غفلت: تفاوت بین نسخه‌ها
پرش به ناوبری
پرش به جستجو
(آدرس روایات) |
|||
| (۱۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | {{ | + | {{خوب}} |
| − | + | «'''غفلت'''» بی توجهی و بی اعتنایی به چیزی که می‌بایست مورد توجه و اعتنا قرار گیرد غفلت در زبان دین مفهوم وسیع و گسترده ای دارد؛ شامل غفلت از [[خدای متعال]] و غفلت از ناپایداری دنیا و غفلت از [[شیطان]] و از وسوسه های او و در یک بیان کلی، غفلت از اموری که به نوعی با سعادت انسان ارتباط دارد. | |
| − | == | + | ==منشاء غفلت== |
| − | |||
| − | + | از نظر [[قرآن|قرآن کریم]] غافلان کسانی هستند که مشاعر خود را به سوی هستی باز ننموده اند و اهل تعقل در عالم نبوده اند: | |
| − | |||
| − | + | {{متن قرآن|«وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ»}}؛<ref>[[سوره اعراف]]/۱۷۹.</ref> و در حقیقت بسیارى از جنیان و آدمیان را براى جهنم آفریده‌ایم، زیرا دلهایى دارند که با آنها حقایق را دریافت نمى‌کنند و چشمانى دارند که با آنها نمى‌بینند و گوش هایى دارند که با آنها نمى‌شنوند. آنان همانند چهارپایان بلکه گمراه ترند، آنان همان غافلانند». | |
| − | غفلت | + | قرآن غفلت را نتیجه گوش فرا ندادن به یادآوری های انبیاءبه علت مشغول شدن به بازی در سرای هستی می داند: |
| − | + | {{متن قرآن|«اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ * مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَهُمْ يَلْعَبُونَ *لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ...»}}؛<ref>[[سوره انبیاء]]/۱-۳.</ref> وقت حساب مردم نزدیک شده است و آنان در بى خبرى رویگردانند هیچ پند و یادآورى تازه‌اى از پروردگارشان نیامد مگر این که بازیکنان آن را گوش دادند در حالى که دلهایشان مشغول است.» | |
| − | + | مشغول شدن به مظاهر زندگی مادی نظیر مال، ثروت و زن و فرزند نیز عامل غفلت بر شمرده شده است: {{«متن قرآن|يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تُلْهِكُمْ أَمْوَالُكُمْ وَلَا أَوْلَادُكُمْ عَنْ ذِكْرِ اللَّهِ وَمَنْ يَفْعَلْ ذَٰلِكَ فَأُولَٰئِكَ هُمُ الْخَاسِرُونَ»}}؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، [زنهار] اموال شما و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نگرداند. چه آنان که چنین کنند زيانكارانند.»<ref>[[سوره منافقون]] آیه ۹</ref> | |
| + | ==راه رهایی از غفلت == | ||
| − | [[ | + | '''تضرع و زاری به درگاه خدا:''' {{متن قرآن|«وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ» }}<ref>[[سوره اعراف]]: آیۀ 205.</ref>؛ پروردگارت را در دل خود از روی تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان، یاد کن و از غافلان مباش.) |
| − | + | '''خواندن قرآن:''' {{متن قرآن|«كَلَّا إِنَّهُ تَذْكِرَةٌ * فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ»}}؛ چنين نيست كه آنها مى‌گويند، آن (قرآن) يك تذكر و يادآورى است! هر كس بخواهد از آن پند مى‌گيرد.»<ref>[[سوره مدثر]]،آیه۵۴و۵۵</ref> از پیامبر اکرم نقل شده است: مَنْ قَرَأَ عَشْرَ آيَاتٍ فِي لَيْلَةٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِين َوَ مَنْ قَرَأَ خَمْسِينَ آيَةً كُتِبَ مِنَ الذَّاكِرِين<ref>شیخ صدوق، الأمالي، 1376 ش، ص 59.</ref> کسی که هر شب ده آیه از قرآن بخواند، نامش جزو غافلان نوشته نمی شود و آنکه 50 آیه بخواند نامش جزو ذاکرین نوشته می شود». | |
