محمدعلی اراکی: تفاوت بین نسخه‌ها
(←تألیفات) |
(←آرشیو عکس و تصویر) |
||
| سطر ۱۶۷: | سطر ۱۶۷: | ||
[[رده:علمای معاصر|اراکی،محمدعلی]] | [[رده:علمای معاصر|اراکی،محمدعلی]] | ||
| − | [[رده:علمای قرن چهاردهم]] | + | [[رده:علمای قرن چهاردهم|اراکی،محمدعلی]] |
[[رده:مراجع تقلید]] | [[رده:مراجع تقلید]] | ||
[[رده:فقیهان]] | [[رده:فقیهان]] | ||
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]] | [[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]] | ||
[[رده: مقاله های مهم]] | [[رده: مقاله های مهم]] | ||
نسخهٔ ۱۳ نوامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۸:۱۳
آیت الله العظمی محمدعلی اراکی (1273 - 1373 ش) (1312 - 1410 ق) فقیهی فرزانه، حكیمی هوشیار، از مراجع تقلید شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری بود. ایشان پس از وفات آیت الله سید محمدتقی خوانساری، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.
 | |
| نام کامل | محمدعلی مصلحی اراکی |
| زادروز | ۱۲۷۳ شمسی |
| زادگاه | اراک |
| وفات | ۱۳۷۳ شمسی |
| مدفن | قم، حرم حضرت معصومه |
|
| |
| اساتید |
شیخ عبدالکریم حائری، محمدباقر اراکی سلطان‌آبادی، نورالدین اراکی و سید محمدتقی خوانساری |
| شاگردان |
جعفر سبحانی، محی الدین حائری شیرازی، رضا استادی و ... |
| آثار |
حاشیه بر دررالفوائد شیخ عبدالکریم حائری، حاشیه بر عروة الوثقی، رساله استفتائات، کتاب النکاح و الطلاق، کتاب الصلاة و ... |
محتویات
خاندان
خاندان آیت الله اراکی اهل فراهان بودند. بخش فراهان به مرکزیت فرمهین از توابع شهرستان تفرش (جزو استان مرکزی) است. فراهان وسیع ترین بخش تفرش است که دارای 74 آبادی است. این قلمرو در شمال اراک و در مجاورت کویر میقان واقع است.[۱] جد پنجم مرحوم اراکی حاج حاتم نام داشته که روستای حاتم آباد در حوالی مصلح آباد به نامش معروف است و گفته اند برخی فرزندانش این آبادی را به نام وی ساخته اند. جد چهارم ایشان حاج رضی نام داشته و روستا و قنات رضی آباد در کنار حاتم آباد به نام اوست. محمدحسین خان افشار فرزند حاج رضی - که روستای مصلح آباد که در جنوب فراهان را گسترش داد - دارای هفت پسر بود که یکی از آنها به نام احمدبیگ، جد دوم آیت الله العظمی اراکی است. ایشان دارای دو پسر به نام های رحمت السلطان و آقا فتح الله بوده است. آقا فتح الله تنها یک پسر به نام حاج میرزا احمد آقا داشته است. حاج میرزا آقا پدر آیت الله شیخ محمدعلی اراکی است.[۲]
پدر
شیخ احمد فراهانی اراکی، مشهور به میرزا آقا، فرزند فتح الله فرزند احمدبیگ فرزند محمدحسین از پارسایان و دانشوران اراک به شمار می آید. نام اصلی او احمد است، ولی به میرزا آقا معروف شد؛[۳] میرزا آقا وقتی به عتبات عراق مشرف شد، در حرم سیدالشهدا علیه السلام که دعا مستجاب است، سه دعا کرد. اول خداوند شغل مناسبی به وی بدهد؛ دوم موضوع ازدواج و سوم آنکه پس از مرگ در یکی از مکان های زیارتی به خاک سپرده شود که هر سه اجابت شد. پس از بازگشت، هنر نقاشی به او الهام شد و ذوقش در این بُعد هنری شکوفا گشت و با دختری از خانواده قائم مقام فراهانی وصلت کرد و پس از درگذشت، پیکرش در قبرستان نوی قم، به خاک سپرده شد. میرزا آقا آن چنان در نقاشی مهارت به دست آورد که به میرزا آقا نقاش، معروف شد.
