ماوراءالنهر
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
«ماوراء‌ُالنهر» یا «فرارود» یا «ورارود»،[۱] به سرزمینی گفته می‌شود که در میان دو رود آمودریا (جیحون) و سیردریا (سیحون) جای دارد. این سرزمین بخشی از آسیای میانه -در نواحی شمال شرقی ایران- است.
محتویات
نام
نام این منطقه در فارسی باستان، «پردری» و در پهلوی «فرارود» بود. در واقع معنی اصلی آن، آن سوی رود آموی (جیحون یا آمودریا) است. در سده اول هجری، فاتحان عرب این منطقه را «ماوراءالنهر» نام نهادند. فردوسی در مورد این تغییر نام چنین می‌سراید:[۲]
اگر پهلوانی ندانی زبان * فرارود را ماور النهر خوان
شهرهای ماوراءالنهر
برخی از شهرهای این سرزمین عبارت اند از:
- سمرقند، بخارا، چاچ (تاشکند)، نخشب (نَسَف یا قـَرشی)، تِرمِذ، خیوه، شهر سبز (کَش)، اندگان (اندیجان)، جیزّخ (دَیزَک یا دِزَک)، خوقند (قوقان)، کاث (ویرانه‌های این شهر نزدیک شهر بیرونی در استان قره‌قالپاقستان است) و نمنگان در ازبکستان کنونی.
- خجند، کولاب، اِستَرَوشن (اُراتپه یا اسروشنه)، پنجکنت (زادگاه رودکی)، دوشنبه، قُرغان تپه در تاجیکستان کنونی.
- یَسی (حضرت ترکستان)، تراز و پاراب (اُترار)، اسپیجاب (سیرام در نزدیکی شیمکنت) در قزاقستان کنونی.
- اوش، بلاساغون و اوزگند در قرقیزستان کنونی.
پانویس
- ↑ ورارود (لغت‌نامهٔ دهخدا)، http://www.vajehyab.com/dehkhoda/%D9%88%D8%B1%D8%A7%D8%B1%D9%88%D8%AF.
- ↑ سید ابوالقاسم فروزانی، ضرورت‌ها و هدف‌های ترویج فرهنگ ایرانی در عهد سامانیان، مجله آموزش تاریخ، زمستان ۱۳۸۴، شماره ۲.
منابع
- شاهنامه، حکیم ابوالقاسم فردوسی.
- لغت‌نامه دهخدا، علی‌اکبر دهخدا.
- پرنیان و حریر و ابریشم، میرزا شکورزاده.
