میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی: تفاوت بین نسخه‌ها
(تصحیح متن و منبع) |
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) |
||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | '''میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی''' (۱۲۹۲-۱۲۳۶ ق)، از علما و فقهای بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۳ هجری و از شاگردان [[شیخ مرتضی انصاری]] است. او را به عنوان [[فقیه]] اصولی، جامع علوم عقلی و نقلی و افتخار دانشمندان شیعه ستوده اند. این عالم ربانی از نفوذ اجتماعی خاصی در [[تهران]] برخوردار بود که این توانایی علمی و موقعیت اجتماعی را در جهت اعتلا و نشر [[احکام]] الهی و فرهنگ [[اهل بیت]] علیهم‌السلام بکار گرفت. |
| + | {{شناسنامه عالم | ||
| + | ||نام کامل = '''میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی''' | ||
| + | ||تصویر= | ||
| + | ||زادروز = ۱۲۳۶ قمری | ||
| + | |زادگاه = [[تهران]] | ||
| + | |وفات = ۱۲۹۲ قمری | ||
| + | |مدفن = شهرری، حرم [[حضرت عبدالعظیم حسنی]] | ||
| + | |اساتید = [[شیخ مرتضی انصاری]]، [[سید ابراهیم موسوی قزوینی|سید ابراهیم قزوینی]]، [[ملا عبدالله زنوزی]]، شیخ جعفر کرمانشاهی،... | ||
| + | |شاگردان = [[شیخ فضل الله نوری]]، [[شیخ عبدالنبی نوری|شیخ عبدالنبی نوری]]، [[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی]]، [[ملا حبيب الله کاشانی|ملا حبیب اللّه کاشانی]]،... | ||
| + | |آثار = مطارح الأنظار، رساله‌های اصولی، رساله‌های فقهی، الرد على الرسالة الإرثیة،... | ||
| + | }} | ||
| + | ==ولادت و خاندان== | ||
| − | + | میرزا ابوالقاسم تهرانی سال ۱۲۳۶ قمری در [[تهران]] به دنیا آمد. پدرش حاج محمدعلی از تجار متدین بازار تهران بود که به [[امانتداری|امانتداری]] و [[صداقت]] در تجارت آراسته بود. شهرت وی به کلانتری به جهت انتساب به دایی خود، محمود خان کلانتر بوده است که در زمان ناصرالدین شاه، مأمور رسیدگی به امور اجتماعی و اقتصادی شهر تهران بود. | |
| − | + | ==تحصیل و استادان== | |
| + | ابوالقاسم تهرانی در ده سالگی مقدمات علوم دینی را فراگرفت و مضامین مشکل را به خوبی می فهمید. وی چندی بعد به [[حوزه علمیه]] [[اصفهان]] که در آن زمان از رونق خوبی برخوردار بود، رفت و مدت سه سال در محضر پرفیض اساتید آن سامان، دروس سطح را پی گرفت و پایه های علمی خود را قوی کرد. | ||
| + | او که تشنه علم و کمال بود، به عشق تحصیل در حوزه با قدمت [[نجف]] اشرف، به [[عتبات عالیات|عتبات عالیات]] سفر کرد و به محضر شیخ اعظم [[شیخ مرتضی انصاری|مرتضی انصاری]] راه یافت و مراحل والای علمی و اخلاقی را طی کرد، تا جایی که استادش بارها به [[اجتهاد]] وی تصریح نمود. شیخ [[آقا بزرگ تهرانی]]، میرزا ابوالقاسم تهرانی را از مشهورترین شاگردان شیخ انصاری معرفی کرده و می گوید: ایشان بحث های استادش را به نحو احسن، تقریر نمود و مدت بیست سال این برنامه استمرار داشت. | ||
| − | + | از دیگر اساتید وی عالمان بزرگی همچون: [[سید ابراهیم موسوی قزوینی|سید ابراهیم قزوینی]]، [[ملا عبدالله زنوزی|ملاعبداللّه زنوزی]]، شیخ جعفر کرمانشاهی و... به شمار می روند. | |
