منصوب شدن حضرت علی به جانشینی پیامبر اکرم در غدیر خم: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
سطر ۱: سطر ۱:
−
{{تقویم|روز= 18 ذی الحجه|سال= سال 10 هجری قمری}}  
+
{{تقویم|روز= 18 ذی الحجه|سال= سال ۱۰ هجری قمری}}  
−
روز هيجدهم [[ذی الحجه]]، از ايام‌الله و از عيدهاي بزرگ [[اسلام]] و جهان [[تشيع]] است و روزي به بزرگي و شرافت آن، در ميان كل روزهای سال‌ وجود ندارد. [[مفضل بن عمر جعفی|مفضل بن عمر]] گفت: از [[امام صادق]] علیه‌السلام پرسيدم: براي مسلمانان چند عيد است؟ امام صادق علیه‌السلام فرمود: چهار عيد.
+
روز هیجدهم [[ذی الحجه]]، از ایام‌الله و از عیدهای بزرگ [[اسلام]] و جهان [[تشیع]] است و روزی به بزرگی و شرافت آن، در میان کل روزهای سال‌ وجود ندارد. این روز، به خاطر رویدادهای مهم و سرنوشت‌سازی که برای برخی از [[پیامبران]]، از جمله [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله و تعیین جانشین منصوب خداوند متعال برای آن حضرت به وقوع پیوست، عظیم‌ترین و شریف‌ترین روز سال محسوب می‌گردد.
  
−
مفضل: عيدين (يعني [[عيد فطر]] و [[عيد قربان]]) و جمعه كه خودش از عيدهاي بزرگ مسلمانان است را مي‌شناسم، ولي عيد چهارم كدام است؟ امام صادق علیه‌السلام: أعظمها و أشرفها يوم الثامن عشر من ذي الحجة و هو اليوم الذي اقام فيه رسول الله صلی الله علیه و آله اميرالمؤمنين علیه‌السلام و نصبه للناس علماً؛ عظيم‌ترين و شريف‌ترين عيدها، روز هيجدهم ذي الحجه است و آن، روزي است كه [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله، [[امام علی علیه السلام|حضرت علي]] علیه‌السلام را قائم به [[امامت]] نمود و او را نشانه‌اي براي مردم قرار داد.<ref> الخصال [[شيخ صدوق]]، ج 1، ص 246 حديث 145.</ref>
+
[[مفضل بن عمر جعفی|مفضل بن عمر]] گوید: از [[امام صادق]] علیه‌السلام پرسیدم: برای مسلمانان چند عید است؟ امام صادق علیه‌السلام فرمود: چهار عید. مفضل گفت: عیدین (یعنی [[عید فطر]] و [[عید قربان]]) و جمعه که خودش از عیدهای بزرگ مسلمانان است را می‌شناسم، ولی عید چهارم کدام است؟ امام صادق علیه‌السلام: «أعظمها و أشرفها یوم الثامن عشر من ذی الحجة و هو الیوم الذی اقام فیه رسول الله صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین علیه‌السلام و نصبه للناس علماً»؛ عظیم‌ترین و شریف‌ترین عیدها، روز هیجدهم [[ماه ذی الحجه|ذی الحجه]] است و آن، روزی است که [[پیامبر اسلام]] صلی الله علیه و آله، [[امام علی علیه السلام|حضرت علی]] علیه‌السلام را قائم به [[امامت]] نمود و او را نشانه‌ای برای مردم قرار داد.<ref> الخصال، شیخ صدوق، ج ۱، ص ۲۴۶ حدیث ۱۴۵.</ref>
  
−
در حديثي ديگر از امام صادق علیه‌السلام روايت شد: و يوم الغدير افضل الأعياد، و هو ثامن عشر من ذي الحجّه؛<ref> همان، ج 2، ص 394، حديث 101.</ref> [[عید غدیر|عيد غدير]]، برتر و افضل عيدهاست و آن هيجدهم ذي الحجه مي‌باشد. اين روز، به خاطر رويدادهاي مهم و سرنوشت‌سازي كه براي برخي از [[پيامبران]]، از جمله پيامبر اسلام صلی الله علیه و آله و تعيين جانشين منصوب خداوند متعال براي آن حضرت به وقوع پيوست، عظيم‌ترين و شريف‌ترين روز سال محسوب مي‌گردد و دوستداران [[اهل بيت]] علیهم‌السلام و مسلمانان حقيقت‌گرا را غرق در شادي و شادماني مي‌كند.
+
== ماجرای غدیر ==
 +
درباره روز غدیر و حوادث آن، کتاب‌های زیادی نوشته شده که مهمترین و مستدل‌ترین آن‌ها، کتاب شریف "[[الغدیر (کتاب)|الغدیر]]" تألیف مرحوم [[علامه امینی]] است.
  
