شهادت امام جواد علیه السلام

تقویم هجری قمری

روز واقعه:30 ذی القعده

سال ۲۲۰ هجری قمری

امام محمد بن علی علیه‌السلام، معروف به "تقی" و "جوادالائمه" و مکنی به "ابوجعفر ثانی" در نوزدهم ماه مبارک رمضان و به قولی در دهم رجب سال ۱۹۵ قمری در مدینه منوره دیده به جهان گشود. پدرش امام رضا علیه‌السلام، امام هشتم شیعیان و مادرش خیزران (سبیکه) از بانوان پاکیزه سرشت و پارسای عصر خود و از خاندان ماریه قبطیه همسر رسول خدا صلی الله علیه و آله بود.

امام محمدتقی علیه‌السلام، پس از شهادت پدر گرامی‌اش امام رضا علیه‌السلام در سال ۲۰۳ قمری در طوس خراسان بدست مأمون عباسی، با این که وی در آن أیام خردسال بود و بیش از هشت سال از عمر شریفش نگذشته بود، امامت شیعیان را بر عهده گرفت.

نویسنده کتاب گرانسنگ "کشف الغمه" به نقل از کمال‌الدین محمد بن طلحه از بزرگان شافعی مذهب اهل سنت درباه امام جواد علیه‌السلام گفت: فهو و إن کان صغیر السّن، فهو کبیر القدر و رفیع الذّکر؛ او امام جواد علیه‌السلام گرچه کم سن و سال بود، ولیکن دارای شخصیت والا و بلندآوازه بود.

امام محمدتقی علیه‌السلام، بنا به درخواست مأمون عباسی در محرم سال ۲۱۵ قمری وارد بغداد شد و مأمون از نزدیک با دانش، معرفت و شخصیت بی‌همتای وی آشنا گردید و بنا به قولی که به پدرش امام رضا علیه‌السلام در خراسان داده بود، دختر خود "ام‌الفضل" را به عقد ازدواج امام محمدتقی علیه‌السلام درآورد و منزلت وی را در نزد تمامی نزدیکان و اقربای خویش، اعم از عباسیان و علویان گرامی شمرد و برای وی احترام ویژه‌ای قائل گردید.

به هر روی، امام محمدتقی علیه‌السلام پس از ازدواج با ام‌الفضل، مدتی در بغداد زندگی کرد ولی چون آن حضرت، تمایلی به معاشرت و همنشینی با عباسیان غاصب را نداشت و روحیات او با تجملات و زندگی اشرافی سازگار نبود، به بهانه زیارت خانه خدا از بغداد حرکت کرد و عازم مکه شد و پس از زیارت خانه خدا به مدینه منوره رفت و در همان جا، مجدداً ساکن گردید.

اما بار دیگر، امام محمدتقی علیه‌السلام در عصر معتصم عباسی هشتمین خلیفه عباسیان به بغداد دعوت شد و بااکراه و اجبار خویش و اصرار همسرش ام‌الفضل، عازم عراق گردید. ایشان در محرم سال ۲۲۰ قمری وارد بغداد شد و مورد استقبال معتصم و سایر درباریان و عباسیان قرار گرفت ولیکن، معتصم و سایر بزرگان عباسی که با ازدواج آن حضرت با دختر مأمون از قبل ناراحت بودند و وجود وی را در جمع خویش نمی‌توانستند تحمل کنند، نقشه قتل وی را پی‌ریزی کردند.

آنان، به واسطه جعفر بن مأمون، خواهرش ام‌الفضل را به قتل همسرش امام محمدتقی علیه‌السلام تحریک و تشویق نمودند و آن نادان و بی‌خرد، فریب اغوائات و وسوسه‌های شیطانی آن‌ها را خورد و حضرت جواد را در آخرین روزهای ذی القعده سال ۲۲۰ قمری مسموم نمود و بر اثر شدت زهر، آن حضرت در ۲۵ سالگی در آخرین روز ذی القعده همان سال، غریبانه و مظلومانه در بغداد به شهادت رسید.

با این که قول مشهور مورخان و سیره‌نویسان درباره شهادت حضرت جوادالائمه علیه‌السلام بر این است که وی در آخرین روز ماه ذی القعده به شهادت رسید، عده‌ای از علما از جمله کلینی در «کافی» و مسعودی در «مروج الذهب» گفته‌اند که آن حضرت در پنجم ذی الحجه به درجه رفیع شهادت نائل آمد. ولیکن آنان در سال شهادت امام اختلاف دارند، زیرا کلینی سال ۲۲۰ قمری و مسعودی ۲۱۹ قمری را سال شهادت آن حضرت ذکر کرده اند.

بدن مطهر امام جواد علیه‌السلام در مقابر قریش بغداد، در کنار قبر مطهر جدش امام موسی‌کاظم علیه‌السلام که هم اکنون معروف به کاظمین است، به خاک سپرده شد.

منابع

• مؤسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.

منابع بیشتر:

• وقایع الایام شيخ عباس قمی، ۳۰ ذی‌القعده و ۵ ذی الحجه.