ابوصالح

در بعضي از کتاب‌ها، «ابوصالح» به عنوان يکي از کنيه‌هاي حضرت مهدي ‌عليه السلام ياد شده است. کنیه در لغت عرب به کلمه ای گفته می شود که با لفظ اب (پدر) و یا کلمه ام (مادر) شروع شود مانند ابوالحسن که از کنیه های معروف علی (ع) است و مانند ام الائمه که از کنیه های معروف حضرت فاطمه (س) است.

این احتمال وجود دارد که کنیه «ابا صالح» از حدیث امام صادق علیه السلام گرفته شده باشد که فرمودند: «إذا ضللت عن الطريق فناد: «يا صالح و يا أبا صالح أرشدونا إلى الطّريق يرحمكم اللّٰه» «هرگاه راه خود را در سفر گم‌ کردي، سپس بانگ برآور: «اي اباصالح» يا «اي صالح». خداوند رحمتش را بر تو فرود آورد! راه را به ما نشان ده».

و شاید روی همین اساس است که علمای ربانی و مؤمنین پیرو اهل بیت (ع) در جلسات و اجتماعات معنوی آن هم نه فقط در حال گم شدن در دشت و صحرا، بلکه در همه گمراهیهای فکری و عملی و علمی و نابسامانیهای مادی و معنوی در غیبت کبری، امام زمان را با کنیه «اباصالح» را به کمک و یاری می طلبند . از اين رو در برخي از ملاقات‌هايي نيز که رخ داده است، از آن حضرت به عنوان «اباصالح» ياد شده است. نکته ای که درباره این کنیه باید به آن توجه نمود این است که هدف از به کار بردن کنیه «اب » و «ام » برای افراد، اثبات پدر یا مادر بودن آن اشخاص است نسبت به مضاف الیه شان، مانند ابوالحسن (پدر حسن)، ابو جعفر (پدر جعفر)، ام داوود (مادر داوود)، لکن از نظر لغت عرب این طور نیست که کلمات یاد شده (اب و ام) همیشه به معنای پدر و مادر باشد، بلکه گاهی به معنای صاحب و مالک و کنه و اساس شی ء می باشد مانند: ابوالفضل، ابوتراب و امثال آن که به طور یقین هیچ کدام آنها در معنای پدر و مادر به کار نرفته است . چون حضرت ابوالفضل (ع) پسری به نام فضل نداشته است که ابوالفضل - در این مورد - به معنای پدر فضل باشد . علی (ع) نیز فرزندی به نام تراب نداشته است که آن حضرت پدر تراب باشد. بنابراین خواندن امام زمان(عج) با کنیه ابا صالح لزوماً به این معنانیست که ایشان فرزندی به نام صالح داشته باشند.

منابع

• فرهنگ نامه مهدویت، خدامراد سلیمیان.
• داستانهای بحارالانوار محمود ناصری
• مجله موعود جوان مهر و آبان 1382، شماره 27