−
درباره اين روز، كتاب‌هاي زيادي نوشته شد كه مهمترين و مستدل‌ترين آن‌ها، كتاب شريف "[[الغدیر (کتاب)|الغدير]]" تأليف مرحوم [[علامه امينی]] است.
+
[[سید بن طاووس]] ماجرای شیرین [[واقعه غدیر|غدیر خم]] و نصب [[امام علی]] علیه‌السلام به [[ولایت]] و جانشینی [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله را از یکی از منابع معتبر و مهم [[اهل سنت]] نقل کرده که مطالعه آن و دقت و تأمل در آن، انسان را به شگفتی وامی‌دارد و به این پرسش می‌رساند که آنان چگونه حقایق اینچنینی را از راویان موثق نقل می‌کردند، ولی باز هم چشمان خود را از حقایق پوشانده و متمایل و یا متظاهر به طیف مخالفان ولایت بودند؟
  
−
[[سيد بن طاووس]] ماجراي شيرين [[واقعه غدیر|غدير خم]] و نصب [[امام علی]] علیه‌السلام به [[ولايت]] و جانشيني [[رسول خدا]] صلی الله علیه و آله را از يكي از منابع معتبر و مهم [[اهل سنت]] نقل كرده كه مطالعه آن و دقت و تأمل در آن، انسان را به شگفتي وامي‌دارد و به اين پرسش مي‌رساند كه آنان چگونه حقايق اينچنيني را از راويان موثق نقل مي‌كردند، ولي باز هم چشمان خود را از حقايق پوشانده و متمايل و يا متظاهر به طيف مخالفان ولايت بودند؟
+
به هر روی، در بخشی از این [[حدیث|حدیث]] آمده است: چون که روز آخر [[ایام تشریق|ایام تشریق]] فرارسید، "[[سوره فتح]]" بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل گردید و آن حضرت پس از دریافت این [[سوره]]، فرمود: خبر مرگ قریب الوقوع‌ من رسید.
  
−
به هر روي، در بخشي از اين [[حدیث|حديث]] آمده است: چون كه روز آخر [[ایام تشریق|ايام تشريق]] فرارسيد، "[[سوره فتح]]" بر پيامبر صلی الله علیه و آله نازل گرديد و آن حضرت پس از دريافت اين [[سوره]]، فرمود: خبر مرگ قريب الوقوع‌ ام به من رسيد.
+
پس از آن وارد [[مسجد خیف]] در سرزمین [[منا|منی]] شده و مردم را با ندای "الصلاة جامعة" فراخواند. پس از حضور جمعیت زیادی از مردم، برای آنان خطبه‌ای خواند و در بخشی از آن فرمود: «ایها الناس! انی تارک فیکم الثقلین، الثقل الاکبر کتاب الله عزوجل، طرف بیدالله عزوجل و طرف بایدکم فتمسکوا به، والثقل الأصغر عترتی اهل بیتی، فانّه قد نبّأنی اللطیف الخبیر انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض کاصبعی هاتین (و جمع بین سبابتیه)، ولا أقول کهاتین (و جمع بین سبابتیه و الوسطی) فتفضل هذه علی هذه».
  
−
پس از آن وارد [[مسجد خيف]] در سرزمين [[منا|مني]] شده و مردم را با نداي "الصلاة جامعة" فراخواند. پس از حضور جمعيت زيادي از مردم، براي آنان خطبه‌اي خواند و در بخشي از آن فرمود: ايها الناس! اني تارك فيكم الثقلين، الثقل الاكبر كتاب الله عزوجل، طرف بيدالله عزوجل و طرف بايدكم فتمسكوا به، والثقل الأصغر عترتي اهل بيتي، فانّه قد نبّأني اللطيف الخبير انهما لن يفترقا حتي يردا علي الحوض كاصبعي هاتين (و جمع بين سبابتيه)، ولا أقول كهاتين (و جمع بين سبابتيه و الوسطي) فتفضل هذه علي هذه.
+
پس از آن، دسته‌هایی از مردم در گوشه و کنار با یکدیگر به گفتگو پرداخته و گفتار پیامبر را با بدگمانی و بددلی خویش تفسیر نمودند و گفتند: [[پیامبر اسلام|محمد]] [صلی الله علیه و آله] می‌خواهد [[امامت]] را در [[اهل البیت|اهل بیت]] خود قرار دهد. پس چهار تن از آنان، از مسجد خیف خارج شده و به سوی [[مکه]] رهسپار شده و وارد [[کعبه]] معظمه شدند و در آن جا با هم پیمان بستند که اگر محمد صلی الله علیه و آله رحلت کرد و یا بدست کسی کشته شود نگذارند که جانشینی وی و امامت به دست اهل بیتش بیفتد.
  
−
پس از آن، دسته‌هايي از مردم در گوشه و كنار با يكديگر به گفتگو پرداخته و گفتار پيامبر را با بدگماني و بددلي خويش تفسير نمودند و گفتند: [[پیامبر اسلام|محمد]] [صلی الله علیه و آله] مي‌خواهد [[امامت]] را در [[اهل البیت|اهل بيت]] خود قرار دهد. پس چهار تن از آنان، از مسجد خيف خارج شده و به سوي [[مكه]] رهسپار شده و وارد [[كعبه]] معظمه شدند و در آن جا با هم پيمان بستند كه اگر محمد صلی الله علیه و آله رحلت كرد و يا بدست كسي كشته شود نگذارند كه جانشيني وي و امامت به دست اهل بيتش بيفتد.
+
خداوند متعال، دسیسه منافقانه آنان را به اطلاع پیامبر صلی الله علیه و آله رسانید و این [[آیه|آیه]] را نازل فرمود: {{متن قرآن|«اَم اَبرَمُوا اَمراً فَاِنّا مُبرِمُونَ، اَم یحسَبُونَ اَنّا لانَسمَعُ سِرَّهُم وَ نَجویهُم، بَلی وَ رُسُلُنا لَدَیهِم یکتُبُونَ»}}؛<ref> [[سوره زخرف]]، آیه ۷۹ و ۸۰.</ref> آیا آنان کاری را محکم نموده و بر آن پایبند خواهند شد، پس بدانند ما از آنان محکم کارتریم، آیا گمان می‌برند که ما رازها و نجواهایشان و پیمان نابخردانه آنان را نمی شنویم و از آن بی‌اطلاعیم، آری می‌شنویم و فرستادگان و مأموران ما هر چه در نزد آنان می‌گذرد، می‌نویسند و ثبت می‌کنند.
  
