سید محمدباقر موسوی خوانساری: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز (مهدی موسوی صفحهٔ سید محمدباقر چهارسوقی را به سید محمدباقر موسوی خوانساری منتقل کرد)
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
آقا میرزا محمد باقر چهار سوقی اصفهانی مشهور به « صاحب روضات » عالم فاضل مجتهد، ادیب و محقق رجالی برجسته از علمای بزرگ شیعه در قرن سیزدهم فرزند عالم برجسته حاج میرزا زین العابدین موسوی خوانساری می باشد. شهرت ایشان بیشتر به خاطر کتاب [[روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات]] است.  
+
'''علامه سید محمدباقر چهارسوقی خوانساری''' (۱۲۲۶ - ۱۳۱۳ ق)، عالم ربانی، فقیه صمدانی، ادیب و محقق رجالی بزرگ [[شیعه]]، فرزند عالم برجسته [[میرزا زین العابدین خوانساری|میرزا زین العابدین موسوی خوانساری]] و از شاگردان [[سید محمد باقر شفتی|سید محمدباقر شفتی]] بود. شهرت ایشان بیشتر به خاطر کتاب «[[روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات]]» است.  
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید محمدباقر موسوی خوانساری
 +
||تصویر=
 +
||زادروز =  ۱۲۲۶ قمری
 +
|زادگاه = خوانسار، [[اصفهان]]
 +
|وفات =  ۱۳۱۳ قمری
 +
|مدفن = اصفهان - [[تخت فولاد]]
 +
|اساتید =  [[سید محمد شهشهانی]]، [[سید صدرالدین عاملی]]، [[سید محمد باقر شفتی]]، [[محمدابراهیم کرباسی]]،...
 +
|شاگردان = [[سید محمدباقر درچه ای]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[سید محمدکاظم یزدی]]،...
 +
|آثار = [[روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات|روضات الجنات]]، احسن العطیه در شرح الفیه، حاشیه [[الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه‌ (کتاب)|شرح لمعه]]، ادب اللسان، جواهر الآثار،...
 +
}}
 +
==ولادت و تحصیلات==
 +
سید محمدباقر موسوی چهارسوقی اصفهانی در ۲۲ [[صفر]] سال ۱۲۲۶ قمری در شهرستان خوانسار به جهان دیده گشود. کودکی و اوایل جوانی اش بدانجا در فراگیری علوم سپری شد. دیری نگذشت که پدر بزرگوارش [[میرزا زین العابدین خوانساری|سید زین العابدین موسوی خوانساری]] به اتفاق خانواده برای همیشه ساکن [[اصفهان]] گردید.
 +
 +
میرزا محمدباقر تحصیلات خود را در اصفهان نزد علمای بزرگی چون [[سید محمد شهشهانی]]، [[سید صدرالدین عاملی]]، [[شیخ محمدتقی اصفهانی]] (صاحب [[هدایة المسترشدین]])، [[سید محمد باقر شفتی|سید محمد باقر حجةالاسلام]]، [[محمدابراهیم کرباسی]] و ... گذراند. 
 +
 
 +
وی سپس در [[نجف]] اشرف از بزرگانی چون [[سید ابراهیم موسوی قزوینی]] معروف به «صاحب ضوابط» کسب علم نمود. سید محمدباقر در نجف از نه نفر از آیات بزرگ جهان تشیع از جمله شیخ محمد کاشف الغطاء [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه روایت]] و [[اجتهاد]] دریافت نمود.
 +
 
 +
==آثار و تألیفات==
 +
برخی تألیفات سید محمدباقر چهارسوقی عبارتند از:
  
