عباسعلی ادیب: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(آرشیو عکس و تصویر)
 
(۶۲ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۸ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
{{نیازمند ویرایش فنی}}
+
'''آیت الله عباسعلی ادیب حبیب آبادی''' (۱۳۱۵ - ۱۴۱۲ ق) (۱۲۷۴ - ۱۳۷۱ ش)، عالم زاهد، فقیه جامع و ادیب شاعر [[شیعه]] معاصر و از مدرسین برجسته‌ [[حوزه علمیه|حوزه‌ علمیه‌]] اصفهان بود. او در علوم مختلفی نظیر [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[فلسفه]]، [[حکمت]]، [[ریاضیات]]، نجوم و شعر و ادب سرآمد بود و خدمات ارزشمندی در شهر [[اصفهان]] انجام داد.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
|نام شخصیت =
 +
|نام کامل = عباسعلی ادیب حبیب آبادی
 +
||تصویر= [[پرونده:ادیب.jpg]]
 +
|زادروز = ۱۳۱۵ قمری
 +
|زادگاه = حبیب آباد، [[اصفهان]]
 +
|وفات = ۱۴۱۲ قمری
 +
|مدفن = اصفهان، در جوار مقبره [[صاحب بن عباد]]
 +
|اساتید =  [[سید محمدمهدی درچه ای]]، [[شیخ عبدالکریم گزی]]، محمدرضا مسجدشاهی، محمدحسین فشارکی،...
 +
|شاگردان = محمدباقر غفرانی، سیدعلی میرلوحی، سیدمحمدتقی مدنی، محمد فشارکی،...
 +
|آثار = احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام
 +
}}
 +
==ولادت==
  
{{شناسنامه شخصیت ها
+
شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی، فرزند حاج محمدجعفر، در روز جمعه ۱۳ [[ماه جمادی الاول|جمادی الاول]] سال ۱۳۱۵ ه.ق (مطابق ۱۲۷۴ ش)، در قریه حبیب آباد برخوار [[اصفهان]] متولد گردید.<ref> هادوی – مصطفی، تذکرة شعرای استان اصفهان، اصفهان، پویان مهر، ۱۳۸۳، مرکزی، ص ۴۹. </ref>
  
|نام= حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی
+
==تحصیل و استادان==
 +
عباسعلی ادیب مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر [[اصفهان]] رفت. در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود. از جمله استادان او عبارتند از:
  
|نام پدر= حاج محمد جعفر
+
* آقا میرزا احمد مدرس،
 +
* شیخ محمدرضا نجفی،
 +
* [[سید محمدمهدی درچه ای]]،
 +
* [[شیخ عبدالکریم گزی]]
 +
* آقا نورالله مسجدشاهی،<ref> مهدوی – سید مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، انتشارات گلدسته چاپ اول، ۱۳۸۴، ص ۱۰۶۹، مرکزی.</ref>
 +
* سید محمد نجف آبادی،
 +
* شیخ محمدرضا مسجدشاهی،
 +
* [[سید محمدباقر درچه ای]]،
 +
* شیخ محمدحسین فشارکی،
 +
* میرزا محمدرضا کلباسی.
  
|ولادت= 13 جمادی الاول ،1315 ه . ق
+
ادیب در رشته های مختلف همچون [[فقه]]، [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]، [[اخلاق]]، [[ریاضی|ریاضیات]]، هندسه، هیأت، [[علم نجوم|نجوم]] و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت<ref> ریاحی – محمدحسین، چلونگر – محمدعلی، ادیب ماندگار، یادنامه ی آیت الله شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار ۱۳۸۵، اصفهان شناسی، ص ۱۹۱. </ref> و از برخی اساتید خود موفق به دریافت [[اجازه (علم الحدیث)|اجازه]] روایت و [[اجتهاد]] گردید.
  