−
خداوند متعال، دسيسه منافقانه آنان را به اطلاع پيامبر صلی الله علیه و آله رسانيد و اين [[آیه|آيه]] را نازل فرمود: «اَم اَبرَمُوا اَمراً فَاِنّا مُبرِمُونَ، اَم يحسَبُونَ اَنّا لانَسمَعُ سِرَّهُم وَ نَجويهُم، بَلي وَ رُسُلُنا لَدَيهِم يكتُبُونَ؛<ref> [[سوره زخرف]](43)، آيه 79 و 80.</ref> آيا آنان كاري را محكم نموده و بر آن پايبند خواهند شد، پس بدانند ما از آنان محكم كارتريم، آيا گمان مي‌برند كه ما رازها و نجواهايشان و پيمان نابخردانه آنان را نمي شنويم و از آن بي‌اطلاعيم، آري مي‌شنويم و فرستادگان و مأموران ما هر چه در نزد آنان مي‌گذرد، مي‌نويسند و ثبت مي‌كنند».
+
پیامبر صلی الله علیه و آله با رسواکردن خائنان و منافقان، اصحاب و یاران خویش را متوجه [[مدینه|مدینه]] منوره نمود و به اتفاق هم، از مکه معظمه خارج گردیدند. در این ایام چندین بار میان پروردگار متعال و پیامبرش [[حضرت محمد]] صلی الله علیه و آله، از طریق [[جبرئیل]] امین، پیام‌های رد و بدل شد و خداوند متعال تأکید نمود که آن حضرت برای جانشینی خود اقدام کرده و حضرت علی علیه‌السلام را به طور رسمی جانشین خود معرفی کند.
  
−
پيامبر صلی الله علیه و آله با رسواكردن خائنان و منافقان، اصحاب و ياران خويش را متوجه [[مدینه|مدينه]] منوره نمود و به اتفاق هم، از مكه معظمه خارج گرديدند. در اين ايام چندين بار ميان پروردگار متعال و پيامبرش [[حضرت محمد]] صلی الله علیه و آله، از طريق [[جبرئيل]] امين، پيام‌هاي رد و بدل شد و خداوند متعال تأكيد نمود كه آن حضرت براي جانشيني خود اقدام كرده و حضرت علي علیه‌السلام را به طور رسمي جانشين خود معرفي كند.
+
این مسئله گذشت تا به سرزمین "[[جحفه‌|جحفه]]" رسیدند و در آنجا برای استراحت توقف نمودند. در همان مکان، جبرئیل امین فرود آمد و بر پیامبر صلی الله علیه و آله [[وحی]] کرد که خداوند متعال فرمان داده است که [[امام علی علیه السلام|علی بن ابی‌طالب]] علیه‌السلام را به جانشینی خود معرفی کن.
  
−
اين مسئله گذشت تا به سرزمين "[[جحفه‌|جحفه]]" رسيدند و در آنجا براي استراحت توقف نمودند. در همان مكان، جبرئيل امين فرود آمد و بر پيامبر صلی الله علیه و آله [[وحی]] كرد كه خداوند متعال فرمان داده است كه [[امام علی علیه السلام|علي بن ابي‌طالب]] علیه‌السلام را به جانشيني خود معرفي كن.
+
پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: «یا ربّ! ان قومی حدیثو عهدٍ بالجاهلیة فمتی افعل هذا یقولوا فعل بابن عمّه»؛ ای پروردگار بزرگ! همانا امت من با [[جاهلیت|جاهلیت]]، فاصله چندانی نیافته‌اند و اگر من این کار انتصاب علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام به جانشینی خویش را انجام دهم، می‌گویند: او پسرعمویش را جانشین خود کرده است!
  
−
پيامبر صلی الله علیه و آله عرض كرد: يا ربّ! ان قومي حديثوا عهد بالجاهلية فمتي افعل هذا يقولوا: فعل بابن عمه؛ اي پروردگار بزرگ! همانا امت من با [[جاهلیت|جاهليت]]، فاصله چنداني نيافته‌اند و اگر من اين كار انتصاب علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام به جانشيني خويش را انجام دهم، مي‌گويند: او پسرعمويش را جانشين خود كرده است!
+
بار دیگر جبرئیل امین نازل شد و این آیه را به رسول خدا صلی الله علیه و آله وحی نمود: {{متن قرآن|«یا اَیها الَّرسُولُ بَلِّغ ما اُنزِلَ اِلَیک مِن رَبِّک، وَ اِن لَم تَفعَل فَما بَلَّغتَ رِسالَتَهُ وَاللهُ یعصِمُک مِنَ الناسِ...»}}؛<ref> [[سوره مائده]]، آیه ۶۷.</ref> ای پیامبر! آن چه از سوی خدایت به تو وحی شده است به مردم ابلاغ آشکار کن؛ که اگر این کار خود را به انجام نرسانی، رسالت خود را ابلاغ نکردی از گمانه‌رانی‌های نابخردان و منافقان واهمه مدار، زیرا خداوند متعال تو را از شر مردم نگه می‌دارد.
  
