صادق احسان بخش: تفاوت بین نسخه‌ها
جز (ویرایش مهدی موسوی (بحث) به آخرین تغییری که Mohammadi انجام داده بود واگردانده شد) (برچسب: واگردانی) |
جز (ویرایش Mohammadi (بحث) به آخرین تغییری که مهدی موسوی انجام داده بود واگردانده شد) (برچسب: واگردانی) |
||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | ''' | + | '''آیت‌الله صادق احسان بخش''' (۱۳۰۹-۱۳۸۰ ش) روحانی مبارزی بود که در تمام طول مبارزات انقلابی در کنار استاد خود [[امام خمینی]] حضوری فعال داشت. ایشان به عنوان نماینده ولی فقیه در استان گیلان، دغدغه‌ای جز حل مشکلات مردم نداشت. از آیت‌الله احسانبخش حدود پنجاه اثر علمی در زمینه‌های مختلف برجای مانده است که از آن جمله می‌توان به «[[آثار الصادقین]]» در ۳۵ جلد اشاره کرد. |
| − | ایشان به عنوان نماینده ولی فقیه در استان گیلان، دغدغه‌ای جز حل مشکلات مردم | ||
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
||نام کامل = صادق احسان بخش | ||نام کامل = صادق احسان بخش | ||
| − | ||تصویر= [[پرونده:Ehsan.jpg| | + | ||تصویر= [[پرونده:Ehsan.jpg|۲۲۰px]] |
| − | ||زادروز = | + | ||زادروز = ۱۳۰۹ شمسی |
|زادگاه = صومعه سرا، گیلان | |زادگاه = صومعه سرا، گیلان | ||
| − | |وفات = | + | |وفات = ۱۳۸۰ شمسی |
|مدفن = رشت | |مدفن = رشت | ||
| − | |اساتید = | + | |اساتید = [[آیت الله بروجردی]]، [[شهید صدوقی]]، [[علامه طباطبایی]]، [[امام خمینی]]، آیت‌الله محمدکاظم صادقی، آیت‌الله سید مهدی رودباری،... |
|شاگردان = | |شاگردان = | ||
| − | |آثار = آثار | + | |آثار = [[آثار الصادقین]]، خوارج و علل پیدایش آن، نقش دین در خانواده، تفسیر سوره اسراء، تفسیر سوره نمل، تفسیر سوره احزاب،... |
}} | }} | ||
==تولد و دوران کودکی== | ==تولد و دوران کودکی== | ||
| − | صادق احسان بخش فرزند | + | صادق احسان بخش فرزند غلامرضا، در تیرماه ۱۳۰۹ (۱۳۴۹ ق) در دهستان «لیفشاگرد» از توابع «تولمات»، در ۱۷ کیلومتری غرب شهرستان رشت در میان خانواده ای متدین دیده به جهان گشود.<ref>سایت نوید شاهد گیلان، حاج صادق؛ عالمی خدمتگزار و پرتلاش</ref> |
| − | پدرش مردی متدین، شب زنده دار بود. آیت الله احسان بخش درباره اوصاف پدر بزرگوارش چنین می نویسد: «یکی از کسانی که در شکل گیری و رشد شخصیت علمی و اخلاقی من نقش مؤثر داشت، والد بزرگوارم بود. در دوران خفقان رضاخانی صبح های چهارشنبه هر هفته در منزل، مجلس روضه خوانی منعقد می ساخت. خطبای روضه علاوه بر روضه خوانی، [[احکام]] و مسائل روزمره را به اهل خانواده مان تعلیم می دادند».<ref>خاطرات صادق، صادق احسان بخش، ص | + | پدرش مردی متدین، شب زنده دار بود. آیت الله احسان بخش درباره اوصاف پدر بزرگوارش چنین می نویسد: «یکی از کسانی که در شکل گیری و رشد شخصیت علمی و اخلاقی من نقش مؤثر داشت، والد بزرگوارم بود. در دوران خفقان رضاخانی صبح های چهارشنبه هر هفته در منزل، مجلس روضه خوانی منعقد می ساخت. خطبای روضه علاوه بر روضه خوانی، [[احکام]] و مسائل روزمره را به اهل خانواده مان تعلیم می دادند».<ref>خاطرات صادق، صادق احسان بخش، ص ۳۰-۲۱، با تلخیص.</ref> |
| − | آیت الله احسان بخش [[قرآن]] و خواندن و نوشتن را در | + | آیت الله احسان بخش [[قرآن]] و خواندن و نوشتن را در مکتبخانه شیخ عزت الله فراگرفت و توانست دوره ابتدایی را در تولم شهر به اتمام برساند و آنگاه برای ادامه تحصیل رهسپار شهرستان رشت گردید. |
| − | == | + | ==تحصیل و استادان== |
| + | آیت الله احسان بخش در روز ۵ شنبه ۱۱ جمادی الثانی ۱۳۶۴ مصادف با ۳ خرداد ۱۳۲۴ خدمت حضرت آیت الله حاج سید مهدی رودباری رحمه الله در مدرسه مهدویه رشت رفته و رسما وارد دوران طلبگی می شود و مدتی از محضر مرحوم ایشان سود می برد.<ref>خاطرات، ص ۳۷.</ref> | ||