|محل ولادت=حبیب آباد برخوار اصفهان
+
وی همچنین تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارماکولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده علوم پزشکی اصفهان دست یافت.<ref> همان، ص ۲۷۱. </ref>
  
|وفات= 1412 ه.ق
+
==تدریس و شاگردان==
 +
آیت الله ادیب تدریس در [[حوزه علمیه|حوزه علمیه]] اصفهان را از سال ۱۳۴۵ در مدرسه کاسب گران [[اصفهان]] شروع نمود و به تدریج گسترش یافت به نحوی که پس از مدتی جلسات درس خارج ایشان یکی از گسترده ترین جلسات بود. وی در مدارس ذوالفقار، نیم آورد، [[مدرسه صدر بازار|صدر]]، چهارباغ و... حدود هفتاد سال از سطح تا درس خارج منطق، حکمت و … را تدریس نمودند. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:
  
|مدفن= اصفهان در جوار مقبرة صاحب بن عباد ( در محله ی طوقچی )
+
* محمدباقر غفرانی<ref> ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ص ۲۴۸. </ref>
 +
* سید علی میرلوحی فلاورجانی<ref>  همان، ص ۲۷۵. </ref>
 +
* دکتر محمد فشارکی<ref> همان، ص ۲۱۳. </ref>
 +
* حجة الاسلام سید محمدتقی مدنی.<ref> همان، ۳۲۷. </ref>
  
}}
+
==آثار و تألیفات==
 +
از ویژگی های شیخ عباسعلی ادیب این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد، بلافاصله دست به قلم می شد، کتابی می نوشت که آن نیاز خلأ جبران شود. برخی آثار او عبارت است از:
  
 +
# احسن التقویم،
 +
# ارث الشیعه،
 +
# مناسک الشیعه،
 +
# ملحقات قضاوتهای [[امیرالمومنین|امیرالمؤمنین]] علیه السلام،
 +
# زیارت مدینه، که مشتمل بر تمام زیارات [[پیامبر اسلام|حضرت رسول]] صلی الله علیه و آله، [[حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها|حضرت زهرا]] سلام الله علیها، ائمه [[بقیع]] علیهم السلام، [[حضرت حمزه علیه السلام|حضرت حمزه]]<nowiki/>و سایر اعمال [[مدینه]] به طور مفصل،
 +
# وظایف الشیعه (کتابی در شرح [[دعای ندبه]])، 
 +
# هدیة العباد (شرح حال [[صاحب بن عباد]]).<ref> کتابی – محمدباقر، رجال اصفهان (در علم، عرفان، ادب و هنر...)، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، پائیز ۱۳۷۵، ص ۲۵۰، مرکزی.</ref>
 +
[[پرونده:Hedieh.jpg|thumb|left|هدیة العباد (شرح حال صاحب بن عباد) - یکی از آثار آیت الله ادیب]]
  
 +
همچنین حاج شیخ عباسعلی ادیب، ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی [[شعر]] نیکو می سرایید.<ref> مهدوی – سید مصلح الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر، ج ۲؛ نشر الهدایة، چاپ خیام، قم، چاپ اول، تابستان ۱۳۶۷، ص ۳۲۲، مرکزی. </ref> وی سابقا "نادم" [[تخلص|تخلّص]] می نمود<ref> هادوی، همان، ص ۴۹. </ref> و پس از آن که نام خانوادگی خود را «ادیب» قرار داد، این کلمه را نیز تخلص خود گردانید.
  
