بنیاد دایرة المعارف اسلامی
«بنياد دائرةالمعارف اسلامی»، نهادی است غيرانتفاعی كه از طریق آدرس اینترنتی: https://rch.ac.ir قابل دسترسی می باشد. این بنیاد بنا به تصمیم مقام معظم رهبری آیت الله سید علی خامنه ای در هنگام عهده داری نخستین دوره ریاست جمهوری (۱۳۶۰-۱۳۶۴) در سال ۱۳۶۲ در تهران تأسیس شد و همچنان از حمایت ایشان برخوردار است.
هدف اصلی بنياد دائرةالمعارف اسلامی، تدوين و نشر «دانشنامه جهان اسلام» است و گستره‌ی مطالعات این بنیاد هم در حوزه‌ی مطالعات جهان اسلام و ایران قید شده است. این بنیاد به تدریج به یکی از کانون‌های اصلی و معتبر دانشنامه‌نگاری در قلمرو جهان اسلام تبدیل شد و از همان سال‌های آغازین به کوشش جمعی از زبده‌ترین استادان و پژوهشگران، آیین‌نامه‌ها و ضوابط تألیف، ترجمه، ویرایش، کتابشناسی و آماده‌سازی مقالات تدوین شد تا زمینه‌ی دستیابی به دایرة المعارفی مرجع و معیار فراهم آید.
ساختار و تشکیلات اداری بنیاد دارای چهار رکن است: ریاست عالی، هیئت امنا، هیئت مدیره و هیئت مشاوران علمی است. ریاست عالی بنیاد هم اکنون بر عهده‌ی مقام معظم رهبری، آیت الله سید علی خامنه‌ای است. هیئت امنا مرکب از چهارده نفر از استادان برجسته‌ی حوزه و دانشگاه است. اهم وظایف و اختیارات هیئت امنا مطابق اساسنامه عبارت است از: تعیین خط‌مشی دانشنامه، ضوابط و معیارهای علمی، رسیدگی به صلاحیت معاونان و مشاوران، تغییر در اساسنامه و بررسی مسائل خاص. هیئت مدیره‌ی بنیاد نیز مرکب از رئیس هیئت امنا، مدیر عامل و معاونان اوست. مدیرعامل به پیشنهاد هیئت امنا و تصویب ریاست عالی برگزیده می‌شود. عزل و نصب معاون علمی، معاون اجرایی، تأسیس بخش‌های مختلف بنیاد و اداره‌ی امور علمی و اجرایی از وظایف و اختیارات اوست.
سازمان علمی بنیاد نیز زیر نظر معاون علمی و واحدهای اداری مالی و پشتیبانی، زیر نظر معاون اجرایی فعالیت می‌کنند. هیئت مشاوران علمی نیز بر اساس اساسنامه به پیشنهاد مدیرعامل و تصویب هیئت امنا، انتخاب می‌شوند. مشاوران را طیف متنوع و گسترده‌ای از متخصصان، کارشناسان و صاحب‌نظران در زمینه‌های مختلف علوم و معارف اسلامی تشکیل می‌دهند. شماری از این مشاوران به صورت تمام وقت یا پاره‌وقت با بنیاد همکاری دارند و شماری دیگر کارشناسان ایرانی و غیرایرانی‌اند که در صورت لزوم، از آنان نظرخواهی می‌شود.
در چند سال اخیر که بر شمار اعضای هیئت علمی تمام وقت در گروه‌های علمی بنیاد افزوده شده، از تعداد مشاوران علمی خارج از بنیاد کاسته شده است. سازمان علمی بنیاد مرکب از ده گروه علمی، شش واحد علمی پشتیبانی و دو بخش دفتر آموزش حین خدمت و دفتر سفارش و دریافت مقالات است.
هر یک از گروه‌های علمی از چند شاخه‌ی اصلی تشکیل شده و هر شاخه، عهده‌دار تألیف تعداد معینی مقاله تا پایان کار تدوین دانشنامه جهان اسلام است. در هر گروه مسئول شاخه وظیفه‌ی سفارش، تألیف، ارزیابی و ویرایش مقالات شاخه‌ی خود را بر عهده دارد؛ بنابراین در گروه‌های علمی، هر فرد دارای تخصص ویژه‌ای در قلمرو کار خود است. مؤلفان همکار خارج از بنیاد که اینک به حدود چهارصد نفر می‌رسند، مقالات را بر اساس نظر مسئول شاخه تألیف می‌کنند. پس از این مرحله، واحدهای علمی (کتابشناسی، مدخل، ویرایش و ترجمه، تصویر، اعلام) بر اساس گردش‌کار تعریف شده در بنیاد به آماده‌سازی مقالات و نشر دانشنامه می‌پردازند. مسئولیت نظارت بر حسن انجام کار سازمان علمی بنیاد، بر عهده‌ی معاون علمی است.
منابع
- مرکز اسناد انقلاب اسلامی، فرهنگنامه نهادهای انقلاب اسلامی، مدخل "بنیاد دایره‌المعارف اسلامی" از رامین کریمی، در دسترس در پایگاه دانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، بازیابی: ۱۸ مهرماه ۱۳۹۲.
