جامعیت مقاله متوسط
مقاله مورد سنجش قرار گرفته است

روز عرفه: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
(ویرایش)
 
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{خوب}}
 
{{خوب}}
'''روز عرفه''' که مطابق است با نهم [[ذی الحجه]] و روز قبل از [[عید قربان]] است از روزهاى بافضيلت و از اعياد بزرگ می باشد، گرچه به اسم عيد ناميده نشده است. در این روز حجاج در نزدیکی [[مکه]] در منطقه ای به نام [[عرفات]] توقف می کنند و بعضی از مراسم [[حج]] را به جا می آورند. برای این روز ادعیه و اعمال مستحبی فراوان وجود دارد از جمله دعای عظیم الشأن [[دعای عرفه|عرفه]] که از [[امام حسین علیه السلام]] نقل شده و داری فضیلت بسیار است.  
+
'''«روز عرفه»''' که مطابق با نهم [[ذی الحجه]] و روز قبل از [[عید قربان]] است، از روزهاى بافضیلت در [[اسلام]] می باشد. در این روز حاجیان از ظهر تا غروب در نزدیکی [[مکه]] در منطقه ای به نام [[عرفات]] توقف می کنند و بعضی از مراسم [[حج]] را به جا می آورند. برای این روز [[دعا|ادعیه]] و اعمال [[مستحب|مستحبی]] وجود دارد، از جمله [[دعای عرفه]] که از [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] (علیه السلام) نقل شده و داری فضیلت بسیار است.  
 
   
 
   
==روز عرفه==
+
==اهمیت روز عرفه==
روز عرفه روز نهم [[ذی الحجه]] است که یک روز قبل از عید قربان است. در این روز حاجیان از ظهر تا غروب در سرزمین عرفه در نزدیکی مکه توقف می نمایند.<ref> جواهرالكلام،ج19، ص35.</ref>
+
مطابق با روایات، روز عرفه روزى است که خدا بندگانش را به [[عبادت]] و طاعت‌ خویش دعوت کرده و سفره‌هاى جود و احسانش را براى آنان گسترده و [[شیطان|شیطان]] در این روز حقیرتر و رانده‌تر و خشمناک‌تر از روزهاى دیگر است.  
  
روز عرفه از روزهاى بافضيلت و از اعياد بزرگ می باشد، گرچه به اسم عيد ناميده نشده است. مطابق با روایات روز عرفه، روزى است كه خدا بندگانش را به عبادت و طاعت‌ خويش دعوت كرده و سفره‌هاى جود و احسانش را براى آنان گسترده و شيطان در اين روز خوارتر و حقيرتر و رانده‌تر و خشمناك‌تر از روزهاى ديگر است. حاجت خواستن از غير خدا در روز عرفه مكروه است. روايت شده كه [[امام زين العابدين عليه السلام]] در روز عرفه صداى سائلى را شنيد كه از مردم درخواست‌ كمك مى‌كرد، به او فرمود: «واى بر تو، آيا در اين روز از غير خدا درخواست مى‌كنى؟! و حال آنكه براى بچه‌هاى در رحم، در اين روز اميد مى‌رود كه فضل خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند».<ref> وسائل الشیعه، ج10، ص28.</ref>
+
حاجت خواستن از غیر [[الله|خدا]] در روز عرفه [[مکروه]] است. روایت شده که [[امام سجاد علیه السلام|امام زین العابدین]] علیه السلام در روز عرفه صداى سائلى را شنید که از مردم درخواست‌ کمک مى‌کرد، به او فرمود: «واى بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست مى‌کنى؟! و حال آنکه براى بچه‌هاى در رحم، در این روز امید مى‌رود که فضل خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند».<ref> وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۸.</ref>
  
==اعمال حاجیان در روز عرفه==
+
==اعمال روز عرفه==
 +
برخی از اعمال [[واجب]] و [[استحباب|مستحب]] حاجیان در روز عرفه عبارتند از:
  
