محمدجواد باهنر

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.

Icon-computer.png
محتوای فعلی مقاله یکی از پایگاه های معتبر متناسب با عنوان است.

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)

«حجةالاسلام دکتر محمدجواد باهنر» (۱۳۱۲-۱۳۶۰ ش)، عالم مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان امام خمینی و علامه طباطبایی بود. او از اعضای اصلی شورای انقلاب اسلامی و دومین نخست‌وزیر ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی بود. شهید باهنر به همراه شهید رجایی، در واقعه بمب‌گذاری هشتم شهریور سال ۱۳۶۰ توسط منافقین به شهادت رسید.

۲۲۰px
نام کامل محمدجواد باهنر
زادروز ۱۳۱۲ شمسی
زادگاه کرمان
وفات ۸ شهریور ۱۳۶۰ شمسی
مدفن تهران، بهشت زهرا

Line.png

اساتید

آیت‌الله بروجردی، امام خمینی، علامه طباطبایی، ...


آثار

گفتارهای تربیتی، فرهنگ انقلاب ‌اسلامی، انسان و خودسازی، جهان در عصر بعثت،...

فعالیت‌های علمی

محمدجواد باهنر در سال ۱۳۱۲ شمسی در شهر کرمان چشم به جهان گشود. در پنج سالگی به مکتبخانه‌ای سپرده شد و پس از اتمام دوره ابتدایی، در نوجوانی به تحصیل علوم دینی در مدرسه معصومیه پرداخت و همزمان تحصیل علوم جدید را نیز آغاز نمود.

او در سال ۱۳۳۲ برای ادامه تحصیلات دینی راهی حوزه علمیه قم گردید و با سکونت در مدرسه فیضیه، از محضر اساتید گرانقدری همچون آیت‌الله سلطانی، آیت‌الله مجاهدی، آیت‌الله بروجردی، علامه طباطبایی و آیت‌الله خمینی کسب فیض نمود.

در سال سوم ورود به حوزه علمیه قم و پس از گرفتن مدرک دیپلم در امتحانات دانشگاه شرکت نمود و وارد دانشکده الهیات شد. باهنر پس از اخذ مدرک لیسانس، دوره فوق لیسانس را در رشته امور تربیتی گذراند و سپس به دریافت درجه دکترای الهیات نایل آمد.

شهید باهنر، فردی پرکار و در نوشتن خوش ذوق و ادیب بود. از ایشان کتابهای ارزنده متعددی همچون گفتارهای تربیتی، فرهنگ انقلاب ‌اسلامی، انسان و خودسازی، و جهان در عصر بعثت به یادگار مانده است.

فعالیت‌های اجتماعی و سیاسی

محمدجواد باهنر از سال ۱۳۳۶ فعالیتهای مطبوعاتی خود را آغاز کرد و اقدام به انتشار نشریه «مکتب تشیع» نمود.[۱]

در فاصله سالهای ۱۳۳۷-۱۳۴۲ به سبب فعالیت های سیاسی، به دفعات توسط رژیم پهلوی دستگیر و زندانی گردید. با آغاز نهضت روحانیت به رهبری امام خمینی و ضرورت حضور فعال روحانیون مبارز در عرصه‌های اجتماعی، باهنر به فعالیت پرداخت و از جمله شخصیت های تأثیرگذار در عرصه فرهنگی بود که آثار مثبت اقدامات ایشان در جریان نهضت اسلامی نمایان شد. از مهمترین فعالیت های وی، همکاری با هیئت های مؤتلفه اسلامی و مؤسسه رفاه می‌باشد.

او در سال ۱۳۴۲ به استخدام وزارت آموزش و پرورش درآمد و علاوه بر تدریس، با دفتر تحقیقات و برنامه‌ریزی وزارتخانه همکاری داشت و برنامه‌‌های تعلیمات‌ دینی کلاسهای مختلف تحت نظر ایشان تهیه و تنظیم می‌شد. کتابهای دینی تألیف ایشان نقش چشمگیری در آگاه سازی جوانان و نوجوانان قبل از انقلاب ایفا نمود. شهید باهنر با سخنرانی های خود در مساجد، مجالس روضه، هیئت ها و حسینیه‌ها ضمن ابلاغ اندیشه‌های امام خمینی و برنامه‌‌های نهضت، مقدمات آمادگی اعتقادی مردم مسلمان ایران را برای مبارزه با رژیم پهلوی فراهم نمود.[۲]

در پی اظهارات باهنر در سال ۱۳۵۰ در خصوص جشنهای ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی، توسط ساواک احضار و سپس ممنوع‌المنبر گردید. باهنر در این دوران، فعالیت های فرهنگی بسیاری از جمله تأسیس دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، تأسیس مدرسه راهنمایی مفید، تأسیس و بنای کانون توحید و تأسیس مکتب امیرالمؤمنین علیه السلام را در کارنامه خود دارد.