==زندگی نامه==
+
#[[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات]]: مشهورترین کتاب ایشان به عربی است که بیش از ده سال از عمر خویش را مشغول تحقیق و تألیف این کتاب ارزشمند نموده است. روضات الجنات مأخذ جالب و اطمینان بخشی است در شناخت رجال مختلف از صدر [[اسلام]] تا اواخر قرن سیزدهم. این کتاب از کتاب های [[علم رجال|رجال]] شناسی بسیار محققانه و عمیق بوده و مورد استفاده بسیاری از محققین و رجال شناسان قرار گرفته و بسیاری از بزرگان حواشی و فهرست ها بر این کتاب نموده اند. شهرت این کتاب به حدی بود که پس از درگشت این عالم بزرگوار، به مرور زمان این خاندان به «صاحب روضات» و فرزندان بزرگوارش به «سادات روضاتی» معروف گشتند.
صاحب روضات روز دوشنبه 22 [[صفر]] سال 1226 در [[خوانسار]] به جهان دیده گشود. کودکی و اوایل جوانیش بدانجا در فراگیری علوم سپری شد. دیری نگذشت که پدر بزرگوارش به اتفاق خانواده برای همیشه ساکن [[اصفهان]] گردید.
+
#احسن العطیه در شرح الفیه،
+
#حاشیه [[ریاض المسائل (کتاب)|ریاض المسائل]] ([[سید علی طباطبایی|سید علی طباطبائی]])،
میرزا محمد باقر تحصیلات خود را در اصفهان نزد علمای بزرگی چون [[سید محمد شهشهانی]]، [[سید صدرالدین عاملی]] ، [[شیخ محمد تقی رازی]] ( صاحب حاشیه)، [[سید محمد باقر حجةالاسلام]] ، [[حاج محمد ابراهیم کلباسی]] و ... انجام داد. در [[نجف]] اشرف از بزرگانی چون [[سید ابراهیم قزوینی]] کسب علم نمود. سید محمد باقر در نجف از نه نفر از آیات بزرگ جهان تشیع من جمله شیخ محمد کاشف الغطاء اجازه اجتهاد و روایت دریافت نمود.
+
#حاشیه [[الروضة البهیه فی شرح اللمعة الدمشقیه‌ (کتاب)|شرح لمعه]] ([[شهید ثانی]])،
 +
#نهریه در [[فقه]]،
 +
#قرة العین در [[اصول]]،
 +
#ادب اللسان در [[اخلاق]]،
 +
#جواهر الآثار در [[حدیث]]،
 +
#کتاب تسلیت در فقدان دوستان،
 +
#رساله عملیه،
  
صاحب روضات پس از بازگشت به اصفهان به تدریس ، تحقیق ، تألیف و عبادت روزگار سپری نمود. او بیشتر سنوات عمر شریفش در اصفهان را صرف تحقیقات علمی و شناخت رجال بزرگ صرف نمود و کتاب روضات الجنات را در این موضوع نوشت.
+
[[پرونده:Nahriyah.jpg|بندانگشتی|النهریه - یکی از آثار صاحب روضات]]
 
سید محمد باقر چهار سوقی در عهد خود مرجعیت قضا و فتوی را داشت و در مسجدی که در محله چهارسوق به نام وی نام گذاری شد امام جماعت بود. در تقوی و دبانت مورد تأیید تمامی علما و مردم زمانش بود. در مقامات عرفانی او آورده اند [[ظل السلطان]] می خواست مالی را به آقا میرزا محمد باقر واگذار کند، صاحب روضات گفته بود قریه توکل آباد من برای کفاف مخارج خود و خاندانم کافی است. ظل السلطان ابتدا تصور می کرد که واقعاً توکل آباد یکی از روستاهای آباد اصفهان است وقتی پرس و جو کرد فهمید که مقصود او توکل به خداوند است.
 
  
علامه خوانساری شهرت جهانی دارد و اکثر صاحب تراجم علما اعم از شیعه و سنی، مستشرقین شرق و غرب و تاریخ نویسان مختلف و ادبای جهان نام او را در آثار خویش به بزرگی یاد آور شده، خود را ریزه خوار خوان نعمت بی دریغش می دانند.
+
#[[قصیده|قصاید]] عربی و فارسی در مدح و فضیلت [[اهل البیت|اهل بیت پیغمبر]]،
+
#مجالسی در مصائب [[سید الشهداء|حضرت سید الشهداء]]،
==آثار صاحب روضات==
+
#رسائلی در [[امر به معروف و نهی از منکر|امر به معروف]]،
+
#ابواب فقه،
تألیفات ایشان عبارتند از : احسن العطیه در شرح الفیه، حاشیه ریاض المسائل (سید علی طباطبائی)، حاشیه شرح لمعه شهید، نهریه در فقه، قرة العین در اصول، ادب اللسان در اخلاق، جواهر الآثار در حدیث، کتاب تسلیت در فقدان دوستان، رساله عملیه، قصاید عربی و فارسی در مدح و فضیلت اهلبیت پیغمبر، مجالسی در مصائب حضرت سید الشهداء، رسائلی در امر به معروف، ابواب فقه، کتاب خمس، فضیلت نماز جماعت و...
+
#کتاب خمس،
+
#فضیلت [[نماز جماعت]].
مشهورترین کتاب ایشان « روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات » به عربی است که بیش از ده سال از عمر خویش را مشغول تحقیق و تألیف این کتاب ارزشمند نموده است. این کتاب از کتاب های رجال شناسی بسیار محققانه و عمیق بوده و مورد استفاده بسیاری از محققین و رجال شناسان قرار گرفته و بسیاری ازبزرگان حواشی و فهرست ها بر این کتاب نموده اند. شهرت این کتاب به حدی بود که پس از درگشت این عالم بزرگوار به مرور زمان این خاندان به « صاحب روضات » و فرزندان بزرگوارش به « سادات روضاتی» معروف گشتند.این اثر در هفت جلد بارها چاپ شده است. روضات الجنات مأخذ جالب و اطمینان بخشی است در شناخت رجال مختلف از صدر اسلام تا اواخر قرن سیزدهم و چند بار تجدید چاپ شده و در اغلب کتابخانه معظم و منازل علما و آیات به چشم می خورد.
 