__Toc__
+
نمونه ای از اشعار فارسی او چنین است:
  
آیت الله حاج شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی ، فرزند مرحوم حاج محمد جعفر ، در روز جمعه 13 جمادی الاول سال 1315 ه . ق ، در قریه ی حبیب آباد برخوار اصفهان متولد گردید .(1)
+
خم ابروی [[امام خمینی|خمینی]]، خم خم خانه شکست * پی پیمانه، جرعه و پیمانه شکست
  
وی مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر اصفهان رفت . در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود که ازآن جمله می توان به آقا میرزا احمد مدرس ، شیخ محمد رضا نجفی ، سید مهدی  در چه ای ، ثقة الاسلام حاج آقا نورالله مسجد شاهی و جمعی از اکابر فقها ، مجتهدین ، اعاظم علماء و در بین حوزه علمیه اصفهان اشاره کرد .(2)
+
خاک [[ایران]] همه چون صفحه شطرنجی بود * مات شدن شاه و همه تخته شاهانه شکست<ref> ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر، ج ۲، ص ۲۷۹. </ref>
  
وی در رشته های مختلف همچون فقه ، اصول و اخلاق ، ریاضیات ، هندسه ، لگاریتم ، هیأت ، نجوم و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت .(3) همچنین از برخی اساتید خود موفق به دریافت اجازه اجتهاد و روایت گردید.
+
==فعالیت‌های فرهنگی-اجتماعی==
  
وی تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارما کولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده ی علوم پزشکی اصفهان دست یافت و مدتی نیز به عنوان معاون اداری – مالی این دانشگاه خدمت کرد .(5)
+
آیت الله ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود، به عنوان روحانی [[حج]] مشرف می شد و حدود ۱۷ سفر جهت ارشاد زائرین به [[مکه]] داشت. ایشان همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در [[مدینه]]، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود. هر کدام از روحانیون به مسأله و مشکلی بر می خوردند، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.<ref> همان، ص ۳۲۰-۳۱۹.</ref>
  
 +
مرحوم آیت الله ادیب با وجود این که خود شخصیت منحصر به فردی در بعضی از علوم تخصصی بود، لکن در برخورد با مرحوم [[امام خمینی]] خود را شاگرد و فرمانبری مخلص می‌دانست. آیت الله ادیب محب حقیقی حضرت امام با یک حالت خاصی فرموده بودند که: «مردم عوام که سهل است، علما هم نشناختند که امام چه شخصیتی بود». و همواره می‌فرمود: «هرکس در مورد حضرت امام کوچکترین شبهه‌ای دارد، بیاید تا بحث کنیم». یا می‌فرمود: «آقا خدماتی کرد برای اسلام، استثنایی».
  
== خصوصیات اخلاقی ==
+
برخی از خدمات و فعالیت‌های آیت الله ادیب به شرح زیر است:
  
در وجود مرحوم آیت الله ادیب ویژگی های زیادی بود . از آن جمله می توان به :
+
* تعمیر و بازسازى مقبره [[صاحب بن عباد]]
 +
* احیاء و تجدید ساختمان [[مسجد]] مقابل مقبره صاحب بن عباد (در محله طوقچی [[اصفهان]])، و اقامه [[نماز جماعت]] و موعظه، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد» شهرت دارد،<ref> مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص ۱۰۶۹. </ref>
 +
* دارالشفای حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید،
 +
* حسینیه امام خمینی (ره)، 
 +
* کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است،<ref> ریاحی، همان، ص ۳۲۰.</ref>
 +
* اقامه [[نماز عید فطر]] در اصفهان (قبل از انقلاب)، که از سنت‌های متروکه در اصفهان بود،
 +
* تشکیل هیئت رضویه اصفهان.
  
1) زهد : زاهد به معنای واقعی کلمه بود . یک سر سوزنی در فکر عنوان ، ریاست ، تعریف ، شهرت و این قبیل کارها نبود ، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت .
+
==خصوصیات اخلاقی==
  