| − | + | این عالم فرزانه بنا به گفته نوه عالم و فاضلش، آیت اللّه میرزا محمد ثقفی، وقتی که خواست از نجف به [[ایران]] بیاید، به محضر شیخ انصاری رسید و استادش در لحظه تودیع و خداحافظی به وی چنین توصیه کرد: «وقتی به تهران رفتی، درس و بحث و تشکیل محافل علمی را ترک مکن. اگر خواستی [[امام جماعت|امام جماعت]] شوی در صورتی که قصدت خالصانه و برای [[خدا]] بود، بپذیر و اگر احساس کردی برای خدا نیست و کمّ و کیف جماعت و حمایت مأمومین در تو اثر می گذارد، از آن اعراض نما. دیگر این که در زمان حاکمیت جور و سلطه [[ظلم|ستم]]، [[قضاوت]] را نپذیر و از قاضی شدن دوری کن». | |
| − | + | ==تدریس و شاگردان== | |
| − | + | میرزا ابوالقاسم تهرانی، در سال ۱۲۷۷ قمری به [[تهران]] بازگشت و [[مرجعیت|مرجع]] امور دینی و علمی پایتخت گردید. او به مدت هفت سال در مدرسه فخریه به تدریس [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] مشغول شد. علما و فضلای بسیاری در مجلس تدریس وی حاضر و از دانش و فضل او بهره می بردند. آن مجتهد جوان، در تهران رحل اقامت افکند و بنا به توصیه های ارزشمند استادش و دعوت آیت اللّه [[ملا علی کنی|حاج ملاعلی کنی]] در مدرسه مروی به تربیت و پرورش طلاب مبادرت ورزید. از کرسی درس او دانشوران زیادی بهره مند شدند که بعضا به مرتبه والای [[اجتهاد]] و [[مرجعیت]] نایل آمده و از رجال بزرگ و مشاهیر علم و دیانت و سیاست به شمار می آیند. | |
| − | + | [[شیخ فضل الله نوری]]، [[شیخ عبدالنبی نوری|شیخ عبدالنبی نوری]]، [[شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی]]، سید حسین قمی تهرانی، محمدصادق تهرانی (بلور)، [[ملا حبيب الله کاشانی|ملا حبیب اللّه کاشانی]]، میرزا ابوالفضل تهرانی (فرزندش)، از جمله شاگردان او هستند. | |
| − | + | ==آثار و تألیفات== | |
| − | + | آیت اللّه کلانتر تهرانی علاوه بر تدریس و تربیت علمای برجسته، در عرصه قلم و نگارش نیز آثار نفیس و ارزنده ای از خود به جای گذاشت، از جمله: | |
| − | + | *مطارح الأنظار، معروفترین اثر ایشان، که شامل تقریرات درس [[اصول فقه|اصول]] استادش [[شیخ مرتضی انصاری|شیخ انصاری]] می باشد. | |
| + | *رساله‌های [[اصول فقه|اصولی]]، در موضوعاتِ حجیت قطع، حجیت ظنّ، [[اصل برائت|برائت]]، [[اصل استصحاب|استصحاب]] و [[تعادل و تراجیح]]. | ||
| + | *رساله‌های [[فقه|فقهی]]، در موضوعات طهارت، صلاة، صلاة المسافر، زکات، غصب، وقف، لُقَطَه، رهن، احیاء موات، اجاره و قضا و شهادات که هیچیک از آنها به چاپ نرسیده است. | ||
| + | *الرد على الرسالة الإرثیة، وى این کتاب را در سال ۱۲۸۷ در شهر تهران نگاشته و سپس آن را به فارسى ترجمه نموده است. این کتاب در ردّ کتاب «الرسالة الإرثیة» نوشتۀ سید اسماعیل بهبهانى است. | ||
| + | *رسالة فی الأدلة العقلیة، تقریرات درس اصول شیخ جعفر کرمانشاهی. | ||
| − | + | ==وفات== | |
| − | + | مرحوم میرزا ابوالقاسم کلانتری در اواخر عمر بینایی اش چنان به ضعف گرایید که قادر به دیدن نبود و سرانجام درست در سالروز ولادتش یعنی سوم [[ربیع الثانی]] سال ۱۲۹۲ قمری و در سن ۵۶ سالگی دعوت حق را اجابت کرد و به سرای باقی شتافت. پیکر پاکش پس از [[تشییع جنازه|تشییع]] باشکوهی، در جوار بارگاه [[حضرت عبدالعظیم حسنی]] علیه السلام در مقبره مفسّر نامی، [[ابوالفتوح رازی|شیخ ابوالفتوح رازی]] به خاک سپرده شد. | |
