ارشاد الطالب الی التعلیق علی المکاسب (کتاب)
 | |
| نویسنده | میرزا جواد تبریزی |
| موضوع | فقه/شرح مكاسب |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | ۱ |
|
| |
«ارشاد الطالب الى التعليق على المكاسب»، کتابی است در باب فقه شیعه تأليف آيت‌الله میرزا جواد تبریزی (م، ۱۳۸۵ ش)، که با هدف شرح و توضيح نقاط مشكل و مجمل كتاب «المكاسب» شيخ انصارى نوشته شده است.
مؤلف
آیت الله میرزا جواد تبریزی (۱۳۰۵-۱۳۸۵ ش)، از مراجع تقلید شیعه و اساتید برجسته حوزه قم و نجف، و از شاگردان آیت الله بروجردی سید محمد حجت کوه کمری و سید ابوالقاسم خویی بود.
آیت‌الله تبریزی در زمینه‌هاى مختلف علمى از جمله: فقه، اصول، کلام، رجال و... صاحب تألیفات متعددی بوده که علاوه بر «ارشاد الطالب»، کتابهای الدروس فی علم الاصول، نفی السهو عن النبی، الانوار الالهیة فی مسائل العقائدیة و زیارت عاشورا فوق الشبهات، از دیگر آثار اوست.
محتوای کتاب
در ابتداى صفحات کتاب، متن کتاب «المکاسب» شیخ مرتضى انصارى آمده و در پایین صفحات شرح متن تبیین شده است. ترتیب مباحث ذکر شده در این مجموعه نیز همان مباحث کتاب المکاسب بوده و به ترتیب مکاسب محرمه، بیع و معاطات، شرایط متعاقدین و خیارات مورد تجزیه و تحلیل فقهى قرار گرفته و ادله و مستندات فقهى آنها اعم از کتاب، سنت، عقل، اجماع و آراى سایر فقها بیان گردیده است.
در ابتدا مباحث مربوط به مکاسب محرمه شرح داده شده و ادله مربوط به حرمت کسب اشیاى نجس از آیات و روایات تبیین شده و فرق بین مکاسب و متاجر بیان گردیده است. نگارنده در همین زمینه به روایاتى درباره معاوضه و خرید و فروش بول حیوانات و عذره آنها، خرید و فروش خون، مردار، سگ، خوک، شراب، آب جو (فقاع) و دیگر اشیاى نجس، خرید و فروش شخص کافر، خرید و فروش سگ براى شکار و صیادى، خرید و فروش عصیر عنبى و سایر عصاره‌هاى نجس، خرید و فروش روغن نجس و سبب حرمت خرید و فروش آنها اشاره کرده و به این نتیجه مى‌رسد که این معاملات نجس در صورتى که منفعت عقلائی معتد به داشته باشد و مستلزم عمل حرامى نباشد، جایز است.
در ادامه، وى به حرمت خرید و فروش مجسمه و صلیب و سایر انتفاعات حاصل از آن پرداخته و حرمت خرید و فروش انگور به کسى که از آن شراب تولید مى‌کند را نیز بررسى نموده است. در قسمت‌هاى بعدى کتاب حکم کمک کردن شخصى بر کار حرام، وجوب امر به معروف و نهى از منکر و شرایط آن، خرید و فروش اسلحه با کفار و دشمنان دین، حکم تدلیس ماشطه (تزیین کردن زن زشت و زیبا جلوه دادن او براى ازدواج)، حرمت پوشیدن لباس ابریشمى براى مردان و بر تن کردن لباس زنان توسط آنان، حرمت آوازه‌خوانى زنان، حرمت تصویرگرى و اکتساب به وسیله آن، حرمت کم‌فروشى و کم گذاشتن جنس هنگام خرید و فروش در ترازو، حرمت ستاره شناسى (تنجیم)، حرمت حفظ کتب ضلال، حرمت تراشیدن ریش، حرمت وضعى و تکلیفى رشوه، حرمت فحش دادن به مؤمن، حرمت سحر و جادوگرى، حرمت غشّ در معامله، حرمت غنا و موسیقى حرام، حرمت غیبت و استماع آن، حرمت دروغ و حکم توریه و استثناهاى دروغ، حرمت کهانت، حرمت لهو و لعب و کمک کردن به ظالمین، حکم سخن‌چینى و نوحه‌سرایی بر مردگان، حکم قبول کردن ولایت ستم‌گران و مجوزات آن حکم، ضرر رساندن به افراد، حرمت هجو و استهزاء مؤمن، حکم گرفتن اجرت بر عبادت و واجبات، حکم خرید و فروش قرآن کریم، حکم اموال مجهول المالک و خرید و فروش آن و تصدق نمودن از براى آن، حکم خرید و فروش خراج و مالیات، احکام اراضى خراجیه و حکم معامله کردن خمس و زکات، از جمله دیگر مباحث جلد اول است که به صورت مبسوط و مستدل بیان گردیده است.
در جلد دوم ادامه احکام مکاسب محرمه و احکام و شروط عقد بیع و انواع آن بررسى شده است. در جلد سوم ادامه احکام بیع مانند احکام ولایت پدر و جد پدرى، ولی فقیه و مناصب او، ولایت پیامبر صلی الله علیه و آله و ائمه اطهار علیهم السلام، استدلال به روایات در اثبات ولایت فقیه در عصر غیبت ولایت مؤمنان عادل، معتبربودن مالیت در عوضین در بیع، موجبات ملکیت، عدم جواز بیع مال وقفى، اقسام و احکام وقف، صورت‌هاى جایز بودن بیع وقف، احکام بیع رهن و عدم جواز و صور جواز آن، شرایط عوضین در معاملات، شرط بودن علم به ثمن و مثمن، تعیین معیار در مکیل و موزون بودن مبیع، خبردادن مقدار شى‌ء مورد معامله توسط بایع و اختلاف بایع و مشترى در معامله بیان شده و ادله فقهى آنها بررسى گردیده است.
در جلد چهارم و پایانى، احکام و فروع مربوط به خیارات بیان شده است. نگارنده، نخست به بررسى معناى خیار در معاملات پرداخته و سپس احکام و شرایط خیار مجلس، شرط، حیوان، غبن، تأخیر، رؤیت، عیب و مسقطات هر یک از این خیارات را بررسى نموده است. احکام شرط در بیع، احکام خرید و فروش حق خیار، شرط فاسد و صحیح در بیع، احکام بیع نسیه و احکام عیب و تلف بیع از مباحث پایانى کتاب است.
منابع
- نرم افزار جامع فقه اهل البیت [لوح فشرده]: بخش کتابشناسی، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
