الامام المهدی علیه‌السلام عند اهل السنة (کتاب)

الإمام المهدي(عج) عند أهل السنة

الأمام المهدى عند اهل السنه، اثر مهدى فقيه ايمانى، به بررسى مجموعه‌اى از كتب اهل سنت است كه در آن‌ها به موضوع مهدويت اشاره شده است.

كتاب به زبان عربى و در سال 1402ق نوشته شده است.

انگيزه مؤلف، اثبات مهدويت با بهره‌گيرى از اعترافات و منابع و مآخذ مخالفين ذكر شده و براى سنديت بيشتر، عين مطلب آن‌ها را بدون حروف‌نگارى مجدد، در كنار هم آورده است.

ساختار

كتاب، با دو مقدمه از مؤلف آغاز شده و مطالب در دو جلد، دربردارنده شصت و هفت گفتار كوتاه، درباره حيات امام مهدى(عج)، اثبات مهدويت، ردّ مخالفين، روايات مربوط به مهدى(ع)، وجود واقعى امام و ظهور وى است كه از نگاشته‌هاى علماى اهل سنت برگزيده شده است.

ترتيب مؤلفان و مقالات‌شان، به ترتيب تقدم زمانى است كه ازعبدالرزاق بى همام صنعانى متوفاى 211ق آغاز و به محمد بيومى مصرى (معاصر) ختم شده است. از مؤلفان رساله‌هاى فوق، پنجاه تن جزء پيشينيان و ده تن از معاصران‌اند.

در ابتداى هر كتاب، اطلاعات مفيدى از نويسنده آن مبنى بر سال تولد، وفات، دوران زندگى و تأليفات او ارائه شده است.

پيرامون حديث نبوى «من مات و لم يعرف امام زمانه مات ميته الجاهليه»، نويسنده معتقد است، پيامبر(ص) با اضافه كلمه «امام» به «زمان»، به ضرورت امام جامع الشرايط در هر عصر و زمانى اشاره كرده و تعبير مرگ جاهليت، بيانگر اين نكته است كه آن امام بايد معصوم از خطا و عالم به تمامى احكام اسلامى باشد.

گزارش محتوا

مقدمات، به ارائه نكاتى پيرامون كتاب و نحوه نشر آن پرداخته است.

جلد اول، گفتار اول، مربوط است به روايات و مطالبى كه عبدالرزاق بن همام نافع حميرى پيرامون حضرت مهدى(ع) در كتب خويش آورده است. او كه از اهالى صنعاء مى‌باشد، از مشاهير محدثين بوده و بخارى از او نقل حديث كرده است. وى حدود هزار و هفده حديث روايت كرده و السنن في الفقه، المغازى، تفسير القرآن، الجامع الكبير في الحديث، از جمله آثار او مى‌باشند.

دوم، جلد دوم كتاب سنن ابن ماجه را بررسى و به باب خروج المهدى اين كتاب اشاره كرده است. محمد بن يزيد بن ماجه ربعى قزوينى، يكى از أئمه حديث و عالم به آن بوده كه در طلب يافتن احاديث و شنيدن آن‌ها، از زادگاه خويش قزوين، به بغداد، بصره، كوفه، مكه، شام و مصر مهاجرت كرده است.

در سوم، كتاب السنن ابوداود، سليمان بن اشعث أزدى بررسى شده است. او اهل سيستان و از شاگردان احمد بن حنبل بود. ترمذى، نسائى، ابوعوانه، ابوبكر بن ابى داوود و حتى استادش احمد بن حنبل، از جمله كسانى هستند كه از وى نقل حديث كرده‌اند.

جزء رابع سنن ترمذى، كتاب بعدى است كه نويسنده به معرفى آن پرداخته و نويسنده آن، امام الحافظ دانسته شده است. وى در حفظ حديث، مَثلِ زمان خود بوده است.

كتاب بعدى «البدء و التاريخ» بوده كه به احمد بن سهل بخلى نسبت داده شده، ولى نويسنده، پس از ذكر استدلالاتى، اين نسبت را انكار كرده و آن را متعلق به مطهر بن طاهر مقدسى دانسته است.