−
بار ديگر جبرئيل امين نازل شد و اين آيه را به رسول خدا صلی الله علیه و آله وحي نمود: «يا اَيها الَّرسُولُ بَلِّغ ما اُنزِلَ اِلَيكَ مِن رَبِّكَ، وَ اِن لَم تَفعَل فَما بَلَّغتَ رِسالَتَهُ وَاللهُ يعصِمُكَ مِنَ الناسِ...؛<ref> [[سوره مائده]]، آيه 67.</ref> اي پيامبر! آن چه از سوي خدايت به تو وحي شده است به مردم ابلاغ آشكار كن؛ كه اگر اين كار خود را به انجام نرساني، رسالت خود را ابلاغ نكردي از گمانه‌راني‌هاي نابخردان و منافقان واهمه مدار، زيرا خداوند متعال تو را از شر مردم نگه مي‌دارد».
+
هنگامی که این آیه نازل شد، پیامبر صلی الله علیه و آله و همراهان او به سرزمین [[واقعه غدیر|غدیر]] رسیده بودند و هوا آفتابی و بسیار گرم بود، پیامبر صلی الله علیه و آله در همان حال دستور داد که همگان توقف کنند و با ندای "الصلاة جامعة" تمامی همراهان و مسافران را که از مناطق و شهرهای مختلف [[شبه جزیره عربستان|جزیرة العرب]] بودند به گردهمایی فراخواند و دستور داد میان دو درخت آن جا چادری برپا کرده و همه را در زیر آن مجتمع نمایند.
  
−
هنگامي كه اين آيه نازل شد، پيامبر صلی الله علیه و آله و همراهان او به سرزمين [[واقعه غدیر|غدير]] رسيده بودند و هوا آفتابي و بسيار گرم بود، پيامبر صلی الله علیه و آله در همان حال دستور داد كه همگان توقف كنند و با نداي "الصلاة جامعة" تمامي همراهان و مسافران را كه از مناطق و شهرهاي مختلف [[شبه جزیره عربستان|جزيرة العرب]] بودند به گردهمايي فراخواند و دستور داد ميان دو درخت آن جا چادري برپا كرده و همه را در زير آن مجتمع نمايند.
+
آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله برخواست و خطبه‌ای خواند و در بخشی از آن فرمود: همانا جبرئیل امین بارها بر من فرود آمد و بر من سلام رسانید و دستور داد به شما که شاهد این ماجرا هستید و به همه مسلمانان، اعم از سیاه و سفید، بگویم و خبر دهم که علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام برادر و جانشینم و امام پس از من بر شما می‌باشد. آن گاه فرمود: ای مردم! بدانید که خدای سبحان، وی را ولی و امام شما قرار داد.
  
−
آن گاه پيامبر صلی الله علیه و آله برخواست و خطبه‌اي خواند و در بخشي از آن فرمود: همانا جبرئيل امين بارها بر من فرود آمد و بر من سلام رسانيد و دستور داد به شما كه شاهد اين ماجرا هستيد و به همه مسلمانان، اعم از سياه و سفيد، بگويم و خبر دهم كه علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام برادر و جانشينم و امام پس از من بر شما مي‌باشد. آن گاه فرمود: اي مردم! بدانيد كه خداي سبحان، وي را ولي و امام شما قرار داد.
+
بنابراین بر تمامی [[مهاجرین|مهاجرین]] و [[انصار]] و بر تمامی صحرانشینان و شهرنشینان، عرب و عجم، آزاده و برده، بزرگ و کوچک، سیاه و سفید و بر هر موحد و مسلمانی واجب است که از او پیروی، حکمش را انجام، گفتارش را باور و دستورش را اجرا نماید. هر کسی که با او مخالفت ورزد ملعون و هر کسی او را تصدیق کند مورد رحمت الهی قرار خواهد گرفت.  
  
−
بنابراين بر تمامي [[مهاجرین|مهاجرين]] و [[انصار]] و بر تمامي صحرانشينان و شهرنشينان، عرب و عجم، آزاده و برده، بزرگ و كوچك، سياه و سفيد و بر هر موحد و مسلماني واجب است كه از او پيروي، حكمش را انجام، گفتارش را باور و دستورش را اجرا نمايد. هر كسي كه با او مخالفت ورزد ملعون و هر كسي او را تصديق كند مورد رحمت الهي قرار خواهد گرفت.  
+
ای مردم! در [[قرآن]] تدبر کنید و آیات و محکمات آن را به درستی بفهمید و از پیش خود آن‌ها را [[تفسیر قرآن|تفسیر]] نکنید، سوگند به خدای بزرگ کسی نمی‌تواند قرآن را تفسیر نماید، مگر آن کسی که من دست او را گرفته و بلندش کرده‌ام. او معلم شما است. همانا هر کسی که من مولا و رهبر اویم، پس او رهبر و مولای اوست. این کسی نیست جز علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام.
  
