ابوالقاسم دانش آشتیانی: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۶ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
<br />
+
'''آیت الله ابوالقاسم دانش آشتیانی''' (۱۲۹۰ - ۱۳۸۰ ش)، از علمای مجاهد [[شیعه]] معاصر و از شاگردان [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]] و [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]] بود. این عالم ربانی مورد عنایت و اعتماد اکثر مراجع زمان خود بود و از جانب برخی از آنان وکالت داشت. مسئولیت کتابخانه [[مدرسه فیضیه]] و [[مسجد اعظم قم]] و [[امام جمعه|امامت جمعه]] شهر آشتیان، از جمله فعالیتهای اجتماعی اوست.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = ابوالقاسم دانش آشتیانی
 +
||تصویر= [[پرونده:Ashtiyani2.jpg|۲۳۰px]]
 +
||زادروز =  ۱۲۹۰ شمسی
 +
|زادگاه = آشتیان اراک
 +
|وفات =  ۱۳۸۰ شمسی
 +
|مدفن = [[قم]]، [[حرم حضرت معصومه علیها السلام|حرم حضرت معصومه]]
 +
|اساتید =  [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری]]، [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]]، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمدحجت کوه‌کمری]]، [[سید محمدتقی خوانساری|سید محمدتقی خوانساری]]،...
 +
|شاگردان = شهید غلامرضا دانش آشتیانی، میرزا حسین دانش آشتیانی،...
 +
|آثار = تقریرات فقه و اصول، دو سرمایه نفیس، سقیفه، رمز نیکبختی،...
 +
}}
 +
==ولادت==
  
==ولادت ==
+
ابوالقاسم دانش آشتیانی در سال ۱۳۲۹ ق. در آشتیان (استان مرکزی) پا به عرصه وجود گذاشت. پدرش آقا شیخ محمدتقی دانش از علمای بنام این خاندان است. ایشان در [[تهران]] از محضر آیت الله [[میرزا محمد حسن آشتیانی|میرزا محمدحسن آشتیانی]] استفاده کرد و پس از کسب مقامات علمی، به موطن خود مراجعت نمود و در [[مسجد جامع]] آن شهر به [[امام جماعت‌|امامت جماعت]] و تبلیغ و ارشاد مشغول شد.
  
ابوالقاسم دانش آشتياني در سال 1329 ق. در آشتيان پا به عرصه وجود گذاشت. پدرش آقا شيخ محمدتقي دانش از علماي بنام اين خاندان است. ايشان در [[تهران]] از محضر آيت الله [[میرزا محمد حسن آشتیانی|ميرزا محمدحسن آشتياني]] استفاده كرد و پس از كسب مقامات علمي، به موطن خود مراجعت نمود و در [[مسجد جامع]] آن شهر به [[امام جماعت‌|امامت جماعت]] و تبليغ و ارشاد مشغول شد.  
+
==تحصیل و اساتید==
 +
ابوالقاسم دانش حدود ۱۴ سال داشت که با مرحوم [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آیت الله گلپایگانی]]، که آن زمان از اساتید و فضلای جوان حوزه علمیه [[قم]] بود، آشنا شد و با پیشنهاد ایشان برای ادامه تحصیلات به [[حوزه علمیه قم]] رفت. او ابتدا در محضر آیت الله فیض قمی، به تحصیل و تهذیب مشغول گردید. همچنین در درس اساتید و دانشمندان بنام حوزه حاضر شد و از محضر ایشان کسب کمالات کرد.  
  
آيت الله دانش در [[قم]] نيز بعضي از كتب را درس مي‌گفتند كه تعدادي از شاگردان آن روز ايشان هم اكنون در زمره اساتيد و بزرگان حوزه جاي دارند كه از ميان آن‌ها، تنها به ذكر دو نفر اكتفا مي شود: حجج الاسلام والمسلمين:
+
با این که در آشتیان مقداری از [[ادبیات عرب|ادبیات]] و [[منطق]] را خوانده بود، اما مجدداً این علوم را از اساتید آن روز، یعنی آیت الله آقا میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و آیت الله آقا سید مهدی کشفی فراگرفت. سطوح متوسط را نیز از آیت الله آخوند ملا علی معصومی همدانی (م ۱۳۹۸ ق) همدانی آموخت.
  
#شهيد دكتر غلامرضا دانش آشتياني؛
+
[[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]] و طهارت شیخ را از حضرات آیات: [[میرزا محمد فیض قمی|میرزا محمد فیض قمی]] (م ۱۳۷۰)، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سید محمدحجت کوه‌کمره‌ای]] (م ۱۳۷۲ ق)، [[سید محمدتقی خوانساری|سید محمدتقی خوانساری]] (م ۱۳۷۱ ق) و [[سید احمد خوانساری|سید احمد خوانساری]] (م ۱۴۰۵ ق) استفاده کرد. پس از اتمام دروس سطح، نزدیک به چهار سال در درس مؤسس حوزه علمیه آیت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شیخ عبدالکریم حائری یزدی]] (م ۱۳۵۵ ق) حاضر شد.
#مرحوم حاج ميرزا حسين دانش آشتياني؛
 
  
== تحصيل و اساتيد ==
+
پس از ورود [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]] به حوزه علمیه قم و تشکیل محفل درس، آیت الله دانش به جمع شاگردان ایشان درآمد و تا آخر که آقای بروجردی درس می‌گفتند، به درس ایشان حاضر شد و از محضر وی بهره برد.
ابوالقاسم دانش حدود 14 سال داشت كه در با مرحوم [[سید محمدرضا موسوی گلپایگانی|آيت الله گلپايگاني]]، كه آن زمان از اساتيد و فضلاي جوان حوزه علميه [[قم]] بود، آشنا شد و با پیشنهاد ایشان براي ادامه تحصيلات به [[حوزه علميه قم]] رفت. او ابتدا در محضر آيت الله فيض قمي، به تحصيل و تهذيب مشغول گردید. همچنین در درس اساتيد و دانشمندان بنام حوزه حاضر شد و از محضر ايشان كسب كمالات كرد.
 
 
 
با اين كه در آشتيان مقداري از [[ادبیات عرب|ادبيات]] و [[منطق]] را خوانده بود، اما مجدداً اين علوم را از اساتيد آن روز، يعني آيت الله آقا ميرزا محمدعلي اديب تهراني و آيت الله آقا سيد مهدي كشفي فراگرفت. سطوح متوسط را نیز از آيت الله آخوند ملا علي معصومي همداني (م 1398 ق) همداني آموخت.
 
 
 
[[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]، [[مکاسب (کتاب)|مكاسب]] و طهارت شيخ را از حضرات آيات: [[میرزا محمد فیض قمی|ميرزا محمد فيض قمي]] (م 1370)، [[سید محمد حجت کوه کمره ای|سيد محمدحجت كوه‌كمره‌اي]] (م 1372 ق)، [[سید محمدتقی خوانساری|سيد محمدتقي خوانساري]] (م 1371 ق) و [[سید احمد خوانساری|سيد احمد خوانساري]] (م 1405 ق) استفاده كرد. پس از اتمام دروس سطح، نزديك به چهار سال در درس مؤسس حوزه علميه آيت الله [[شیخ عبد الکریم حائری یزدی|شيخ عبدالكريم حائري يزدي]] (م 1355 ق) حاضر شد.
 