*خواندن صد ركعت نماز براى كسى كه در عرفات است با حمد و توحيد و ختم آن با [[آية الكرسى]]، مستحب است.<ref>وسائل الشيعة،ج13، ص542.</ref>
+
*از واجبات مناسک [[حج]]، وقوف در [[عرفات]] از ظهر روز نهم [[ماه ذی الحجه|ذی الحجه]] تا غروب آفتاب است.<ref>جواهرالکلام،ج۱۹، ص۳۵.</ref>
*از مناسك حج، وقوف به عرفات از ظهر روز نهم ذي الحجه تا غروب آفتاب است.<ref>جواهرالكلام،ج19، ص35.</ref> جمع بين نماز ظهر و عصر در اول وقت براى كسى كه در عرفات است، استحباب دارد. در اين صورت، اذان نماز عصر ساقط خواهد بود؛ ليكن در اين كه سقوط آن به نحو رخصت است يا عزيمت، اختلاف مى‌باشد. بنابر قول به عزيمت، اذان نماز عصر مشروعيت ندارد بلكه بدعت و حرام است.
+
*خواندن صد رکعت [[نماز]] براى کسى که در عرفات است با سوره های [[سوره حمد|حمد]] و [[سوره توحید|توحید]] و ختم آن با [[آیة الکرسی]]، مستحب است.<ref>وسائل الشیعة،ج۱۳، ص۵۴۲.</ref>
*مستحب است محرم پس از بستن احرام، [[تلبيه]] را تكرار كند ليكن به تصريح برخى بر كسى كه احرام حج بسته، واجب است ظهر روز عرفه تلبيه را قطع كند.
+
*جمع بین نماز ظهر و عصر در اول وقت براى کسى که در عرفات است، استحباب دارد. در این صورت، [[اذان]] نماز عصر ساقط خواهد بود؛ لیکن در این که سقوط آن به نحو رخصت است یا عزیمت، اختلاف مى‌باشد. بنابر قول به عزیمت، اذان نماز عصر مشروعیت ندارد، بلکه [[بدعت]] است.
*مستحب است [[امير الحاج]] در روز عرفه براى حاجيان سخنرانى كند و آنها را با اعمال و مناسك آشنا سازد.<ref>تذكرة الفقهاء، ج8، ص165.</ref> بر حاجى مستحب است شب عرفه به منى رفته تا طلوع فجر در آنجا بيتوته نمايد و به طاعت الهى ـ از قبيل نماز، دعا و ذكر ـ مشغول گردد.<ref>الكافى فى الفقه، ص198؛ كتاب السرائر،ج1، ص521.</ref>
+
*مستحب است مُحرِم پس از بستن [[احرام]]، [[تلبیه]] را تکرار کند، لیکن به تصریح برخى، بر کسى که احرام حج بسته، واجب است ظهر روز عرفه تلبیه را قطع کند.
 
+
*مستحب است [[امیر الحاج]] در روز عرفه براى حاجیان سخنرانى کند و آنها را با اعمال و مناسک آشنا سازد.<ref>تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۶۵.</ref>  
==اعمال روز عرفه==
+
*بر حاجى مستحب است شب عرفه به [[منا|مِنی]] رفته تا طلوع فجر در آنجا بیتوته نماید و به طاعت و عبادت الهى ـ از قبیل نماز، دعا و ذکر ـ مشغول گردد.<ref>الکافى فى الفقه، ص۱۹۸؛ کتاب السرائر،ج۱، ص۵۲۱.</ref>
  
* غسل که بهترین زمان انجام دادن، آن هنگام زوال است.<ref>جواهرالكلام، ج5، ص35.</ref>
+
علاوه بر اعمال مذکور برای حجاج در [[مکه]]، به طور کلی اعمال مستحب زیر نیز در روایات توصیه شده است:
* زيارت حضرت [[سيدالشهدا]] عليه السلام كه برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلكه افضل از اين است.
 
