تحریر الاحکام الشرعیه علی مذهب الامامیه (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۵ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{مشخصات کتاب
 
{{مشخصات کتاب
 
 
|عنوان=
 
|عنوان=
  
 
|تصویر=[[پرونده:تحریر الاحکام الشرعیه.jpg|240px|وسط]]
 
|تصویر=[[پرونده:تحریر الاحکام الشرعیه.jpg|240px|وسط]]
 +
  
 
|نویسنده=علامه حلی
 
|نویسنده=علامه حلی
سطر ۱۱: سطر ۱۱:
 
|زبان=عربی
 
|زبان=عربی
  
|تعداد جلد=2
+
|تعداد جلد=۲
  
 
|عنوان افزوده1=
 
|عنوان افزوده1=
سطر ۲۱: سطر ۲۱:
 
|افزوده2=
 
|افزوده2=
  
|لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39513/تحرير-الأحكام-الشرعية-علي-مذهب-الإمامية  تحریر الأحکام الشرعیة علي مذهب الإمامية]
+
|لینک=[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39513/تحرير-الأحكام-الشرعية-علي-مذهب-الإمامية  تحریر الأحکام الشرعیة]
 +
 
 +
}}
 +
کتاب '''«تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة»''' یا «تحریر الاحکام فی معرفة الحلال والحرام»، از آثار فقهی [[علامه حلی]] (م، ۷۲۶ ق) است. مؤلف بسیاری از فروع فقهی و آراء فقیهان [[امامیه|امامی]] پیش از خود مانند [[شیخ طوسی]] و [[سید مرتضی]] را نقل‌ کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است.
 +
 
 +
==مؤلف==
 +
[[علامه حلی|حسن بن یوسف بن على بن مطهر حلى]] (۶۴۷-۷۲۶ ق)، مشهور به علامه حلى، در ۲۷ [[ماه رمضان|رمضان]] سال ۶۴۷ق، در شهر [[حله]] [[عراق]] به دنیا آمد. پدر او، شیخ سدیدالدین، یوسف بن على بن مطهر حلی، داراى مقام علمى و اجتماعى بوده است. از اساتید وی می توان به [[محقق حلى]] (دایى علامه) و [[خواجه نصیرالدین طوسی]] اشاره کرد.
 +
 
 +
علامه حلی یکی از بزرگترین علمای [[شیعه]] و صاحب آثاری در [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[علم کلام|کلام]] و [[علم رجال|رجال]] و غیره است و ریاست و مرجعیت شیعه در قرن هفتم هجری به او منتهی گردیده است.
 +
 
 +
برخی دیگر از آثار ایشان، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، [[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]، [[نهج الحق و کشف الصدق]]، [[خلاصة الاقوال فی معرفة الرجال|خلاصة الاقوال]] و تذکرة الفقهاء می باشد. علامه حلی در سال ۷۲۶ قمری وفات نمود و در یکى از صحن‌هاى [[حرم امیرالمؤمنین علیه السلام|حرم امیرالمؤمنین]] (ع) در [[نجف]] اشرف مدفون گردید.
 +
 
 +
==محتوای کتاب==
  
}}
+
[[علامه حلی]] در کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، بسیاری از فروع فقهی [[فتوا|فتوائی]] و آراء فقیهان پیش از خود به ویژه [[شیخ طوسی]]، [[سید مرتضی]]، [[ابن براج]]، ابوالصلاح حلبی و فقیهانی که کتابهایشان‌ مفقود است (مانند: [[ابن ابی عقیل عمانی|ابن ابی عقیل]] و [[ابن جنید اسکافی|ابن جنید]]) را نقل‌ کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است. صاحب [[الذریعه الی تصانیف الشیعه|الذریعه]] می گوید: این کتاب تمام فروع و جزئیات فقهی را آورده است و مجموع مسأله های آن چهل هزار می باشد.
==معرفی اجمالی کتاب==
 