 
 
پس از ورود [[آیت الله بروجردی|آيت الله بروجردي]] به حوزه علميه قم و تشكيل محفل درس، آيت الله دانش به جمع شاگردان ايشان درآمد و تا آخر كه آقاي بروجردي درس مي‌گفتند، به درس ايشان حاضر شد و از محضر وي بهره برد.
 
  
 
'''اجازات:'''
 
'''اجازات:'''
  
آيت الله دانش با جد و جهد در راه فراگيري علوم [[اهل بيت]] علیهم السلام به درجه عاليه [[اجتهاد]] نايل شد و اجازات متعددي از اساتيد و بزرگان عصرش از جمله [[سید محمدتقی خوانساری|سيد محمدتقي خوانساري]] اخذ نمود. آيت الله [[میرزا محمد فیض قمی|ميرزا محمد فيض]] در اجازه‌نامه‌اي كه براي ايشان نگاشته، آورده است: «از مبدأ تمييز الي كنون اشتغال به تحصيل داشته، در حوزه علميه [[قم]] تكميلات و ترقيات نموده، از درس تحقيق علماي اعاظم و فقهاي اكابر استفاده مي‌فرمودند. مدت‌هاست كه در حوزه بحث احقر حاضر و يكي از فضلاي حوزه بشمار مي‌روند و با جديتي كافي و همتي وافي ليلاً و نهاراً تحصيل و تكميل نموده تا آن كه بحمدالله تعالي نايل به مراد و بالغ به مرتبه [[اجتهاد]] شدند. فهنيئاً له تلك الدرجة العليا والرتبة العظمي...».
+
آیت الله دانش با جدّ و جهد در راه فراگیری علوم [[اهل بیت]] علیهم السلام به درجه عالیه [[اجتهاد]] نایل شد و اجازات متعددی از اساتید و بزرگان عصرش از جمله [[سید محمدتقی خوانساری|سید محمدتقی خوانساری]] اخذ نمود. آیت الله [[میرزا محمد فیض قمی|میرزا محمد فیض]] در اجازه‌نامه‌ای که برای ایشان نگاشته، آورده است: «از مبدأ تمییز الی کنون اشتغال به تحصیل داشته، در حوزه علمیه [[قم]] تکمیلات و ترقیات نموده، از درس تحقیق علمای اعاظم و فقهای اکابر استفاده می‌فرمودند. مدت‌هاست که در حوزه بحث احقر حاضر و یکی از فضلای حوزه بشمار می‌روند و با جدیتی کافی و همتی وافی لیلاً و نهاراً تحصیل و تکمیل نموده تا آن که بحمدالله تعالی نایل به مراد و بالغ به مرتبه [[اجتهاد]] شدند. فهنیئاً له تلک الدرجة العلیا والرتبة العظمی...».
  
همچنين مرجع بزرگ [[شیعه|شيعه]] آيت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهاني]] (م 1365 ق) نيز براي آيت الله دانش اجازه اجتهادي صادر كرده‌اند كه استاد حوزه علميه [[نجف]] اشرف آيت الله [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضياءالدين عراقي]] در حاشيه، آن را تصديق و گواهي كرده است. علاوه بر اين، ايشان از همه اساتيد مذكور و نيز از علامه [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهراني]] (م، 1389 ق) [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نقل [[حديث]] هم داشت.
+
همچنین مرجع بزرگ [[شیعه|شیعه]] آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] (م ۱۳۶۵ ق) نیز برای آیت الله دانش اجازه اجتهادی صادر کرده‌اند که استاد حوزه علمیه [[نجف]] اشرف آیت الله [[آقا ضیاءالدین عراقی|آقا ضیاءالدین عراقی]] در حاشیه، آن را تصدیق و گواهی کرده است. علاوه بر این، ایشان از همه اساتید مذکور و نیز از علامه [[شیخ آقا بزرگ تهرانی|آقا بزرگ تهرانی]] (م ۱۳۸۹ ق) [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] نقل [[حدیث]] هم داشت.
  
== فعالیتهای اجتماعی ==
+
آیت الله دانش در [[قم]] بعضی از کتب را درس می‌گفتند که از جمله شاگردان ایشان می توان به شهید دکتر غلامرضا دانش آشتیانی و مرحوم حاج میرزا حسین دانش آشتیانی، اشاره نمود.
'''وكالت مراجع:'''
 
  
از امور قابل توجه در مورد آيت الله دانش، اعتماد و اطمينان مراجع عصر به وي مي‌باشد. وي از زمان مرجع بزرگ آيت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهاني]] قدس سره، وكالت بسياري مراجع بزرگ را دارا بود و نماينده‌اي امين و امانت‌داري پرهيزكار در امور حسبيه زعماي شيعه بشمار مي‌آمد. ايشان وكيل تام الاختيار [[سید ابوالقاسم خویی|آيت الله خويي]] بود و سال‌ها امور شهريه آن مرجع بزرگ را در [[قم]]، با درايت و دقت اداره مي‌كرد.
+
==آثار و تألیفات==
 +
از آیت الله دانش آشتیانی آثار مکتوب ذیل به یادگار مانده است:
 +
[[پرونده:Ser.jpg|thumb|left|ترجمه سر السعادة - یکی از آثار آیت الله دانش آشتیانی]]
  
آيت الله آقا سيد عباس كاشاني براي نگارنده نقل كردند: «در ايام اقامت ما در نجف اشرف، بارها ديده بودم كه آيت الله خويي به كساني كه از قم به خدمت ايشان مي‌رسند و در امورمالي كاري داشتند، معمولاً مي‌فرمود: «در قم به آقاي دانش مراجعه كنيد» و نام او را با احترام مي‌برد. من آقاي دانش را كه اين همه مورد اعتماد آيت الله خويي بود، نمي شناختم. تا اين كه روزي از آقا سيد جمال، فرزند آيت الله خويي پرسيدم، ايشان گفت: آقا ميرزا ابوالقاسم دانش از محترمين علماي قم است كه پدرم با همه سخت‌گيري و دقت در صدور اجازه وكالت، با اصرار ايشان را وكيل تام‌الاختيار خود قرار داده‌اند».
+
#تقریرات [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]] بعضی از اساتیدشان؛
 +
#دو سرمایه نفیس: این رساله شرحی بر [[حدیث ثقلین]] است؛
 +
#سقیفه: که پیرامون مسئله جانشینی [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلی الله علیه و آله است. این کتاب ترجمه و تعلیق بر کتاب «السقیفه» از مرحوم آیت الله سید احمد روحانی است.
 +
#رمز نیکبختی: که درباره آثار و برکات ذکر شریف [[صلوات]] نگاشته شده و ترجمه و تعلیق بر رساله «سرّالسّعاده» آیت الله سید احمد روحانی است.
 +
#دو مجلد نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم: که شامل ۲۴ ماهنامه است، به سردبیری و همت ایشان از اردیبهشت ۱۳۴۴ تا اسفند ۱۳۴۵ شمسی منتشر شد و در آن زمان و با امکانات محدود آن وقت، اثر بسیار مهمی بشمار می‌آید.
 +
#مقالات مختلف در زمینه‌های اخلاقی و اجتماعی که در نشریات مختلف به چاپ رسیده است. عناوین بعضی از این مقالات چنین است: نظری به صدر اسلام، مردان فضیلت، استفاده از حوادث، مشکل ازدواج، جهان زنده، مکتب پارسایی و پرهیزکاری، اهمیت تبلیغات و...
  
