ابوصالح

در بعضی از کتاب‌ها، «ابوصالح» به عنوان یکی از کنیه‌های حضرت مهدی ‌علیه السلام یاد شده است. کنیه در لغت عرب به کلمه ای گفته می شود که با لفظ اب (پدر) و یا کلمه ام (مادر) شروع شود.

این احتمال وجود دارد که کنیه «ابا صالح» از حدیث امام صادق علیه السلام گرفته شده باشد که فرمودند: «إذا ضللتَ عن الطریق فنادِ: یا صالح و یا أبا صالح أرشدونا إلى الطّریق یرحمکم اللّٰه»؛ هرگاه راه خود را در سفر گم‌ کردی، پس بانگ برآور: «ای اباصالح» یا «ای صالح». خداوند رحمتش را بر تو فرود آورد! راه را به ما نشان ده.

و شاید روی همین اساس است که علمای ربانی و مؤمنین پیرو اهل بیت (علیهم السلام) در جلسات و اجتماعات معنوی آن هم نه فقط در حال گم شدن در دشت و صحرا، بلکه در همه گمراهیهای فکری و عملی و علمی و نابسامانیهای مادی و معنوی در غیبت کبری، امام زمان را با کنیه «اباصالح» به کمک و یاری می طلبند . از این رو در برخی از ملاقات‌هایی نیز که رخ داده است، از آن حضرت به عنوان «اباصالح» یاد شده است.

نکته ای که درباره این کنیه باید به آن توجه نمود این است که هدف از به کار بردن کنیه «اب» و «ام» برای افراد، اثبات پدر یا مادر بودن آن اشخاص است نسبت به مضاف الیه شان، مانند ابوالحسن (پدر حسن)، ام داوود (مادر داوود)، لکن از نظر لغت عرب این طور نیست که کلمات یاد شده (اب و ام) همیشه به معنای پدر و مادر باشد، بلکه گاهی به معنای صاحب و مالک و کنه و اساس شیء می باشد مانند: ابوالفضل، ابوتراب و امثال آن که به طور یقین هیچ کدام آنها در معنای پدر و مادر به کار نرفته است. چون علی (علیه السلام) فرزندی به نام تراب نداشته است که آن حضرت پدر تراب باشد. بنابراین خواندن امام زمان (علیه السلام) با کنیه «ابا صالح» لزوماً به این معنا نیست که ایشان فرزندی به نام صالح داشته باشند.

منابع

• فرهنگ نامه مهدویت، خدامراد سلیمیان.
• داستانهای بحارالانوار، محمود ناصری.
• مجله موعود جوان، مهر و آبان ۱۳۸۲، شماره ۲۷.