مادر
پدر آیت الله اراکی، حاج میرزا آقا، با دختری از خاندان قائم مقام فراهانی ازدواج کرد که فرزند سید عقیل باشد. بنابراین آیت الله اراکی از طریق مادر از سادات است و به کسانی که از طریق والده، نسب به خاندان عترت و طهارت می برند، شریف می گویند. به همین دلیل ایشان در خاتمه کتاب بیع، خود را محمدعلی الشریف معرفی کرده است.[۴]
شجرنامه
آیت الله شجره نامه ای که به خط ایشان در تاریخ 1333ه .ق به یادگار مانده، نسب خویش را از طریق این علویه خانم به حضرت امام سجاد علیه السلام رسانیده است:
محمدعلی فرزند علویه آغابیگم جان خانم دختر سید عقیل، فرزند سید تقی، فرزند میرزا شفیع، فرزند میرزا سید طاهر، فرزند میرزا مسعود، فرزند سید حسن زینتی، فرزند میرزا زمان، فرزند میر لطف الله، فرزند میرشمس الدین، فرزند محمد سیدحسن، فرزند سید شرف الدین حسین، فرزند میرلطف الله، فرزند تاج الدین، فرزند سیدحسن واقف (مدفون در روستای افوشته نطنز)، فرزند میر شرف حسین، فرزند سید مرتضی اعظم، فرزند ابومحمد، فرزند میر ابوالفضل، فرزند میر اسماعیل، فرزند میر ابوطالب، فرزند سید محمد، فرزند سید حسین، فرزند علی، فرزند عمرو بن حسن الافطس، فرزند امامزاده علی اصغر، فرزند حضرت امام زین العابدین امام سجاد علیه السلام.[۵]
ولادت
ایشان در 24 جمادی الثانی 1312 ق، برابر با اول دی ماه سال 1273 شمسی، در اراك دیده به جهان گشود.[۶]
تحصیلات
محمدعلی پس از پشت سر نهادن دوران کودکی در پنج سالگی به مکتب رفت و تحت تربیت برادرش آیت الله حاج آقا صابر اراکی، مقدمات خواندن و نوشتن و تلاوت قرآن را آموخت. حاج صابر در عبادت و تقوا مقامی والا داشت.[۷] آیت الله اراکی در گفت وگویی گفته است:
شوهر همشیره ای داشتم به نام آقای عمادی. ایشان مرا در یازده یا دوازده سالگی به درس و تحصیل علوم الهی واداشت. ایشان مرا دلالت فرمود به مرحوم حاج شیخ جعفر شیثی که از اوتاد خاص بود و دروس صمدیه، سیوطی، معالم، رسائل و مکاسب را تدریس می فرمودند و ادیب کاملی از هر جهت بود.[۸] آیت الله اراكی همزمان با تحصیل دوره سطح، در درس شرح منظومه آیت الله شیخ محمدباقر اراكی معروف به سلطان آبادی شركت كرد و از دانش آن حكیم فرزانه خوشهها چید.[۹]
ایشان سال ها در درس آیت الله العظمی آقا نورالدین اراكی و آیت الله العظمی شیخ عبدالكریم حائری یزدی شركت كرد و از دانش و تقوای آن دو مرجع بزرگ تقلید شیعیان، بهرهها برد. آیت الله حائری علاقه زیادی به او داشت. نبوغ فكری آیت الله اراكی مورد توجه استاد قرار گرفت. آیت الله اراكی به سفارش استاد معمم شد. با یكی از بستگان ازدواج نمود.[۱۰]
مهاجرت به قم
اواخر زمستان سال 1300 خورشیدی برابر با 22 رجب 1340ه .ق بود که آیت الله اراکی به همراه حاج شیخ عبدالکریم حائری و فرزند ایشان، مرحوم شیخ مرتضی حائری و تنی چند از علمای دیگر که در حوزه اراک درس می خواندند، به جانب قم حرکت کرد.[۱۱]
به نظر آیت الله سید محسن خرازی، آیت الله اراکی به تبعیت از شیخ عبدالکریم حائری به حالت مُجردی به قم آمد و در بیرونیِ منزل ایشان اقامت اختیار کرد و بعد از مدتی در مدرسه خان سکونت گزید. بعد از چند ماهی خانواده را به قم آورد و تا آخرین لحظه در درس حاج شیخ شرکت کرد.[۱۲] در ذی قعده سال 1355ه .ق که آیت الله حائری درگذشت، آیت الله اراکی با نوعی فروتنی در درس سید محمدتقی خوانساری شرکت می کرد که مدت 16 سال طول کشید. (تا سال 1371ه .ق)[۱۳]
آیت الله اراکی هم زمان با دانش اندوزی در محضر آیت الله حائری از انفاس قدسی میرزا جواد ملکی تبریزی بهره ها برد.[۱۴] ایشان گفته است:در اوایل ورود به قم به اتفاق آقا شیخ احمد یزدی در مجالس درس اخلاق حاج میرزا جواد شرکت می کردم و او اصرار داشت که در درس فقه ایشان نیز حاضر گردم؛ اما من عذر آوردم که با وجود اشتغال به درس حاج شیخ عبدالکریم جمع بین هر دو امکان پذیر نخواهد بود.[۱۵]
آیت الله اراکی در درس اخلاق میرزا جواد نکته مهمی را درباره زندگی اجتماعی و روابط با مردم آموخت و آن این بود که از معاشرت های خود کاست تا وقتش تلف نشود.
