سلطان محمد خدابنده

از دانشنامه‌ی اسلامی
(تغییرمسیر از سلطان محمد خدا بنده)
پرش به ناوبری پرش به جستجو

سلطان محمد اولجایتو، ملقب به «خدابنده»، پادشاه مغولى است که از سال ۷۰۳ تا ۷۱۶ قمری بر ایران و متصرفات مغولى در حوالى ایران حکومت کرد. او در اثر همنشینی با علامه حلی به مذهب حق شیعه گروید و به نام امیرالمؤمنین امام علی (علیه السلام) سکه ضرب نمود.

مقبره سلطان محمد خدابنده در زنجان

زندگانی خدابنده

پدرش غازان خان سلطان محمد را در نوجوانى به ولایت‌عهدى خویش معین کرد، و زمانى که پدرش مرد، وى حاکم خراسان بود، و پس از مرگ پدر به تبریز بازگشت و زمام امور بدست گرفت و به سال ۷۰۴ قمری به تکمیل شهر سلطانیه که پدرش در اواخر عمر آن را کنار سرچشمه دو رود ابهر و زنجان بنا کرده بود پرداخت.

او در سال ۷۰۶ منطقه گیلان را فتح نمود و در سال ۷۰۹ به عراق عرب و به نجف اشرف رفت و علماى آنجا را ملاقات نمود و به سال ۷۱۲ به عزم فتح شام از راه موصل رهسپار آن دیار شد، ولى در بین راه با مقاومت اهل اولین قلعه مرز شام مواجه گشت و شکست خورد و برگشت و سرانجام به سال ۷۱۶ قمری در سلطانیه از توابع زنجان درگذشت.

مذهب خدابنده

سلطان خدابنده در آغاز سنى مذهب بود، ولى پس از چندى به مذهب تشیع گرائید، و این نتیجۀ مجالست او با علامه حلی بود. علامه حلى که خود شاگرد خواجه نصیرالدین طوسى و در علم کلام و بحوث مذهبى ید طولائى داشت، مخصوصاً باتفاق فرزندش فخر المحققین به دیدار او آمده و دو کتاب «نهج الحق» و «منهاج الکرامه فى معرفة الامامه» را به نام او تألیف کرد و چندى به نزد او مقیم شد و خدابنده وى را به شایستگى گرامى می داشت. داستان علامه حلی و محفل خدابنده در حضور علماى مذاهب اربعه اهل سنت مشهور است.

ضرب سکه بنام امیرالمؤمنین

سلطان محمد خدابنده در سال ۷۰۹ امر داد که نام خلفاى ثلاثه را از خطبه و سکه بیندازند و نام امیرالمؤمنین على (علیه السلام)، امام حسن (علیه السلام) و امام حسین (علیه السلام) را در خطبه بیاورند و در سکه فقط بنام امیرالمؤمنین على (علیه السلام) اکتفا کنند. وى همواره به ترویج مذهب شیعه اهتمام می ورزید. شیعیان او را خدابنده و سنّیان خربنده لقب دادند.

منابع

  • سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ معارف و معاریف.