2) تواضع فوق العاده : وی با آن همه بار علمی ، محتهدی مسلم و فقیه ، اصول ، کارشناسی بسیار بالا در هیأت ، ریاضی ، نجوم و غیره ، فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه ، اما آنقدر متواضع که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود ، اشاره می کرد بیا در کنار من .
+
*[[زهد]]: آیت الله ادیب زاهد به معنای واقعی کلمه بود. یک سر سوزنی در فکر عنوان، ریاست، شهرت و این قبیل کارها نبود، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت.
 +
*[[تواضع]]: وی با آن همه بار علمی، مجتهدی مسلم در فقه و اصول، کارشناسی بسیار بالا در هیأت، ریاضی، نجوم، و فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه، اما آنقدر متواضع بود که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود.
 +
*تکریم طلاب: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد، به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود.
 +
*[[نظم]]: از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود. در ساعات تدریس در [[مسجد]] و اقامه [[نماز جماعت|جماعت]] در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد.
 +
*وعظ و خطابه: علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه، اصول، حکمت و غیره سخت مشغول بود، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود.
  
3) روح طلبه پروری: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود .
+
==وفات==
  
4) نظم : از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود . در ساعات تدریس در مسجد و اقامه ی جماعت در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد .
+
مرحوم آیت الله ادیب سرانجام در روز پنج شنبه دوم [[ماه ذی الحجه|ذی الحجه]] سال ۱۴۱۲ ه.ق (برابر با چهاردهم خرداد ۱۳۷۱ ش) وفات یافت و در جوار مقبره [[صاحب بن عباد]] در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.<ref> مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، ص ۱۰۶۹.</ref>
  
5) وعظ و خطابه : علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه ، اصول ، حکمت و غیره سخت مشغول بود ، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده ، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود .
+
==پانویس==
 +
<references />
  
6) تعبد ، باوجود این همه کثرت مشاغل و مراجعات مردمی ، تدریس صبح ، عصر ومطالعه مقید بود به انجام نوافل ، کلیه نوافل را در طرل سال انجام میداد ، مخصوصا در مدت عمر ، نماز شب ایشان ترک نشد . حتی آن شب که در منزل زمین خورد و دستشان شکست ، یک ساعت قبل از طلوع فجر بود که جهت وضو برای نماز شب به پا خواسته بود .
+
==آرشیو عکس و تصویر==
  
7) تألیفات : از ویژگی های وی نسبت به کتاب هایی که نوشت این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد ، بلافاصله دست به قلم می شد ، کتابی می نوشت که آن نیاز خلآ جبران شود .
+
<gallery mode="packed" heights="170">
 +
پرونده:خادمی (7).jpg|ردیف جلو از راست: [[سید حسین خادمی|سید حسین موسوی خادمی]] و عباسعلی ادیب - پشت سر مرتضی مقتدایی
 +
پرونده:کمال (7).jpg|alt=آیات عظام معزی، موحد ابطحی، ادیب، خادمی، روضاتی،فقیه ایمانی در راهپیمایی های انقلاب|ردیف جلو از راست: ابوالفضل معزي (معزالدين)، سید محمدعلی موحد ابطحی موسوی، عباسعلی ادیب و [[سید حسین خادمی|سید حسین موسوی خادمی]] - ردیف عقب: 1. سید عبدالحسین روضاتیان، 2. [[سید محمدعلی روضاتی|سید محمدعلی روضاتیان]]، 3. مهدی مظاهری و [[سید کمال فقیه ایمانی]]
  
8) آیت ا... ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود ، به عنوان روحانی حج مشرف می شد، و احتمالا 17 سفر جهت ارشاد زائرین
+
</gallery>
  
9) به زیارت خانه خدا و مدینه طیبه مشرف شد و همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در مدینه ، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود . هر کدام از روحانیون به مساله و مشکلی بر می خوردند ، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.(6)
+
[[رده:علمای معاصر|ادیب،عباسعلی]]
 
+
[[رده:منجمان]]
 
 
== استادان ==
 
 
 
از جمله استادان وی می توان به آیت الله سید محمد نجف آبادی ، آیت الله شیخ محمد رضا مسجد شاهی  اصفهانی ، آیت الله سید باقر درچه ای ، آیت الله شیخ محمد حسین فشارکی ، آیت الله میرزا محمد رضا کلباسی اشاره کرد .(4) 
 