* خواندن دو ركعت نماز ـ پس از نماز عصر و قبل از شروع به دعا زير آسمان ـ و اعتراف به گناهان.<ref>الإشراف، ص30؛ وسائل الشيعة، ج8، ص183.</ref>
 
* صدقه دادن كه پاداشى مضاعف از ديگر ايام دارد.<ref>وسائل الشيعة،ج9، ص403.</ref>
 
* آزادكردن برده در شب و روز عرفه.
 
* اشتغال به دعا پس از نماز ظهر و عصر و نيز اجتماع مردم جهت دعا در اين روز استحباب دارد؛<ref>بحارالأنوار،ج98، ص212؛ وسائل الشيعة،ج13، ص559ـ560؛ جواهرالكلام،ج7، ص202.</ref> بلكه دعا در روز عرفه از روزه افضل است؛ از اين رو چنانچه روزه موجب ضعف انسان از دعا گردد، كراهت دارد؛ ليكن در صورتى كه موجب ضعف نشود، مستحب است.<ref>جواهرالكلام،ج17، ص103 و 116.</ref>
 
  
==دعای امام حسین علیه السلام در روز عرفه==
+
*[[غسل]]، که بهترین زمان انجام دادن آن، هنگام زوال آفتاب است.<ref>جواهرالکلام، ج۵، ص۳۵.</ref>
 +
*زیارت حضرت [[سیدالشهدا]] علیه السلام که برابر هزار [[حج]] و هزار [[عمره]] و هزار [[جهاد]] و بلکه افضل از این است.
 +
*خواندن دو [[رکعت|رکعت]] نماز ـ پس از نماز عصر و قبل از شروع به دعا زیر آسمان ـ و اعتراف به [[گناه|گناهان]].<ref>الإشراف، ص۳۰؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۱۸۳.</ref>
 +
*[[صدقه]] دادن که پاداشى مضاعف از دیگر ایام دارد.<ref>وسائل الشیعة،ج۹، ص۴۰۳.</ref>
 +
*آزادکردن برده در شب و روز عرفه.
 +
*اشتغال به [[دعا]] پس از نماز ظهر و عصر و نیز اجتماع مردم جهت دعا در این روز استحباب دارد؛<ref>بحارالأنوار،ج۹۸، ص۲۱۲؛ وسائل الشیعة،ج۱۳، ص۵۵۹ـ۵۶۰؛ جواهرالکلام،ج۷، ص۲۰۲.</ref> بلکه دعا در روز عرفه از [[روزه]] افضل است؛ از این رو چنانچه روزه موجب ضعف انسان از دعا گردد، [[مکروه|کراهت]] دارد؛ لیکن در صورتى که موجب ضعف نشود، مستحب است.<ref>جواهرالکلام،ج۱۷، ص۱۰۳ و ۱۱۶.</ref>
  
بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده اند، که بعد از ظهر روز عرفه در صحرای عرفات خدمت حضرت امام حسين عليه السلام بودیم، پس با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت خاکساری و خشوع از خیمه خود بیرون آمدند و در سمت چپ جبل الرّحمه ایستادند و روی مبارک خویش را به سوی کعبه نمودند و دستهاي مبارک را روبروي صورت خود به دعا بلند کرد مانند مسکینی که طعام طلبد، در حالي که قطرات اشک از چشمان مبارکش بر رخسار شريفش مي ريخت، [[دعای عرفه]] را انشا فرمود.<ref>مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال روز عرفه</ref>
+
==دعای امام حسین در روز عرفه==
  