| − | + | او همچنین از محضر بزرگانی چون مرحوم آیت‌الله شیخ علی علم‌الهدی، علم [[نحو]] و [[علم معانی|معانی]] و [[منطق]]؛ آیت‌الله شیخ کاظم صادقی، کتاب جامی؛ شیخ علی عربانی معروف به «هدی» و از شاگردان [[سید ابوالحسن اصفهانی]]، شمسیه؛ آیت‌الله شیخ حسین اوحدی، (هم‌مباحثه‌ی مرحوم آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری) معالم و آیت‌الله سید حسن بحرالعلوم، [[شرایع الاسلام]] را آموخت. | |
| − | |||
| − | احسانبخش | + | احسانبخش در سال ١٣٢۶ به [[قم]] مهاجرت می کند و بعد از چندی در مدسه حاج ملاصادق یک حجره گرفت. وی معالم را در رشت خوانده بود؛ اما تکمیلش را نزد فرزند «شیخ عبدالرزاق قائینی» خواند و [[اللمعة الدمشقية (کتاب)|لعمه]] را پیش آیت الله [[شهید صدوقی]] مجدداً خواند و لُمعتین را پیش آیت الله منتطری خواند. قوانین را از آیت‌الله شیخ محمد لاکانی و [[مکاسب]] را نیز از آیت‌الله نجفی فراگرفت. کفایتین را در محضر آقایان سلطانی و مجاهد تبریزی و منظومه را نزد آیت‌الله آقا رضا صدر و [[عرفان]] را از محضر آیت‌الله فکور فراگرفت و در [[تفسیر]] و [[فلسفه]] از شاگردان [[علامه طباطبایی]] بود. وی درس خارج اصول [[فرائد الاصول|رسائل]] را از محضر آیت‌الله شیخ مهدی امامی مازندرانی، و خارج فقه و اصول را به مدت ده سال ازمحضر [[آیت الله بروجردی]] فراگرفت و از سال ۱۳۳۱ به مدت هشت سال از درس خارج اصول [[امام خمینی]] و درس فقه آیت‌الله گلپایگانی استفاده کرد. |
| − | + | برخی از اساتید ایشان عبارتند از: | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
* علی علم الهدی | * علی علم الهدی | ||
* سید حسن بحرالعلوم | * سید حسن بحرالعلوم | ||
* محمدکاظم صادقی | * محمدکاظم صادقی | ||
* سید مهدی رودباری | * سید مهدی رودباری | ||
| − | * محمد وحید خورگامی | + | * محمد وحید خورگامی |
* [[آیت الله بروجردی]] | * [[آیت الله بروجردی]] | ||
* [[شهید صدوقی]] | * [[شهید صدوقی]] | ||
| سطر ۴۲: | سطر ۳۷: | ||
* [[امام خمینی]] | * [[امام خمینی]] | ||
| − | + | آیت الله احسان بخش علاوه بر تکمیل معلومات حوزوی، برای فراگیری دانش جدید وارد دانشگاه گردید و موفق به اخذ سه لیسانس از دانشگاه تهران شد. او از افراد معدودی بود که بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی، جذب ادارات دولتی نشد. ایشان خود در این باره می نویسد: «پس از فراغت از دانشکده باز چون گذشته در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل شدم. من و آیت الله دکتر سید عبدالله ضیائی لنگرودی رحمه الله روزی به محضر حضرت آیت الله سید احمد خوانساری [مشرف] شدیم و نظر ایشان را درباره استخدام و جذب یک روحانی تحصیل کرده در ادارات و دستگاه های دولتی در زمانی که تبلیغات بهائیت و دیگر گروههای الحادی در کشور بیداد می کرد، استفسار نمودیم. ایشان این آیه شریفه قرآن را خواندند و ساکت شدند: {{متن قرآن|«وَلاَ تَرْکنُواْ إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّکمُ النَّارُ»}}.<ref>[[سوره هود]]/۱۱۳: «و به کسانی که ظلم کردند، تکیه نکنید که موجب می شود تا آتش شما را فراگیرد».</ref> ایشان استخدام در دستگاههای دولتی [آن زمان] را تکیه به ظالم می دانستند ولذا من و دکتر ضیائی از جذب و استخدام در ادارات و دستگاههای دولتی منصرف شدیم».<ref>خاطرات، ص۹۵ با تلخیص.</ref> | |
| − | + | [[پرونده:Sadeqin.jpg|thumb|left|آثار الصادقین، از آثار آیت‌الله احسان بخش]] | |
| − | آیت الله احسان بخش | + | ==آثار و تألیفات== |
| − | + | * تفسیر سوره احزاب و فتنه یهود | |
