میرزا محمد مهدی قمی مشهدی

محمد بن محمدرضا مشهور به میرزا محمدمهدی قمی مشهدی و "مفسر قمی" ادیب، محدث، فقیه و مفسر بزرگ قرآن در اوایل قرن دوازدهم هجری قمری است. او صاحب تفسیر معروف «کنزالدقائق و بحرالغرائب» می باشد.

شخصیت علمی

میرزا محمد مشهدى اگر چه در زمینه‌هاى اخلاق، فقه، تاریخ و فضائل ائمه علیهم السلام، ادبیات عرب، کلام و شرح ادعیه صاحب تألیفاتى است، لیکن تبحر و تخصص اصلیش در علم تفسیر بوده است، وى علم تفسیر را رأس همه علوم دینى و سنگ بناى همه قواعد شرع مقدس دانسته و در راه وصول به آن از هیچ کوششى دریغ نورزیده است. او معتقد بود دستیابى منطقى و قابل اعتماد به علم تفسیر، قبل از هر چیز منوط به تفوّق در علوم دینى و انواع صنایع ادبى است.

صاحب ریحانة الادب در مورد او مى‌نویسد: عالمى است عامل، جامع، ادیب، فاضل بارع، فقیه، مفسر، محدّث موثق، از اعاظم علماى عهد مجلسى، محقق سبزوارى و فیض کاشانى است.

او با مرحوم علامه مجلسی معاصر بود و تفسیر او را علامه پس از مطالعه و بررسی خیلی توصیف نمود و سپس به او اجازه روایت داد.

آثار و تألیفات

اثر مهم او تفسیر جامعی است به نام کنزالدقائق و بحرالغرائب. صاحب روضات می نویسد: تا این زمان تفسیر بدین جامعی و زیبائی نوشته نشده است. محدث قمی می نویسد: کنز در چهار مجلد نوشته شده و این کتاب احسن التفاسیر و از هر لحاظ جامع و کامل و سودمند است. محدث قمی اضافه می کند که تفسیر مذکور از تفاسیر صافی و نورالثقلین نیز بهتر است.

میرزا محمد مشهدى، قبل از آن که به تألیف تفسیر شریف «کنزالدقائق و بحرالغرائب» بپردازد، تعلیقاتى بر «تفسیر کشاف» زمخشرى و حاشیه شیخ بهائى بر تفسیر بیضاوى، نگاشته است.

از آثار قرآنى دیگر مؤلف، تبیان سلیمانى، تفسیر روایى قرآن به زبان فارسى مى‌باشد که دو جزء آن در کتابخانه آستان قدس رضوى، موجود است. مفسر قمی همچنین کتاب مفصلی در اعمال سنه نوشته و رساله ای نیز در صید و ذباحه دارد.

وفات

تاریخ دقیقى از وفات او در دست نیست، لیکن مى‌توان از تاریخ تألیفات متعددش حدس زد که وى تا سال ۱۱۲۵ هجرى قمرى زنده بوده است.

منابع

• مفسر قمی، پایگاه شعائر، بازیابی: 11 خرداد 1392.
• مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی، نرم افزار جامع التفاسیر [لوح فشرده]، نسخه 2.1.