منتقلة الطالبية (کتاب)
«مُنتَقِلَة الطالبيّة»، تأليف ابراهيم بن ناصر بن طباطبا علوی، کتابی در موضوع بيان شهرها و مكانهايى است كه قبايل طالبيّه (اولاد و فرزندان جناب ابوطالب) در آنجاها وطن گزيده و زندگى كردهاند.
 | |
| نویسنده | ابراهيم بن ناصر بن طباطبا |
| موضوع | تاریخ طالبیان |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
| تحقیق | سيد محمدمهدى خرسان |
|
| |
معرفى کتاب
«مُنتقلة الطالبية»، كتابی در ذکر اسامى شهرها، اماكن و مواضعى است كه قبايل طالبيه (اولاد و فرزندان ابوطالب) در آنها سكنى گزيدهاند و سپس در آنجاها وفات نمودهاند.
واژه «مُنتقله» را در عنوان «منتقلة الطالبية»، به دو صورت مىتوان خواند:
- به فتح لام: در اين صورت، مراد، مكانهايى است كه قبيله طالبيه به آنجاها منتقل شدهاند و در آنها سكنى گزيدهاند. وجه صحيح، همين است، چرا كه كتاب بر اساس نام شهرها ترتيب يافته است.
- به كسر لام: در اين صورت، مقصود، جماعات و قبايلى هستند كه از شهرى به شهر ديگر منتقل شدهاند، البته اين ظاهرا مراد مؤلف نيست، ولى چون كتاب هم حاوى شهرهاى مزبور است و هم شامل قبايل مذكور، پس مىتوان گفت فتح و كسر لام هر دو درست است.
محتوای کتاب
شهرها و مكانهايى كه در متن كتاب ذكر شده، به ترتيب حروف الفبا تنظيم گرديده است. روش مؤلف، در ارائه مطالب چنين است كه در ذيل هر باب (هر حرف از حروف الفبا)، نخست همه شهرها و مواطنى را كه مىخواهد شرح دهد، فهرست مىكند، سپس يكى يكى آنها را مىآورد و به شرح و تفصيل مىپردازد. البته گاهى اوقات، اسمى را در فهرست ذكر مىكند، ولى ديگر در قسمت شرح، از آن ياد نمىنمايد يا بر عكس؛ كه محقق كتاب در اواخر كتاب، در بخش «كشاف»، راز اين مطلب را بازمىگويد.
مؤلف متن كتاب را اينگونه آغاز كرده است: «باب الالف»؛ هذه اسماء البلدان و المواطن التى اولها الالف فى هذه الكتاب و قد انتقل اليها الطالبيون: اندلس، اقلام، انسلام، آثا، اسوان، اطرابلس...». آنگاه يكى يكى به شرح اماكن مزبور و گروههايى كه در آنها سكونت گزيدهاند، پرداخته است و در بقيه حروف نيز همين روش را دنبال كرده است و مطلب را به اين صورت به پايان برده است: «باب الياء» هذه اسماء البلدان و المواطن التى اولها الياء و قد انتقل اليها الطالبيون: یزد، ينبُع، یمن، یمامه... باليمامة، محمد بن الحسن بن حمزة بن القاسم بن الحسن بن زيد بن الحسن بن على بن ابى طالب عليه الصلاة و السلام و السلام على من اتبع الهدى؛ تمّ ما رأيت فى ذكر المعقّبين من الطالبيين.»
همچنین مطالب زير توسط محقق كتاب، سيد محمدمهدى خرسان، در پايان آن ذكر شده است:
- «كشاف»، حاوى اسامى شهرها و مواضع مذكور در كتاب، به ترتيب حروف الفبا؛
- «استدراک»، شامل ذكر اعلام و ساداتى از طالبيون كه پيش از مؤلف يا معاصر با وى بودهاند، ولى از آنها ياد نكرده است؛
- جدول خطا و صواب؛
- فهرست محتويات كتاب.
منابع
- نرم افزار جغرافیای جهان اسلام، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