  
این کتاب یکی از آثار علامه حلی است. علامه در این کتاب، بسیاری از آراء فقیهان پیش از خود به ویژه [[شیخ طوسی]] و معاصرانش: سید مرتضی، ابن براج،ابوالصلاح حلبی و فقیهانی که کتابهایشان‌ مفقود است (مانند: ابن ابی عقیل و ابن جنید)را نقل‌ کرده و احیانا"به نقد آن پرداخته است.
+
کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة» در دو جلد با یک مقدمه و چهار قاعده: عبادات، معاملات، ایقاعات و احکام، تنظیم شده است. جلد اول کتاب، با مقدمه‌ای در اهمیت، فضیلت و شرافت علم [[فقه]] و حرمت کتمان آن و [[استحباب|استحباب‌]] یادگیری‌اش و حرمت فتوا بدون علم و وجوب عمل به‌ آن می‌آغازد. سپس کتاب طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم و مقداری از حج (در ۲۲۱۴ مسئله) در ادامه‌ آمده است.  
  
نویسنده فروع فقهی فتوائی را گرد آورده و از استدلال و نقل اقوال خودداری نموده است و در یک مقدمه در معنی فقه و فضل و آداب آن و چهار قاعده:
+
دومین جلد کتاب، شامل ادامه مباحث حج و مزار، کتاب الجهاد، متاجر، دیون (قرض، رهن و حجر)، ضمان، (کفالت و حواله) است که دربرگیرنده ۱۸۰۰ فرع فقهی‌ می‌باشد.
# عبادات
 
# معاملات
 
# ایقاعات
 
# احکام تنظیم شده است.
 
  
صاحب الذریعه گوید: این کتاب تمام فروع و جزئیات فقهی را آورده است و مجموع مسأله های آن چهل هزار می باشد.
+
==ویژگی‌های کتاب==
 +
از ویژگی های این کتاب، احتوا و استقصای فروع هر بابی است و این نشان از چیرگی فراوان علامه حلی در علم فقه است.  
  
==بخش های کتاب==
+
اگر چه این کتاب نظیر «[[قواعد الأحکام (کتاب)|قواعد الاحکام]]» به سبک [[فتوا|فتوایی]] تالیف شده، اما گاهی با طرح نظریات و فتاوای فقهای عظام به سبک فقه استدلالی و در موارد نادری نیز به سبک فقه مقارنه‌ای مباحثی در آن مطرح شده است.
  
جلد اول کتاب، با مقمه‌ای در اهمیت، فضیلت و شرافت علم فقه و حرمت کتمان آن و استحباب‌ یادگیری‌اش و حرمت فتوا بدون علم و وجوب عمل به‌ آن می‌آغازد. سپس کتاب طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم و مقداری از حج (در 2214 مسئله) در ادامه‌ آمده است. دومین جلد کتاب، شامل ادامه مباحث حج و مراز، کتاب الجهاد، متاجر، دیون (قرض، رهن و حجر)، ضمان، (کفالت و حواله) است که دربرگیرنده 1800 فرع فقهی‌ می‌باشد.
+
این کتاب از نظر شهرت و شروح و حواشی به کتاب مهم و مشهور «قواعد الاحکام» نمی‌رسد، اما از نظر دستیابی آسان به فروعات فقهی همراه با اختصار و ایجاز کم نظیر بوده و فقهای بعد از علامه در موارد زیادی به این کتاب استناد نموده‌اند.
  
==ارزش کتاب==
+
از نظر ایجاز و اختصار نیز این کتاب، نسبت به «تبصرة المتعلمین» و «ارشاد الاذهان» مفصل تر و نسبت به «تذکرة الفقهاء» و «[[مختلف الشیعه (کتاب)|مختلف الشیعة]]» مختصرتر می‌باشد.
  