این دعا، یکی از دعاهای مأثوری است که از مضامین بلند و معارف عمیق برخوردار است.
+
بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده اند، که بعد از ظهر روز عرفه در صحرای [[عرفات]] خدمت [[امام حسین علیه السلام|امام حسین]] علیه السلام بودیم، پس با گروهی از اهل بیت و فرزندان و [[شیعه|شیعیان]] با نهایت خاکساری و خشوع از خیمه خود بیرون آمدند و در سمت چپ [[جبل الرحمه|جبل الرّحمه]] ایستادند و روی مبارک خویش را به سوی [[کعبه]] نمودند و دستهای مبارک را روبروی صورت خود به دعا بلند کرد. سپس مانند مسکینی که طعام طلبد، در حالی که قطرات اشک از چشمان مبارکش بر رخسار شریفش می ریخت، [[دعای عرفه]] را انشا فرمود.<ref>مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال روز عرفه.</ref>
  
 +
این دعا، یکی از دعاهای مأثوری است که از مضامین بلند و معارف عمیق عرفانی و عقیدتی برخوردار است.
 
==پانویس==
 
==پانویس==
 
{{پانویس}}
 
{{پانویس}}
 
 
==منابع==
 
==منابع==
* فرهنگ لغت عمید.
+
*فرهنگ لغت عمید.
* فرهنگ فقه فارسی، جلد صص 161-160.
+
*فرهنگ فقه فارسی، جلد ۴، صص ۱۶۱-۱۶۰.
* مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی.
+
*[[مفاتیح الجنان (کتاب)|مفاتیح الجنان]]، شیخ عباس قمی.
 
 
 
{{مناسبت های شیعه}}
 
{{مناسبت های شیعه}}
 
 
[[رده:ماه ذی الحجه]]
 
[[رده:ماه ذی الحجه]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]
 
[[رده: مقاله های مهم]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۶ ژوئن ۲۰۲۱، ساعت ۱۰:۴۰

«روز عرفه» که مطابق با نهم ذی الحجه و روز قبل از عید قربان است، از روزهاى بافضیلت در اسلام می باشد. در این روز حاجیان از ظهر تا غروب در نزدیکی مکه در منطقه ای به نام عرفات توقف می کنند و بعضی از مراسم حج را به جا می آورند. برای این روز ادعیه و اعمال مستحبی وجود دارد، از جمله دعای عرفه که از امام حسین (علیه السلام) نقل شده و داری فضیلت بسیار است.

اهمیت روز عرفه

مطابق با روایات، روز عرفه روزى است که خدا بندگانش را به عبادت و طاعت‌ خویش دعوت کرده و سفره‌هاى جود و احسانش را براى آنان گسترده و شیطان در این روز حقیرتر و رانده‌تر و خشمناک‌تر از روزهاى دیگر است.

حاجت خواستن از غیر خدا در روز عرفه مکروه است. روایت شده که امام زین العابدین علیه السلام در روز عرفه صداى سائلى را شنید که از مردم درخواست‌ کمک مى‌کرد، به او فرمود: «واى بر تو، آیا در این روز از غیر خدا درخواست مى‌کنى؟! و حال آنکه براى بچه‌هاى در رحم، در این روز امید مى‌رود که فضل خدا شامل حالشان گردد و سعادتمند شوند».[۱]

اعمال روز عرفه

برخی از اعمال واجب و مستحب حاجیان در روز عرفه عبارتند از:

  • از واجبات مناسک حج، وقوف در عرفات از ظهر روز نهم ذی الحجه تا غروب آفتاب است.[۲]
  • خواندن صد رکعت نماز براى کسى که در عرفات است با سوره های حمد و توحید و ختم آن با آیة الکرسی، مستحب است.[۳]
  • جمع بین نماز ظهر و عصر در اول وقت براى کسى که در عرفات است، استحباب دارد. در این صورت، اذان نماز عصر ساقط خواهد بود؛ لیکن در این که سقوط آن به نحو رخصت است یا عزیمت، اختلاف مى‌باشد. بنابر قول به عزیمت، اذان نماز عصر مشروعیت ندارد، بلکه بدعت است.
  • مستحب است مُحرِم پس از بستن احرام، تلبیه را تکرار کند، لیکن به تصریح برخى، بر کسى که احرام حج بسته، واجب است ظهر روز عرفه تلبیه را قطع کند.
  • مستحب است امیر الحاج در روز عرفه براى حاجیان سخنرانى کند و آنها را با اعمال و مناسک آشنا سازد.[۴]
  • بر حاجى مستحب است شب عرفه به مِنی رفته تا طلوع فجر در آنجا بیتوته نماید و به طاعت و عبادت الهى ـ از قبیل نماز، دعا و ذکر ـ مشغول گردد.[۵]