| − | او از افراد معدودی بود که بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی، جذب ادارات دولتی نشد. ایشان خود در این باره می نویسد: «پس از فراغت از دانشکده باز چون گذشته در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل شدم. من و آیت الله دکتر سید عبدالله ضیائی لنگرودی رحمه الله روزی به محضر حضرت آیت الله سید احمد خوانساری [مشرف] شدیم و نظر ایشان را درباره استخدام و جذب یک روحانی تحصیل کرده در ادارات و دستگاه های دولتی در زمانی که تبلیغات بهائیت و دیگر گروههای الحادی در کشور بیداد می کرد، استفسار نمودیم. ایشان این آیه شریفه قرآن را خواندند و ساکت شدند: {{متن قرآن|«وَلاَ | + | * تفسیر سورة النحل |
| − | + | * قیامت از دیدگاه قرآن و احادیث | |
| − | == | + | * نقش دین در خانواده |
| − | + | * [[آثار الصادقین]] در ۳۵ جلد؛ که [[احادیث]] بیش از ۳۶۰ اثر نفیس شیعه و سنی با ۵۰ هزار حدیث به همراه ترجمه را به صورت الفبایی دربردارد. | |
| − | + | آیت الله صافی گلپایگانی ارزش این اثر نفیس را در ردیف آثار [[شیخ طوسی]] قلمداد فرمودند | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==فعالیت‌های علمی و اجتماعی== |
| + | '''هجرت به رشت:''' | ||
| − | آیت الله | + | آیت الله احسان بخش درباره چگونگی ترک حوزه و هجرت به رشت، این گونه می نویسد: «روزی از درس اصول حضرت امام برگشتم که مرحوم آیت الله ضیابری (یکی از علمای ذی نفوذ رشت) را دیدم. از من پرسید: تا کی می خواهی در [[قم]] بمانی و آب و هوای حوزه را بخوری؟ خسته نشده ای؟ گفتم: فعلا مشغول درس و بحث هستم. فرمود: بیا رشت! آخه تو هم نسبت به جوانهای این مملکت دِینی داری و چه بهتر حالا که جوان هستی، دینت را نسبت به آنان اداء کنی تو شرعا مسئولی. از سخنان وی قدری تکان خوردم و به خود آمدم. سخنان گرم ایشان بر دلم نشست. قدری فکر کردم، دیدم ما نباید شهریه بگیریم و عمر تلف کنیم. انتظارات و توقعات ایشان بجاست. تصمیم گرفتم به رشت بروم و علی رغم علاقه مندی من به حوزه و مخالفت برخی از اساتید قم و رشت که نگران آینده من بودند، در سال ۱۳۴۰ شمسی به رشت رفتم». |
| − | + | '''طرح هجرت:''' | |
| − | + | یکی از سنت های پسندیده آیت الله احسانبخش، دعوت طلاب و فضلاء گیلانی قبل از ماههای [[محرم]] و [[رمضان]] در مهدیه رشت بود که یکبار ضمن بیان اوضاع استان، فرمود: «به خاطر دارم در اوایل طلبگی من در رشت در این شهر بیش از ۳۰ مجتهد سکونت داشت و خیلی از روستاهای گیلان یک یا چند مجتهد در آن سکونت داشت. روحانیت در سابق وقتی به حد کافی از نظر علمی اشباع می شدند، بیشتر آنان برای اداء تکلیف الهی خویش به شهرها و روستاها برمی گشتند و حالا قضیه برعکس شده است، علماء برجسته شهرها به حوزه می روند ولذا الان در برخی از مناطق گیلان ما، مردم به خاطر نداشتن روحانی از دراویش استفاده می کنند. به خدا همه ما و مدرسان و مسئولان حوزه مسئولیم!». | |
| − | + | '''مدارس دین و دانش:''' | |
| − | + | آیت الله احسانبخش در [[قم]] با مدرسه دین و دانش به مدیریت آیت الله [[شهید بهشتی|شهید دکتر بهشتی]] آشنایی کامل داشت. ایشان به تبعیت از این سبک نوین، در سال ۱۳۴۰ شمسی مدرسه ابتدایی و دبیرستان دین و دانش و بعد از مدت کوتاهی مدرسه راهنمایی دین و دانش را با حمایت آیت الله ضیابری در رشت تأسیس کردند. برنامه های این مدارس کاملاً ابتکاری بود و مورد استقبال شدید مردم متدین رشت واقع شد. | |
| − | آیت الله احسانبخش | + | آیت الله احسانبخش علاوه بر تدریس طلاب در مدرسه رشت، مبادرت به ساختن دهها باب مدرسه، [[مسجد]]، کتابخانه، پل، جاده، پمپ بنزین، دارالایتام و منازل برای فقراء نمود که مهمترین آثار باقیات الصالحات ایشان احداث مصلای بزرگ [[امام خمینی]] رحمه الله در زمینی به مساحت ۴ هکتار در شهر رشت است که دهها باب مجتمع مسکونی، تجاری، صنعتی، چندین هکتار زمین مزروعی به عنوان پشتوانه این اثر بزرگ وقف گردیده است. |