ویژگی این کتاب، احتوا و استقصای فروع هر بابی است و این نشان از چیرگی فراوان علامه در علم فقهاست.
+
== حواشی و شروح ==
 +
بر کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، [[حاشیه|حاشیه‌ها]] و شروح متعددی نوشته شده است از جمله:
  
==یادداشت==
+
۱- حاشیۀ شیخ زین الدین علی بن حسن بن محمد استرآبادی (م، ۸۳۷ ق)
  
عنوان های ديگر تحریر الاحکام، تحریر الاحکام فی معرفة الحلال والحرام، تحریر الاحکام الشرعیه علی فقه الامامیه و تحریر الاحکام الشرعیه.
+
۲- حاشیۀ [[محقق ثانی]] (م، ۹۴۰ ق)
  
==وضعیت نشر==
+
۳- شرح تحریر الاحکام، تألیف بعض الاعلام
  
کتاب، پیش از این با چاپ سنگی به طبع رسیده و استفاده از آن بسی مشکل بود، اما اینک به همت‌ محقق فرزانه جناب حجت الاسلام حاج شیخ ابراهیم‌ بهادری که بیشتر تحقیق کتاب های: اصباح الشیعه‌ قطب‌الدین کیدری، غنیة النزوع ابن زهره، احتجاج‌ طبرسی، اشارة السبق علی بن ابوالفضل حلبی، عمده‌ ابن بطریق، جواهر الفقه ابن براج و راسئل اعتقادی‌ [[شیخ طوسی]] را از او دیده‌ایم به بهترین کیفیت تحقیق‌ و به چاپ رسیده است. امتیازات این چاپ عبارتند از: گفتنی است جناب استاد، شرح حال مفصل علامه‌ را به مقدمه‌شان بر نهایة المرام فی علم الکلام - چاپ‌ مؤسسه امام صادق - احاله داده است. تحریر الاحکام توسط موسسه الامام الصادق علیه السلام در سال 1379 به چاپ رسیده است.
+
۴- مستقصی المرام فی شرح تحریر الاحکام، تألیف شیخ محمدحسن استرآبادی شریعتمدار (م، ۱۳۱۸ ق)
  
 
==منابع==
 
==منابع==
  
[http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/33345 مروری بر کتاب تحریرالاحکام الشریعه علی مذهب الامامیه" کتاب ماه دین، ش 30 و 31 (فروردین و اردیبهشت 1379)]، بازیابی: 10 دیماه 1391
+
*[http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/33345 مروری بر کتاب "تحریرالاحکام الشریعه علی مذهب الامامیه" کتاب ماه دین، شماره ۳۰ (۱۳۷۹)]، بازیابی: ۱۰ دیماه ۱۳۹۱.
 +
*[[نرم افزار جامع فقه اهلبیت (علیهم السلام) ۲|نرم افزار جامع فقه اهل البیت]]، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
  
==متن کتاب تحریر الأحکام==
 
[http://lib.ahlolbait.com/parvan/resource/39513/تحرير-الأحكام-الشرعية-علي-مذهب-الإمامية  تحریر الأحکام الشرعیة علي مذهب الإمامية]
 
 
[[رده:منابع فقهی]]
 
[[رده:منابع فقهی]]
 +
[[رده:آثار علامه حلی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ ژوئن ۲۰۲۲، ساعت ۱۰:۱۶

تحریر الاحکام الشرعیه.jpg
نویسنده علامه حلی
موضوع فقه شيعه
زبان عربی
تعداد جلد ۲

تحریر الأحکام الشرعیة

کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة علی مذهب الإمامیة» یا «تحریر الاحکام فی معرفة الحلال والحرام»، از آثار فقهی علامه حلی (م، ۷۲۶ ق) است. مؤلف بسیاری از فروع فقهی و آراء فقیهان امامی پیش از خود مانند شیخ طوسی و سید مرتضی را نقل‌ کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است.

مؤلف

حسن بن یوسف بن على بن مطهر حلى (۶۴۷-۷۲۶ ق)، مشهور به علامه حلى، در ۲۷ رمضان سال ۶۴۷ق، در شهر حله عراق به دنیا آمد. پدر او، شیخ سدیدالدین، یوسف بن على بن مطهر حلی، داراى مقام علمى و اجتماعى بوده است. از اساتید وی می توان به محقق حلى (دایى علامه) و خواجه نصیرالدین طوسی اشاره کرد.