تدریس
آیت الله اراكی در طول بیش از 35 سال تدریس در حوزه علمیه قم، پیچیدهترین مباحث علمی را با گفتاری شیوا و بیانی رسا مطرح میكرد. از ویژگیهای درس ایشان پرهیز از تكرار و زیاده‌گویی بود. كلام را گزیده و پرمعنی ادا میكرد. اعتقادش بر این بود كه طالب علم باید قبل از حضور در درس، مطالعه نماید.
آیت الله اراكی پس از وفات آیت الله سید محمدتقی خوانساری (متوفای 1371) به درخواست شماری از شاگردان او، به تدریس خارج فقه و اصول پرداخت.
آنچه آیت الله اراکی در درس خارج تدریس می کرد، عبارت بود از مبحث خارج نکاح، مکاسب محرمه، دو دوره بیع، خیارات، طهارت، اجاره و در آخر حج. دوباره نیز کتاب النکاح را در مدرسه فیضیه درس می داد. افزون بر این سه دوره، اصول را عصرها در همین مکان تدریس می کرد.[۱۶]
روش های آموزشی
آیت الله اراکی فقه و اصول را لازم و ملزوم یکدیگر می دانست و به قواعد اصولی کاملاً مسلط بود. در هر مسئله ای که وارد می شد، در آغاز، مقتضای اصل و قاعده را در آن مسئله به طور مشروح بیان می کرد و به مبانی افکار، اندیشه ها و نوآوری های شیخ انصاری معتقد بود و به شدت از آنها دفاع می کرد. از مبانی استدلالی استادش شیخ عبدالکریم حائری دفاع می کرد و به اشکالات شیخ محمدحسین اصفهانی درباره رساله درر الاصول این استاد خود با دلیل های استوار و برهان های متین پاسخ می داد.
تألیفات
مرجع بزرگ تقلید شیعیان در طول عمر پربركت خویش، كتاب هایی نیز در علم فقه و اصول نوشت. آثارش عبارتند از:
- تقریرات درس آیت الله شیخ محمد سلطان العلما
- تقریرات درس فقه آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
- تقریرات درس اصول فقه آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
- حاشیه بر «دررالاصول» نوشته آیت الله شیخ عبدالكریم حائری یزدی
- تقریرات درس فقه آیت الله سید محمدتقی خوانساری
- حاشیه بر «عروه الوثقی»
- شرح «عروه الوثقی»
- توضیح المسائل
- مناسك حج
- رساله استفتائات
- مقدمه بر كتاب «القرآن والعقل» نوشته آیت الله سید نورالدین اراكی
- النكاح والطلاق
- کتاب الصلاة
شاگردان
- آیت الله سید مهدی کشفی
- آیت الله عبدالجواد عاملی سدهی
- آیت الله سید عبدالوهاب بتولی رشتی
- آیت الله حمد زیارتی
- آیت الله سید محی الدین طالقانی
- آیت الله سید محسن خرازی
- آیت الله محمد شاه آبادی
- آیت الله محمدتقی ستوده
- آیت الله محسن حرم پناهی
- آیت الله علی پناه اشتهاردی
- آیت الله رضا استادی
- آیت الله سید محمدباقر سلطانی طباطبایی
- آیت الله جعفر سبحانی
برپایی نماز جمعه
آیت الله اراكی پیش از انقلاب، نماز جمعه را در قم اقامه میكرد. «ایشان همانند یك جلسه درس، برای نماز جمعه و خطبههای آن مطالعه میكردند... رفته رفته نماز جمعه رونق بیشتری گرفت و با جمعیت بیشتری برگزار گردید و امامت ایشان بر نماز جمعه تا بعد از انقلاب كه حضرت امام به قم آمدند، ادامه داشت. حضرت امام در مدتی كه در قم بود روزی به منزل ایشان آمد. آیت الله اراكی به امام خمینی فرمود شما الآن دستتان باز است و مقتدر هستید، چون در زمان حكومت اسلامی قرار دارید شما باید اقامه نماز جمعه كنید. ولی امام به ایشان فرمود شما نماز جمعه را باید اقامه كنید. لذا مدتی نماز را باشكوه تمام اقامه كردند».[۱۷]
وفات
آیت الله اراکی پس از 38 روز بستری در ساعات آخر روز سه شنبه هشتم آذر 1373 خورشیدی برابر با 25 جمادی الثانی 1415ه .ق میهمان عرشیان شد. صبح پنج شنبه، مراسم تشییع پیکر آن عزیز تا حرم مطهر حضرت فاطمه معصومه علیها السلام برگزار شد. نماز بر پیکر آیت الله اراکی، به امامت عارف سالک و مرجع وارسته حضرت آیت الله العظمی بهجت اقامه شد، سپس جنازه آیت الله مجاور قبر مرحوم حاج شیخ عبدالکریم حائری و آقا سید محمدتقی خوانساری در آرامگاه ابدی خود آرام گرفت.