| − | == | + | ==فعالیت‌های سیاسی== |
| − | آیت الله احسانبخش | + | مبارزات سیاسی آیت الله احسانبخش از سال ۱۳۲۹ شمسی آغاز شد و تا پیروزی انقلاب تداوم یافت. ایشان سخنران بیشتر تظاهرات مردمی دوران ستمشاهی بود |
| − | |||
| − | |||
| − | + | وی با ایجاد گروه فرهنگی ابوریحان که اعضای آن را فرهنگیان خوشنام گیلان تشکیل می دادند، اعلامیه های [[امام خمینی]] را شبانه فوتوکپی و با هماهنگی در سطح استان پخش می نمودند. مبارزات سیاسی در سطح عموم مردم که با سخنرانی های افشاگرانه ایشان از مظالم رژیم در [[مسجد]] چینی چیان رشت که محل برگزاری [[نماز جماعت]] ایشان بود، بارها منجر به احضار، دستگیری، زندانی، ممنوع المنبر و ممنوع الخروج شدن ایشان گردید. | |
| − | + | آیت الله احسانبخش با ۷۰ نفر از روحانیون گیلان به منظور فشار بر دولت غیرقانونی شاه که از ورود حضرت امام به [[ایران]] ممانعت می کرد، به [[تهران]] آمد و به جمع علماء و روحانیون سراسر کشور که در دانشگاه تهران تحصن کرده بودند، پیوست. | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | مسئولیت ها و فعالیت های ایشان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چنین است: | |
*تامین امنیت شهرها و خدمات رسانی به مردم استان | *تامین امنیت شهرها و خدمات رسانی به مردم استان | ||
| سطر ۹۳: | سطر ۷۶: | ||
*پاکسازی شهر انزلی از وجود ضدانقلاب و نیروهای چپ و لیبرال به کمک یگان نیروی دریایی | *پاکسازی شهر انزلی از وجود ضدانقلاب و نیروهای چپ و لیبرال به کمک یگان نیروی دریایی | ||
*حضور در بین رزمندگان اسلام (حضرت آیت الله تقریبا در تمامی عملیات های دوران دفاع مقدس حضور داشتنذ و حتی در برخی از موارد در خطوط مقدم جبهه به دیدن رزمندگان اسلام می رفت و به آنان روحیه می دادند.) | *حضور در بین رزمندگان اسلام (حضرت آیت الله تقریبا در تمامی عملیات های دوران دفاع مقدس حضور داشتنذ و حتی در برخی از موارد در خطوط مقدم جبهه به دیدن رزمندگان اسلام می رفت و به آنان روحیه می دادند.) | ||
| − | |||
==جریان ترور== | ==جریان ترور== | ||
| − | منافقین که از سوی آیت الله احسانبخش لطمات جبران ناپذیری را دریافت کرده بودند و به خوبی واقف بودند که نبض حرکت انقلاب در خطه گیلان در وجود ایشان است، در صدد انتقام جویی برآمدند و ناجوانمردانه وی را در روز پنج شنبه | + | منافقین که از سوی آیت الله احسانبخش لطمات جبران ناپذیری را دریافت کرده بودند و به خوبی واقف بودند که نبض حرکت انقلاب در خطه گیلان در وجود ایشان است، در صدد انتقام جویی برآمدند و ناجوانمردانه وی را در روز پنج شنبه ۲۶ فروردین سال ۱۳۶۱ شمسی بعد از اقامه [[نماز ظهر]] و عصر در مسجد کاسه فروشان ترور کردند که ایشان به سختی مجروح گردید و جمعی از نمازگزاران مسجد نیز مجروح گردیدند. |
| − | خبر ترور فورا به بیت امام گزارش شد و به دستور حضرت امام، وی برای معالجه به بیمارستان شهید مصطفی خمینی منتقل گردید. وی تا سال رحلت ( | + | خبر ترور فورا به بیت امام خمینی گزارش شد و به دستور حضرت امام، وی برای معالجه به بیمارستان شهید مصطفی خمینی منتقل گردید. وی تا سال رحلت (۱۳۸۰ شمسی) بارها در ایران و خارج به خاطر عوارض ناشی از ترور، ۱۴ بار عمل جراحی گردید. اما منافق معدوم که با ضربات محافظان وی از پای درآمد، در بازدید از بدنش معلوم شد که پر از تله های انفجاری، ۱۲ لول دینامیت و ۴ عدد نارنجک بوده و قصد شهادت معظم له را داشته است که وی به مشیت الهی زنده ماند. |