−
اي مردم! در [[قرآن]] تدبر كنيد و آيات و محكمات آن را به درستي بفهميد و از پيش خود آن‌ها را [[تفسیر قرآن|تفسير]] نكنيد، سوگند به خداي بزرگ كسي نمي‌تواند قرآن را تفسير نمايد، مگر آن كسي كه من دست او را گرفته و بلندش كرده‌ام. او معلم شما است. همانا هر كسي كه من مولا و رهبر اويم، پس او رهبر و مولاي اوست. اين كسي نيست جز علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام.
+
و فرمود: «معاشر الناس! انّ علیاً والطیبین من وُلدی من صُلبه هم الثقل الأصغر والقرآن الثقل الأکبر، لن یفترقا حتّی یردا علی الحوض، ولایحّل امرة المؤمنین لأحد بعدی غیره». سپس دست علی علیه‌السلام را بالا برد و فرمود: ای مردم! چه کسی به شما از خودتان و نفستان، اولی است؟ همگی گفتند: خدا و رسولش.
  
−
معاشر الناس! انّ علياً والطيبين من وُلدي من صُلبه هم الثقل الأصغر والقرآن الثقل الأكبر، لن يفترقا حتّي يردا علي الحوض، ولايحّل امرة المؤمنين لأحد بعدي غيره. سپس دست علي علیه‌السلام را بالا برد و فرمود: اي مردم! چه كسي به شما از خودتان و نفستان، اولي است؟ همگي گفتند: خدا و رسولش.
+
آن گاه فرمود: «ألا، من کنتُ مولاه فهذا علی مولاه، اللّهم وال من والاه، و عاد من عاداه، وانصر من نصره، واخذل من خذله، انّما اکمل الله لکم دینکم بولایته و امامته، و ما انزلت آیة خاطب الله بها المؤمنین الاّ بدأ به، ولا شهدالله بالجنة فی هل أتی الا له ولا انزلها فی غیره، ذریة کلّ نبّی من صُلبه و ذریتی من صلب علی لایبغض علیاً اِلّا شقی ولا یوالی علیاً الّا تقی...».  
  
−
آن گاه فرمود: ألا، من كنتُ مولاه فهذا علي مولاه، اللّهم وال من والاه، و عاد من عاداه، وانصر من نصره، واخذل من خذله، انّما اكمل الله لكم دينكم بولايته و امامته، و ما انزلت آية خاطب الله بها المؤمنين الاّ بدأ به، ولا شهدالله بالجنة في هل أتي الا له ولا انزلها في غيره، ذرية كلّ نبّي من صُلبه و ذريتي من صلب علّي لايبغض علياً اِلّا شقّي ولا يوالي علياً الّا تقي...  
+
پس از پایان خطبه رسول خدا صلی الله علیه و آله، مردم با صدای بلند گفتند: آری، آری شنیدیم و پیروی می‌کنیم فرمان خدا و رسولش را و به گفتارش از عمق قلبمان ایمان داریم. آن گاه به صورت دسته جمعی به سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام ازدحام کرده و آن دو را تکریم و احترام نمودند، تا این که وقت ظهر رسید و پیامبر صلی الله علیه و آله [[نماز]] ظهر و عصر را در یک وقت به جا آورد.<ref> نک: الاقبال بالاعمال الحسنه، سید بن طاووس، ج ۲، ص ۲۴۰.</ref>
  
−
پس از پايان خطبه رسول خدا صلی الله علیه و آله، مردم با صداي بلند گفتند: آري، آري شنيديم و پيروي مي‌كنيم فرمان خدا و رسولش را و به گفتارش از عمق قلبمان ايمان داريم. آن گاه به صورت دسته جمعي به سوي پيامبر صلی الله علیه و آله و علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام ازدحام كرده و آن دو را تكريم و احترام نمودند، تا اين كه وقت ظهر رسيد و پيامبر صلی الله علیه و آله [[نماز]] ظهر و عصر را در يك وقت به جا آورد.<ref> نك: الاقبال بالاعمال الحسنه [[سيد بن طاووس]] ج 2، ص 240.</ref>
+
روایت شده که [[عمر بن خطاب]] پس از [[خطبه]] پیامبر صلی الله علیه و آله به سوی امام علی علیه‌السلام شتافت و با وی [[بیعت]] کرد و به وی گفت: بخّ بخّ لک یابن ابی‌طالب علیه‌السلام، اصبحتَ مولای و مولای کلّ مسلم.<ref> شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج ۱، ص ۲۰۴؛ مسارالشیعه، شیخ مفید، ص ۲۰.</ref>
−
 
 
−
روايت شده كه [[عمر بن خطاب]] پس از [[خطبه]] پيامبر صلی الله علیه و آله به سوي امام علي علیه‌السلام شتافت و با وي [[بيعت]] كرد و به وي گفت: بخّ بخّ لك يابن ابي‌طالب علیه‌السلام، اصبحتَ مولاي و مولاي كلّ مسلم.<ref> شواهد التنزيل حاكم حسكاني، ج 1، ص 204 و مسارالشيعه [[شيخ مفيد]]، ص 20.</ref>
 
−
 
 
−
به هر روي، اين روز، روز بزرگ و بابركتي است و مي‌طلبد كه دوستداران ولايت اميرمؤمنان علي بن ابي‌طالب علیه‌السلام آن را جشن گرفته و به يكديگر با اين عبارت تبريك بگويند: اَلحَمدُلِلّهِ الَّذي جَعَلَنا مِنَ المُتَمسِّكينَ بِوَلايةِ اَميرِالمُؤمِنينَ وَاَلأئمَةِ عَلَيهِمُ‌السَّلام.<ref> [[مفاتيح الجنان]] [[شیخ عباس قمی]]، اعمال روز عيد غدير.</ref>
 