پانویس
- ↑ جغرافیای کامل ایران، ج2، ص1208؛ علی اکبر دهخدا، لغت نامه، ج11، ص 17032؛ سرزمین و مردم ایران، ص54.
- ↑ یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص89 و 82، به نقل از: یادداشت های ابراهیم دهگان.
- ↑ مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، که متن آن در آرشیو بنیاد تاریخ انقلاب اسلامی موجود است.
- ↑ محمدعلی اراکی، کتاب بیع، ج2، ص403.
- ↑ یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، صص 108 و 109.
- ↑ مجله پیام انقلاب، شماره 125، ص 19.
- ↑ ناصرالدین انصاری قمی، اختران فقاهت، با تعلیقات آیت الله العظمی شبیری زنجانی، ج 2، ص1169.
- ↑ مصاحبه با حضرت آیت الله العظمی اراکی، مجله پیام انقلاب، ش125، صص 19 و 20..
- ↑ مجله حضور، شماره 5 و 6، تابستان 1371، ص 37 و 38؛ روزنامه كیهان هوایی، شماره 835، 14/4/1368؛ الاجازه الكبیره، سید شهاب الدین نجفی مرعشی، ص 149.
- ↑ مجله حوزه، شماره 9، ص 150؛ روزنامه رسالت، شماره 2577، 10/9/1376.
- ↑ شیخ عبدالکریم حائری، نگهبان بیدار، ص50.
- ↑ روزنه هایی از عالم غیب، ص 356.
- ↑ همان، ص 357.
- ↑ ناصرالدین انصاری، «در سوگ حضرت آیت الله العظمی اراکی»، مجله آینه پژوهش، سال پنجم، پیاپی 28، آذر و دی 1378، ص113.
- ↑ یادنامه حضرت آیت الله العظمی اراکی، ص140.
- ↑ «فقیه پارسا و ذخیره گرانبها»، روزنامه جمهوری اسلامی، 7/9/1381، ش6790، ص11؛ اختران فضیلت، ص74؛ دیدار با ابرار، ج82، صص 67 و 68.
- ↑ روزنامه رسالت، 10/9/1373.
منابع
- تلخيص از مجموعه گلشن ابرار، جلد 2، زندگی نامه "آیت الله محمد علی اراکی" از علي صدرايي خويي
- زندگی نامه آیت الله اراکی، در دسترس درسایت تبیانتاریخ بازیابی:27 آذرماه 1392.
- آیت الله العظمی محمدعلی اراکی (شیخ فقها و اسوه علم و تقوا)، غلامرضا گلی زواره، ناشر و تهیه کننده: مرکز پژوهش های اسلامی صدا و سیما.
پيوندها
آرشیو عکس و تصویر
از راست: ناشناسان، احمد مصلحی اراکی و محمدعلی اراکی
محمدعلی مصلحی اراکی و سید محمدتقی خوانساری
محمدعلی مصلحی اراکی
محمدعلی مصلحی اراکی در لباس احرام و در سرزمین وحی
محمدعلی مصلحی اراکی
اقامه نماز جمعه توسط محمدعلی اراکی در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
سید روح الله موسوی مصطفوی خمینی و محمدعلی مصلحی اراکی
از راست: محمدتقی بهجت، محمدعلی مصلحی اراکی و سید محمدباقر خوانساری
سید علی حسینی خامنه ای و محمدعلی مصلحی اراکی
از راست: سید مهدی یثربی، محمدعلی مصلحی اراکی، علیرضا الهی و ناشناس
از راست: محمدعلی مصلحی اراکی، سید محمدرضا موسوی گلپایگانی و سید محمدباقر موسوی گلپایگانی
محمدعلی مصلحی اراکی
تشییع محمدعلی مصلحی اراکی
اقامه نماز میت محمدعلی مصلحی اراکی توسط محمدتقی بهجت در حرم حضرت معصومه سلام الله علیها
سنگ قبر محمدعلی مصلحی اراکی
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
