فرهنگ موضوعی قرآن کریم (کتاب): تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) (ویرایش) |
|||
| (۹ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۴ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | + | {{مشخصات کتاب | |
| − | + | |عنوان= | |
| − | |||
| − | |||
| − | = | + | |تصویر=[[پرونده:فرهنگ موضوعی قرآن.jpg|240px|وسط]] |
| − | + | |نویسنده=کامران فانی، بهاءالدین خرمشاهی | |
| − | + | |موضوع=کشف الآیات | |
| − | + | |زبان=عربی | |
| − | = | + | |تعداد جلد=1 |
| − | |||
| − | = | + | |عنوان افزوده1= نویسنده |
| − | |||
| − | + | |افزوده1= | |
| − | + | |عنوان افزوده2= | |
| − | + | |افزوده2= | |
| − | + | |لینک= | |
| − | |||
| − | = | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == روش استفاده == | + | }} |
| + | '''«فرهنگ موضوعی قرآن مجید»''' تألیف کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، کشف المطالب الفبایی یا فهرست موضوعی [[قرآن|قرآن کریم]] می‌باشد که مانند اغلب فرهنگ‌های لغت به روش الفبایی (ابجدی) تنظیم یافته‌است. این فهرست به عربی است. | ||
| + | |||
| + | ==روش تنظیم در این فرهنگ== | ||
| + | در این فرهنگ از روش‌های جدید علم کتابداری استفاده شده‌است، بر این اساس که به جای اینکه موضوعات ذهنی از قبل تعیین شوند و کلمات [[قرآن]] در زیر آن آورده شود، خود قرآن را [[آیه]] به آیه فهرست کرده‌است؛ یا به تعبیر دیگر به آیه آیه قرآن موضوع داده شده‌است و تقطیع موضوعی انجام شده‌است و در اکثر موارد از لفظ قرآنی استفاده شده است. | ||
| + | |||
| + | بر این اساس فرهنگ موضوعی حاضر، در حدود هفت هزار موضوع یا مدخل اصلی همراه با توابعش که در زیر هر موضوع آمده، و سه هزار مدخل ارجاعی (اعم از اصلی و کمکی) را در بردارد و به جرأت می‌توان گفت که موضوعاتی که در قرآن آمده است دیگر محدود به تعدادی خاص مانند فهرست‌های قبلی نیست. | ||
| + | |||
| + | ==ویژگی‌های این فرهنگ== | ||
| + | ۱- کلماتی که با علامت {-} متصل شده‌اند موضوع فرعی می‌باشد. | ||
| + | |||
| + | ۲- املا و ضبط کلمات عربی بر اساس رسم الخط عربی معاصر می‌باشد. | ||
| + | |||
| + | ۳- نداشتن معادل فارسی لغات عربی جز به ندرت برای تشخیص کلمات ؛ مثلاً: الرجال (=پیادگان)، الرجال (=مردان). | ||
| + | |||
| + | ۴- استفاده از مدخل‌های ارجاعی (کلمات فارسی و مترادفات عربی) به مدخل اصلی به منظور افزایش کارایی؛ برای مثال از زن به المرأه؛ الامرءه؛ النساء و از این سه نیز به یکدیگر ارجاع داده شده‌است. | ||
| + | |||
| + | ارجاع اخیر یکی از ویژگی‌های مهم این فرهنگ است که طی آن موضوع‌های هم معنی یا مربوط به هم ارجاع داده شده‌اند. این ارجاعات به صورت نیز {یعنی نیز رجوع کنید به} آمده‌است. برای مثال زیر کلمه گناه و ترکیبات آن چنین آمده‌است: | ||
| + | |||
| + | الاخلاق الرذیله ؛ الاثم ؛ المعصیه الصلیه ؛ الاثقال ؛ الخطیه ؛ الذنب ؛ الجناح ؛ الفاحشه ؛ اللمم ؛ الجرم. | ||
| + | گناه پوشی، تکفیر السیئات. | ||
| + | گناه صغیره، الصغیره؛ | ||
