محسن کوچه باغی تبریزی

«آیت‌الله محسن کوچه‌باغی تبریزی» (1345-1432 ق)، از مجتهدین و اساتید حوزه علمیه، و از شاگردان ‌‌آیت‌الله سید ابوالقاسم خویی بود و از جانب آیت الله بروجردی اجازه وکالت داشت. آیت‌الله کوچه‌باغی، علاوه بر مهارت در امر تدریس، آثاری در فقه، حدیث و کلام تألیف نمود.

نام کامل	محسن کوچه‌باغی تبریزی
زادروز	1345 قمری
زادگاه	تبریز
وفات	1390 شمسی
مدفن	تبریز، آرامستان وادی‌ رحمت
اساتید	آیت الله بروجردی، ‌‌سید ابوالقاسم خویی، سید علی مولانا، سید محمدهادی میلانی،...
آثار	اعمال حج و مدینه، البرهان علی وجود صاحب الزمان، تصحیح بصائر الدرجات، حاشیه بر عروة الوثقى،...

ولادت

محسن کوچه باغی فرزند آیت الله میرزا عباسعلی، در ۱۱ ربیع الاول سال ۱۳۴۵ هـ.ق در خانواده‌ای متدین و روحانی در شهر تبریز دیده به جهان گشود. پدرش از علما و روحانیون صاحب نام بود و از طرف آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی اجازه اجتهاد داشت.

تحصیلات و استادان

میرزا محسن کوچه باغی در کودکی تحت تربیت پدر بزرگوارش قرار گرفت و در جلسات درسی که شاگردان ایشان حضور داشتند، حاضر می‌‌شد و با دروس حوزوی آشنایی بیشتری می‌‌یافت. بعد از آن به پیشنهاد پدر وارد مدرسه شد که همزمان برخی دروس پایه برای حوزه را نزد ایشان تلمّذ می‌‌نمود. زمان درس ایشان در مدرسه مواجه با زمان دیکتاتوری رضاخانی بود و به علت سخت‌گیری در انجام امور مذهبی در دوره‌های بالاتر، تا مدتی رفتن به مدرسه را به تاخیر انداخت و مشغول کار در بازار و تحصیل دروس حوزوی در مسجد جامع تبریز شد.

ایشان با راهنمایی‌ها و هدایت‌های والد بزرگوارشان پیشرفت‌های چشمگیری در بحث علمی‌‌ و معرفتی داشتند. او همزمان با تحصیل، به تدریس دروسی چون صمدیه، صرف میر، امثله و... می‌‌پرداخت و در سکوی مسجد شیخ لر جلسات رفع اشکال برای برخی طلاب داشت.

میرزا محسن کوچه باغی برای تکمیل معلومات و ادامه دروس، دروس شرح لمعه، مغنی و شرایع را با آیات عظام: آیت الله شیخ حسین شنب غازانی، آیت الله حاج سید علی مولانا، آیت الله حاج حجت ایروانی به پایان برد. دروس سطح را که شامل رسائل، مکاسب و کفایه می‌‌شدند، نزد آیت الله شهیدی به پایان رسانید و از شاگردان برجسته ایشان بشمار می‌‌رفت و بیشتر اشکالات طلاب یا افراد مشتاق را ایشان پاسخگو بود و تا سطح کفایه را در شهر تبریز تدریس می‌‌نمود.

ایشان در آن زمان با مراجع قم نیز ارتباط داشتند که از آن عده می‌‌توان به آیت الله بروجردی اشاره نمود که در ۲۳ سالگی اجازه وکالت از ایشان داشت و به گفته آیت الله بروجردی جوانترین وکیلشان به شمار می‌‌آمد.

میرزا محسن کوچه باغی سپس برای تحصیل علوم دینی و معرفتی بیشتر، راهی دیار نجف شد تا از محضر اساتید و فقهای نجف اشرف بهره‌مند گردد. او در جلسات فقهی و اصولی مراجع بزرگی ‌‌چون آیت الله سید ابوالقاسم خویی، آیت الله سید محسن حکیم، آیت الله سید عبدالهادی شیرازی، آیت الله حلی و آیت الله کاشف الغطاء شرکت می‌‌نمود. وی ارتباط خانوادگی و رفت و آمد زیادی با آیت الله خویی در نجف داشت. به طوری که خانه ایشان روبروی خانه آیت الله خویی بود و شب‌ها به منزل یکدیگر می‌‌رفتند و تا حدی به توانمندی علمی ‌‌شاگرد اطمینان حاصل شده بود که بیشتر مسائل و استفتائات را از طرف استادشان نگارش می‌‌نمودند و استادشان فقط مُهر می‌‌فرمودند.