'''مسئوليت كتابخانه مسجد اعظم:'''
+
==فعالیت‌های اجتماعی==
 +
آیت الله دانش آشتیانی بعد از درگذشت پدرش در سال ۱۳۵۸ ق. راهی آشتیان شد و عهده‌دار امور دینی و تبلیغی شهر شد و در ضمن، ارتباط خود را با [[حوزه علمیه قم]] حفظ کرد و رفت و آمد دائم داشت. در آشتیان با اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] و تشکیل مجالس [[اهل بیت]] علیهم السلام و احیای [[وقف|موقوفات]]، تمام سعی و اهتمام خویش را صرف تبلیغ و ترویج [[دین]] در میان مردم کرد.
  
آيت الله دانش آشتياني، پس از حضور در درس آيت الله العظمي بروجردي، مورد توجه ايشان قرار گرفت و عهده دار امور مختلفي شد؛ از جمله، به نمايندگي از سوي آن زعيم عاليقدر، براي رسيدگي به مشكلات به نقاط مختلف كشور اعزام گرديد.(8) و همچنين مأمور تهيه فهرست كاملي از كتب كتابخانه [[مدرسه فيضيه]] شد؛(9) كه اين دو وظيفه با آيت الله حاج آقا مجتبي عراقي كه با يكديگر عقد اخوت و دوستي ديرينه داشتند و در دوران طلبگي در فيضيه هم حجره نيز بودند،(10) انجام گرفت.
+
'''خدمات عمرانی:'''
  
پس از تأسيس كتابخانه [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]] به وسيله آيت الله العظمي بروجردي، اداره اين مركز از سوي ايشان به آيت الله دانش واگذار شد. آيت الله دانش حدود 40 سال مسئوليت اين مركز علمي و فرهنگي را به خوبي اداره كرد و تعداد كتب چاپي و خطي آن را به سطح يكي از بزرگترين كتابخانه‌هاي [[قم]] ارتقا داد.
+
از ثمرات همت عالی آن بزرگوار که به مدد مردان خیراندیش و علاقه‌مندان وی به انجام رسید، می‌توان به این موارد اشاره کرد:
  
'''حضور در صحنه‌هاي انقلاب اسلامي:'''
+
*کمک و دستگیری از مستمندان و نیازمندان؛
 +
*احیای موقوفات جهت اقامه مجالس دینی.
 +
*تأسیس و بازسازی مساجد و حسینیه‌های متعدد؛
 +
*تأسیس مصلای آشتیان که پس از درگذشت ایشان، از سوی مردم به «مصلای بزرگ آیت الله دانش» نام گرفته است؛
 +
*تشکیل صندوق قرض الحسنه؛
 +
*تشکیل کتابخانه‌های حضرت سیدالشهدا و حضرت صاحب الامر علیهم السلام در آشتیان؛
 +
*احیا و نوسازی مدرسه علمیه آشتیان. این حوزه با قدمتی بیش از یک و نیم قرن پایگاه معنوی و دینی منطقه بوده و آیت الله دانش ده‌ها سال نقش محوری را در این مرکز داشته است.
  
آيت الله دانش با [[امام خمینی]] نيز رابطه‌اي نزديك و صميمي داشت و غير از اين كه وكيل و پرداخت شهريه ايشان بود، ارتباط زيادي با امام داشت. حضرت امام نيز اعتماد و وثوق بالايي به حضرت آيت الله دانش داشتند، كه اين مطلب از نامه‌هايي كه از [[نجف]] اشرف براي مرحوم [[سید احمد خمینی|سيد احمد خميني]] فرستاده‌اند و اموري كه به آقاي دانش ارجاع داده‌اند، مشخص مي‌شود.(15)
+
'''وکالت مراجع:'''
  
آن فقيد مجاهد در مبارزات علما و ملت ايران عليه نظام ستمشاهي با نشر اعلاميه‌هاي حضرت امام و كمك و مساعدت به كساني كه در صف مقدم مبارزه بودند، همراهي مي‌كرد. در [[ماه محرم|محرم]] سال 1357 ش. بر سر مزار يكي از شهداي انقلاب در آشتيان، در جمع هزاران تن از مردم منطقه، سخنراني پرشوري ايراد كرد كه هنوز طنين آن كه وعده برچيده شدن حكومت شاه را مي داد، در اذهان باقي مانده است.
+
از امور قابل توجه در مورد آیت الله دانش، اعتماد و اطمینان مراجع عصر به وی می‌باشد. وی از زمان مرجع بزرگ آیت الله [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] قدس سره، وکالت بسیاری مراجع بزرگ را دارا بود و نماینده‌ای امین و امانت‌داری پرهیزکار در امور حسبیه زعمای شیعه بشمار می‌آمد. ایشان وکیل تام الاختیار [[سید ابوالقاسم خویی|آیت الله خویی]] بود و سال‌ها امور شهریه آن مرجع بزرگ را در [[قم]]، با درایت و دقت اداره می‌کرد.
  
در اوان پيروزي انقلاب اسلامي، آيت الله دانش براي احياي سنت ديرپاي [[نماز جمعه]]، از سوي حضرت امام قدس سره به [[امام جمعه|امامت جمعه]] آشتيان منصوب شد(16) كه در اين سنگر نيز منشأ خدمات بسياري بود. وی در جنگ تحميلي نيز با وجود كهولت و بيماري، براي تقويت روحيه رزمندگان در مناطق جنگي حضور يافت.(17)
+
آیت الله آقا سید عباس کاشانی برای نگارنده نقل کردند: «در ایام اقامت ما در نجف اشرف، بارها دیده بودم که آیت الله خویی به کسانی که از قم به خدمت ایشان می‌رسند و در امور مالی کاری داشتند، معمولاً می‌فرمود: «در قم به آقای دانش مراجعه کنید» و نام او را با احترام می‌برد. من آقای دانش را که این همه مورد اعتماد آیت الله خویی بود، نمی شناختم. تا این که روزی از آقا سید جمال، فرزند آیت الله خویی پرسیدم، ایشان گفت: آقا میرزا ابوالقاسم دانش از محترمین علمای قم است که پدرم با همه سخت‌گیری و دقت در صدور اجازه وکالت، با اصرار ایشان را وکیل تام‌الاختیار خود قرار داده‌اند».
  
'''خدمات اجتماعی:'''
+
'''مسئولیت کتابخانه فیضیه و مسجد اعظم:'''
  
ايشان بعد از درگذشت پدرش در سال 1358 ق. راهي آشتيان شد و عهده‌دار امور ديني و تبليغي شهر شد و در ضمن، ارتباط خود را با [[حوزه علميه قم]] حفظ كرد و رفت و آمد دائم داشت. در آشتيان با اقامه جماعت و تشكيل مجالس [[اهل بيت]] علیهم السلام و احياي [[وقف|موقوفات]]، تمام سعي و اهتمام خويش را صرف تبليغ و ترويج [[دين]] در ميان مردم كرد. از ثمرات همت عالي آن بزرگوار كه به مدد مردان خيرانديش و علاقه‌مندان وي به انجام رسيد، مي‌توان به اين موارد اشاره كرد:
+
آیت الله دانش آشتیانی، پس از حضور در درس [[آیت الله بروجردی|آیت الله بروجردی]]، مورد توجه ایشان قرار گرفت و عهده دار امور مختلفی شد؛ از جمله، به نمایندگی از سوی آن زعیم عالیقدر، برای رسیدگی به مشکلات مردم به نقاط مختلف کشور اعزام گردید. و همچنین مأمور تهیه فهرست کاملی از کتب کتابخانه [[مدرسه فیضیه]] شد؛ که این دو وظیفه با آیت الله آقا مجتبی عراقی انجام گرفت.
  
