امامزاده ابواحمد محمد بن محمد حنفيه

امامزاده «ابواحمد محمد بن محمد بن حنفیه» از نوادگان «محمد بن حنفیه»، و یکى از سادات علوى است که به تصریح مولّف تاریخ قدیم قم، در این شهر وفات یافته و دفن شده است.

امامزاده ابواحمد محمد بن محمد حنفیه

نام این امامزاده در لوح مزارش با حذف نام تعدادی از واسطه‌ها به صورت «احمد بن محمد حنفیّه» درج شده است؛ اما به اعتقاد مرحوم عباس فیض قمی، مخفّف «ابواحمد محمّد بن محمّد حنفیّه» است. بدون شک، بین ابواحمد محمد تا محمد بن حنفیه وسایطى نیز بوده که طبق معمولِ سنگ نوشته ها در امامزادگان، براى اختصار، واسطه ها حذف شده است.

برخی نویسندگان معتقدند که نسب امامزاده احمد، با پنج واسطه به امام على (علیه السلام) منتهى مى شود، و نسب صحیح و کامل ایشان چنین است: «ابواحمد محمد بن عبدالله بن جعفر بن عبدالله بن جعفر بن محمد بن حنفیّه بن علی بن ابی طالب علیه السلام».

برخی محققان این اختلاف نسب را به این صورت توجیه نموده اند که احتمالاً در یک بقعه دو امامزاده مدفون شده اند. فارغ از صحت این موضوع، نامی که با لوح مزار تطبیق دارد همان ابواحمد محمد است که سلسله نسب وی در اول ذکر گردید.

هجرت امامزاده ابواحمد محمّد ظاهراً در سال ۲۵۰ هجری پس از قیام و شهادت یحیى بن عمر بن یحیى صورت گرفته است؛ زیرا در این سال بود که متوکّل عبّاسى، آزار و اذیّت خود را نسبت به سادات و علویان مضاعف نموده و همین امر باعث مهاجرت تعداد زیادى از علویان به کرمان، فارس، قم، اصفهان، خراسان و طبرستان و رى شد.

در کتاب «انجم فروزان» به نقل از کتاب «تاریخ قم» نوشته شده که «دیگر از اعقاب محمد بن حنفیه که به قم آمدند، ابواحمد عبیدالله بن احمد بن جعفر بن عبدالله بن محمد حنفیه بن امام علی (ع) بوده است، و از ابوالقاسم محمدی روایت می کند که ابواحمد مزبور از کوفه به قم آمد و در این شهر ساکن شد و همچنان بود تا اینکه وفات یافت و او را به مقبره مالک آباد در قبه آجریه که نزدیک آن بر مردگان نماز می گذاردند به خاک سپردند و از او فرزندی باقی نماند».

امامزاده ابواحمد (علیه السلام) از محدثان جلیل‌القدر در تاریخ شیعه است؛ نجاشی در کتاب رجالش برادر ایشان جعفر (علیه السلام) را اینگونه معرفی می‌کند: «اوثق الناس فی الحدیث و سید الزمانه»؛ یعنی موثق‌ترین و حدیث‌شناس‌ترین فرد و سید زمان خودش. و جالب اینکه جناب جعفر، روایاتی که از پدرش عبدالله نقل می‌کند، از طریق برادرش ابواحمد احادیث را شنیده و روایت کرده است.

بنای آستان امامزاده احمد بن محمد حنفیه(ع) مربوط به سدهٔ ۸ تا ۱۰ قمری است و در شهر قم، خیابان پانزده خرداد واقع شده است. و از آنجا که بقعه این امامزاده در شهر قم در میان بقعه چهار امامزاده و امامزاده سید علی واقع شده، به «امامزاده میانی» نیز شهرت یافته است. این بنا از آثار اصیل شهر قم است که در سال ۹۳۲ هجری تجدید بنا و تزیین شده و داراى بقعه اى نشان دهنده آثار هنرى از گچ‌برى و مرقدى کاشى کارى است.

منابع

• بانک جامع امامزادگان ایران.
• انجم فروزان، عباس فیض قمی.
• گنجینه آثار قم، عباس فیض قمی.
• "فرزندان محمد بن حنفیه و مزارات منسوب به ایشان"، سایت مزارات ایران و جهان اسلام.
• "ابواحمد، امامزاده‌ای از نسل شبیه‌ترین فرد به امام علی(ع)"، سازمان اوقاف و امور خیریه قم.