  
 +
به هر روی، این روز، روز بزرگ و بابرکتی است و می‌طلبد که دوستداران ولایت امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام آن را جشن گرفته و به یکدیگر با این عبارت تبریک بگویند: «اَلحَمدُلِلّهِ الَّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمسِّکینَ بِوَلایةِ اَمیرِالمُؤمِنینَ وَاَلأئمَةِ عَلَیهِمُ‌السَّلام».<ref> مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال روز عید غدیر.</ref>
 
==پانویس==
 
==پانویس==
−
 
 
<references />
 
<references />
−
 
 
==منابع==
 
==منابع==
−
 
+
* مؤسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.
−
موسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام
 
−
 
 
 
منابع بیشتر:
 
منابع بیشتر:
−
 
+
* [http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/#!page=53 وقایع الایام، شیخ عباس قمی، ۱۸ ذی‌الحجه].
−
[http://lib.ahlolbait.ir/parvan/resource/31855/%D9%81%D9%8A%D8%B6-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D9%84%D8%A7%D9%85-%D9%81%D9%8A-%D8%B9%D9%85%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%B4%D9%87%D9%88%D8%B1-%D9%88-%D9%88%D9%82%D8%A7%D9%8A%D8%B9-%D8%A7%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%A7%D9%85/preview/31084/%D9%85%D8%AD%D8%AA%D9%88%D8%A7%D9%8A-%D8%AF%D9%8A%D8%AC%D9%8A%D8%AA%D8%A7%D9%84%D9%8A/#!page=53 وقایع الایام، شیخ عباس قمی، 18 ذی‌الحجه]
+
== پیوندها ==
−
 
+
*[[عید غدیر]]
−
پیوند:
+
*[[واقعه غدیر]]
−
 
 
 
*[http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%20%D8%A8%D8%B1%20%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%AA%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B1%D9%88%D8%B2%20%D8%B9%D9%8A%D8%AF%20%D8%BA%D8%AF%D9%8A%D8%B1 دعا بر ولايت در روز عيد غدير].
 
*[http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%AF%D8%B9%D8%A7%20%D8%A8%D8%B1%20%D9%88%D9%84%D8%A7%D9%8A%D8%AA%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B1%D9%88%D8%B2%20%D8%B9%D9%8A%D8%AF%20%D8%BA%D8%AF%D9%8A%D8%B1 دعا بر ولايت در روز عيد غدير].
 
*[http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%AA%20%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B9%D9%8A%D8%AF%20%D8%BA%D8%AF%D9%8A%D8%B1%201 زيارت مختص امام در عيد غدير، قسمت اول].
 
*[http://wiki.ahlolbait.ir/home/-/wiki/Islamic_Wiki/%D8%B2%D9%8A%D8%A7%D8%B1%D8%AA%20%D9%85%D8%AE%D8%AA%D8%B5%20%D8%A7%D9%85%D8%A7%D9%85%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%B9%D9%8A%D8%AF%20%D8%BA%D8%AF%D9%8A%D8%B1%201 زيارت مختص امام در عيد غدير، قسمت اول].

نسخهٔ ‏۱۷ ژوئیهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۰۸:۱۸

تقویم هجری قمری

روز واقعه:18 ذی الحجه
سال ۱۰ هجری قمری

روز هیجدهم ذی الحجه، از ایام‌الله و از عیدهای بزرگ اسلام و جهان تشیع است و روزی به بزرگی و شرافت آن، در میان کل روزهای سال‌ وجود ندارد. این روز، به خاطر رویدادهای مهم و سرنوشت‌سازی که برای برخی از پیامبران، از جمله پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله و تعیین جانشین منصوب خداوند متعال برای آن حضرت به وقوع پیوست، عظیم‌ترین و شریف‌ترین روز سال محسوب می‌گردد.

مفضل بن عمر گوید: از امام صادق علیه‌السلام پرسیدم: برای مسلمانان چند عید است؟ امام صادق علیه‌السلام فرمود: چهار عید. مفضل گفت: عیدین (یعنی عید فطر و عید قربان) و جمعه که خودش از عیدهای بزرگ مسلمانان است را می‌شناسم، ولی عید چهارم کدام است؟ امام صادق علیه‌السلام: «أعظمها و أشرفها یوم الثامن عشر من ذی الحجة و هو الیوم الذی اقام فیه رسول الله صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین علیه‌السلام و نصبه للناس علماً»؛ عظیم‌ترین و شریف‌ترین عیدها، روز هیجدهم ذی الحجه است و آن، روزی است که پیامبر اسلام صلی الله علیه و آله، حضرت علی علیه‌السلام را قائم به امامت نمود و او را نشانه‌ای برای مردم قرار داد.[۱]

ماجرای غدیر

درباره روز غدیر و حوادث آن، کتاب‌های زیادی نوشته شده که مهمترین و مستدل‌ترین آن‌ها، کتاب شریف "الغدیر" تألیف مرحوم علامه امینی است.