#كمك و دستگيري از مستمندان و نيازمندان؛
+
پس از تأسیس کتابخانه [[مسجد اعظم قم|مسجد اعظم]] به وسیله آیت الله بروجردی نیز، اداره این مرکز از سوی ایشان به آیت الله دانش واگذار شد. آیت الله دانش حدود ۴۰ سال مسئولیت این مرکز علمی و فرهنگی را به خوبی اداره کرد و تعداد کتب چاپی و خطی آن را به سطح یکی از بزرگترین کتابخانه‌های [[قم]] ارتقا داد.  
#احياي موقوفات جهت اقامه مجالس ديني.
 
#تأسيس و بازسازي مساجد و حسينيه‌هاي متعدد؛
 
#تأسيس مصلاي آشتيان كه پس از درگذشت ايشان، از سوي مردم به «مصلاي بزرگ آيت الله دانش» نام گرفته است؛
 
#تشكيل صندوق قرض الحسنه؛
 
#تشكيل كتابخانه‌هاي حضرت سيدالشهدا و حضرت صاحب الامر علیهم السلام در آشتيان؛(18)
 
#احيا و نوسازي مدرسه علميه آشتيان. اين حوزه با قدمتي بيش از يك و نيم قرن(19) پايگاه معنوي و ديني منطقه بوده و آيت الله دانش ده‌ها سال نقش محوري را در اين مركز داشته است.  
 
  
==ویژگی‌های اخلاقی==
+
'''حضور در صحنه‌های انقلاب اسلامی:'''
  
آيت الله دانش را بايد از مصاديق مردان علم و عمل و تعهد و ديانت دانست، به طوري كه در [[حوزه علميه قم]] و نزد مردم به وارستگي، امانتداري و درستكاري شهره بود. اعتماد علماي بزرگ و عشق و علاقه مردمِ آشتيان به آن عالم جليل، حاصل نزديك به يك قرن مشي عالمانه و زندگي ساده و [[زهد|زاهدانه]] توأم با خدمت و فرار از هر گونه شهرت‌طلبي و مقام‌پرستي او بود.
+
آیت الله دانش با [[امام خمینی]] نیز رابطه‌ای نزدیک و صمیمی داشت و غیر از این که وکیل و پرداخت شهریه ایشان بود، ارتباط زیادی با امام داشت. حضرت امام نیز اعتماد و وثوق بالایی به حضرت آیت الله دانش داشتند، که این مطلب از نامه‌هایی که از [[نجف]] اشرف برای مرحوم [[سید احمد خمینی|سید احمد خمینی]] فرستاده‌اند و اموری که به آقای دانش ارجاع داده‌اند، مشخص می‌شود.
  
'''ارادت به اهل بيت علیهم السلام:'''
+
آن فقید مجاهد در مبارزات علما و ملت ایران علیه نظام ستمشاهی با نشر اعلامیه‌های حضرت امام و کمک و مساعدت به کسانی که در صف مقدم مبارزه بودند، همراهی می‌کرد. در [[ماه محرم|محرم]] سال ۱۳۵۷ ش. بر سر مزار یکی از شهدای انقلاب در آشتیان، در جمع هزاران تن از مردم منطقه، سخنرانی پرشوری ایراد کرد که هنوز طنین آن که وعده برچیده شدن حکومت شاه را می داد، در اذهان باقی مانده است.
  
او، در آستان مقدس [[اهل البیت|اهل البيت]] خادمي با خلوص بود و در تعظيم نام و يادشان سعي وافري داشت. در تشكيل مجالس اعياد و وفيات اهتمام مي‌ورزيد و در تمام مناسبت‌ها، حسب الامر ايشان، در آشتيان مراسم برگزار مي‌شد و خودشان با وجود كهولت و مشقت، در اين مجالس شركت مي‌كردند.  
+
در اوان پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله دانش برای احیای سنت دیرپای [[نماز جمعه]]، از سوی حضرت امام قدس سره به [[امام جمعه|امامت جمعه]] آشتیان منصوب شد که در این سنگر نیز منشأ خدمات بسیاری بود. وی در جنگ تحمیلی نیز با وجود کهولت و بیماری، برای تقویت روحیه رزمندگان در مناطق جنگی حضور یافت.
  
'''ساده زيستي:'''
+
==ویژگی‌های اخلاقی==
  
طي ده‌ها سال، سطح زندگي او تغيير نكرد و به گواه همه كساني كه ايشان را از نزديك مي‌شناختند، همواره رويه‌اي [[قناعت]] منشانه و زاهدانه داشت؛ در حالي كه مي‌توانست زندگي مرفهي فراهم كند. حضرت امام بعد از پيروزي انقلاب و سفر به [[قم]]، شبي سرزده به ديدار آيت الله دانش می‌روند و زندگي ساده ايشان را، كه پس از سال‌ها وكالت و مسئوليت در امور ماليِ حوزه، سطح زندگي‌شان تغيير نكرده بود، مي‌ستايند. با اين كه در آشتيان يا قم اشتغالات زيادي داشتند و خدمات مختلفي را انجام مي‌دادند، اما هيچ دفتر، منشي و يا راننده‌اي نداشت و شخصاً امور خود را اداره مي‌كرد.
+
آیت الله دانش را باید از مصادیق مردان علم و عمل و تعهد و دیانت دانست، به طوری که در [[حوزه علمیه قم]] و نزد مردم به وارستگی، امانتداری و درستکاری شهره بود. اعتماد علمای بزرگ و عشق و علاقه مردمِ آشتیان به آن عالم جلیل، حاصل نزدیک به یک قرن مشی عالمانه و زندگی ساده و [[زهد|زاهدانه]] توأم با خدمت و فرار از هر گونه شهرت‌طلبی و مقام‌پرستی او بود.
  
'''تواضع و فروتني:'''
+
'''ارادت به اهل بیت علیهم السلام:'''
  
آيت الله دانش آشتياني از مصاديق كساني بود كه علم را با [[حلم]] و [[تقوا]] و [[تواضع]] عجين كرده‌اند. با اين كه مقام علمي بالايي داشت و از روزگار جواني به مرتبه [[اجتهاد]] و استنباط رسيده بود، هيچگاه اظهار نمي‌كرد و اگر ساعت‌ها در محضرش مي‌نشستي، كلامي كه نشانه اظهار شخصيت و خودستايي باشد، از ايشان شنيده نمي‌شد و معمولاً نظر ديگران را نقل مي‌كرد.
+
او، در آستان مقدس [[اهل البیت|اهل البیت]] خادمی با خلوص بود و در تعظیم نام و یادشان سعی وافری داشت. در تشکیل مجالس اعیاد و وفیات اهتمام می‌ورزید و در تمام مناسبت‌ها، حسب الامر ایشان، در آشتیان مراسم برگزار می‌شد و خودشان با وجود کهولت و مشقت، در این مجالس شرکت می‌کردند.  
  
