شیخ کاظم ازری
شیخ کاظم اُزری (۱۲۱۲-۱۱۴۳ ق) مشهور به «ملا کاظم ازری» شاعر مدیحه سرای شیعه در قرن دوازدهم هجری است. ملا کاظم شاعری بزرگوار بود که علمای شیعه عراق از جمله مرحوم سیّد بحر العلوم به او و اشعارش ارج می‌نهادند و مردم نیز از اشعارش استقبال فراوان نمودند. قصیده بلند «هائیه» در مدح پیامبر اکرم (ص) و امیرالمومنین (ع) از شاخص ترین اشعار وی به شمار می آید.
| |
| نام کامل | ملا کاظم ازری |
| زادروز | ۱۱۴۳ قمری |
| زادگاه | بغداد |
| وفات | ۱۲۱۲ قمری |
| مدفن | کاظمین |
|
| |
|
| |
| آثار |
قصیده هائیه، مرثیه‌ای درباره امام حسین علیه السلام،... |
محتویات
ولادت و خاندان
کاظم بن محمد بن مهدی بن ابراهیم بن عبدالصمد بن علی تمیمی بغدادی و مشهور به "ملاکاظم ازری" در سال ۱۱۴۳ قمری در محله رأس القریه بغداد به دنیا آمد.
پدرش محمد بن مراد و برادرش شیخ محمدرضا، ادیب و شاعر توانا و مداح اهل بیت علیهم السلام پیامبر بودند. این خاندان خود را از نسل "عبدالصمد بن علی ازری بغدادی تمیمی" می دانستند. او با خاندان های سرشناس دیگری چون "آل شاوی" و "آل حیدری" و... دوستی زیاد و عمیق داشت.
تحصیلات
ملا کاظم ابتدا در بغداد تحصیلات خود را شروع کرد و سپس در نجف، ادبیات عرب، فقه و اصول را نزد اساتید بزرگ تعلیم گرفت. اما از آنجا که میل زیادی به ادبیات به ویژه شعر داشت از مدرسه کناره گرفت. در ۱۷ سالگی به حج رفت و قصیده ای راجع به حج خودش سرود. در واقع قبل از ۲۰ سالگی به سرودن شعر پرداخت. البته اطلاعات او درباره تاریخ، تفسیر، حدیث و فلسفه را دیگران اعتراف دارند.
آثار
حماسه ازری یا «قصیده هائیه» از مهمترین آثار ملا کاظم ازی است. موضوع قصیده مذکور که از آن به عناوین مختلف؛ قصیده هائیه «الفیه، قرآن الشعر الاکبر و فرقان الفصل الازهر» یاد شده عبارت است از: مدح پیغمبر (ص) و اهل بیت آن حضرت، مدح امیرالمومنین علی (ع) و بیان فداکاریهای حضرتش در غزوات مهم اسلامی و اشاره به حوادث مهم قبل از وفات و بعد از رحلت پیغمبر (ص).
اهمیت این قصیده از آن جهت است که «صاحب جواهر» آرزو می کند که آن را در نامه اعمال او گذارند. شیخ عباس قمی هم بعضی از ابیات آن را در مفاتیح الجنان در کنار ادعیه حضرات معصومین، آورده است.
شاید بتوان ادعا کرد که ازری با این قصیده در دوره معاصر ادب عرب، مکتبی پدید آورد که مورد تقلید شاعران بعد از او شد. اصل آن در طوماری نوشته شده بود، و بیش از هزار بیت داشته که در اثر نفوذ موریانه، بیش از چهارصد بیت آن از بین می رود و ۵۸۱ بیت آن باقی می ماند. این اثر نفیس توسط سید صدرالدین عاملی کشف شد و در دسترس دانشمندان قرار گرفت و تاکنون چندین بار چاپ شده است.
شیخ آقا بزرگ تهرانی، مجموعه ای از قصائد او را که "هائیه" نیز ضمیمه آن بوده است، در کتابخانه محمدعلی سبزواری دیده است. این قصیده برای اولین بار در نجف به چاپ رسید. این شاعر بزرگ هیچگاه دیوان خود را جمع آوری نکرد.
شیخ ملاکاظم، اشعاری دیگری هم سروده که از آن جمله می توان گفت:
- قصیده ای به مناسبت پیروزی سلیمان پاشا
- ۱۸ قصیده در مدح سلیمان شاوی
- ۵ قصیده در مدح پدر سلیمان (عبدالله)
- قصایدی در مدح برادران و پسر سلیمان
- اشعاری در شفاعت خواهی از امیرالمؤمنین علیه السلام در دفع بلا از بغداد.
- مرثیه ای درباره امام حسین علیه السلام
وفات
سرانجام این شاعر بزرگ شیعه، در سال ۱۲۱۲ یا ۱۲۱۳ قمری در کرخ بغداد، در سن ۷۰ سالگی از دنیا رحلت کرد و در کاظمین در مقبره ای که مخصوص خاندان او بود، دفن شد.
منابع
