منابع و پی نوشتهای متوسط
جامعیت مقاله متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

فقیه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
 
(۹ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگ معارف و معاریف]]}}
+
{{خوب}}
 +
«فَقیه» از ریشه «[[فقه]]» و جمع آن «فقهاء» است، و به معنی دانشمند، دانشمند دینى، عالم به [[احکام]] [[دین اسلام]] از روى دلیل می باشد. اما در اصطلاح کنونی آن فقیه به معنای دارنده ملکه استنباط [[احکام شرعی]] از منابع معتبر می‌باشد.
  
«فَقيه» از ریشه «[[فقه]]» و جمع آن «فقهاء» است، و به معنی دانشمند، دانشمند دينى، عالم به [[احكام]] [[دین اسلام]] از روى دليل می باشد.  
+
==فقیه در اصطلاح حدیث==
 +
مراد از «فقیه» در روایات، بصیر در امر [[دین|دین]] است. در [[حدیث]] [[پیامبر|حضرت رسول]] (صلی الله علیه و آله) آمده: «من حفظ على امتى اربعین حدیثاً بعثه الله فقیهاً عالماً».(هر کس چهل حدیث بر امت من حفظ کند خداوند او را فقیه و عالم محشور کند).<ref> خصال، صفحه ۵۴۱؛ ثواب الاعمال، صفحه ۱۶۲. </ref>
  
در [[حديث]] [[پیامبر|حضرت رسول]] (صلی الله علیه و آله) آمده: «من حفظ على امتى اربعين حديثاً بعثه الله «فقيهاً» عالماً».(هر كس چهل حديث بر امت من حفظ كند خداوند او را فقيه و عالم محشور كند).<ref> خصال، صفحه 541؛ ثواب الاعمال، صفحه 162. </ref>
+
«فقه» و بصیرت دینى، گاه به موهبت پروردگار حاصل شود، مانند این دعاى پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در باره [[امام على]] (علیه السلام)، هنگامى که وى را به [[یمن]] اعزام داشت و فرمود: «اللهم فقّههُ فى الدین» (خدایا او را در دین فقیه و دانا گردان).
  
مراد از «فقيه» در اين حديث و به طور كلى در اصطلاح حديث، بصير در امر دين است.
+
و گاه به کسب و تحصیل بدست آید، چنانکه [[امیرالمؤمنین]] (علیه السلام) به فرزندش [[امام حسن]] (علیه السلام) فرمود: «و تفقَّه یا بنیّ فى الدین».<ref> مجمع البحرین. </ref>
 
  
«فقه» و بصيرت دينى، گاه به موهبت پروردگار حاصل شود، مانند این دعاى پيغمبر (صلی الله علیه و آله) در باره [[امام على]] (علیه السلام)، هنگامى كه وى را به [[یمن]] اعزام داشت و فرمود: «اللهم فقّههُ فى الدين» (خدایا او را در دین فقیه و دانا گردان).
+
==فقیه در اصطلاح کنونی==
و گاه به كسب و تحصيل بدست آيد، چنان [[اميرالمؤمنين]] (علیه السلام) به فرزندش [[امام حسن]] (علیه السلام) فرمود: «و تفقَّه يا بنیّ فى الدين».<ref> مجمع البحرين. </ref>
 
  
 +
کلمه فقه در اصطلاح علماء به مرور زمان به «فقه الاحکام» اختصاص یافته است. توضیح این که علماء [[اسلام]]، تعالیم اسلامى را منقسم کردند به سه قسمت:
  
بزرگان متفقند كه فقيه ترين پيشينيان شش تن بودند كه آنها از اصحاب [[امام باقر]] (علیه السلام) و [[امام صادق]] (علیه السلام) مى باشند و آنها عبارتند از: [[زرارة بن اعين]] و [[معروف بن خرّبوذ]] مكى و [[ابوبصير اسدى]] و [[فضيل بن يسار]] و [[محمد بن مسلم]] و [[بريد معاویه عجلى]].<ref> (بحار: 46/345.</ref> 
+
*الف) معارف و [[عقاید|اعتقادات]]، یعنى امورى که هدف از آن‌ها شناخت و [[ایمان]] و اعتقاد است که به قلب و دل و فکر مربوط است مانند مسائل مربوط به مبدا و [[معاد]] و [[نبوت]] و [[وحى]] و [[ملائکه]] و [[امامت]].
  