  
==وفات==
+
==فعالیت‌های علمی و اجتماعی==
 +
صاحب روضات پس از بازگشت به [[اصفهان]]، به تدریس، تحقیق و تألیف روزگار را سپری نمود. مهمترین شاگردان او عبارتند از: [[سید محمدباقر درچه ای]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، سید ابوتراب خوانساری، [[سید محمدکاظم یزدی]].
  
صاحب روضات در شب دوشنبه ۹ جمادی الاول ۱۳۱۳ هـ . ق در گذشت و بنا بر وصیتش در تخت فولاد در جوار قبر [[میرزا حسین خان کشیکچی]] به خاک سپرده شد.
+
او بیشتر سنوات عمر شریفش در اصفهان را صرف تحقیقات علمی و شناخت رجال بزرگ صرف نمود و کتاب [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]] را در این موضوع نوشت.
 +
 +
سید محمدباقر چهارسوقی در عهد خود مرجعیت [[قضاوت|قضا]] و [[فتوا|فتوی]] را داشت و در [[مسجد|مسجدی]] که در محله چهارسوق اصفهان به نام وی نام گذاری شد، [[امام جماعت‌|امام جماعت]] بود.  
  
به جهت احترام و تجلیل از مقام برجسته وی به همت میرزا سلیمان خان رکن الملک و فرزندان این عالم بزرگوار بعقه ای بر سر قبرش بنا گردید.
+
علامه خوانساری شهرت جهانی دارد و اکثر صاحب تراجم علما اعم از [[شیعه]] و [[اهل سنت|سنی]]، مستشرقین شرق و غرب و تاریخ نویسان مختلف و ادبای جهان، نام او را در آثار خویش به بزرگی یاد آور شده اند.
  
ماده تاریخ وفات او بر روی سنگ قبرش چنین آمده است :
+
او در [[تقوا|تقوی]] و دیانت مورد تأیید تمامی علما و مردم زمانش بود. در مقامات [[عرفان|عرفانی]] او آورده اند ظل السلطان، حاکم [[اصفهان]] می خواست مالی را به آقا میرزا محمدباقر واگذار کند، صاحب روضات گفته بود: قریه توکل آباد من برای کفاف مخارج خود و خاندانم کافی است. ظل السلطان ابتدا تصور می کرد که واقعاً توکل آباد یکی از روستاهای آباد اصفهان است، وقتی پرس و جو کرد فهمید که مقصود او [[توکل]] به خداوند است.
  
خلف سرود به تاریخ فوتش این مصراع * مقام برد بفردوس حجة الاسلام
+
==وفات==
 +
مرحوم سید محمدباقر چهارسوقی، سرانجام در ۹ [[ماه جمادی الاول|جمادی الاول]] ۱۳۱۳ ه.ق در [[اصفهان]] دار فانی را وداع گفت و بنا بر وصیتش در [[تخت فولاد]]، در جوار مرقد «میرزا حسین کشیکچی» (از ملاقات کنندگان با [[امام زمان عجل الله فرجه الشریف|امام زمان]] علیه السلام) به خاک سپرده شد.
  