ابوسليمان بن خطاب خطابى در معالم السنن، سليمان بن احمد بن ايوب در معجم كبير، ابن فراء در مصابيح السنن، مبارك بن محمد شيبانى در جامع الاصول في احاديث الرسول، محى‌ الدين بن عربى در فتوحات المكيه، محمد بن طلحه شافعى در مطالب السئول في مناقب آل‌الرسول، سبط ابن جوزى در تذكره خواص الامه و ابن أبى‌الحديد معتزلى در شرح نهج‌البلاغه؛ از جمله افرادى هستند كه بابى از كتاب خويش را به مهدى(عج) اختصاص داده و نويسنده به آن‌ها اشاره كرده است.

جلد دوم، با جزء دوم لوائح الانوار الاهيه شمس‌الدين محمد بن سالم سارينى آغاز شده است. وى كه فقيهى حنبلى است، از اهالى نابلس فلسطين بوده كه براى كسب علم به دمشق مهاجرت نمود و الدرر الموضوعات، غذاء الالباب، شرح منظومه الادب، تحجير الوفا في سيره المصطفى، البحور الزاخره في علوم الاخره و شرح ثلاثيات مسند احمد، از جمله تأليفات وى مى‌باشد.

وى قسمت زيادى از جزء دوم لوائح الانوار را به بحث پيرامون احاديث مهدى(عج) اختصاص داده و بيشترين كسى كه از اين كتاب نقل حديث كرده است، علامه قنوجى در «الاذاعه» مى‌باشد.

سارينى بعد از نقل احاديثى كه به بودن مهدى(عج) از اولاد عباس و صفات و سيره آن حضرت دلالت دارند، به بيان و تشريح برخى علامات ظهور؛ از جمله، خروج سفيانى، مدت حكومت و نحوه به هلاكت رسيدن او، پرداخته است.

كتاب «الاذاعه لما كان و ما يكون بين يدى الساعه» از ابوالطيب قنوجى، در سه قسمت زير از مهدى موعود(عج) بحث كرده است:

1- در بيان اسم، نسب، زمان و نحوه تولد، ياران و سيره آن حضرت.

2- علاماتى كه ايشان به واسطه آن‌ها شناخته مى‌شوند و نشانه‌هايى كه به نزديك بودن ظهور دلالت دارند.

3- در فتنه‌هاى و آشوب‌هايى كه قبل از ظهور اتفاق خواهد افتاد.

نويسنده معتقد است كه اين كتاب در حقيقت، ردّيه‌اى است، به سخنان ابن خلدون كه تواتر احاديث مهدى موعود(عج) را انكار كرده است.

«القطر المهدى في اوصاف المهدى»، منظومه‌اى است، مشتمل بر پنجاه و پنج بيت پيرامون اوصاف المهدى(عج) كه توسط شهاب‌ الدين احمد خليجى نوشته شده و نويسنده، ضمن اشاره به برخى ابيات آن، نكاتى راجع به آن بيان كرده است.

كتاب «ابراز الوهم المكنون من كلام ابن خلدون»، نوشته احمد بن محمد بن صديق نيز؛ از جمله كتبى است كه در ردّ ابن‌خلدون و نظريات وى مبنى بر عدم تواتر احاديث مهدوى نوشته شده است.

اسعاف الراغبينِ محمد بن على صبان، نور الابصار ِ شبلنجى، فيض القديرِ شرح الجامع الصغير عبدالرؤوف بن تاج العارفين، مشارق الانوارِ حسن عدوى، غاليه المواعظِ نعمان بن محمود آلوسى، عون المعبود شرح سنن ابى‌داود محمد عظيم‌آبادى، نظم المتناثر من الحديث المتواتر، تحفه الأحوذى محمد بن عبدالرحمن و نظره في أحاديث المهدى محمد الخضر مصرى نيز از ديگر كتب اهل سنت است كه به نوشته‌هاى آن‌ها پيرامون موضوع مهدويت اشاره شده است.

وضعيت كتاب

بيست موضوع از موضوعات كتاب، قبلا با عنوان «موسوعه الامام المهدى» چاپ شده است.

فهرست مطالب هر جلد، در ابتداى همان جلد آمده است.

پاورقى‌ها به ذكر منابع پرداخته است.

منابع

1- مقدمه و متن كتاب.

2- پارسا با مشاركت بنياد فرهنگى حضرت مهدى موعود(عج) و انتشارات مسجد جمكران، (1388)، «امام مهدى(عج) در آينه قلم كارنامه منابع پيرامون امام مهدى (عليه‌السلام) و مهدويت»، قم، مؤسسه اطلاع رسانى اسلامى مرجع، ج2 ص1013.

منبع

ویکی نور