| + | [[گناه کبیره]]، الکبائر؛ | ||
| + | گناهکار، الآثم. | ||
| + | |||
| + | یعنی اگر بخواهید تصویر کلی از مساله «گناه» در [[قرآن]] به دست آورید باید به تمام این موضوعات رجوع کنید. ولی اگر بخواهید یکی از مباحث گناه، مثلاً «گناه صغیره» را مورد بررسی قرار دهید فقط کافی است به کلمه «الصغیره» رجوع کنید که در زیر آن فقط آیات مربوط به آن آمده‌است. ارتباط موضوع‌ها و مدخل‌ها با یکدیگر از طریق ارجاع اصلی و کمکی در واقع نوعی شبکهٔ ارتباطی میان موضوعات قرآنی ایجاد می‌کند که کار تحقیق را هم آسان تر می‌کند و هم به آن جامعیت می‌بخشد. | ||
| + | |||
| + | ==روش استفاده== | ||
استفاده از این فرهنگ برخلاف دیگر فرهنگ‌ها بسیار آسان می‌باشد. برای این منظور کافی است کلمه یا موضوع مورد نظر خود را در جای الفبایی آن جستجو کنید. | استفاده از این فرهنگ برخلاف دیگر فرهنگ‌ها بسیار آسان می‌باشد. برای این منظور کافی است کلمه یا موضوع مورد نظر خود را در جای الفبایی آن جستجو کنید. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == منابع == | + | مثال: می‌خواهید بدانید قرآن در مورد «صبر» چه گفته و چه آیاتی در این باره نازل شده‌است ؛ مانند یک فرهنگ معمولی به حرف «ص» رجوع کنید پس از یافتن کلمه صبر چنین می‌خوانید: الصبر: [[سوره بقره|بقره]]، ۴۵،۱۵۷،۱۷۶،۲۵۰؛ [[آل عمران]]، ۱۲۰،۱۳۹، ۱۸۶ [[سوره نساء|نساء]]، ۲۵۰ ... . |
| + | |||
| + | حال اگر به جای صبر کلمه «شکیبایی» به ذهن شما رسیده و بخواهید بدانید در مورد آن چه آمده‌است به حرف «ش» رجوع کرده و پس از یافتن کلمه شکیبایی این چنین می‌خوانید: شکیبایی، الصبر. | ||
| + | |||
| + | و این چنین شما باز به کلمه صبر ارجاع داده می‌شوید و به موضوع مورد نظر خود می‌رسید. به کلمه «الصبر» که با حروف سیاه به چاپ رسیده مدخل اصلی و به کلمه «شکیبایی» که با حروف نازک به چاپ رسیده مدخل ارجاعی یا ارجاع گفته می‌شود. | ||
| + | |||
| + | ==منابع== | ||
| − | + | *فرهنگ موضوعی قرآن، کامران فانی و بهاء الدین خرمشاهی. | |
| + | *دانشنامه کتابداری واطلاع رسانی، پوری سلطانی و فروردین راستین. | ||
| + | *مرجع شناسی اسلامی، افشین موسوی چلک. | ||
| − | + | [[رده:منابع واژه شناسی قرآن]] | |
| − | + | [[رده:فرهنگ نامه ها]] | |
نسخهٔ کنونی تا ۲۳ دسامبر ۲۰۱۹، ساعت ۱۳:۲۵
 | |
| نویسنده | کامران فانی، بهاءالدین خرمشاهی |
| موضوع | کشف الآیات |
| زبان | عربی |
| تعداد جلد | 1 |
| نویسنده | |
|
| |
«فرهنگ موضوعی قرآن مجید» تألیف کامران فانی و بهاءالدین خرمشاهی، کشف المطالب الفبایی یا فهرست موضوعی قرآن کریم می‌باشد که مانند اغلب فرهنگ‌های لغت به روش الفبایی (ابجدی) تنظیم یافته‌است. این فهرست به عربی است.
روش تنظیم در این فرهنگ
در این فرهنگ از روش‌های جدید علم کتابداری استفاده شده‌است، بر این اساس که به جای اینکه موضوعات ذهنی از قبل تعیین شوند و کلمات قرآن در زیر آن آورده شود، خود قرآن را آیه به آیه فهرست کرده‌است؛ یا به تعبیر دیگر به آیه آیه قرآن موضوع داده شده‌است و تقطیع موضوعی انجام شده‌است و در اکثر موارد از لفظ قرآنی استفاده شده است.
