مسجد قرطبه
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
محتوای فعلی بخشی از یک کتاب متناسب با عنوان است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
مسجد قرطبه از عظيم‌ترين و باشكوه‌ترين مساجد اسپانياست. از لحاظ تزئينات بى‌‌نظير و هنر معمارى به كار رفته در آن تحفه‌اى بى‌‌همتا به شمار مى‌آيد.
| |
|
کشور |
اسپانیا |
|
شهر |
جنوب غربى شهر قرطبه (كوردوبا) |
| |
| |
| مشاهده در نقشه | |
محتویات
موقعيت جغرافيايى
اين مسجد در بخش جنوب غربى شهر قرطبه (كوردوبا) و در نزديكى رودخانه قرار دارد. از چهار طرف، چهار كوچه‌ى تنگ پيرامون آن را احاطه كرده است.
بناى آن
بناى مسجد به سال 92 هجرى بازمى‌گردد؛ يعنى زمانى كه در آن بنى‌‌اميه شهر قرطبه را به عنوان پايگاه خلافت خود در آن سرزمين قرار دادند. در آن دوره مسلمانان در كليساى اعظم قرطبه با مسيحيان آن شهر شراكت كردند. آنان در قسمت خود مسجدى ساختند و بخش ديگر براى روميان باقى ماند. هنگامى كه تعداد مسلمانان و سپاهيانشان فزونى يافت عبدالرحمن بن معاويه بخش كليساى متعلق به روميان را از آنان خريدارى كرد و در مقابل مقرر شد تا به بازسازى بخشهاى ويران شده‌ى كليساهاى آنان در هنگام فتوحات بپردازد.
در سال 170 هجرى عبدالرحمن الداخل دستور بازسازى مسجد جامع را طبق تأسيسات و شكلى جديد داد؛ كه پس از آن مساحت مسجد به 4875 مترمربع بالغ گرديد. اين مسجد در قديم «مسجد جامع الحضرة» (به معناى «مسجد جامع خليفه») نام داشت. اما امروزه و پس از آن كه اسپانيايى‌‌ها آن را به يك كليساى جامع مسيحى تبديل كرده‌اند، مسجد «كاتدرال» (كليساى جامع) نام گرفت.
توسعه و بازسازى
بازسازى و تعديلات انجام يافته در اين مسجد مراحل متعددى داشته است؛ از جمله: در سال 139 هجرى امير هشام بن عبدالرحمن آن را تجديدبنا نمود.
در سال 176 هجرى امير عبدالرحمن بن الحاكم گنبد آن را كه جد وى عبدالرحمن بن معاويه ساخته بود بازسازى كرد. امير محمد بن عبدالرحمن نيز مسجد را در سال 207 هجرى بازسازى نمود.
در سال 340 هجرى امير عبدالرحمن الناصر (المستنصر بالله) دستور داد تا گلدسته‌ى قديمى آن را تخريب و به جاى آن گلدسته‌ى جديد و خوش ساخت و زيبايى بنا نمايند. همچنان كه دستور داد منبرى بديع و نيز سه كوشك در آن بسازند، كه اين سه كوشك عبارتند از از: كوشك «دارالصدقة»، كوشك «الوعاظ» و كوشك «البائسين». او همچنان در امتداد مسجد پياده‌‌رويى ساخت تا گردشگاهى براى اهالى قرطبه باشد، كه اين پيادهرو «پيادهرو المستنصرى» نام دارد.
در سال 355 هجرى امير هشام بن الحكم (المؤيد بالله) نيز به مسجد اهتمام ورزيد و آن را بازسازى نمود.
جزئيات بنا
مسجد قرطبه مستطيل شكل است و صحن وسيعى دارد. اين مسجد داراى رواق‌‌هاى متعددى است؛ كه بزرگترين آنها رواق ميانى يعنى رواقى است كه به محراب مسجد منتهى مى‌گردد. از جمله بخشهاى متمايز مسجد محراب بديع و خوش ساخت آن است. بالاى اين محراب هفت طاق قرار دارند كه بر ستون‌هايى استوار گشته‌اند. در اين محراب همچنين يك منبر نفيس ساخته شده از بهترين چوب ساج قرار دارد. گلدسته‌ى اين مسجد (كه به «گلدسته‌ى عبدالرحمن الناصر» معروف است) مناره‌اى بديع و درخشان است كه دو پلكان و در مجموع 107 پله دارد.
بالاى اين گلدسته سه چترى قرار دارد كه دو عدد از آنها طلايى و سومى نقره‌اى است. اسپانيايى‌‌ها اين گلدسته را به برجى براى ناقوس‌هاى كليسا تبديل كرده‌اند. طول دريچه‌ى مسين گلدسته و ارتفاع آن 20 متر است. نماى ساختمان از مرمر است و تزيينات عربى برجسته‌اى بر آن وجود دارد. در زاويه‌‌ى جنوبى مسجد مناره‌ى ديگرى به شكل مربع وجود دارد كه طول ضلع آن 12 و ارتفاع آن 93 متر است. اين مناره داراى 19 در است كه همگى از ورقه‌‌هاى مس مقاوم ساخته شده است. گنبد مسجد قرطبه بر 365 ستون مرمرين استوار است. چراغ‌دان‌‌هاى آن در حدود 4700 عدد است. مسجد داراى 1293 ستون بوده كه هم اكنون از آن تعداد 1093 ستون برجاى مانده است.
نيم‌‌نگاهى به تاريخ
در نتيجه‌‌ى نبرد پيش آمده ميان المهدى و سليمان بن الحكم كه در سال 400 هجرى رخ داد و بر اثر آن اهالى قرطبه شهر را ترك گفتند مسجد مورد تاراج قرار گرفت. همچنان كه در سال 633 هجرى (1236 ميلادى) كشيش‌‌هاى قرطبه مساجد و كاخ‌‌هاى اين شهر را در هم كوبيدند و مسجد را نيز تخريب نمودند؛ كه مدتى بعد خود آن را تجديدبنا و بازسازى كردند.
منبع
المساجد فى الاسلام، طه الولى، ترجمه شده در سایت بینات