'''مردمداري و بي‌ادعائي:'''
+
'''ساده زیستی:'''
  
وي سال‌ها با مردم و در ميان آن ها زندگي كرد و در غم و شاديشان شريك بود. اگر در دورترين نقطه شهر كسي از طبقات پايين اجتماع ايشان را دعوت مي‌كرد، مي‌پذيرفت و بدون تكلف در مجلس او حاضر مي‌شد. با كودكان و جوانان بسيار صميمي و با ملاطفت برخورد مي‌كرد و با وجود كهولت، رابطه‌اي عاطفي و نزديك با جوانان داشت.
+
طی ده‌ها سال، سطح زندگی او تغییر نکرد و به گواه همه کسانی که ایشان را از نزدیک می‌شناختند، همواره رویه‌ای [[قناعت]] منشانه و زاهدانه داشت؛ در حالی که می‌توانست زندگی مرفهی فراهم کند. حضرت امام بعد از پیروزی انقلاب و سفر به [[قم]]، شبی سرزده به دیدار آیت الله دانش می‌روند و زندگی ساده ایشان را، که پس از سال‌ها وکالت و مسئولیت در امور مالی حوزه، سطح زندگی‌شان تغییر نکرده بود، می‌ستایند. با این که در آشتیان یا قم اشتغالات زیادی داشتند و خدمات مختلفی را انجام می‌دادند، اما هیچ دفتر، منشی و یا راننده‌ای نداشت و شخصاً امور خود را اداره می‌کرد.
  
== وفات ==
+
'''تواضع و فروتنی:'''
مرحوم آيت الله دانش آشتياني، سرانجام روز جمعه هشتم تير 1380 شمسی (1422 ق)، در 93 سالگی دار فانی را وداع گفت. پيكر پاكش پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به وسيله آيت الله صافي گلپايگاني، در جوار بارگاه ملكوتي [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها در مسجد طباطبايي به خاك سپرده شد. 
 
  
==آثار ماندگار==
+
آیت الله دانش آشتیانی از مصادیق کسانی بود که علم را با [[حلم]] و [[تقوا]] و [[تواضع]] عجین کرده‌اند. با این که مقام علمی بالایی داشت و از روزگار جوانی به مرتبه [[اجتهاد]] و استنباط رسیده بود، هیچگاه اظهار نمی‌کرد و اگر ساعت‌ها در محضرش می‌نشستی، کلامی که نشانه اظهار شخصیت و خودستایی باشد، از ایشان شنیده نمی‌شد و معمولاً نظر دیگران را نقل می‌کرد.
  
از مرحوم آيت الله دانش آشتياني آثار مكتوب ذيل به يادگار مانده است:(25)
+
'''مردمداری و بی‌ادعائی:'''
  
#تقريرات [[فقه]] و [[اصول]] بعضي از اساتيدشان؛
+
وی سال‌ها با مردم و در میان آن ها زندگی کرد و در غم و شادیشان شریک بود. اگر در دورترین نقطه شهر کسی از طبقات پایین اجتماع ایشان را دعوت می‌کرد، می‌پذیرفت و بدون تکلف در مجلس او حاضر می‌شد. با کودکان و جوانان بسیار صمیمی و با ملاطفت برخورد می‌کرد و با وجود کهولت، رابطه‌ای عاطفی و نزدیک با جوانان داشت.
#دو سرمايه نفيس: اين رساله شرحي بر [[حديث ثقلين]] است؛
 
#سقيفه: كه پيرامون مسئله جانشيني پيامبر اكرم صلی الله علیه و آله است. اين كتاب ترجمه و تعليق بر كتاب السقيفه از مرحوم آيت الله آقا سيد احمد روحاني قدس سره است.
 
#رمز نيكبختي: كه درباره آثار و بركات ذكر شريف [[صلوات]] نگاشته شده و ترجمه و تعليق بر رساله سرّالسّعاده آيت الله آقا سيد احمد روحاني قدس سره است.
 
#دو مجلد نشريه كتابخانه مسجد اعظم قم: كه شامل 24 ماهنامه است، به سردبيري و همت ايشان از ارديبهشت 1344 تا اسفند 1345 منتشر شد و در آن زمان و با امكانات محدود آن وقت، اثر بسيار مهمي بشمار مي‌آيد. به جهت چهره موجه آيت الله خوانساري، آثار خوبي از علما و بزرگان در اين مجموعه به چشم مي‌خورد. بعضي از نويسندگان نشريه كتابخانه مسجد اعظم، عبارتند از حضرات آيات: صافي گلپايگاني، حاج شيخ مرتضي حائري يزدي، نوري همداني، حسين شب زنده‌دار، سيد جلال طاهرشمس گلپايگاني و...
 
#مقالات مختلف در زمينه‌هاي اخلاقي و اجتماعي كه در نشريات مختلف به چاپ رسيده است. شانزده مورد از اين مقالات به همت فاضل محترم حجةالاسلام والمسلمين سيد مهدي شمس الدين (داماد آن مرحوم) تحت عنوان «چشمه‌سار معرفت» به چاپ رسيده است. عناوين بعضي از اين مقالات چنين است: نظري به صدر اسلام، مردان فضيلت، استفاده از حوادث، مشكل [[ازدواج]]، جهان زنده، مكتب پارسايي و پرهيزكاري، اهميت تبليغات و...
 
  
در پايان سزاوار است اشاره شود كه از ايشان يك فرزند به يادگار مانده است؛ وي فاضل معظم آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش متولد سال 1358 ق. مي‌باشد، كه علاوه بر استفاده از محضر پدر دانشمندش از حضرات آيات: سلطاني طباطبايي، گلپايگاني، اراكي و [[امام خمينی]] بهره برده است. مراتب فضل، تقوا و اخلاق ايشان يادآور سيماي پدر ارجمندشان است.
+
==وفات==
----
+
مرحوم آیت الله دانش آشتیانی، سرانجام روز جمعه هشتم تیر ۱۳۸۰ شمسی (۱۴۲۲ ق)، در ۹۳ سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر پاکش پس از اقامه [[نماز میت|نماز]] به وسیله آیت الله صافی گلپایگانی، در جوار بارگاه ملکوتی [[حضرت معصومه]] سلام الله علیها در مسجد طباطبایی به خاک سپرده شد.
آفرين بر روان آن پدري × که بماند از او چنين پسري.
 
----
 
پي‌نوشت
 
  
(1). گنجينه دانشمندان، ج 2، ص 140.
+
==منابع==
 
 
(2). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش (فرزند آن مرحوم).
 
 
 
(3). همان.
 
 
 
(4). نقل نگارنده از گفتار آن مرحوم.
 
 
 
(5). همان.
 
 
 
(6). اصل همه اين اجازات و اسناد، نزد آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش، فرزند آن مرحوم است.
 
 
 
(7). صحيفه امام، ج 2، ص 192 و 332، با توضيحات مرحوم حجت الاسلام والمسلمين حاج سيد احمد خميني در حاشيه صفحات.
 
 
 
(8). مجله حوزه، سال ششم، ش 36، ص 28، مصاحبه با مرحوم آيت الله حاج آقا مجتبي عراقي.
 
 
 
(9). فهرست كتب كتابخانه مباركه [[مدرسه فيضيه]] [[قم]]، مقدمه.
 
 
 
(10). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
 
 
 
(11). چشمه سار معرفت، ص 27.
 
 
 
(12). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
 
 
 
(13). مرحوم آيت الله حاج سيد حسن فريد اراكي، از شاگردان آيت الله العظمي حائري يزدي و از اساتيد بنام حوزه‌هاي علميه در اراك و سپس در [[قم]] بود در [[ربيع الثانی]] 1391 ق در تهران وفات يافت و در وادي السلام [[نجف]] در مقبره اجدادي اش به خاك سپرده شد آن مرحوم كتابخانه مجهزي داشت كه طبق وصيت خودش كتاب‌هاي چاپي آن به كتابخانه مسجد اعظم، و كتب خطي آن به كتابخانه آستان قدس رضوي منتقل شد (تفسير [[سوره حمد]]، آيت الله فريد اراكي، مقدمه).
 