علاوه بر اعمال مذکور برای حجاج در مکه، به طور کلی اعمال مستحب زیر نیز در روایات توصیه شده است:

  • غسل، که بهترین زمان انجام دادن آن، هنگام زوال آفتاب است.[۶]
  • زیارت حضرت سیدالشهدا علیه السلام که برابر هزار حج و هزار عمره و هزار جهاد و بلکه افضل از این است.
  • خواندن دو رکعت نماز ـ پس از نماز عصر و قبل از شروع به دعا زیر آسمان ـ و اعتراف به گناهان.[۷]
  • صدقه دادن که پاداشى مضاعف از دیگر ایام دارد.[۸]
  • آزادکردن برده در شب و روز عرفه.
  • اشتغال به دعا پس از نماز ظهر و عصر و نیز اجتماع مردم جهت دعا در این روز استحباب دارد؛[۹] بلکه دعا در روز عرفه از روزه افضل است؛ از این رو چنانچه روزه موجب ضعف انسان از دعا گردد، کراهت دارد؛ لیکن در صورتى که موجب ضعف نشود، مستحب است.[۱۰]

دعای امام حسین در روز عرفه

بشر و بشیر پسران غالب اسدی روایت کرده اند، که بعد از ظهر روز عرفه در صحرای عرفات خدمت امام حسین علیه السلام بودیم، پس با گروهی از اهل بیت و فرزندان و شیعیان با نهایت خاکساری و خشوع از خیمه خود بیرون آمدند و در سمت چپ جبل الرّحمه ایستادند و روی مبارک خویش را به سوی کعبه نمودند و دستهای مبارک را روبروی صورت خود به دعا بلند کرد. سپس مانند مسکینی که طعام طلبد، در حالی که قطرات اشک از چشمان مبارکش بر رخسار شریفش می ریخت، دعای عرفه را انشا فرمود.[۱۱]

این دعا، یکی از دعاهای مأثوری است که از مضامین بلند و معارف عمیق عرفانی و عقیدتی برخوردار است.

پانویس

  1. وسائل الشیعه، ج۱۰، ص۲۸.
  2. جواهرالکلام،ج۱۹، ص۳۵.
  3. وسائل الشیعة،ج۱۳، ص۵۴۲.
  4. تذکرة الفقهاء، ج۸، ص۱۶۵.
  5. الکافى فى الفقه، ص۱۹۸؛ کتاب السرائر،ج۱، ص۵۲۱.
  6. جواهرالکلام، ج۵، ص۳۵.
  7. الإشراف، ص۳۰؛ وسائل الشیعة، ج۸، ص۱۸۳.
  8. وسائل الشیعة،ج۹، ص۴۰۳.
  9. بحارالأنوار،ج۹۸، ص۲۱۲؛ وسائل الشیعة،ج۱۳، ص۵۵۹ـ۵۶۰؛ جواهرالکلام،ج۷، ص۲۰۲.
  10. جواهرالکلام،ج۱۷، ص۱۰۳ و ۱۱۶.
  11. مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال روز عرفه.

منابع

  • فرهنگ لغت عمید.
  • فرهنگ فقه فارسی، جلد ۴، صص ۱۶۱-۱۶۰.
  • مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی.