قاضی (اسم الله)

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

«قاضى» از «قضا» و قضا به معناى حكم كردن،[۱] امر نمودن، اعلام كردن، ايجاد ابداعى و فارغ شدن از كارى،[۲] الزام نمودن[۳] و حتم است [۴]و آن از اسماء و صفات خداوند بوده،[۵] و از آیات ذيل با توجه به معانى ذكر شده قابل استفاده است:

«بَدِيعُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِذَا قَضَىٰ أَمْرًا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُ كُنْ فَيَكُونُ» ﴿سوره بقره، ١١٧﴾ پدیدآورنده آسمان ها و زمین است. وهنگامی که فرمان به وجود آمدن چیزی را صادر کند فقط به آن می‌گوید: «باش». پس بی‌درنگ (موجود) می‌شود.

شماره نام سوره آیات
۱ سوره بقره(۲) آیات ۱۱۷ و ۲۱۰.
۲ سوره آل عمران(۳) آیه ۴۷.
۳ سوره انعام(۶) آیات ۲ و ۸ و ۵۸.
۴ سوره انفال(۸) آیات ۴۲ و ۴۴.
۵ سوره یونس(۱۰) آیات ۱۱ و ۱۹ و۴۷ و ۵۴ و ۹۳.
۶ سوره هود(۱۱) آیات ۴۴ و ۱۱۰.
۷ سوره حجر(۱۵) آیه ۶۶.
۸ سوره اسراء(۱۷) آیات ۴ و ۲۳.
۹ سوره مریم(۱۹) آیات ۲۱ و ۳۵ و ۳۹ و ۷۱.
۱۰ سوره طه(۲۰) آیه ۱۱۴.
۱۱ سوره نمل(۲۷) آیه ۷۸.
۱۲ سوره قصص(۲۸) آیه ۴۴.
۱۳ سوره احزاب(۳۳) آیه ۳۶.
۱۴ سوره سبا(۳۴) آیه ۱۴.
۱۵ سوره زمر(۳۹) آیات ۴۲ و ۶۹ و ۷۵.
۱۶ سوره غافر(۴۰) آیات ۲۰ و ۶۸ و ۷۸.
۱۷ سوره فصلت(۴۱) آیات ۱۲ و ۴۵.
۱۸ سوره شوری(۴۲) آیات ۱۴ و ۲۱.

لازم به ذکر است، اين صفت الهى به صورت اسمى (قاضی) نيز در ادعيه آمده است؛[۶] چنانکه در دعای جوشن کبیر در فرازها و تعابیر مختلفی بیان شده است: «یَا قَاضِىَ الْمَنایا»، ای برآورنده‌ی آرزوها (فراز ۷)؛ «یَا قَاضِیَ الْحَقِّ»، ای داور بر حق (فراز ۳۴)؛ «یَا قَاضِیَ» (فراز ۳۶)؛ «یَا قَاضِیَ مَنِ اسْتَقْضَاهُ»، ای داور هرکه از او داوری خواهد (فراز ۶۰)؛ «یَا مَنْ هُوَ قَاضٍ بِلا حَیفٍ»، ای آن که داور است و ستم در حکمش ندارد (فراز ۷۴).

پانویس

  1. ترتيب العين، ج۳، ص۱۴۹۰، «قضى».
  2. مفردات، ص۶۷۴، «قضى».
  3. الأسنى فى شرح اسماءاللّه الحسنى، قرطبى، ج۱، ص۱۹۲-۱۹۳.
  4. شرح الأسماء الحسنى، سبزوارى، ص ۵۷.
  5. شرح الأسماء الحسنى، سبزوارى، ص ۵۷.
  6. شفاء الصدور، ج۱، ص۳۳ و ۳۹۷ و ۵۶۱.

منابع

قرآن
متن و ترجمه قرآن
اوصاف قرآن (اسامی و صفات قرآن، اعجاز قرآن، عدم تحریف در قرآن)
اجزاء قرآن آیه، سوره، جزء، حزب، حروف مقطعه
ترجمه و تفسیر قرآن تاریخ تفسیر، روشهای تفسیری قرآن، سیاق آیات، اسرائیلیات، تاویل، فهرست تفاسیر شیعه، فهرست تفاسیر اهل سنت، ترجمه های قرآن
علوم قرآنی تاریخ قرآن: نزول قرآن، جمع قرآن، شان نزول، کاتبان وحی، قراء سبعه
دلالت الفاظ قرآن: عام و خاص، مجمل و مبین، مطلق و مقید، محکم و متشابه، مفهوم و منطوق، نص و ظاهر، ناسخ و منسوخ
تلاوت قرآن تجوید، آداب قرائت قرآن، تدبر در قرآن
رده ها: سوره های قرآن * آیات قرآن * واژگان قرآنی * شخصیت های قرآنی * قصه های قرآنی * علوم قرآنی * معارف قرآن
مسابقه از خطبه ۱۱۳ نهج البلاغه