 
 
(14). مرحوم حاج محمد رمضاني معروف به حاجي خاور، مدير مجلات شرق، افسانه و كلاله خاور از خادمين صنعت نشر و دوستداران كتاب و كتابخانه در دوران معاصر است او كتابخانه بسيار ارزشمند و عظيمي داشت كه بعد از فوت او طبق نظر خودش و تلاش ديگران از جمله مرحوم حجةالاسلام والمسلمين حاج آقا مهدي آيت الله زاده گلپايگاني به كتابخانه مسجد اعظم منتقل شد اين مجموعه حدود 40 هزار جلد كتاب است حاجي خاور در 1346 ش درگذشت. ر.ك: مؤسسه خاور، بزرگترين انتشاراتي ايران در هفتاد سال پيش، سيد فريد قاسمي، صنعت چاپ، ش 171 (فروردين 1376)، ص 66 و همچنين مجلدات نشريه كتابخانه مسجد اعظم.
 
 
 
(15). صحيفه امام، ج 2، ص 192 و 332.
 
 
 
(16). همان، ج 12، ص 316.
 
 
 
(17). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
 
 
 
(18). كتابخانه حضرت صاحب الامر عجل الله تعالی فرجه شریف در حوزه علميه آشتيان است و كتابخانه حضرت [[سيدالشهدا]] علیه السلام در طبقه فوقاني حسينيه بازار آشتيان، واقع در ميدان آزادي اين شهر قرار دارد فهرست نسخ خطي اين دو كتابخانه را آقاي صادق حضرتي آشتياني تهيه كرده است و در دفتر دوم ميراث اسلامي به سعي جناب آقاي رسول جعفريان چاپ شده است.
 
 
 
(19). قدمت و تاريخچه اين حوزه را نگارنده، از يكي از نسخ خطي [[بحارالانوار]] كه در كتابخانه مدرسه علميه آشتيان موجود است، استخراج كرد كه به تأييد حضرت آيت الله دانش رسيد همچنين ر.ك: سيماي آشتيان، ص 99.
 
 
 
(20). چشمه سار معرفت، ص 28.
 
 
 
(21). مصاحبه با آيت الله حاج شيخ محمدتقي دانش.
 
 
 
(22). نقل نگارنده از حضرت آيت الله العظمي شبيري زنجاني.
 
 
 
(23). چشمه سار معرفت، ص 9 و 10.
 
 
 
(24). روزنامه جمهوري اسلامي، 11 تير 1380.
 
 
 
(25). موسوعة مؤلفي الاماميه، ج 2، ص 509، چاپي فارسي خان‌بابامشار، ج 2، ص 2226.
 
 
 
منابع و مآخذ
 
 
 
(1). آثار الحجه يا دائرةالمعارف حوزه علميه قم، محمد شريف رازي، دارالكتب، قم.
 
 
 
(2). آيينه دانشوران، سيد عليرضا ريحان يزدي، با مقدمه و تعليقات و اضافات ناصر باقري بيدهندي، انتشارات كتابخانه آيت الله مرعشي نجفي، قم.
 
  
(3). سيماي آشتيان، محسن آشتياني، انتشارات [[فقه]]، تهران.
+
*مهدی سلیمانی آشتیانی، "حاج شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی"، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۳، صفحه ۱۰-۲۷.
 
 
(4). چشمه سار معرفت، آيت الله ابوالقاسم دانش آشتياني، مؤسسه توسعه فرهنگ قرآني، 1380، [[قم]].
 
 
 
(5). فهرست كتب كتابخانه مباركه مدرسه فيضيه، حاج آقا مجتبي عراقي، چاپخانه علميه قم، 1378 ق.
 
 
 
(6). فهرست نسخه‌هاي خطي كتابخانه مسجد اعظم، رضا استادي، انتشارات كتابخانه مسجد اعظم قم، 1365 ش.
 
 
 
(7). صحيفه امام، مؤسسه تنظيم و نشر آثار امام خميني، تهران.
 
 
 
(8). گنجينه دانشمندان، محمد شريف رازي، كتابفروشي اسلاميه، تهران.
 
 
 
(9). مجله مكتب اسلام، سال سوم، شماره سوم، جمعي از فضلاي حوزه علميه قم.
 
 
 
(10). معجم المؤلفين، خان‌بابامشار، تهران.
 
 
 
(11). مفاخر اسلام، علي دواني، اميركبير، تهران.
 
 
 
(12). مؤلفين كتب چاپي فارسي و عربي، خان‌بابامشار، چاپخانه نگين، [[تهران]].
 
 
 
(13). مجله حوزه، دفتر تبليغات اسلامي، [[قم]].
 
 
 
(14). موسوعة مؤلفي الاماميه، مجمع الفكر الاسلامي، قم.
 
 
 
==منابع==
 
  
مهدي سليماني آشتياني،" حاج شيخ ابوالقاسم دانش آشتياني"ستارگان حرم، جلد 13، صفحه 10-27
+
==آرشیو عکس و تصویر==
 +
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:دانش (1).jpg|alt=آیت الله دانش آشتیانی و رهبری|ابوالقاسم دانش آشتیانی و [[سید علی حسینی خامنه ای]]
 +
پرونده:دانش (2).JPG|ابوالقاسم دانش آشتیانی
 +
</gallery>
  
 
[[رده:علمای معاصر|دانش آشتیانی،ابوالقاسم]]
 
[[رده:علمای معاصر|دانش آشتیانی،ابوالقاسم]]
 
[[رده:مجتهدین]]
 
[[رده:مجتهدین]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 
[[رده:مبارزان علیه پهلوی]]
 +
[[رده:مدفونین در حرم حضرت معصومه (س)]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۶ اوت ۲۰۲۲، ساعت ۱۳:۴۹

آیت الله ابوالقاسم دانش آشتیانی (۱۲۹۰ - ۱۳۸۰ ش)، از علمای مجاهد شیعه معاصر و از شاگردان شیخ عبدالکریم حائری و آیت الله بروجردی بود. این عالم ربانی مورد عنایت و اعتماد اکثر مراجع زمان خود بود و از جانب برخی از آنان وکالت داشت. مسئولیت کتابخانه مدرسه فیضیه و مسجد اعظم قم و امامت جمعه شهر آشتیان، از جمله فعالیتهای اجتماعی اوست.

۲۳۰px
نام کامل ابوالقاسم دانش آشتیانی
زادروز ۱۲۹۰ شمسی
زادگاه آشتیان اراک
وفات ۱۳۸۰ شمسی
مدفن قم، حرم حضرت معصومه

Line.png

اساتید

شیخ عبدالکریم حائری، آیت الله بروجردی، سید محمدحجت کوه‌کمری، سید محمدتقی خوانساری،...

شاگردان

شهید غلامرضا دانش آشتیانی، میرزا حسین دانش آشتیانی،...

آثار

تقریرات فقه و اصول، دو سرمایه نفیس، سقیفه، رمز نیکبختی،...

