمبرى کبوترى وجود داشت، زیرا سفیهان جنیان‏ با کودکان بازى مى‏ کنند، و چون کبوتر در خانه‏ اى باشد به آن سرگرم شده و از کودکان دست بر می دارند.[۱۹]

اما از نگه داشتن سگ در خانه نهی شده است؛ امام صادق علیه السلام فرمود: نماز مگذار در خانه ای که در آن سگ است، مگر اینکه سگ شکاری باشد و دری برویش بسته شود، در این صورت اشکالی ندارد. همانا ملائکه بر خانه ای که در آن سگ است وارد نمی شوند.[۲۰]

پانویس

  1. بحارالأنوار(ط-بیروت) ج۷۳، ص۱۵۵، ح۳۵
  2. کافی(ط-الاسلامیه) ج۸ ، ص۲۴
  3. مکارم الاخلاق، ص ۱۲۵-۱۲۶
  4. کافى، ج ۶، ص ۲۸۱، ح ۳.
  5. بار خدایا، دیوان متمرّد و آدمیان نافرمان و شیاطین (رانده‌شده) را از من دور ساز و این خانه را بر من مبارک گردان.
  6. ثواب الأعمال، ص ۲۲۱.
  7. من لا یحضره الفقیه ج ۴، ص ۵، ح ۴۹۶۸
  8. کافى(ط-الاسلامیه) ج ۶، ص ۵۳۲، ح ۱۱
  9. قرب الاسناد(ط-الحدیثه) ص۵۲
  10. نهج الفصاحه ص۵۸۴ ، ح ۲۰۳۱
  11. سوره نور: ۶۱.
  12. علل الشرایع ج ۲، ص ۵۸۳، ح ۲۳
  13. سوره نور: ۲۷-۲۸.
  14. الخصال، ج‏۱، ص ۹۱
  15. مکارم الأخلاق، ص ۳۴۵.
  16. کافى، ج ۲، ص ۵۴۳، ح ۱۰.
  17. قرب الإسناد، ص ۲۰۱؛ ثواب الأعمال، ص ۱۹۵.
  18. بحارالانوار، ج ۶۰، ص ۷۴
  19. مکارم الأخلاق، ص ۱۲۹
  20. من لا یحضره الفقیه، ج‏۱، ص۲۴۶

منابع

  • فرهنگ معارف و معاریف، سید مصطفی حسینی دشتی.
  • اصول کافی
  • خصال شیخ صدوق
  • من لا يحضره الفقيه
  • مکارم الأخلاق
  • بحار الانوار