==خاندان روضاتی==
+
به جهت احترام و تجلیل از مقام برجسته وی، به همت میرزا سلیمان خان رکن الملک و فرزندان این عالم بزرگوار، بقعه ای بر سر قبرش بنا گردید.
 +
==منابع==
  
پس از وفات صاحب روضات، حجج بزرگ اسلام: میرزا محمد مهدی، میرزا محمد مسیح، میرزا احمد به اضافه چندین نفر سادات روضاتی تا عصر حاضر وارث علوم پدر گردیدند.
+
*[http://isfahan.ir/ShowPage.aspx?Page_=dorsaetoolsfame&lang=1&sub=48&PageID=777&PageIDF=0&tempname=ISFInternal مجموعه تاریخی، فرهنگی، مذهبی تخت فولاد، درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان]، بازیابی: ۲۷ شهریور ۱۳۹۳.
 +
*تخت فولاد اصفهان، سید احمد عقیلی، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، ۱۳۹۳، چاپ هفتم، ص ۱۶۴.
  
== منابع ==
+
==آرشیو عکس و تصویر==
* سایت شعائر
+
<gallery mode="packed" heights="170">
* [http://isfahan.ir/ShowPage.aspx?Page_=dorsaetoolsfame&lang=1&sub=48&PageID=777&PageIDF=0&tempname=ISFInternal "سید محمد باقر موسوی چهارسوقی"، مجموعه تاریخی، فرهنگی، مذهبی تخت فولاد، درگاه الکترونیکی شهرداری اصفهان]، بازیابی: 27 شهریور 1393
+
پرونده:روضات (3).JPG|مسجد سید محمدباقر موسوی خوانساری در محله چهارسوق [[اصفهان]]
* تخت فولاد اصفهان، سید احمد عقیلی، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، 1393، چاپ هفتم، ص 164
+
پرونده:روضات (1).jpg|یکی از آثار سید محمدباقر موسوی خوانساری
 +
پرونده:روضاتی.jpg|آرامگاه سید محمدباقر موسوی خوانساری
 +
پرونده:روضات (2).jpg|مقبره سید محمدباقر موسوی خوانساری در [[تخت فولاد]] اصفهان
 +
</gallery>
  
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|خوانساری،سید محمدباقر]]
 
[[رده:فقیهان]]
 
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:مراجع تقلید]]
 
[[رده:تراجم نویسان]]
 
[[رده:تراجم نویسان]]
 
[[رده:علمای اخلاق]]
 
[[رده:علمای اخلاق]]
 +
[[رده:ادیبان]]
 +
[[رده:رجالیون]]
 
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]]
 
[[رده:مدفونین در تخت فولاد]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۶ مهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۳۴

علامه سید محمدباقر چهارسوقی خوانساری (۱۲۲۶ - ۱۳۱۳ ق)، عالم ربانی، فقیه صمدانی، ادیب و محقق رجالی بزرگ شیعه، فرزند عالم برجسته میرزا زین العابدین موسوی خوانساری و از شاگردان سید محمدباقر شفتی بود. شهرت ایشان بیشتر به خاطر کتاب «روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات» است.

نام کامل سید محمدباقر موسوی خوانساری
زادروز ۱۲۲۶ قمری
زادگاه خوانسار، اصفهان
وفات ۱۳۱۳ قمری
مدفن اصفهان - تخت فولاد

Line.png

اساتید

سید محمد شهشهانی، سید صدرالدین عاملی، سید محمد باقر شفتی، محمدابراهیم کرباسی،...

شاگردان

سید محمدباقر درچه ای، شیخ الشریعه اصفهانی، سید محمدکاظم یزدی،...

آثار

روضات الجنات، احسن العطیه در شرح الفیه، حاشیه شرح لمعه، ادب اللسان، جواهر الآثار،...

ولادت و تحصیلات

سید محمدباقر موسوی چهارسوقی اصفهانی در ۲۲ صفر سال ۱۲۲۶ قمری در شهرستان خوانسار به جهان دیده گشود. کودکی و اوایل جوانی اش بدانجا در فراگیری علوم سپری شد. دیری نگذشت که پدر بزرگوارش سید زین العابدین موسوی خوانساری به اتفاق خانواده برای همیشه ساکن اصفهان گردید.

میرزا محمدباقر تحصیلات خود را در اصفهان نزد علمای بزرگی چون سید محمد شهشهانی، سید صدرالدین عاملی، شیخ محمدتقی اصفهانی (صاحب هدایة المسترشدینسید محمد باقر حجةالاسلام، محمدابراهیم کرباسی و ... گذراند.