علامه حلی یکی از بزرگترین علمای شیعه و صاحب آثاری در فقه، اصول، کلام و رجال و غیره است و ریاست و مرجعیت شیعه در قرن هفتم هجری به او منتهی گردیده است.

برخی دیگر از آثار ایشان، إرشاد الأذهان إلی أحکام الإیمان، تبصرة المتعلمین فی أحکام الدین، قواعد الاحکام، نهج الحق و کشف الصدق، خلاصة الاقوال و تذکرة الفقهاء می باشد. علامه حلی در سال ۷۲۶ قمری وفات نمود و در یکى از صحن‌هاى حرم امیرالمؤمنین (ع) در نجف اشرف مدفون گردید.

محتوای کتاب

علامه حلی در کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، بسیاری از فروع فقهی فتوائی و آراء فقیهان پیش از خود به ویژه شیخ طوسی، سید مرتضی، ابن براج، ابوالصلاح حلبی و فقیهانی که کتابهایشان‌ مفقود است (مانند: ابن ابی عقیل و ابن جنید) را نقل‌ کرده و احیانا به نقد آن پرداخته است. صاحب الذریعه می گوید: این کتاب تمام فروع و جزئیات فقهی را آورده است و مجموع مسأله های آن چهل هزار می باشد.

کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة» در دو جلد با یک مقدمه و چهار قاعده: عبادات، معاملات، ایقاعات و احکام، تنظیم شده است. جلد اول کتاب، با مقدمه‌ای در اهمیت، فضیلت و شرافت علم فقه و حرمت کتمان آن و استحباب‌ یادگیری‌اش و حرمت فتوا بدون علم و وجوب عمل به‌ آن می‌آغازد. سپس کتاب طهارت، صلاة، زکات، خمس، صوم و مقداری از حج (در ۲۲۱۴ مسئله) در ادامه‌ آمده است.

دومین جلد کتاب، شامل ادامه مباحث حج و مزار، کتاب الجهاد، متاجر، دیون (قرض، رهن و حجر)، ضمان، (کفالت و حواله) است که دربرگیرنده ۱۸۰۰ فرع فقهی‌ می‌باشد.

ویژگی‌های کتاب

از ویژگی های این کتاب، احتوا و استقصای فروع هر بابی است و این نشان از چیرگی فراوان علامه حلی در علم فقه است.

اگر چه این کتاب نظیر «قواعد الاحکام» به سبک فتوایی تالیف شده، اما گاهی با طرح نظریات و فتاوای فقهای عظام به سبک فقه استدلالی و در موارد نادری نیز به سبک فقه مقارنه‌ای مباحثی در آن مطرح شده است.

این کتاب از نظر شهرت و شروح و حواشی به کتاب مهم و مشهور «قواعد الاحکام» نمی‌رسد، اما از نظر دستیابی آسان به فروعات فقهی همراه با اختصار و ایجاز کم نظیر بوده و فقهای بعد از علامه در موارد زیادی به این کتاب استناد نموده‌اند.

از نظر ایجاز و اختصار نیز این کتاب، نسبت به «تبصرة المتعلمین» و «ارشاد الاذهان» مفصل تر و نسبت به «تذکرة الفقهاء» و «مختلف الشیعة» مختصرتر می‌باشد.

حواشی و شروح

بر کتاب «تحریر الأحکام الشرعیة»، حاشیه‌ها و شروح متعددی نوشته شده است از جمله:

۱- حاشیۀ شیخ زین الدین علی بن حسن بن محمد استرآبادی (م، ۸۳۷ ق)

۲- حاشیۀ محقق ثانی (م، ۹۴۰ ق)

۳- شرح تحریر الاحکام، تألیف بعض الاعلام

۴- مستقصی المرام فی شرح تحریر الاحکام، تألیف شیخ محمدحسن استرآبادی شریعتمدار (م، ۱۳۱۸ ق)

منابع