| − | + | ==منابع== | |
| − | + | *[[گلشن ابرار (کتاب)|گلشن ابرار]]، جلد ۴، زندگی نامه "میرزا ابوالقاسم کلانتری" از جمعی از پژوهشگران، [[پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام]]. | |
| + | *"رحلت میرزا ابوالقاسم کلانتری فقیه و اصولی"، [http://imamalmahdi.com/data/far/?p=6715 شبکه جهانی اطلاع‌رسانی امام المهدی عجل الله تعالی فرجه]، بازیابی: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳. | ||
| − | + | [[رده:علمای قرن سیزدهم]][[رده:علماء شیعه]] | |
| − | + | [[رده:فقیهان]] | |
| − | + | [[رده:مجتهدین]] | |
| − | + | [[رده:اصولیون]] | |
| − | + | [[رده:مدفونین در حرم حضرت عبدالعظیم حسنی]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
نسخهٔ کنونی تا ۳ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۰۵:۴۵
میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی (۱۲۹۲-۱۲۳۶ ق)، از علما و فقهای بزرگ شیعه در قرن ۱۳ هجری و از شاگردان شیخ مرتضی انصاری است. او را به عنوان فقیه اصولی، جامع علوم عقلی و نقلی و افتخار دانشمندان شیعه ستوده اند. این عالم ربانی از نفوذ اجتماعی خاصی در تهران برخوردار بود که این توانایی علمی و موقعیت اجتماعی را در جهت اعتلا و نشر احکام الهی و فرهنگ اهل بیت علیهم‌السلام بکار گرفت.
| نام کامل | میرزا ابوالقاسم کلانتر تهرانی |
| زادروز | ۱۲۳۶ قمری |
| زادگاه | تهران |
| وفات | ۱۲۹۲ قمری |
| مدفن | شهرری، حرم حضرت عبدالعظیم حسنی |
|
| |
| اساتید |
شیخ مرتضی انصاری، سید ابراهیم قزوینی، ملا عبدالله زنوزی، شیخ جعفر کرمانشاهی،... |
| شاگردان |
شیخ فضل الله نوری، شیخ عبدالنبی نوری، شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی، ملا حبیب اللّه کاشانی،... |
| آثار |
مطارح الأنظار، رساله‌های اصولی، رساله‌های فقهی، الرد على الرسالة الإرثیة،... |
ولادت و خاندان
میرزا ابوالقاسم تهرانی سال ۱۲۳۶ قمری در تهران به دنیا آمد. پدرش حاج محمدعلی از تجار متدین بازار تهران بود که به امانتداری و صداقت در تجارت آراسته بود. شهرت وی به کلانتری به جهت انتساب به دایی خود، محمود خان کلانتر بوده است که در زمان ناصرالدین شاه، مأمور رسیدگی به امور اجتماعی و اقتصادی شهر تهران بود.
تحصیل و استادان
ابوالقاسم تهرانی در ده سالگی مقدمات علوم دینی را فراگرفت و مضامین مشکل را به خوبی می فهمید. وی چندی بعد به حوزه علمیه اصفهان که در آن زمان از رونق خوبی برخوردار بود، رفت و مدت سه سال در محضر پرفیض اساتید آن سامان، دروس سطح را پی گرفت و پایه های علمی خود را قوی کرد.
او که تشنه علم و کمال بود، به عشق تحصیل در حوزه با قدمت نجف اشرف، به عتبات عالیات سفر کرد و به محضر شیخ اعظم مرتضی انصاری راه یافت و مراحل والای علمی و اخلاقی را طی کرد، تا جایی که استادش بارها به اجتهاد وی تصریح نمود. شیخ آقا بزرگ تهرانی، میرزا ابوالقاسم تهرانی را از مشهورترین شاگردان شیخ انصاری معرفی کرده و می گوید: ایشان بحث های استادش را به نحو احسن، تقریر نمود و مدت بیست سال این برنامه استمرار داشت.
از دیگر اساتید وی عالمان بزرگی همچون: سید ابراهیم قزوینی، ملاعبداللّه زنوزی، شیخ جعفر کرمانشاهی و... به شمار می روند.