 
 
 
 
== شاگردان ==
 
 
 
محمد باقر غفرانی (12)- سید علی میر لوحی فلاورجانی (13)-دکتر محمد فشارکی (14)- حجة الاسلام والمسلمین سید محمد تقی مدنی (15)
 
 
 
 
 
== شعر و شاعری ادیب ==
 
 
 
 
 
 
 
حاج شیخ عباسعلی ادیب ، عالمی زاهد ، فقیهی جامع ، مجتهدی بزرگوار و ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی شعر نیکو می سرایید .(7)وی سابقا "نادم: تخلصی می نمود(8)و پس از آن که نام خانوادگی خود را ، ادیب قرار داد ، این کلمه را متخلص
 
 
 
خود نیز گردانید .
 
 
 
=== اشعار فارسی ===
 
 
 
:::" خم ابروی خمینی ، خم خم خانه شکست*****پی پیمانه ، جرعه و پیمانه شکست
 
 
 
:::خاک ایران همه چون صفحه شطرنجی بود*****مات شدن شاه و همه تخته ی شاهانه شکست"(10)
 
 
 
=== اشعار عربی ===
 
 
 
<center>"بَلَغَ العُلی بِکَمالِهِ کَشَفَ الدُجی بِجَمالهِ</center>
 
 
 
<center>حَسُنَت جمیعُ خِصالُه صَلِّوا عَلَیهِ وَ الِهِ"</center>
 
 
 
 
 
== اقدامات ==
 
 
 
 
 
 
احیاء وتجدید ساختمان مسجد مقابل مقبره صاحب بن عباد ( در محله طوقچی اصفهان)،و اقامه ی نماز جماعت وموعظه ، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد » شهرت دارد ،(16)دارالشفای حضرت زهرای مرضیه (س)که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید ،همچنین حسینیه امام خمینی  (ره)،مقبره صاحب بن عباد و کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است .(17)
 
 
 
 
 
==آثار ماندگار ==
 
 
 
احسن التقویم ، ارث الشیعه ، مناسک الشیعه ، ملحقات قضاوتهای امیر المؤمنین (ع) ، زیارت مدینه که مشتمل بر تمام زیارات حضرت رسول (ص) ، حضرت زهرا (س) ، ائمه بقیع (ع) ، حمزه ، شهداء و سایر اعمال مدینه به طور مفصل ، کتاب شرح دعای ندبه (وظایف الشیعه) ،  شرح حال صاحب بن عباد (هدیة العباد)(18)
 
 
 
 
 
== عروج به ملکوت اعلی ==
 
 
 
 
 
در عصر پنجشنبه ، سال 1412 ه.ق وفات یافت و در جوار مقبره صاحب بن عباد در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.(19)
 
 
 
 
 
== پی نوشت ==
 
(1). هادوی – مصطفی ، تذکرة شعرای استان اصفهان ، اصفهان ، پویان مهر ،1383 ، مرکزی، ص 49
 
 
 
(2). مهدوی – سید مصلح الدین ، دانشمندان و بزرگان اصفهان ، ج 2 ، انتشارات گلدسته چاپ اول ، 1384 ، ص 1069 ، مرکزی 
 
 
 
(3). ریاحی – محمد حسین ، چلونگر – محمد علی ، ادیب ماندگار ، یادنامه ی آیت ا... شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی ، اصفهان ، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان ، چاپ اول ، بهار 1385 ،  اصفهان شناسی ص 191
 
 
 
(4). همان، ص 222
 
 
 
(5). همان،ص271
 
 
 
(6). همان، ص 320- 319
 
 
 
(7). مهدوی – سید مصلح الدین ، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر ج 2 ، نشر الهدایة ، چاپ خیام ، قم ، چاپ اول ، تابستان 1367 ، ص 322 مرکزی
 
 
 
(8). هادوی، همان، ص 49
 
 
 