وی سپس در نجف اشرف از بزرگانی چون سید ابراهیم موسوی قزوینی معروف به «صاحب ضوابط» کسب علم نمود. سید محمدباقر در نجف از نه نفر از آیات بزرگ جهان تشیع از جمله شیخ محمد کاشف الغطاء اجازه روایت و اجتهاد دریافت نمود.

آثار و تألیفات

برخی تألیفات سید محمدباقر چهارسوقی عبارتند از:

  1. روضات الجنات فی احوال العلماء و السادات: مشهورترین کتاب ایشان به عربی است که بیش از ده سال از عمر خویش را مشغول تحقیق و تألیف این کتاب ارزشمند نموده است. روضات الجنات مأخذ جالب و اطمینان بخشی است در شناخت رجال مختلف از صدر اسلام تا اواخر قرن سیزدهم. این کتاب از کتاب های رجال شناسی بسیار محققانه و عمیق بوده و مورد استفاده بسیاری از محققین و رجال شناسان قرار گرفته و بسیاری از بزرگان حواشی و فهرست ها بر این کتاب نموده اند. شهرت این کتاب به حدی بود که پس از درگشت این عالم بزرگوار، به مرور زمان این خاندان به «صاحب روضات» و فرزندان بزرگوارش به «سادات روضاتی» معروف گشتند.
  2. احسن العطیه در شرح الفیه،
  3. حاشیه ریاض المسائل (سید علی طباطبائی
  4. حاشیه شرح لمعه (شهید ثانی
  5. نهریه در فقه،
  6. قرة العین در اصول،
  7. ادب اللسان در اخلاق،
  8. جواهر الآثار در حدیث،
  9. کتاب تسلیت در فقدان دوستان،
  10. رساله عملیه،
النهریه - یکی از آثار صاحب روضات
  1. قصاید عربی و فارسی در مدح و فضیلت اهل بیت پیغمبر،
  2. مجالسی در مصائب حضرت سید الشهداء،
  3. رسائلی در امر به معروف،
  4. ابواب فقه،
  5. کتاب خمس،
  6. فضیلت نماز جماعت.

فعالیت‌های علمی و اجتماعی

صاحب روضات پس از بازگشت به اصفهان، به تدریس، تحقیق و تألیف روزگار را سپری نمود. مهمترین شاگردان او عبارتند از: سید محمدباقر درچه ای، شیخ الشریعه اصفهانی، سید ابوتراب خوانساری، سید محمدکاظم یزدی.

او بیشتر سنوات عمر شریفش در اصفهان را صرف تحقیقات علمی و شناخت رجال بزرگ صرف نمود و کتاب روضات الجنات را در این موضوع نوشت.

سید محمدباقر چهارسوقی در عهد خود مرجعیت قضا و فتوی را داشت و در مسجدی که در محله چهارسوق اصفهان به نام وی نام گذاری شد، امام جماعت بود.

علامه خوانساری شهرت جهانی دارد و اکثر صاحب تراجم علما اعم از شیعه و سنی، مستشرقین شرق و غرب و تاریخ نویسان مختلف و ادبای جهان، نام او را در آثار خویش به بزرگی یاد آور شده اند.

او در تقوی و دیانت مورد تأیید تمامی علما و مردم زمانش بود. در مقامات عرفانی او آورده اند ظل السلطان، حاکم اصفهان می خواست مالی را به آقا میرزا محمدباقر واگذار کند، صاحب روضات گفته بود: قریه توکل آباد من برای کفاف مخارج خود و خاندانم کافی است. ظل السلطان ابتدا تصور می کرد که واقعاً توکل آباد یکی از روستاهای آباد اصفهان است، وقتی پرس و جو کرد فهمید که مقصود او توکل به خداوند است.

وفات

مرحوم سید محمدباقر چهارسوقی، سرانجام در ۹ جمادی الاول ۱۳۱۳ ه.ق در اصفهان دار فانی را وداع گفت و بنا بر وصیتش در تخت فولاد، در جوار مرقد «میرزا حسین کشیکچی» (از ملاقات کنندگان با امام زمان علیه السلام) به خاک سپرده شد.

به جهت احترام و تجلیل از مقام برجسته وی، به همت میرزا سلیمان خان رکن الملک و فرزندان این عالم بزرگوار، بقعه ای بر سر قبرش بنا گردید.

منابع

آرشیو عکس و تصویر