باهنر در سال ۱۳۵۶ همزمان با گسترش تظاهرات و مخالفت های مردم علیه رژیم پهلوی، همگام با روحانیون متعهد دیگر به تلاش های خود برای افشای چهره واقعی حکومت افزود و سخنرانی ایشان در شیراز منجر به دستگیری‌اش شد. تشکیل روحانیت مبارز و سازماندهی تظاهرات و اعتصابات از جمله اقدامات ایشان در آن برهه به شمار می‌رود.

امام خمینی چند ماه قبل از پیروزی انقلاب اسلامی به منظور سازماندهی انقلاب و هدایت نیروها، دستور تشکیل شورای انقلاب اسلامی را صادر و شهید مطهری، شهید بهشتی، شهید باهنر، سید عبدالکریم موسوی اردبیلی و هاشمی ‌رفسنجانی را به عنوان هسته اولیه آن شورا تعیین نمودند. این شورا در دی ماه ۱۳۵۷ شکل گرفت و با توجه به وضعیت خاص کشور در پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، نقش مهمی در هدایت و برنامه‌ریزی امور انقلاب ایفا نمود. اهداف کلی از تأسیس شورای انقلاب، پاسداری از ثمرات مبارزات آزادی‌خواهانه مردم ایران، اجرای اهداف انقلاب، تأسیس نهادهای سیاسی جدید و ایجاد حکومت جمهوری اسلامی در ایران بود.

باهنر در ۲۰/۶/۱۳۵۹ در کنفرانسی خبری و رادیو تلویزیونی گزارش کاملی از عملکرد و فعالیت های این شورا ارائه نمود. اعضای شورای انقلاب مانند حلقه‌‌هایی پیوند قوای سه‌گانه را با شورای انقلاب میسر می‌کردند.[۳]

محمدجواد باهنر و شهید ‌بهشتی به همراه جمعی از شخصیت های دیگر به تأسیس حزب جمهوری ‌اسلامی در سال ۱۳۵۷ اقدام نمودند. نقش دکتر باهنر در حزب بسیار تعیین‌کننده بود. پس از شهادت آیت‌الله بهشتی، دکتر باهنر به دبیر کلی حزب انتخاب شد و این مسئولیت را تا زمان پذیرش پست نخست‌وزیری بر عهده داشت.

در پی برکناری بنی‌صدر از مقام ریاست جمهوری و انتخاب شهید رجایی به عنوان رئیس‌ جمهور، در سال ۱۳۶۰ دکتر باهنر به عنوان نخست‌وزیر به مجلس شورای اسلامی معرفی شد. اما عمر کابینه ایشان بسیار کوتاه بود، زیرا هشتم شهریور ۱۳۶۰ دفتر ریاست جمهوری توسط سازمان مجاهدین خلق (منافقین) منفجر شد و در نتیجه محمدعلی رجایی رئیس‌جمهور و دکتر باهنر نخست‌وزیر و عده‌ای دیگر به شهادت رسیدند.[۴] پیکر پاک آن دو بزرگوار در میان اشک و اندوه مردم تشییع و در گلزار بهشت‌زهرای تهران دفن شد.

پانویس

  1. پرش به بالا رضا مرادی، زندگینامه پیشوایان انقلاب، ص۸۷ـ۸۹.
  2. پرش به بالا شهید راه دانش و فرهنگ؛ دکتر محمدجواد باهنر، مرکز بررسی اسناد تاریخی، ۱۳۷۹، ص۱۳ـ۲۵.
  3. پرش به بالا مجید سائلی، شورای انقلاب اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب ‌اسلامی، ۱۳۸۴، ص۷۵.
  4. پرش به بالا احمد عبدالله‌پور، نخست‌وزیران ایران، ۱۳۶۹، ص۳۲۷.

منابع

آرشیو عکس و تصویر