ولادت

ابوالقاسم دانش آشتیانی در سال ۱۳۲۹ ق. در آشتیان (استان مرکزی) پا به عرصه وجود گذاشت. پدرش آقا شیخ محمدتقی دانش از علمای بنام این خاندان است. ایشان در تهران از محضر آیت الله میرزا محمدحسن آشتیانی استفاده کرد و پس از کسب مقامات علمی، به موطن خود مراجعت نمود و در مسجد جامع آن شهر به امامت جماعت و تبلیغ و ارشاد مشغول شد.

تحصیل و اساتید

ابوالقاسم دانش حدود ۱۴ سال داشت که با مرحوم آیت الله گلپایگانی، که آن زمان از اساتید و فضلای جوان حوزه علمیه قم بود، آشنا شد و با پیشنهاد ایشان برای ادامه تحصیلات به حوزه علمیه قم رفت. او ابتدا در محضر آیت الله فیض قمی، به تحصیل و تهذیب مشغول گردید. همچنین در درس اساتید و دانشمندان بنام حوزه حاضر شد و از محضر ایشان کسب کمالات کرد.

با این که در آشتیان مقداری از ادبیات و منطق را خوانده بود، اما مجدداً این علوم را از اساتید آن روز، یعنی آیت الله آقا میرزا محمدعلی ادیب تهرانی و آیت الله آقا سید مهدی کشفی فراگرفت. سطوح متوسط را نیز از آیت الله آخوند ملا علی معصومی همدانی (م ۱۳۹۸ ق) همدانی آموخت.

رسائل، مکاسب و طهارت شیخ را از حضرات آیات: میرزا محمد فیض قمی (م ۱۳۷۰)، سید محمدحجت کوه‌کمره‌ای (م ۱۳۷۲ ق)، سید محمدتقی خوانساری (م ۱۳۷۱ ق) و سید احمد خوانساری (م ۱۴۰۵ ق) استفاده کرد. پس از اتمام دروس سطح، نزدیک به چهار سال در درس مؤسس حوزه علمیه آیت الله شیخ عبدالکریم حائری یزدی (م ۱۳۵۵ ق) حاضر شد.

پس از ورود آیت الله بروجردی به حوزه علمیه قم و تشکیل محفل درس، آیت الله دانش به جمع شاگردان ایشان درآمد و تا آخر که آقای بروجردی درس می‌گفتند، به درس ایشان حاضر شد و از محضر وی بهره برد.

اجازات:

آیت الله دانش با جدّ و جهد در راه فراگیری علوم اهل بیت علیهم السلام به درجه عالیه اجتهاد نایل شد و اجازات متعددی از اساتید و بزرگان عصرش از جمله سید محمدتقی خوانساری اخذ نمود. آیت الله میرزا محمد فیض در اجازه‌نامه‌ای که برای ایشان نگاشته، آورده است: «از مبدأ تمییز الی کنون اشتغال به تحصیل داشته، در حوزه علمیه قم تکمیلات و ترقیات نموده، از درس تحقیق علمای اعاظم و فقهای اکابر استفاده می‌فرمودند. مدت‌هاست که در حوزه بحث احقر حاضر و یکی از فضلای حوزه بشمار می‌روند و با جدیتی کافی و همتی وافی لیلاً و نهاراً تحصیل و تکمیل نموده تا آن که بحمدالله تعالی نایل به مراد و بالغ به مرتبه اجتهاد شدند. فهنیئاً له تلک الدرجة العلیا والرتبة العظمی...».

همچنین مرجع بزرگ شیعه آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی (م ۱۳۶۵ ق) نیز برای آیت الله دانش اجازه اجتهادی صادر کرده‌اند که استاد حوزه علمیه نجف اشرف آیت الله آقا ضیاءالدین عراقی در حاشیه، آن را تصدیق و گواهی کرده است. علاوه بر این، ایشان از همه اساتید مذکور و نیز از علامه آقا بزرگ تهرانی (م ۱۳۸۹ ق) اجازه نقل حدیث هم داشت.

آیت الله دانش در قم بعضی از کتب را درس می‌گفتند که از جمله شاگردان ایشان می توان به شهید دکتر غلامرضا دانش آشتیانی و مرحوم حاج میرزا حسین دانش آشتیانی، اشاره نمود.

آثار و تألیفات

از آیت الله دانش آشتیانی آثار مکتوب ذیل به یادگار مانده است:

ترجمه سر السعادة - یکی از آثار آیت الله دانش آشتیانی
  1. تقریرات فقه و اصول بعضی از اساتیدشان؛
  2. دو سرمایه نفیس: این رساله شرحی بر حدیث ثقلین است؛
  3. سقیفه: که پیرامون مسئله جانشینی پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله است. این کتاب ترجمه و تعلیق بر کتاب «السقیفه» از مرحوم آیت الله سید احمد روحانی است.
  4. رمز نیکبختی: که درباره آثار و برکات ذکر شریف صلوات نگاشته شده و ترجمه و تعلیق بر رساله «سرّالسّعاده» آیت الله سید احمد روحانی است.
  5. دو مجلد نشریه کتابخانه مسجد اعظم قم: که شامل ۲۴ ماهنامه است، به سردبیری و همت ایشان از اردیبهشت ۱۳۴۴ تا اسفند ۱۳۴۵ شمسی منتشر شد و در آن زمان و با امکانات محدود آن وقت، اثر بسیار مهمی بشمار می‌آید.
  6. مقالات مختلف در زمینه‌های اخلاقی و اجتماعی که در نشریات مختلف به چاپ رسیده است. عناوین بعضی از این مقالات چنین است: نظری به صدر اسلام، مردان فضیلت، استفاده از حوادث، مشکل ازدواج، جهان زنده، مکتب پارسایی و پرهیزکاری، اهمیت تبلیغات و...

فعالیت‌های اجتماعی

آیت الله دانش آشتیانی بعد از درگذشت پدرش در سال ۱۳۵۸ ق. راهی آشتیان شد و عهده‌دار امور دینی و تبلیغی شهر شد و در ضمن، ارتباط خود را با حوزه علمیه قم حفظ کرد و رفت و آمد دائم داشت. در آشتیان با اقامه جماعت و تشکیل مجالس اهل بیت علیهم السلام و احیای موقوفات، تمام سعی و اهتمام خویش را صرف تبلیغ و ترویج دین در میان مردم کرد.

خدمات عمرانی:

از ثمرات همت عالی آن بزرگوار که به مدد مردان خیراندیش و علاقه‌مندان وی به انجام رسید، می‌توان به این موارد اشاره کرد:

  • کمک و دستگیری از مستمندان و نیازمندان؛
  • احیای موقوفات جهت اقامه مجالس دینی.
  • تأسیس و بازسازی مساجد و حسینیه‌های متعدد؛
  • تأسیس مصلای آشتیان که پس از درگذشت ایشان، از سوی مردم به «مصلای بزرگ آیت الله دانش» نام گرفته است؛
  • تشکیل صندوق قرض الحسنه؛
  • تشکیل کتابخانه‌های حضرت سیدالشهدا و حضرت صاحب الامر علیهم السلام در آشتیان؛
  • احیا و نوسازی مدرسه علمیه آشتیان. این حوزه با قدمتی بیش از یک و نیم قرن پایگاه معنوی و دینی منطقه بوده و آیت الله دانش ده‌ها سال نقش محوری را در این مرکز داشته است.

وکالت مراجع:

از امور قابل توجه در مورد آیت الله دانش، اعتماد و اطمینان مراجع عصر به وی می‌باشد. وی از زمان مرجع بزرگ آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی قدس سره، وکالت بسیاری مراجع بزرگ را دارا بود و نماینده‌ای امین و امانت‌داری پرهیزکار در امور حسبیه زعمای شیعه بشمار می‌آمد. ایشان وکیل تام الاختیار آیت الله خویی بود و سال‌ها امور شهریه آن مرجع بزرگ را در قم، با درایت و دقت اداره می‌کرد.