(9). مهدوی ، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر ، ج 2 ، ص 322
 
 
 
(10). ریاحی ، همان ، ص 279
 
 
 
(11). همان ، 363
 
 
 
(12). همان، ص 248
 
 
 
(13). همان، ص 275
 
 
 
(14). همان ، ص 213
 
 
 
(15). همان ، 327
 
 
 
(16). مهدوی ، دانشمندان و بزرگان اصفهان ج2، ص 1069
 
 
 
(17). ریاحی ، همان ، ص 320
 
 
 
(18). کتابی – محمد باقر، رجال اصفهان ( در علم ، عرفان ، ادب و هنر )...  ، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ، چاپ اول ، پائیز 1375 ، ص 250 مرکزی
 
 
 
(19). مهدوی ، دانشمندان و بزرگان اصفهان ج2 ، ص 1069
 
 
 
 
 
 
 
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
 

نسخهٔ کنونی تا ‏۳۱ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۴:۱۲

آیت الله عباسعلی ادیب حبیب آبادی (۱۳۱۵ - ۱۴۱۲ ق) (۱۲۷۴ - ۱۳۷۱ ش)، عالم زاهد، فقیه جامع و ادیب شاعر شیعه معاصر و از مدرسین برجسته‌ حوزه‌ علمیه‌ اصفهان بود. او در علوم مختلفی نظیر فقه، اصول، فلسفه، حکمت، ریاضیات، نجوم و شعر و ادب سرآمد بود و خدمات ارزشمندی در شهر اصفهان انجام داد.

ادیب.jpg
نام کامل عباسعلی ادیب حبیب آبادی
زادروز ۱۳۱۵ قمری
زادگاه حبیب آباد، اصفهان
وفات ۱۴۱۲ قمری
مدفن اصفهان، در جوار مقبره صاحب بن عباد

Line.png

اساتید

سید محمدمهدی درچه ای، شیخ عبدالکریم گزی، محمدرضا مسجدشاهی، محمدحسین فشارکی،...

شاگردان

محمدباقر غفرانی، سیدعلی میرلوحی، سیدمحمدتقی مدنی، محمد فشارکی،...

آثار

احسن التقویم، ارث الشیعه، مناسک الشیعه، ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام

ولادت

شیخ عباسعلی ادیب حبیب آبادی، فرزند حاج محمدجعفر، در روز جمعه ۱۳ جمادی الاول سال ۱۳۱۵ ه.ق (مطابق ۱۲۷۴ ش)، در قریه حبیب آباد برخوار اصفهان متولد گردید.[۱]

تحصیل و استادان

عباسعلی ادیب مقدمات علوم و ادبیات را در زادگاه خود نزد مرحوم معلم حبیب آبادی آموخت و سپس به شهر اصفهان رفت. در مدرسه الماسیه حجره گرفت و نزد اساتید این شهر تلمذ نمود. از جمله استادان او عبارتند از:

ادیب در رشته های مختلف همچون فقه، اصول، اخلاق، ریاضیات، هندسه، هیأت، نجوم و ... به سطوح عالی و مدارج بلند راه یافت[۳] و از برخی اساتید خود موفق به دریافت اجازه روایت و اجتهاد گردید.

وی همچنین تحصیلات عالی را تا سطح دکترا در رشته فارماکولوژی از شاخه های رشته های پزشکی به اتمام رسانید و به عنوان دانشیار دانشکده علوم پزشکی اصفهان دست یافت.[۴]

تدریس و شاگردان

آیت الله ادیب تدریس در حوزه علمیه اصفهان را از سال ۱۳۴۵ در مدرسه کاسب گران اصفهان شروع نمود و به تدریج گسترش یافت به نحوی که پس از مدتی جلسات درس خارج ایشان یکی از گسترده ترین جلسات بود. وی در مدارس ذوالفقار، نیم آورد، صدر، چهارباغ و... حدود هفتاد سال از سطح تا درس خارج منطق، حکمت و … را تدریس نمودند. برخی از شاگردان ایشان عبارتند از:

  • محمدباقر غفرانی[۵]
  • سید علی میرلوحی فلاورجانی[۶]
  • دکتر محمد فشارکی[۷]
  • حجة الاسلام سید محمدتقی مدنی.[۸]

آثار و تألیفات

از ویژگی های شیخ عباسعلی ادیب این بود که در هر موضوعی احساس نیاز می کرد که خلأیی وجود دارد، بلافاصله دست به قلم می شد، کتابی می نوشت که آن نیاز خلأ جبران شود. برخی آثار او عبارت است از:

  1. احسن التقویم،
  2. ارث الشیعه،
  3. مناسک الشیعه،
  4. ملحقات قضاوتهای امیرالمؤمنین علیه السلام،
  5. زیارت مدینه، که مشتمل بر تمام زیارات حضرت رسول صلی الله علیه و آله، حضرت زهرا سلام الله علیها، ائمه بقیع علیهم السلام، حضرت حمزهو سایر اعمال مدینه به طور مفصل،
  6. وظایف الشیعه (کتابی در شرح دعای ندبه
  7. هدیة العباد (شرح حال صاحب بن عباد).[۹]
هدیة العباد (شرح حال صاحب بن عباد) - یکی از آثار آیت الله ادیب

همچنین حاج شیخ عباسعلی ادیب، ادیبی شاعر بود که به فارسی و عربی شعر نیکو می سرایید.[۱۰] وی سابقا "نادم" تخلّص می نمود[۱۱] و پس از آن که نام خانوادگی خود را «ادیب» قرار داد، این کلمه را نیز تخلص خود گردانید.

نمونه ای از اشعار فارسی او چنین است:

خم ابروی خمینی، خم خم خانه شکست * پی پیمانه، جرعه و پیمانه شکست

خاک ایران همه چون صفحه شطرنجی بود * مات شدن شاه و همه تخته شاهانه شکست[۱۲]

فعالیت‌های فرهنگی-اجتماعی

آیت الله ادیب در زمانی که از قدرت جسمی بر خوردار بود، به عنوان روحانی حج مشرف می شد و حدود ۱۷ سفر جهت ارشاد زائرین به مکه داشت. ایشان همانند یک بعثه و پایگاه عظیمی چه در مکه و چه در مدینه، مورد مراجعات روحانیون کاروان ها بود. هر کدام از روحانیون به مسأله و مشکلی بر می خوردند، می آمدند در محضر وی و مشکل خود را حل می کردند.[۱۳]

مرحوم آیت الله ادیب با وجود این که خود شخصیت منحصر به فردی در بعضی از علوم تخصصی بود، لکن در برخورد با مرحوم امام خمینی خود را شاگرد و فرمانبری مخلص می‌دانست. آیت الله ادیب محب حقیقی حضرت امام با یک حالت خاصی فرموده بودند که: «مردم عوام که سهل است، علما هم نشناختند که امام چه شخصیتی بود». و همواره می‌فرمود: «هرکس در مورد حضرت امام کوچکترین شبهه‌ای دارد، بیاید تا بحث کنیم». یا می‌فرمود: «آقا خدماتی کرد برای اسلام، استثنایی».

برخی از خدمات و فعالیت‌های آیت الله ادیب به شرح زیر است:

  • تعمیر و بازسازى مقبره صاحب بن عباد
  • احیاء و تجدید ساختمان مسجد مقابل مقبره صاحب بن عباد (در محله طوقچی اصفهان)، و اقامه نماز جماعت و موعظه، ارشاد در هدایت مومنین در این مسجد که به نام «مسجد صاحب بن عباد» شهرت دارد،[۱۴]
  • دارالشفای حضرت زهرای مرضیه سلام الله علیها که اکنون یکی از بهترین درمانگاهها و بیمارستان های شهر اصفهان به شمار می آید،
  • حسینیه امام خمینی (ره)،
  • کتابخانه ای که به نام آیت الله ادیب در دست احداث است،[۱۵]
  • اقامه نماز عید فطر در اصفهان (قبل از انقلاب)، که از سنت‌های متروکه در اصفهان بود،
  • تشکیل هیئت رضویه اصفهان.