معظم‌له در آن زمان گهگاهی نیز در جلسات درس خارج آیت الله سید محمدهادی میلانی که در کربلا حضور داشتند حاضر می‌‌شد. لذا با اجازه از استادش آیت الله خویی جهت عمامه‌گذاری به کربلا مشرف شد و همزمان با ملبّس شدن، اولین اجازه اجتهادش نیز از طرف آیت الله میلانی صادر گردید. پس از آن نیز دیگر اساتید معظم‌له برای ایشان اجازه اجتهاد صادر نمودند.

تدریس

فقیه عالیقدر آیت الله کوچه باغی اولین تدریس خود را مقارن با چند سال پس از شروع دروس حوزه همراه پدر بزرگوارش آغاز نمود. ایشان برای طلاب جوان در صحن مسجد شیخ لر در تبریز جلسات رفع اشکال داشتند و در باب مسائل مطروحه به بحث می‌‌پرداختند.

ایشان همزمان با استفاده از محضر اساتید آن زمان تبریز بخصوص آیت الله شهیدی در حد تدریس و ارائه مطالب به درجه بالایی رسیده بودند تا این حد که برخی از شاگردان استادشان با ایشان درس می‌‌خواندند و مسائل فقهی را تا حدودی از طرف استادشان جوابگو بودند. و کلاس‌هایی تشکیل می‌‌دادند و تا کفایه را در تبریز تدریس می‌‌نمودند و همزمان با ورود به نجف پس از مدتی شروع به تدریس بطور محدود نمودند تا این که پس از استفاده از بزرگان حوزه نجف شروع به تدریس دروس خارج و گاهی نیز مکاسب نمودند و همان روال تدریس را نیز در ایران ادامه دادند و تا حدی کتب حوزه را تدریس نمودند که بسیاری را از حفظ بودند.

میرزا محسن کوچه باغی چه در نجف اشرف و چه در ایران به تدریس می‌‌پرداخت و در امر تدریس چنان متبحر بودند که بعد از کلاس آیت الله خویی برای طلاب جلسات رفع اشکال قرار می‌‌داد و چون با استادشان هم زبان بود، برخی مطالب که از طرف استاد به ترکی مطرح می‌‌شد و طلاب دچار مشکل می‌‌شدند را توضیح می‌‌داد و استاد نیز افراد را به ایشان ارجاع می‌‌دادند.

آثار تألیفات

آیت الله میرزا محسن کوچه باغی تبریزی دارای قلمی ‌‌توانا، شیوا و محکم بوده و با نگارش کتب پرارزش و کم‌نظیر در طول عمر بابرکتشان در عرصه‌های مختلف خدمات فراوانی را به جامعه علم و دین نموده‌اند. در اینجا به نام برخی از آن‌ها اشاره می‌‌گردد:

• ادعیه اعمال حج؛

• ادعیه نماز شب؛

• سری چاپی کتاب مکاسب آیت الله شهیدی؛ این کتاب یکی از شاهکارهای ادبی معظم‌له به شمار می‌‌رود که بعد از وفات آیت الله شهیدی برای زنده ماندن نام و آثار استادشان و درخواست بسیاری از بزرگان شروع به طبع آن نموده‌اند. کتاب حاضر بارها در حوزه علمیه به چاپ رسیده و از منابع درسی حوزه‌های علمیه بشمار می‌‌رود.

• تصحیح بصائر الدرجات؛ این کتاب به دلیل اشکالات زیادی که در ذکر منابع و برخی احادیث وجود داشت از نظر روایتی و اعتبار با مشکل مواجه بود. در آن زمان که معظم‌له در تبریز سکونت داشتند با اصرار علمای اعلام و برخی از افراد و با نیازی که در این باب احساس می‌‌شد، شروع به بازبینی و تصحیح اشکالات این کتاب نمودند که در آن زمان همراه کتاب دیگری به چاپ رسیده بود. معظم‌له پس از مدت‌ها تحقیق و مطالعه موفق به تدوین جدید کتاب بصائرالدرجات گردیدند که برای اولین بار با دقت و ژرف‌نگری بسیاری تجدید طبع گردید.

• اعمال حج و مدینه؛

• دعای شفیع المذنبین؛

• اجوبة الاستفتائات؛

• حاشیه بر عروة الوثقى؛

• البرهان علی وجود صاحب الزمان.

وفات

مرحوم آیت‌الله میرزا محسن کوچه‌باغی، در سن ۸۵ سالگی پس از عمری خدمت به مکتب تشیع، در مردادماه سال ۱۳۹۰ شمسی (برابر با اول ماه رمضان ۱۴۳۲ قمری)، دار فانی را وداع گفت و پس از اقامه نماز توسط آیت‌الله مجتهد شبستری در قطعه صدیقین وادی رحمت تبریز به خاک سپرده شد.

منابع

• پایگاه آرامستان تبریز.

آرشیو عکس و تصویر

• 

  محسن کوچه باغی تبریزی

• 

  محسن کوچه باغی تبریزی

• 

  تشییع پیکر محسن کوچه باغی تبریزی

• 

  قبر محسن کوچه باغی تبریزی