وی علی رغم معلولیت، دست از فعالیت شبانه روزی خویش برنداشت و اکتفاء به آمار و ارقام مسئولان نمی کرد. او بارها با لباس مبدل در اقصی نقاط گیلان حضور می یافت و مشکلات مردم را از نزدیک مشاهده و برای حل آن، مسئولان استان را بسیج می کرد. | وی علی رغم معلولیت، دست از فعالیت شبانه روزی خویش برنداشت و اکتفاء به آمار و ارقام مسئولان نمی کرد. او بارها با لباس مبدل در اقصی نقاط گیلان حضور می یافت و مشکلات مردم را از نزدیک مشاهده و برای حل آن، مسئولان استان را بسیج می کرد. | ||
| − | == | + | ==وفات== |
| − | + | آیت الله صادق احسان بخش، سرانجام در شب ۱۴ خرداد ۱۳۸۰ شمسی (۱۴۲۲ ق) به دیار باقی شتافت و پیکر پاک این روحانی خدوم و خستگی ناپذیر با [[تشییع جنازه]] کم نظیر مردم استان و با [[نماز میت|نماز]] آیت الله محمدی گیلانی، در جوار مصلای بزرگ امام خمینی رحمه الله رشت به خاک سپرده شد. | |
| − | سرانجام | ||
| − | |||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
{{پانویس}} | {{پانویس}} | ||
| − | |||
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | + | *"مبلغ آگاه و خستگی نا پذیر؛ آیت‌الله احسان بخش"، محمدتقی ادهم‌نژاد، مبلغان، شماره ۵۴، خرداد ۱۳۸۳. | |
| − | |||
==آرشیو عکس و تصویر== | ==آرشیو عکس و تصویر== | ||
<gallery mode="packed" heights="170"> | <gallery mode="packed" heights="170"> | ||
| سطر ۱۳۰: | سطر ۱۰۸: | ||
پرونده:احسانبخش (11).jpeg|مقبره صادق احسان بخش در جنب مصلای امام خمینی رشت | پرونده:احسانبخش (11).jpeg|مقبره صادق احسان بخش در جنب مصلای امام خمینی رشت | ||
</gallery> | </gallery> | ||
| − | |||
[[رده:علمای معاصر|احسان بخش، صادق]] | [[رده:علمای معاصر|احسان بخش، صادق]] | ||
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]] | [[رده:مبارزان علیه پهلوی]] | ||
[[رده:ائمه جمعه]] | [[رده:ائمه جمعه]] | ||
نسخهٔ ۲۴ ژوئیهٔ ۲۰۲۴، ساعت ۰۶:۵۱
آیت‌الله صادق احسان بخش (۱۳۰۹-۱۳۸۰ ش) روحانی مبارزی بود که در تمام طول مبارزات انقلابی در کنار استاد خود امام خمینی حضوری فعال داشت. ایشان به عنوان نماینده ولی فقیه در استان گیلان، دغدغه‌ای جز حل مشکلات مردم نداشت. از آیت‌الله احسانبخش حدود پنجاه اثر علمی در زمینه‌های مختلف برجای مانده است که از آن جمله می‌توان به «آثار الصادقین» در ۳۵ جلد اشاره کرد.
| |
| نام کامل | صادق احسان بخش |
| زادروز | ۱۳۰۹ شمسی |
| زادگاه | صومعه سرا، گیلان |
| وفات | ۱۳۸۰ شمسی |
| مدفن | رشت |
|
| |
| اساتید |
آیت الله بروجردی، شهید صدوقی، علامه طباطبایی، امام خمینی، آیت‌الله محمدکاظم صادقی، آیت‌الله سید مهدی رودباری،... |
|
| |
| آثار |
آثار الصادقین، خوارج و علل پیدایش آن، نقش دین در خانواده، تفسیر سوره اسراء، تفسیر سوره نمل، تفسیر سوره احزاب،... |
محتویات
تولد و دوران کودکی
صادق احسان بخش فرزند غلامرضا، در تیرماه ۱۳۰۹ (۱۳۴۹ ق) در دهستان «لیفشاگرد» از توابع «تولمات»، در ۱۷ کیلومتری غرب شهرستان رشت در میان خانواده ای متدین دیده به جهان گشود.[۱]
پدرش مردی متدین، شب زنده دار بود. آیت الله احسان بخش درباره اوصاف پدر بزرگوارش چنین می نویسد: «یکی از کسانی که در شکل گیری و رشد شخصیت علمی و اخلاقی من نقش مؤثر داشت، والد بزرگوارم بود. در دوران خفقان رضاخانی صبح های چهارشنبه هر هفته در منزل، مجلس روضه خوانی منعقد می ساخت. خطبای روضه علاوه بر روضه خوانی، احکام و مسائل روزمره را به اهل خانواده مان تعلیم می دادند».[۲]
آیت الله احسان بخش قرآن و خواندن و نوشتن را در مکتبخانه شیخ عزت الله فراگرفت و توانست دوره ابتدایی را در تولم شهر به اتمام برساند و آنگاه برای ادامه تحصیل رهسپار شهرستان رشت گردید.