این عالم فرزانه بنا به گفته نوه عالم و فاضلش، آیت اللّه میرزا محمد ثقفی، وقتی که خواست از نجف به ایران بیاید، به محضر شیخ انصاری رسید و استادش در لحظه تودیع و خداحافظی به وی چنین توصیه کرد: «وقتی به تهران رفتی، درس و بحث و تشکیل محافل علمی را ترک مکن. اگر خواستی امام جماعت شوی در صورتی که قصدت خالصانه و برای خدا بود، بپذیر و اگر احساس کردی برای خدا نیست و کمّ و کیف جماعت و حمایت مأمومین در تو اثر می گذارد، از آن اعراض نما. دیگر این که در زمان حاکمیت جور و سلطه ستم، قضاوت را نپذیر و از قاضی شدن دوری کن».
تدریس و شاگردان
میرزا ابوالقاسم تهرانی، در سال ۱۲۷۷ قمری به تهران بازگشت و مرجع امور دینی و علمی پایتخت گردید. او به مدت هفت سال در مدرسه فخریه به تدریس فقه و اصول مشغول شد. علما و فضلای بسیاری در مجلس تدریس وی حاضر و از دانش و فضل او بهره می بردند. آن مجتهد جوان، در تهران رحل اقامت افکند و بنا به توصیه های ارزشمند استادش و دعوت آیت اللّه حاج ملاعلی کنی در مدرسه مروی به تربیت و پرورش طلاب مبادرت ورزید. از کرسی درس او دانشوران زیادی بهره مند شدند که بعضا به مرتبه والای اجتهاد و مرجعیت نایل آمده و از رجال بزرگ و مشاهیر علم و دیانت و سیاست به شمار می آیند.
شیخ فضل الله نوری، شیخ عبدالنبی نوری، شیخ حسنعلی نخودکی اصفهانی، سید حسین قمی تهرانی، محمدصادق تهرانی (بلور)، ملا حبیب اللّه کاشانی، میرزا ابوالفضل تهرانی (فرزندش)، از جمله شاگردان او هستند.
آثار و تألیفات
آیت اللّه کلانتر تهرانی علاوه بر تدریس و تربیت علمای برجسته، در عرصه قلم و نگارش نیز آثار نفیس و ارزنده ای از خود به جای گذاشت، از جمله:
- مطارح الأنظار، معروفترین اثر ایشان، که شامل تقریرات درس اصول استادش شیخ انصاری می باشد.
- رساله‌های اصولی، در موضوعاتِ حجیت قطع، حجیت ظنّ، برائت، استصحاب و تعادل و تراجیح.
- رساله‌های فقهی، در موضوعات طهارت، صلاة، صلاة المسافر، زکات، غصب، وقف، لُقَطَه، رهن، احیاء موات، اجاره و قضا و شهادات که هیچیک از آنها به چاپ نرسیده است.
- الرد على الرسالة الإرثیة، وى این کتاب را در سال ۱۲۸۷ در شهر تهران نگاشته و سپس آن را به فارسى ترجمه نموده است. این کتاب در ردّ کتاب «الرسالة الإرثیة» نوشتۀ سید اسماعیل بهبهانى است.
- رسالة فی الأدلة العقلیة، تقریرات درس اصول شیخ جعفر کرمانشاهی.
وفات
مرحوم میرزا ابوالقاسم کلانتری در اواخر عمر بینایی اش چنان به ضعف گرایید که قادر به دیدن نبود و سرانجام درست در سالروز ولادتش یعنی سوم ربیع الثانی سال ۱۲۹۲ قمری و در سن ۵۶ سالگی دعوت حق را اجابت کرد و به سرای باقی شتافت. پیکر پاکش پس از تشییع باشکوهی، در جوار بارگاه حضرت عبدالعظیم حسنی علیه السلام در مقبره مفسّر نامی، شیخ ابوالفتوح رازی به خاک سپرده شد.
منابع
- گلشن ابرار، جلد ۴، زندگی نامه "میرزا ابوالقاسم کلانتری" از جمعی از پژوهشگران، پژوهشکده باقر العلوم علیه السلام.
- "رحلت میرزا ابوالقاسم کلانتری فقیه و اصولی"، شبکه جهانی اطلاع‌رسانی امام المهدی عجل الله تعالی فرجه، بازیابی: ۲۰ اردیبهشت ۱۳۹۳.