خصوصیات اخلاقی

  • زهد: آیت الله ادیب زاهد به معنای واقعی کلمه بود. یک سر سوزنی در فکر عنوان، ریاست، شهرت و این قبیل کارها نبود، بلکه یک زندگی بسیار ساده و بی آلایش داشت.
  • تواضع: وی با آن همه بار علمی، مجتهدی مسلم در فقه و اصول، کارشناسی بسیار بالا در هیأت، ریاضی، نجوم، و فیلسوفی عارف و کامل در فلسفه، اما آنقدر متواضع بود که اجازه نمی داد یک طلبه ای پشت سرش راه برود.
  • تکریم طلاب: آیت الله ادیب نسبت به طلاب و اهل علم فوق العاده تجلیل می کرد، به خصوص در منظر عوام از یک طلبه سوالی نمی کرد که مبادا از جواب عاجز بماند و باعث تحقیر او بشود.
  • نظم: از خصوصیات وی نظم و دقت در عمل بود. در ساعات تدریس در مسجد و اقامه جماعت در کلیه برنامه ها بسیار منظم و منبسط عمل می کرد.
  • وعظ و خطابه: علاوه بر اینکه در سنگر تدریس فقه، اصول، حکمت و غیره سخت مشغول بود، در مسجد هم منبر می رفت و موعظه و ارشاد کرده، و حتی ذکر مصیبت هایی در حد بسیار عالی ایراد می فرمود.

وفات

مرحوم آیت الله ادیب سرانجام در روز پنج شنبه دوم ذی الحجه سال ۱۴۱۲ ه.ق (برابر با چهاردهم خرداد ۱۳۷۱ ش) وفات یافت و در جوار مقبره صاحب بن عباد در محله ی طوقچی اصفهان مدفون گردید.[۱۶]

پانویس

  1. هادوی – مصطفی، تذکرة شعرای استان اصفهان، اصفهان، پویان مهر، ۱۳۸۳، مرکزی، ص ۴۹.
  2. مهدوی – سید مصلح الدین، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، انتشارات گلدسته چاپ اول، ۱۳۸۴، ص ۱۰۶۹، مرکزی.
  3. ریاحی – محمدحسین، چلونگر – محمدعلی، ادیب ماندگار، یادنامه ی آیت الله شیخ عباسعلی ادیب اصفهانی، اصفهان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری اصفهان، چاپ اول، بهار ۱۳۸۵، اصفهان شناسی، ص ۱۹۱.
  4. همان، ص ۲۷۱.
  5. ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن اخیر، ص ۲۴۸.
  6. همان، ص ۲۷۵.
  7. همان، ص ۲۱۳.
  8. همان، ۳۲۷.
  9. کتابی – محمدباقر، رجال اصفهان (در علم، عرفان، ادب و هنر...)، سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول، پائیز ۱۳۷۵، ص ۲۵۰، مرکزی.
  10. مهدوی – سید مصلح الدین، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دو قرن آخر، ج ۲؛ نشر الهدایة، چاپ خیام، قم، چاپ اول، تابستان ۱۳۶۷، ص ۳۲۲، مرکزی.
  11. هادوی، همان، ص ۴۹.
  12. ریاحی، تاریخ علمی و اجتماعی اصفهان در دوقرن اخیر، ج ۲، ص ۲۷۹.
  13. همان، ص ۳۲۰-۳۱۹.
  14. مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج۲، ص ۱۰۶۹.
  15. ریاحی، همان، ص ۳۲۰.
  16. مهدوی، دانشمندان و بزرگان اصفهان، ج ۲، ص ۱۰۶۹.

آرشیو عکس و تصویر