امامزاده على بن حمزه شیراز
مزار امامزاده «سید میرعلى بن حمزه» نوه امام موسى کاظم (علیه السلام)، در جنوب «دروازه قرآن» شهر شیراز و در نزدیکی آرامگاه حافظ قرار دارد.
در آن زمان که بنی عباس به تعقیب علویان در تمام ایران پرداختند، جنگی میان عمال عباسی و یاران حضرت علی بن حمزه در منطقه ارژن شیراز در گرفت و لشکر حاکم عباسی در فارس شکست خورد و عقب نشست. عباسیون پس از تجدید قوا از تاریکی شب استفاده کردند و به علی بن حمزه و همراهانش حمله ور شدند و همراهان ایشان در صحرا پراکنده و تعدادی نیز به شهادت رسیدند. علی بن حمزه که در این درگیری جراحات سختی برداشته بود، در یکی از غارهای کوه شمالی به نام بابا کوهی که در آن چشمه آبی نیز وجود داشت، به طور مخفیانه زندگی می کرد. در روایات آمده است که ایشان از فروش هیزم امرار معاش می کرد تا این که یکی از ماموران خلیفه او را از خالی که بر روی صورت داشت، شناسایی کرده و مورد حمله قرار می دهد و سرش را از بدنش جدا کرده و به بغداد می فرستد. جسد مبارک را در محل فعلی (بالای پل دروازه اصفهان) در شیراز دفن کردند (حدود سال ۲۲۰ هجری).
محل دفن آن بزرگوار تا زمان عضدالدوله دیلمی، بدون بارگاه بوده و گنبد فراموش شده بود. فاطمه خاتون، خواهر امیر عضدالدوله دیلمی، ساختمانی بزرگ و گنبدی شکل بر سر قبر ایشان ساخت. این آرامگاه در زمان دیلمیان به آرامگاه خانوادگی آنها اختصاص یافت. در زمان صفویه و بعدها در زمان زندیه بازسازی هایی گسترده بر روی آرامگاه انجام شد. کریم خان زند در جنوب آرامگاه، کاروانسرا و حمامی باشکوه برای مسافران و زیارت کنندگان ساخت.
این بقعه داراى صحن و حرم بزرگ و زیبایى است و از دو بخش تشکیل شده است؛ فضایى چلیپایى شکل متشکل از چهار صفّه که قسمت اصلى بنا محسوب مى شود و اتاق ها و ایوان هاى کوچکى که قسمت هاى ورودى این بنا هستند. مسجدى نیز در پشت حرم وجود دارد. مرقد درون ضریحی از چوب و خاتم و فولاد قرار گرفته است. درِ منبت کارى ورودی این بقعه قدیمى و بسیار زیبا است و بر بالای دهلیز ورودى، کتیبه اى به خط ثلث از سلطان ابراهیم فرزند شاهرخ تیمورى موجود است که روی سنگ سماق مانندى حک شده است.
منابع