سید بن طاووس ماجرای شیرین غدیر خم و نصب امام علی علیه‌السلام به ولایت و جانشینی رسول خدا صلی الله علیه و آله را از یکی از منابع معتبر و مهم اهل سنت نقل کرده که مطالعه آن و دقت و تأمل در آن، انسان را به شگفتی وامی‌دارد و به این پرسش می‌رساند که آنان چگونه حقایق اینچنینی را از راویان موثق نقل می‌کردند، ولی باز هم چشمان خود را از حقایق پوشانده و متمایل و یا متظاهر به طیف مخالفان ولایت بودند؟

به هر روی، در بخشی از این حدیث آمده است: چون که روز آخر ایام تشریق فرارسید، "سوره فتح" بر پیامبر صلی الله علیه و آله نازل گردید و آن حضرت پس از دریافت این سوره، فرمود: خبر مرگ قریب الوقوع‌ من رسید.

پس از آن وارد مسجد خیف در سرزمین منی شده و مردم را با ندای "الصلاة جامعة" فراخواند. پس از حضور جمعیت زیادی از مردم، برای آنان خطبه‌ای خواند و در بخشی از آن فرمود: «ایها الناس! انی تارک فیکم الثقلین، الثقل الاکبر کتاب الله عزوجل، طرف بیدالله عزوجل و طرف بایدکم فتمسکوا به، والثقل الأصغر عترتی اهل بیتی، فانّه قد نبّأنی اللطیف الخبیر انهما لن یفترقا حتی یردا علی الحوض کاصبعی هاتین (و جمع بین سبابتیه)، ولا أقول کهاتین (و جمع بین سبابتیه و الوسطی) فتفضل هذه علی هذه».

پس از آن، دسته‌هایی از مردم در گوشه و کنار با یکدیگر به گفتگو پرداخته و گفتار پیامبر را با بدگمانی و بددلی خویش تفسیر نمودند و گفتند: محمد [صلی الله علیه و آله] می‌خواهد امامت را در اهل بیت خود قرار دهد. پس چهار تن از آنان، از مسجد خیف خارج شده و به سوی مکه رهسپار شده و وارد کعبه معظمه شدند و در آن جا با هم پیمان بستند که اگر محمد صلی الله علیه و آله رحلت کرد و یا بدست کسی کشته شود نگذارند که جانشینی وی و امامت به دست اهل بیتش بیفتد.

خداوند متعال، دسیسه منافقانه آنان را به اطلاع پیامبر صلی الله علیه و آله رسانید و این آیه را نازل فرمود: «اَم اَبرَمُوا اَمراً فَاِنّا مُبرِمُونَ، اَم یحسَبُونَ اَنّا لانَسمَعُ سِرَّهُم وَ نَجویهُم، بَلی وَ رُسُلُنا لَدَیهِم یکتُبُونَ»؛[۲] آیا آنان کاری را محکم نموده و بر آن پایبند خواهند شد، پس بدانند ما از آنان محکم کارتریم، آیا گمان می‌برند که ما رازها و نجواهایشان و پیمان نابخردانه آنان را نمی شنویم و از آن بی‌اطلاعیم، آری می‌شنویم و فرستادگان و مأموران ما هر چه در نزد آنان می‌گذرد، می‌نویسند و ثبت می‌کنند.

پیامبر صلی الله علیه و آله با رسواکردن خائنان و منافقان، اصحاب و یاران خویش را متوجه مدینه منوره نمود و به اتفاق هم، از مکه معظمه خارج گردیدند. در این ایام چندین بار میان پروردگار متعال و پیامبرش حضرت محمد صلی الله علیه و آله، از طریق جبرئیل امین، پیام‌های رد و بدل شد و خداوند متعال تأکید نمود که آن حضرت برای جانشینی خود اقدام کرده و حضرت علی علیه‌السلام را به طور رسمی جانشین خود معرفی کند.

این مسئله گذشت تا به سرزمین "جحفه" رسیدند و در آنجا برای استراحت توقف نمودند. در همان مکان، جبرئیل امین فرود آمد و بر پیامبر صلی الله علیه و آله وحی کرد که خداوند متعال فرمان داده است که علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام را به جانشینی خود معرفی کن.

پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: «یا ربّ! ان قومی حدیثو عهدٍ بالجاهلیة فمتی افعل هذا یقولوا فعل بابن عمّه»؛ ای پروردگار بزرگ! همانا امت من با جاهلیت، فاصله چندانی نیافته‌اند و اگر من این کار انتصاب علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام به جانشینی خویش را انجام دهم، می‌گویند: او پسرعمویش را جانشین خود کرده است!

بار دیگر جبرئیل امین نازل شد و این آیه را به رسول خدا صلی الله علیه و آله وحی نمود: «یا اَیها الَّرسُولُ بَلِّغ ما اُنزِلَ اِلَیک مِن رَبِّک، وَ اِن لَم تَفعَل فَما بَلَّغتَ رِسالَتَهُ وَاللهُ یعصِمُک مِنَ الناسِ...»؛[۳] ای پیامبر! آن چه از سوی خدایت به تو وحی شده است به مردم ابلاغ آشکار کن؛ که اگر این کار خود را به انجام نرسانی، رسالت خود را ابلاغ نکردی از گمانه‌رانی‌های نابخردان و منافقان واهمه مدار، زیرا خداوند متعال تو را از شر مردم نگه می‌دارد.

هنگامی که این آیه نازل شد، پیامبر صلی الله علیه و آله و همراهان او به سرزمین غدیر رسیده بودند و هوا آفتابی و بسیار گرم بود، پیامبر صلی الله علیه و آله در همان حال دستور داد که همگان توقف کنند و با ندای "الصلاة جامعة" تمامی همراهان و مسافران را که از مناطق و شهرهای مختلف جزیرة العرب بودند به گردهمایی فراخواند و دستور داد میان دو درخت آن جا چادری برپا کرده و همه را در زیر آن مجتمع نمایند.