 +
*ب) [[اخلاق|اخلاقیات]] و امور تربیتى، یعنى امورى که هدف از آن‌ها این است که [[انسان]] از نظر خصلت‌هاى روحى چگونه باشد و چگونه نباشد. مانند [[تقوا]]، [[عدالت]]، جود و [[سخاوت|سخا]]، [[شجاعت]]، [[صبر]] و رضا، استقامت و غیره.
 +
 +
*ج) [[احکام]] و مسائل عملى، یعنى امورى که هدف از آن‌ها این است که انسان در خارج، عمل خاصى انجام دهد و یا عملى که انجام مى دهد چگونه باشد و چگونه نباشد و به عبارت دیگر «قوانین و مقررات موضوعه».
 +
 +
فقهاء اسلام، کلمه فقه را در مورد قسم اخیر اصطلاح کردند، شاید از آن نظر که از صدر اسلام آنچه بیشتر مورد توجه و پرسش مردم بود مسائل عملى بود. از این رو کسانى که تخصصشان در این رشته مسائل بود به عنوان «فقهاء» شناخته شدند.<ref>همان.</ref> و در تعریف فقیه گفته می شود: «فقیه کسی است که قادر به استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی باشد». [[منابع فقه اسلامی|منابع فقه]] در نزد مذاهب مختلف اسلام متفاوت است. از نظر [[شیعه]]، [[قرآن]]، [[سنت]]، [[اجماع]] و [[عقل]] منابع فقه به شمار می‌رود.<ref> اصول فقه دانشگاهی، محمد رضا شب خیز، انتشارات کتاب آوا.</ref>
 +
 +
==فقهای پیشین==
 +
بزرگان متفقند که فقیه ترین پیشینیان شش تن بودند که آنها از اصحاب [[امام باقر]] (علیه السلام) و [[امام صادق]] (علیه السلام) مى باشند و آنها عبارتند از: [[زرارة بن اعین]] و [[معروف بن خربوذ|معروف بن خرّبوذ]] مکى و [[ابوبصیر اسدی|ابوبصیر اسدى]] و [[فضیل بن یسار|فضیل بن یسار]] و [[محمد بن مسلم]] و [[برید بن معاویه|برید معاویه عجلى]].<ref> بحارالانوار: ۴۶/۳۴۵.</ref> <ref>برای آشنایی با تک تک فقیهان رجوع شود به «[[:رده:فقیهان|فقیهان]]» در همین دانشنامه.</ref>
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
 +
 
 +
==منابع==
  
== منابع ==
+
*سيد مصطفى حسينى دشتی، فرهنگ «معارف و معاريف».
سيد مصطفى حسينى دشتی، فرهنگ «معارف و معاريف»  
+
*فقیه، [http://wikifeqh.ir/%D9%81%D9%82%DB%8C%D9%87 ویکی فقه].
 +
*[[فقه]]، همین دانشنامه.
 +
{{فقه}}
  
 
[[رده:عالمان]]
 
[[رده:عالمان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقه]]
 
[[رده:فقه]]
 +
[[رده: مقاله های مهم]]
 +
{{سنجش کیفی
 +
|سنجش=شده
 +
|شناسه= خوب
 +
|عنوان بندی مناسب= خوب
 +
|کفایت منابع و پی نوشت ها= متوسط
 +
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب
 +
|رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب
 +
|جامعیت= متوسط
 +
|رعایت اختصار= خوب
 +
|سیر منطقی= خوب
 +
|کیفیت پژوهش= خوب
 +
|رده= دارد
 +
}}

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۰ ژانویهٔ ۲۰۲۰، ساعت ۰۸:۳۲

«فَقیه» از ریشه «فقه» و جمع آن «فقهاء» است، و به معنی دانشمند، دانشمند دینى، عالم به احکام دین اسلام از روى دلیل می باشد. اما در اصطلاح کنونی آن فقیه به معنای دارنده ملکه استنباط احکام شرعی از منابع معتبر می‌باشد.

