قنوت

قنوت در نماز از مستحبات موکد است. واژه­ قنوت با تعابیر مختلف ۱۳ بار در قرآن کریم ذکر شده که در تمام موارد معنای خضوع، طاعت و فرمانبرداری منظور است؛ اما قنوت به معنای اصطلاح فقهی در قرآن بیان نشده است.

قنوت در لغت و اصطلاح

قنوت از ماده "قنو" است که در لغت به معنای بدست آوردن چیزی و نیز خوشه­ خرما آمده و در اصطلاح قرآنی یعنی طاعت و پرستش همراه با خضوع و فروتنی؛ که در واقع به معنای بدست آوردن حالت خضوع در عبادت به صورت قیام، سجده و رکوع بعد از تحقق ایمان می­ باشد.

البته "قنوت" در اصطلاح فقه، دعا و ثنا در پیشگاه خداوند متعال در موضع خاصی از نماز است؛ و کیفیت آن در نزد امامیه، بلند کردن دست­ها تا مقابل صورت بوده، به ­طوری ­که کف دست­ها رو به آسمان و در حال خواندن دعا باشد.

دعا در قنوت

دعا کردن در قنوت به هر زبانی جایز است چه عربی و چه غیرعربی؛ گرچه عربی احوط و افضل است. برخی از دعاهای قرآنی که می توان در قنوت خواند از این قرار است:

دعاى براى پدر و مادر:

• «رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ»؛ پروردگارا! مرا و پدر و مادرم را بیامرز. (سوره نوح، آیه28)
• «وَاغْفِرْ لِأَبِي إِنَّهُ كَانَ مِنَ الضَّالِّينَ»؛ و پدرم (عمویم) را بیامرز که او از گمراهان بود. (سوره شعرا، آیه ۸۶)
• «رَبَّنَا اغْفِرْ لِي وَلِوَالِدَيَّ وَلِلْمُؤْمِنِينَ يَوْمَ يَقُومُ الْحِسَابُ»؛ پروردگارا! من و پدر و مادرم و همه مؤمنان را در آن روز که حساب برپا مى‌شود، بیامرز. (سوره ابراهیم، آیه ۴۱)
• «رَبِّ ارْحَمْهُمَا كَمَا رَبَّيَانِي صَغِيرًا»؛ پروردگارا! همان‌گونه که آنها مرا در کوچکى تربیت کردند، مشمول رحمتشان قرار ده. (سوره اسراء، آیه ۲۴)

دعاى براى همسر و فرزندان:

• «رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّيَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْيُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِينَ إِمَامًا»؛ پروردگارا! از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرارده و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان. (سوره فرقان، آیه ۷۴)

دعا براى برادر:

• «رَبِّ اغْفِرْ لِي وَلِأَخِي وَأَدْخِلْنَا فِي رَحْمَتِكَ وَأَنْتَ أَرْحَمُ الرَّاحِمِينَ»؛ پروردگارا! من و برادرم را بیامرز و ما را در رحمت خود داخل فرما و تو مهربانترین مهربانانى. (سوره اعراف، آیه ۱۵۱)

دعای برای مؤمنان دیگر:

• «رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِينَ سَبَقُونَا بِالْإِيمَانِ وَلَا تَجْعَلْ فِي قُلُوبِنَا غِلًّا لِلَّذِينَ آمَنُوا رَبَّنَا إِنَّكَ رَءُوفٌ رَحِيمٌ»؛ پروردگارا! ما و برادران ما را که در ایمان بر ما پیشى گرفتند بیامرز و در دلهایمان حسد و کینه‌اى نسبت به مؤمنان قرار مده، پروردگارا! تو مهربان و رحیمى‌. (سوره حشر، آیه ۱۰)

منابع

• اباذر بشيرزاده و ابوالفضل زارعی نژاد، قنوت، دانشنامه پژوهه، بازیابی:7 اسفند 1392
• آداب الصلاة، امام خمینی.