تحصیل و استادان
آیت الله احسان بخش در روز ۵ شنبه ۱۱ جمادی الثانی ۱۳۶۴ مصادف با ۳ خرداد ۱۳۲۴ خدمت حضرت آیت الله حاج سید مهدی رودباری رحمه الله در مدرسه مهدویه رشت رفته و رسما وارد دوران طلبگی می شود و مدتی از محضر مرحوم ایشان سود می برد.[۳]
او همچنین از محضر بزرگانی چون مرحوم آیت‌الله شیخ علی علم‌الهدی، علم نحو و معانی و منطق؛ آیت‌الله شیخ کاظم صادقی، کتاب جامی؛ شیخ علی عربانی معروف به «هدی» و از شاگردان سید ابوالحسن اصفهانی، شمسیه؛ آیت‌الله شیخ حسین اوحدی، (هم‌مباحثه‌ی مرحوم آیت‌الله سید محمدتقی خوانساری) معالم و آیت‌الله سید حسن بحرالعلوم، شرایع الاسلام را آموخت.
احسانبخش در سال ١٣٢۶ به قم مهاجرت می کند و بعد از چندی در مدسه حاج ملاصادق یک حجره گرفت. وی معالم را در رشت خوانده بود؛ اما تکمیلش را نزد فرزند «شیخ عبدالرزاق قائینی» خواند و لعمه را پیش آیت الله شهید صدوقی مجدداً خواند و لُمعتین را پیش آیت الله منتطری خواند. قوانین را از آیت‌الله شیخ محمد لاکانی و مکاسب را نیز از آیت‌الله نجفی فراگرفت. کفایتین را در محضر آقایان سلطانی و مجاهد تبریزی و منظومه را نزد آیت‌الله آقا رضا صدر و عرفان را از محضر آیت‌الله فکور فراگرفت و در تفسیر و فلسفه از شاگردان علامه طباطبایی بود. وی درس خارج اصول رسائل را از محضر آیت‌الله شیخ مهدی امامی مازندرانی، و خارج فقه و اصول را به مدت ده سال ازمحضر آیت الله بروجردی فراگرفت و از سال ۱۳۳۱ به مدت هشت سال از درس خارج اصول امام خمینی و درس فقه آیت‌الله گلپایگانی استفاده کرد.
برخی از اساتید ایشان عبارتند از:
- علی علم الهدی
- سید حسن بحرالعلوم
- محمدکاظم صادقی
- سید مهدی رودباری
- محمد وحید خورگامی
- آیت الله بروجردی
- شهید صدوقی
- علامه طباطبایی
- امام خمینی
آیت الله احسان بخش علاوه بر تکمیل معلومات حوزوی، برای فراگیری دانش جدید وارد دانشگاه گردید و موفق به اخذ سه لیسانس از دانشگاه تهران شد. او از افراد معدودی بود که بعد از اتمام تحصیلات دانشگاهی، جذب ادارات دولتی نشد. ایشان خود در این باره می نویسد: «پس از فراغت از دانشکده باز چون گذشته در حوزه علمیه قم مشغول به تحصیل شدم. من و آیت الله دکتر سید عبدالله ضیائی لنگرودی رحمه الله روزی به محضر حضرت آیت الله سید احمد خوانساری [مشرف] شدیم و نظر ایشان را درباره استخدام و جذب یک روحانی تحصیل کرده در ادارات و دستگاه های دولتی در زمانی که تبلیغات بهائیت و دیگر گروههای الحادی در کشور بیداد می کرد، استفسار نمودیم. ایشان این آیه شریفه قرآن را خواندند و ساکت شدند: «وَلاَ تَرْکنُواْ إِلَى الَّذِینَ ظَلَمُواْ فَتَمَسَّکمُ النَّارُ».[۴] ایشان استخدام در دستگاههای دولتی [آن زمان] را تکیه به ظالم می دانستند ولذا من و دکتر ضیائی از جذب و استخدام در ادارات و دستگاههای دولتی منصرف شدیم».[۵]
آثار و تألیفات
- تفسیر سوره احزاب و فتنه یهود
- تفسیر سورة النحل
- قیامت از دیدگاه قرآن و احادیث
- نقش دین در خانواده
- آثار الصادقین در ۳۵ جلد؛ که احادیث بیش از ۳۶۰ اثر نفیس شیعه و سنی با ۵۰ هزار حدیث به همراه ترجمه را به صورت الفبایی دربردارد.