آیت الله آقا سید عباس کاشانی برای نگارنده نقل کردند: «در ایام اقامت ما در نجف اشرف، بارها دیده بودم که آیت الله خویی به کسانی که از قم به خدمت ایشان می‌رسند و در امور مالی کاری داشتند، معمولاً می‌فرمود: «در قم به آقای دانش مراجعه کنید» و نام او را با احترام می‌برد. من آقای دانش را که این همه مورد اعتماد آیت الله خویی بود، نمی شناختم. تا این که روزی از آقا سید جمال، فرزند آیت الله خویی پرسیدم، ایشان گفت: آقا میرزا ابوالقاسم دانش از محترمین علمای قم است که پدرم با همه سخت‌گیری و دقت در صدور اجازه وکالت، با اصرار ایشان را وکیل تام‌الاختیار خود قرار داده‌اند».

مسئولیت کتابخانه فیضیه و مسجد اعظم:

آیت الله دانش آشتیانی، پس از حضور در درس آیت الله بروجردی، مورد توجه ایشان قرار گرفت و عهده دار امور مختلفی شد؛ از جمله، به نمایندگی از سوی آن زعیم عالیقدر، برای رسیدگی به مشکلات مردم به نقاط مختلف کشور اعزام گردید. و همچنین مأمور تهیه فهرست کاملی از کتب کتابخانه مدرسه فیضیه شد؛ که این دو وظیفه با آیت الله آقا مجتبی عراقی انجام گرفت.

پس از تأسیس کتابخانه مسجد اعظم به وسیله آیت الله بروجردی نیز، اداره این مرکز از سوی ایشان به آیت الله دانش واگذار شد. آیت الله دانش حدود ۴۰ سال مسئولیت این مرکز علمی و فرهنگی را به خوبی اداره کرد و تعداد کتب چاپی و خطی آن را به سطح یکی از بزرگترین کتابخانه‌های قم ارتقا داد.

حضور در صحنه‌های انقلاب اسلامی:

آیت الله دانش با امام خمینی نیز رابطه‌ای نزدیک و صمیمی داشت و غیر از این که وکیل و پرداخت شهریه ایشان بود، ارتباط زیادی با امام داشت. حضرت امام نیز اعتماد و وثوق بالایی به حضرت آیت الله دانش داشتند، که این مطلب از نامه‌هایی که از نجف اشرف برای مرحوم سید احمد خمینی فرستاده‌اند و اموری که به آقای دانش ارجاع داده‌اند، مشخص می‌شود.

آن فقید مجاهد در مبارزات علما و ملت ایران علیه نظام ستمشاهی با نشر اعلامیه‌های حضرت امام و کمک و مساعدت به کسانی که در صف مقدم مبارزه بودند، همراهی می‌کرد. در محرم سال ۱۳۵۷ ش. بر سر مزار یکی از شهدای انقلاب در آشتیان، در جمع هزاران تن از مردم منطقه، سخنرانی پرشوری ایراد کرد که هنوز طنین آن که وعده برچیده شدن حکومت شاه را می داد، در اذهان باقی مانده است.

در اوان پیروزی انقلاب اسلامی، آیت الله دانش برای احیای سنت دیرپای نماز جمعه، از سوی حضرت امام قدس سره به امامت جمعه آشتیان منصوب شد که در این سنگر نیز منشأ خدمات بسیاری بود. وی در جنگ تحمیلی نیز با وجود کهولت و بیماری، برای تقویت روحیه رزمندگان در مناطق جنگی حضور یافت.

ویژگی‌های اخلاقی

آیت الله دانش را باید از مصادیق مردان علم و عمل و تعهد و دیانت دانست، به طوری که در حوزه علمیه قم و نزد مردم به وارستگی، امانتداری و درستکاری شهره بود. اعتماد علمای بزرگ و عشق و علاقه مردمِ آشتیان به آن عالم جلیل، حاصل نزدیک به یک قرن مشی عالمانه و زندگی ساده و زاهدانه توأم با خدمت و فرار از هر گونه شهرت‌طلبی و مقام‌پرستی او بود.

ارادت به اهل بیت علیهم السلام:

او، در آستان مقدس اهل البیت خادمی با خلوص بود و در تعظیم نام و یادشان سعی وافری داشت. در تشکیل مجالس اعیاد و وفیات اهتمام می‌ورزید و در تمام مناسبت‌ها، حسب الامر ایشان، در آشتیان مراسم برگزار می‌شد و خودشان با وجود کهولت و مشقت، در این مجالس شرکت می‌کردند.

ساده زیستی:

طی ده‌ها سال، سطح زندگی او تغییر نکرد و به گواه همه کسانی که ایشان را از نزدیک می‌شناختند، همواره رویه‌ای قناعت منشانه و زاهدانه داشت؛ در حالی که می‌توانست زندگی مرفهی فراهم کند. حضرت امام بعد از پیروزی انقلاب و سفر به قم، شبی سرزده به دیدار آیت الله دانش می‌روند و زندگی ساده ایشان را، که پس از سال‌ها وکالت و مسئولیت در امور مالی حوزه، سطح زندگی‌شان تغییر نکرده بود، می‌ستایند. با این که در آشتیان یا قم اشتغالات زیادی داشتند و خدمات مختلفی را انجام می‌دادند، اما هیچ دفتر، منشی و یا راننده‌ای نداشت و شخصاً امور خود را اداره می‌کرد.

تواضع و فروتنی:

آیت الله دانش آشتیانی از مصادیق کسانی بود که علم را با حلم و تقوا و تواضع عجین کرده‌اند. با این که مقام علمی بالایی داشت و از روزگار جوانی به مرتبه اجتهاد و استنباط رسیده بود، هیچگاه اظهار نمی‌کرد و اگر ساعت‌ها در محضرش می‌نشستی، کلامی که نشانه اظهار شخصیت و خودستایی باشد، از ایشان شنیده نمی‌شد و معمولاً نظر دیگران را نقل می‌کرد.

مردمداری و بی‌ادعائی:

وی سال‌ها با مردم و در میان آن ها زندگی کرد و در غم و شادیشان شریک بود. اگر در دورترین نقطه شهر کسی از طبقات پایین اجتماع ایشان را دعوت می‌کرد، می‌پذیرفت و بدون تکلف در مجلس او حاضر می‌شد. با کودکان و جوانان بسیار صمیمی و با ملاطفت برخورد می‌کرد و با وجود کهولت، رابطه‌ای عاطفی و نزدیک با جوانان داشت.

وفات

مرحوم آیت الله دانش آشتیانی، سرانجام روز جمعه هشتم تیر ۱۳۸۰ شمسی (۱۴۲۲ ق)، در ۹۳ سالگی دار فانی را وداع گفت. پیکر پاکش پس از اقامه نماز به وسیله آیت الله صافی گلپایگانی، در جوار بارگاه ملکوتی حضرت معصومه سلام الله علیها در مسجد طباطبایی به خاک سپرده شد.

منابع

  • مهدی سلیمانی آشتیانی، "حاج شیخ ابوالقاسم دانش آشتیانی"، ستارگان حرم، جلد ۱۳، صفحه ۱۰-۲۷.

آرشیو عکس و تصویر