فقیه در اصطلاح حدیث

مراد از «فقیه» در روایات، بصیر در امر دین است. در حدیث حضرت رسول (صلی الله علیه و آله) آمده: «من حفظ على امتى اربعین حدیثاً بعثه الله فقیهاً عالماً».(هر کس چهل حدیث بر امت من حفظ کند خداوند او را فقیه و عالم محشور کند).[۱]

«فقه» و بصیرت دینى، گاه به موهبت پروردگار حاصل شود، مانند این دعاى پیغمبر (صلی الله علیه و آله) در باره امام على (علیه السلام)، هنگامى که وى را به یمن اعزام داشت و فرمود: «اللهم فقّههُ فى الدین» (خدایا او را در دین فقیه و دانا گردان).

و گاه به کسب و تحصیل بدست آید، چنانکه امیرالمؤمنین (علیه السلام) به فرزندش امام حسن (علیه السلام) فرمود: «و تفقَّه یا بنیّ فى الدین».[۲]

فقیه در اصطلاح کنونی

کلمه فقه در اصطلاح علماء به مرور زمان به «فقه الاحکام» اختصاص یافته است. توضیح این که علماء اسلام، تعالیم اسلامى را منقسم کردند به سه قسمت:

  • ج) احکام و مسائل عملى، یعنى امورى که هدف از آن‌ها این است که انسان در خارج، عمل خاصى انجام دهد و یا عملى که انجام مى دهد چگونه باشد و چگونه نباشد و به عبارت دیگر «قوانین و مقررات موضوعه».

فقهاء اسلام، کلمه فقه را در مورد قسم اخیر اصطلاح کردند، شاید از آن نظر که از صدر اسلام آنچه بیشتر مورد توجه و پرسش مردم بود مسائل عملى بود. از این رو کسانى که تخصصشان در این رشته مسائل بود به عنوان «فقهاء» شناخته شدند.[۳] و در تعریف فقیه گفته می شود: «فقیه کسی است که قادر به استنباط احکام شرعی فرعی از منابع فقه اسلامی باشد». منابع فقه در نزد مذاهب مختلف اسلام متفاوت است. از نظر شیعه، قرآن، سنت، اجماع و عقل منابع فقه به شمار می‌رود.[۴]

فقهای پیشین

بزرگان متفقند که فقیه ترین پیشینیان شش تن بودند که آنها از اصحاب امام باقر (علیه السلام) و امام صادق (علیه السلام) مى باشند و آنها عبارتند از: زرارة بن اعین و معروف بن خرّبوذ مکى و ابوبصیر اسدى و فضیل بن یسار و محمد بن مسلم و برید معاویه عجلى.[۵] [۶]

پانویس

  1. خصال، صفحه ۵۴۱؛ ثواب الاعمال، صفحه ۱۶۲.
  2. مجمع البحرین.
  3. همان.
  4. اصول فقه دانشگاهی، محمد رضا شب خیز، انتشارات کتاب آوا.
  5. بحارالانوار: ۴۶/۳۴۵.
  6. برای آشنایی با تک تک فقیهان رجوع شود به «فقیهان» در همین دانشنامه.

منابع

  • سيد مصطفى حسينى دشتی، فرهنگ «معارف و معاريف».
  • فقیه، ویکی فقه.
  • فقه، همین دانشنامه.
فقه
کلیات: تاریخ فقه، ابواب فقه، احکام، اجتهاد، منابع اجتهاد در فقه شیعه، تقلید، اصول فقه، قواعد فقهی
منابع: عروة الوثقى، شرایع الاسلام، علل الشرائع، لمعه، جواهرالكلام، المكاسب المحرمه، مدارک الاحکام و ...
↓ رده ها ↓
فقه: فقیهان، منابع فقهی، اصطلاحات فقهی، آیات الاحکام، منابع اجتهاد در فقه شیعه، قواعد فقه
اصول فقه: اصول فقه، اصولیون، منابع اصول فقه، اصطلاحات اصول فقه
احکام: احکام، احکام عبادی، احکام اقتصادی، احکام خانواده، احکام روابط اجتماعی، احکام قضایی و جزایی، احکام اطعمه و اشربه، اصطلاحات احكام