آیت الله صافی گلپایگانی ارزش این اثر نفیس را در ردیف آثار شیخ طوسی قلمداد فرمودند
فعالیت‌های علمی و اجتماعی
هجرت به رشت:
آیت الله احسان بخش درباره چگونگی ترک حوزه و هجرت به رشت، این گونه می نویسد: «روزی از درس اصول حضرت امام برگشتم که مرحوم آیت الله ضیابری (یکی از علمای ذی نفوذ رشت) را دیدم. از من پرسید: تا کی می خواهی در قم بمانی و آب و هوای حوزه را بخوری؟ خسته نشده ای؟ گفتم: فعلا مشغول درس و بحث هستم. فرمود: بیا رشت! آخه تو هم نسبت به جوانهای این مملکت دِینی داری و چه بهتر حالا که جوان هستی، دینت را نسبت به آنان اداء کنی تو شرعا مسئولی. از سخنان وی قدری تکان خوردم و به خود آمدم. سخنان گرم ایشان بر دلم نشست. قدری فکر کردم، دیدم ما نباید شهریه بگیریم و عمر تلف کنیم. انتظارات و توقعات ایشان بجاست. تصمیم گرفتم به رشت بروم و علی رغم علاقه مندی من به حوزه و مخالفت برخی از اساتید قم و رشت که نگران آینده من بودند، در سال ۱۳۴۰ شمسی به رشت رفتم».
طرح هجرت:
یکی از سنت های پسندیده آیت الله احسانبخش، دعوت طلاب و فضلاء گیلانی قبل از ماههای محرم و رمضان در مهدیه رشت بود که یکبار ضمن بیان اوضاع استان، فرمود: «به خاطر دارم در اوایل طلبگی من در رشت در این شهر بیش از ۳۰ مجتهد سکونت داشت و خیلی از روستاهای گیلان یک یا چند مجتهد در آن سکونت داشت. روحانیت در سابق وقتی به حد کافی از نظر علمی اشباع می شدند، بیشتر آنان برای اداء تکلیف الهی خویش به شهرها و روستاها برمی گشتند و حالا قضیه برعکس شده است، علماء برجسته شهرها به حوزه می روند ولذا الان در برخی از مناطق گیلان ما، مردم به خاطر نداشتن روحانی از دراویش استفاده می کنند. به خدا همه ما و مدرسان و مسئولان حوزه مسئولیم!».
مدارس دین و دانش:
آیت الله احسانبخش در قم با مدرسه دین و دانش به مدیریت آیت الله شهید دکتر بهشتی آشنایی کامل داشت. ایشان به تبعیت از این سبک نوین، در سال ۱۳۴۰ شمسی مدرسه ابتدایی و دبیرستان دین و دانش و بعد از مدت کوتاهی مدرسه راهنمایی دین و دانش را با حمایت آیت الله ضیابری در رشت تأسیس کردند. برنامه های این مدارس کاملاً ابتکاری بود و مورد استقبال شدید مردم متدین رشت واقع شد.
آیت الله احسانبخش علاوه بر تدریس طلاب در مدرسه رشت، مبادرت به ساختن دهها باب مدرسه، مسجد، کتابخانه، پل، جاده، پمپ بنزین، دارالایتام و منازل برای فقراء نمود که مهمترین آثار باقیات الصالحات ایشان احداث مصلای بزرگ امام خمینی رحمه الله در زمینی به مساحت ۴ هکتار در شهر رشت است که دهها باب مجتمع مسکونی، تجاری، صنعتی، چندین هکتار زمین مزروعی به عنوان پشتوانه این اثر بزرگ وقف گردیده است.
فعالیت‌های سیاسی
مبارزات سیاسی آیت الله احسانبخش از سال ۱۳۲۹ شمسی آغاز شد و تا پیروزی انقلاب تداوم یافت. ایشان سخنران بیشتر تظاهرات مردمی دوران ستمشاهی بود
وی با ایجاد گروه فرهنگی ابوریحان که اعضای آن را فرهنگیان خوشنام گیلان تشکیل می دادند، اعلامیه های امام خمینی را شبانه فوتوکپی و با هماهنگی در سطح استان پخش می نمودند. مبارزات سیاسی در سطح عموم مردم که با سخنرانی های افشاگرانه ایشان از مظالم رژیم در مسجد چینی چیان رشت که محل برگزاری نماز جماعت ایشان بود، بارها منجر به احضار، دستگیری، زندانی، ممنوع المنبر و ممنوع الخروج شدن ایشان گردید.
