فئة

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو

فئة در لغت به معنای گروه و دسته است. در اقرب الموارد بیان شده: تاء آن بدل از یاء است که در اصل «فأى» بوده. راغب اصفهانی آن را از «فىء» مى داند چه فئة گروهى هستند که به یکدیگر در یارى و مدد رجوع کنند. این کلمه مجموعا ده بار در قرآن کریم آمده است.

فئة در قرآن کریم

  • «فَلَمَّا فَصَلَ طالُوتُ بِالْجُنُودِ قالَ إِنَّ اللَّهَ مُبْتَلیکمْ بِنَهَرٍ فَمَنْ شَرِبَ مِنْهُ فَلَیسَ مِنِّی وَ مَنْ لَمْ یطْعَمْهُ فَإِنَّهُ مِنِّی إِلاَّ مَنِ اغْتَرَفَ غُرْفَةً بِیدِهِ فَشَرِبُوا مِنْهُ إِلاَّ قَلیلاً مِنْهُمْ فَلَمَّا جاوَزَهُ هُوَ وَ الَّذینَ آمَنُوا مَعَهُ قالُوا لا طاقَةَ لَنَا الْیوْمَ بِجالُوتَ وَ جُنُودِهِ قالَ الَّذینَ یظُنُّونَ أَنَّهُمْ مُلاقُوا اللَّهِ کمْ مِنْ فِئَةٍ قَلیلَةٍ غَلَبَتْ فِئَةً کثیرَةً بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرین‏». (بقره/ ۲۴۹)
  • «قَدْ کانَ لَکمْ آیةٌ فی‏ فِئَتَینِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ أُخْرى‏ کافِرَةٌ یرَوْنَهُمْ مِثْلَیهِمْ رَأْی الْعَینِ وَ اللَّهُ یؤَیدُ بِنَصْرِهِ مَنْ یشاءُ إِنَّ فی‏ ذلِک لَعِبْرَةً لِأُولِی الْأَبْصارِ». (آل عمران/ ۱۳)
  • «فَما لَکمْ فِی الْمُنافِقینَ فِئَتَینِ وَ اللَّهُ أَرْکسَهُمْ بِما کسَبُوا أَ تُریدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ مَنْ یضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبیلاً». (نساء/ ۸۸)
  • «وَ مَنْ یوَلِّهِمْ یوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلاَّ مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَیزاً إِلى‏ فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصیرُ». (انفال/ ۱۶)
  • «یا أَیهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا لَقیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَ اذْکرُوا اللَّهَ کثیراً لَعَلَّکمْ تُفْلِحُونَ». (انفال/ ۴۵)
  • «وَ إِذْ زَینَ لَهُمُ الشَّیطانُ أَعْمالَهُمْ وَ قالَ لا غالِبَ لَکمُ الْیوْمَ مِنَ النَّاسِ وَ إِنِّی جارٌ لَکمْ فَلَمَّا تَراءَتِ الْفِئَتانِ نَکصَ عَلى‏ عَقِبَیهِ وَ قالَ إِنِّی بَری‏ءٌ مِنْکمْ إِنِّی أَرى‏ ما لا تَرَوْنَ إِنِّی أَخافُ اللَّهَ وَ اللَّهُ شَدیدُ الْعِقابِ». (انفال/ ۴۸)
  • «وَ لَمْ تَکنْ لَهُ فِئَةٌ ینْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ ما کانَ مُنْتَصِراً». (کهف/ ۴۳)
  • «فَخَسَفْنا بِهِ وَ بِدارِهِ الْأَرْضَ فَما کانَ لَهُ مِنْ فِئَةٍ ینْصُرُونَهُ مِنْ دُونِ اللَّهِ وَ ما کانَ مِنَ المُنْتَصِرینَ». (قصص/ ۸۱)

فئة در احادیث

  • پیامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) به عمّار یاسر فرمود: «ویحک یا ابن سمیة! تقتلک الفئة الباغیة»: واى بر حال تو اى پسر سمیه (نام مادر عمار) گروه متجاوز که علیه امام زمانشان قیام کرده باشند ترا بکشند.[۱]
  • امیرالمؤمنین (علیه السلام) در مقام بیان فضایل خویش و علم او به حوادثى که در آینده به وقوع مى پیوندد می فرماید: «والذى نفسى بیده لا تسألونى عن شىء فیما بینکم وبین الساعة ولا عن فئة تهدى مئةً وتضلّ مئةً الاّ انبأتکم بناعقها وقائدها وسائقها...»: سوگند به آن که جانم بدست او است ممکن نیست از آنچه که بین امروز تا قیامت روى مى دهد، و یا در باره گروهى که صد نفر را هدایت وصد نفر را گمراه کنند از من بپرسید جز آن که از دعوت کننده و رهبر و آن کسى که زمام این گروه را بدست دارد... خبر مى دهم.[۲]
  • على (علیه السلام) در موضعی دیگر می فرماید: «القتال قتالان: قتال الفئة الکافرة حتّى یسلموا، وقتال الفئة الباغیة حتى یفیؤوا»: جهاد بر دو قسم است: جهاد با کفار، تا اسلام آورند، و جهاد با سرکشان و خارجان علیه امام وقت، تا به (حق) بازگردند.[۳]

پانویس

  1. محمد باقر مجلسی، بحار الانوار/ ج۲۲، ص۳۵۴
  2. علی ( علیه السلام) نهج البلاغه / خطبه ۹۳
  3. همان، بحارالانوار/ ج۱۰۰، ص۹

منابع

  • سید مصطفی حسینی دشتی، فرهنگ معارف و معاریف.