آن گاه پیامبر صلی الله علیه و آله برخواست و خطبه‌ای خواند و در بخشی از آن فرمود: همانا جبرئیل امین بارها بر من فرود آمد و بر من سلام رسانید و دستور داد به شما که شاهد این ماجرا هستید و به همه مسلمانان، اعم از سیاه و سفید، بگویم و خبر دهم که علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام برادر و جانشینم و امام پس از من بر شما می‌باشد. آن گاه فرمود: ای مردم! بدانید که خدای سبحان، وی را ولی و امام شما قرار داد.

بنابراین بر تمامی مهاجرین و انصار و بر تمامی صحرانشینان و شهرنشینان، عرب و عجم، آزاده و برده، بزرگ و کوچک، سیاه و سفید و بر هر موحد و مسلمانی واجب است که از او پیروی، حکمش را انجام، گفتارش را باور و دستورش را اجرا نماید. هر کسی که با او مخالفت ورزد ملعون و هر کسی او را تصدیق کند مورد رحمت الهی قرار خواهد گرفت.

ای مردم! در قرآن تدبر کنید و آیات و محکمات آن را به درستی بفهمید و از پیش خود آن‌ها را تفسیر نکنید، سوگند به خدای بزرگ کسی نمی‌تواند قرآن را تفسیر نماید، مگر آن کسی که من دست او را گرفته و بلندش کرده‌ام. او معلم شما است. همانا هر کسی که من مولا و رهبر اویم، پس او رهبر و مولای اوست. این کسی نیست جز علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام.

و فرمود: «معاشر الناس! انّ علیاً والطیبین من وُلدی من صُلبه هم الثقل الأصغر والقرآن الثقل الأکبر، لن یفترقا حتّی یردا علی الحوض، ولایحّل امرة المؤمنین لأحد بعدی غیره». سپس دست علی علیه‌السلام را بالا برد و فرمود: ای مردم! چه کسی به شما از خودتان و نفستان، اولی است؟ همگی گفتند: خدا و رسولش.

آن گاه فرمود: «ألا، من کنتُ مولاه فهذا علی مولاه، اللّهم وال من والاه، و عاد من عاداه، وانصر من نصره، واخذل من خذله، انّما اکمل الله لکم دینکم بولایته و امامته، و ما انزلت آیة خاطب الله بها المؤمنین الاّ بدأ به، ولا شهدالله بالجنة فی هل أتی الا له ولا انزلها فی غیره، ذریة کلّ نبّی من صُلبه و ذریتی من صلب علی لایبغض علیاً اِلّا شقی ولا یوالی علیاً الّا تقی...».

پس از پایان خطبه رسول خدا صلی الله علیه و آله، مردم با صدای بلند گفتند: آری، آری شنیدیم و پیروی می‌کنیم فرمان خدا و رسولش را و به گفتارش از عمق قلبمان ایمان داریم. آن گاه به صورت دسته جمعی به سوی پیامبر صلی الله علیه و آله و علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام ازدحام کرده و آن دو را تکریم و احترام نمودند، تا این که وقت ظهر رسید و پیامبر صلی الله علیه و آله نماز ظهر و عصر را در یک وقت به جا آورد.[۴]

روایت شده که عمر بن خطاب پس از خطبه پیامبر صلی الله علیه و آله به سوی امام علی علیه‌السلام شتافت و با وی بیعت کرد و به وی گفت: بخّ بخّ لک یابن ابی‌طالب علیه‌السلام، اصبحتَ مولای و مولای کلّ مسلم.[۵]

به هر روی، این روز، روز بزرگ و بابرکتی است و می‌طلبد که دوستداران ولایت امیرمؤمنان علی بن ابی‌طالب علیه‌السلام آن را جشن گرفته و به یکدیگر با این عبارت تبریک بگویند: «اَلحَمدُلِلّهِ الَّذی جَعَلَنا مِنَ المُتَمسِّکینَ بِوَلایةِ اَمیرِالمُؤمِنینَ وَاَلأئمَةِ عَلَیهِمُ‌السَّلام».[۶]

پانویس

  1. ↑ الخصال، شیخ صدوق، ج ۱، ص ۲۴۶ حدیث ۱۴۵.
  2. ↑ سوره زخرف، آیه ۷۹ و ۸۰.
  3. ↑ سوره مائده، آیه ۶۷.
  4. ↑ نک: الاقبال بالاعمال الحسنه، سید بن طاووس، ج ۲، ص ۲۴۰.
  5. ↑ شواهد التنزیل، حاکم حسکانی، ج ۱، ص ۲۰۴؛ مسارالشیعه، شیخ مفید، ص ۲۰.
  6. ↑ مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، اعمال روز عید غدیر.

منابع

  • مؤسسه تبیان، نرم‌افزار دایرة‌المعارف چهارده معصوم علیهم‌السلام.

منابع بیشتر:

پیوندها

برگرفته از «https://wiki.ahlolbait.com/index.php?title=منصوب_شدن_حضرت_علی_به_جانشینی_پیامبر_اکرم_در_غدیر_خم&oldid=141366»
آپارات موسسه اهل البیت علیهم السلام کانال عکس نوشته قرآن و حدیث در اینستاگرام تلگرام قرآن و حدیث کانال قرآن و حدیث در ایتا