آیت الله احسانبخش با ۷۰ نفر از روحانیون گیلان به منظور فشار بر دولت غیرقانونی شاه که از ورود حضرت امام به ایران ممانعت می کرد، به تهران آمد و به جمع علماء و روحانیون سراسر کشور که در دانشگاه تهران تحصن کرده بودند، پیوست.
مسئولیت ها و فعالیت های ایشان بعد از پیروزی انقلاب اسلامی چنین است:
- تامین امنیت شهرها و خدمات رسانی به مردم استان
- خنثی سازی توطئه ها و فتنه های منافقین که از همه جا به جنگل های گیلان و مازندران پناه آورده بودند
- پاکسازی شهر انزلی از وجود ضدانقلاب و نیروهای چپ و لیبرال به کمک یگان نیروی دریایی
- حضور در بین رزمندگان اسلام (حضرت آیت الله تقریبا در تمامی عملیات های دوران دفاع مقدس حضور داشتنذ و حتی در برخی از موارد در خطوط مقدم جبهه به دیدن رزمندگان اسلام می رفت و به آنان روحیه می دادند.)
جریان ترور
منافقین که از سوی آیت الله احسانبخش لطمات جبران ناپذیری را دریافت کرده بودند و به خوبی واقف بودند که نبض حرکت انقلاب در خطه گیلان در وجود ایشان است، در صدد انتقام جویی برآمدند و ناجوانمردانه وی را در روز پنج شنبه ۲۶ فروردین سال ۱۳۶۱ شمسی بعد از اقامه نماز ظهر و عصر در مسجد کاسه فروشان ترور کردند که ایشان به سختی مجروح گردید و جمعی از نمازگزاران مسجد نیز مجروح گردیدند.
خبر ترور فورا به بیت امام خمینی گزارش شد و به دستور حضرت امام، وی برای معالجه به بیمارستان شهید مصطفی خمینی منتقل گردید. وی تا سال رحلت (۱۳۸۰ شمسی) بارها در ایران و خارج به خاطر عوارض ناشی از ترور، ۱۴ بار عمل جراحی گردید. اما منافق معدوم که با ضربات محافظان وی از پای درآمد، در بازدید از بدنش معلوم شد که پر از تله های انفجاری، ۱۲ لول دینامیت و ۴ عدد نارنجک بوده و قصد شهادت معظم له را داشته است که وی به مشیت الهی زنده ماند.
وی علی رغم معلولیت، دست از فعالیت شبانه روزی خویش برنداشت و اکتفاء به آمار و ارقام مسئولان نمی کرد. او بارها با لباس مبدل در اقصی نقاط گیلان حضور می یافت و مشکلات مردم را از نزدیک مشاهده و برای حل آن، مسئولان استان را بسیج می کرد.
وفات
آیت الله صادق احسان بخش، سرانجام در شب ۱۴ خرداد ۱۳۸۰ شمسی (۱۴۲۲ ق) به دیار باقی شتافت و پیکر پاک این روحانی خدوم و خستگی ناپذیر با تشییع جنازه کم نظیر مردم استان و با نماز آیت الله محمدی گیلانی، در جوار مصلای بزرگ امام خمینی رحمه الله رشت به خاک سپرده شد.
پانویس
منابع
- "مبلغ آگاه و خستگی نا پذیر؛ آیت‌الله احسان بخش"، محمدتقی ادهم‌نژاد، مبلغان، شماره ۵۴، خرداد ۱۳۸۳.
آرشیو عکس و تصویر
صادق احسان بخش در نوجوانی
صادق احسان بخش در جوانی
صادق احسان بخش در بین دانش آموزان
از راست: محمدجواد پیشوایی، احدی، صادق احسان بخش، سید ابوطالب پیشوایی، هادی حسام و بنی اسماعیلی
از راست: صادق احسان بخش و هادی حسام در مصر
صادق احسان بخش در راهپیمایی انقلاب
از راست: صادق احسان بخش، ناصر مکارم شیرازی و ناشناس
سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی و صادق احسان بخش
از راست: ناشناس، صادق احسان بخش و محمدمهدی ربانی املشی رانکوهی
عیادت سید علی حسینی خامنه ای از صادق احسان بخش بعد از ترور
صادق احسان بخش در بین رزمندگان اسلام
صادق احسان بخش
از راست: محمدعلی موحدی کرمانی، صادق احسان بخش و محمدباقر محی الدین انواری
صادق احسان بخش و محمدعلی کلی
مقبره صادق احسان بخش در جنب مصلای امام خمینی رشت
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpeg)