بر این اساس فرهنگ موضوعی حاضر، در حدود هفت هزار موضوع یا مدخل اصلی همراه با توابعش که در زیر هر موضوع آمده، و سه هزار مدخل ارجاعی (اعم از اصلی و کمکی) را در بردارد و به جرأت می‌توان گفت که موضوعاتی که در قرآن آمده است دیگر محدود به تعدادی خاص مانند فهرست‌های قبلی نیست.
ویژگی‌های این فرهنگ
۱- کلماتی که با علامت {-} متصل شده‌اند موضوع فرعی می‌باشد.
۲- املا و ضبط کلمات عربی بر اساس رسم الخط عربی معاصر می‌باشد.
۳- نداشتن معادل فارسی لغات عربی جز به ندرت برای تشخیص کلمات ؛ مثلاً: الرجال (=پیادگان)، الرجال (=مردان).
۴- استفاده از مدخل‌های ارجاعی (کلمات فارسی و مترادفات عربی) به مدخل اصلی به منظور افزایش کارایی؛ برای مثال از زن به المرأه؛ الامرءه؛ النساء و از این سه نیز به یکدیگر ارجاع داده شده‌است.
ارجاع اخیر یکی از ویژگی‌های مهم این فرهنگ است که طی آن موضوع‌های هم معنی یا مربوط به هم ارجاع داده شده‌اند. این ارجاعات به صورت نیز {یعنی نیز رجوع کنید به} آمده‌است. برای مثال زیر کلمه گناه و ترکیبات آن چنین آمده‌است:
الاخلاق الرذیله ؛ الاثم ؛ المعصیه الصلیه ؛ الاثقال ؛ الخطیه ؛ الذنب ؛ الجناح ؛ الفاحشه ؛ اللمم ؛ الجرم. گناه پوشی، تکفیر السیئات. گناه صغیره، الصغیره؛ گناه کبیره، الکبائر؛ گناهکار، الآثم.
یعنی اگر بخواهید تصویر کلی از مساله «گناه» در قرآن به دست آورید باید به تمام این موضوعات رجوع کنید. ولی اگر بخواهید یکی از مباحث گناه، مثلاً «گناه صغیره» را مورد بررسی قرار دهید فقط کافی است به کلمه «الصغیره» رجوع کنید که در زیر آن فقط آیات مربوط به آن آمده‌است. ارتباط موضوع‌ها و مدخل‌ها با یکدیگر از طریق ارجاع اصلی و کمکی در واقع نوعی شبکهٔ ارتباطی میان موضوعات قرآنی ایجاد می‌کند که کار تحقیق را هم آسان تر می‌کند و هم به آن جامعیت می‌بخشد.
روش استفاده
استفاده از این فرهنگ برخلاف دیگر فرهنگ‌ها بسیار آسان می‌باشد. برای این منظور کافی است کلمه یا موضوع مورد نظر خود را در جای الفبایی آن جستجو کنید.
مثال: می‌خواهید بدانید قرآن در مورد «صبر» چه گفته و چه آیاتی در این باره نازل شده‌است ؛ مانند یک فرهنگ معمولی به حرف «ص» رجوع کنید پس از یافتن کلمه صبر چنین می‌خوانید: الصبر: بقره، ۴۵،۱۵۷،۱۷۶،۲۵۰؛ آل عمران، ۱۲۰،۱۳۹، ۱۸۶ نساء، ۲۵۰ ... .
حال اگر به جای صبر کلمه «شکیبایی» به ذهن شما رسیده و بخواهید بدانید در مورد آن چه آمده‌است به حرف «ش» رجوع کرده و پس از یافتن کلمه شکیبایی این چنین می‌خوانید: شکیبایی، الصبر.
و این چنین شما باز به کلمه صبر ارجاع داده می‌شوید و به موضوع مورد نظر خود می‌رسید. به کلمه «الصبر» که با حروف سیاه به چاپ رسیده مدخل اصلی و به کلمه «شکیبایی» که با حروف نازک به چاپ رسیده مدخل ارجاعی یا ارجاع گفته می‌شود.
منابع
- فرهنگ موضوعی قرآن، کامران فانی و بهاء الدین خرمشاهی.
- دانشنامه کتابداری واطلاع رسانی، پوری سلطانی و فروردین راستین.
- مرجع شناسی اسلامی، افشین موسوی چلک.
