ملک الاطباء شیرازی
«محمدتقی شیرازی» ملقّب به «مَلک الاطبّاء» (م ۱۲۹۰ ق)، پزشک و حكیم مسلمان در قرن ۱۳ هجری است.
زندگی‌نامه
محمدتقی مَلک الاطبّاء شیرازی اصلاً اهل شیراز بود، ولی در تهران سكونت داشت و از طبیبان دوره‌ى فتحعلى‌شاه، محمدشاه و ناصرالدین شاه قاجار بود.
مَلک الاطبّاء در طبابت زبردست بود و با بكارگیرى داروها و روشهاى درمان فرنگى مخالفت می نمود، چنانکه كتابى به نام «رساله جوهريه» در ردّ داروهاى فرنگى و زيان‌هاى آنها به زبان عربى نگاشته است. مهارت او در تشخیص امراض را به بقراط تشبیه مى‌كردند. میرزا محمود -فرزند جالینوس الزمان معروف به میرزاجان- شاگرد او است.
مَلک الاطبّاء شیرازی در اواخر عمر به قصد مجاورت به عتبات عالیات رفت و سرانجام حدود سال ۱۲۹۰ قمری در كربلا درگذشت.
آثار و تألیفات
مَلک الاطبّاء علاوه بر طب، در فنون دیگر مانند حكمت، ریاضى و شعر نیز مهارت داشت، لذا كليات پزشکى را به شعر درآورده و منتشر كرده است. برخی از آثار وى عبارتند از:
- «البُحرانیه»، مباحث بحران امراض، شامل معارضات بین او و میرزا احمد طبیب تنكابنى، پزشک مخصوص فتحعلى شاه است؛
- «تسهیل العلاج»، در درمان؛
- «الجوهریة»؛ در منع استفاده از داروها و روشهاى درمان فرنگى؛
- «حافظ الصحة» یا «حفظ الصحة»، در بهداشت؛
- «مسكن الفؤاد»، به فارسى در علاج طاعون؛
- «الرسالة الوبائیة كبیر»؛
- «الرسالة الوبائیة صغیر» كه در حقيقت حاوى خلاصه كتاب وبائيه كبير است؛
- «شرح لغز القانون»، در شرح معماهاى شیخ بهایی، كه آن را به درخواست شاگردش نوشته؛
- مفرق الهيضة و الوباء، كه فرق ميان دو بيمارى اسهالى هيضه و وبا را در آن به‌تفصيل مطرح كرده است؛
- رساله سماويه (در تفسير آيات قرآنى مرتبط با علم نجوم)؛
- «كلیات طب»، منظومه‌ى فارسى.
منابع
- اثرآفرینان، انجمن مفاخر فرهنگی.
- "ملک‌الاطباء شيرازى"، مجموعه طبى، ديباچه به قلم محمدمهدى اصفهانى، ص۵.