| − | + | '''تفکر:''' امام علی علیه السلام فرمود: التَّفَكُّرُ حَيَاةُ قَلْبِ الْبَصِيرِ كَمَا يَمْشِي الْمَاشِي فِي الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ بِحُسْنِ التَّخَلُّصِ وَ قِلَّةِ التَّرَبُّص<ref>الكافي، ج1، ص: 28</ref>؛ تفکر حیات و زندگی قلب بصیر است همان گونه كه اگر شخصِ چراغ به دست در تاريكيها در پرتو نور [چراغ] راه رود، بخوبى خود را نجات مى دهد و كمتر درنگ و توقف مى كند. و در قرآن از زبان اهل جهنم آمده است که: {{متن قرآن|«وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ»}}<ref>[[سوره ملک]]، آیه 10</ref>؛ مى‌گويند اگر ما گوش شنوا داشتيم يا تعقّل مىكرديم جزء دوزخيان نبوديم.» | |
| − | + | '''معاشرت با انسانهای صالح:''' غفلت نتیجه دل مردگی است و امیرالمومنین (علیه السلام) فرمودند: «لِقاءُ أهلِ الخَیرِ عِمارَةُ القَلبِ<ref>مكاتيب الأئمة عليهم السلام، ج1، ص546</ref>: ملاقات اهل خیر، موجب آبادانی قلب می شود». | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==روایاتی در باب غفلت== | ==روایاتی در باب غفلت== | ||
| سطر ۴۰: | سطر ۳۱: | ||
*امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: «الغفلة حَسْرَةً عَلَی کلِّ ذِی غَفْلَةٍ و عنوان النحوس؛ غفلت مایه گمراهی افکار و سرلوحه نحوست ها است».<ref>تصنیف غرر الحکم، ص۲۶۵.</ref> | *امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: «الغفلة حَسْرَةً عَلَی کلِّ ذِی غَفْلَةٍ و عنوان النحوس؛ غفلت مایه گمراهی افکار و سرلوحه نحوست ها است».<ref>تصنیف غرر الحکم، ص۲۶۵.</ref> | ||
| − | *امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: اهل دنيا مانند كاروانى هستند كه ايشان را | + | *امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: اهل دنيا مانند كاروانى هستند كه ايشان را مىبرند در حاليكه خوابند.<ref>نهج البلاغه (نسخه صبحی صالح)، حکمت 62</ref> |
| + | |||
| + | *امام صادق علیه السلام: إيّاكم و الغفلة! فإنّه من غفل فإنّما يغفل عن نفسه. و إيّاكم و التّهاون بأمر اللَّه عزّ و جلّ، فإنّه من تهاون بأمر اللَّه أهانه اللَّه يوم القيامة. | ||
| + | |||
| + | از غفلت بپرهيزيد، چه هر كس غافل شود، از خود غافل شده است. و از سستى در برابر فرمان خداى بزرگ بپرهيزيد، چه هر كس در امر خدا سستى كند، خدا او را روز قيامت خوار مىكند.<ref>الحياة، ترجمه احمد آرام، ج1، ص338</ref> | ||
==پانویس== | ==پانویس== | ||
<references /> | <references /> | ||
| سطر ۴۸: | سطر ۴۳: | ||
*تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات، چاپ اول، ۱۳۶۶ش. | *تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات، چاپ اول، ۱۳۶۶ش. | ||
*محمود فتحعی خانی، آموزه های بنیادین علم اخلاق، ج۲. | *محمود فتحعی خانی، آموزه های بنیادین علم اخلاق، ج۲. | ||
| − | + | *حكيمى، محمدرضا، الحياة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1380ش. | |
| + | *شیخ صدوق، محمد بن على بن بابویه،الأمالي، تهران، كتابچى، 1376 ش. | ||
| + | *احمدى میانجى، على، مکاتیب الأئمة علیهم السلام، قم، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۶ق. | ||
[[رده:اخلاق فردی]] | [[رده:اخلاق فردی]] | ||
[[رده:صفات ناپسند]] | [[رده:صفات ناپسند]] | ||
| سطر ۵۴: | سطر ۵۱: | ||
{{سنجش کیفی | {{سنجش کیفی | ||
|سنجش=شده | |سنجش=شده | ||
| − | |شناسه= | + | |شناسه= خوب |
|عنوان بندی مناسب= متوسط | |عنوان بندی مناسب= متوسط | ||
| − | |کفایت منابع و پی نوشت ها= | + | |کفایت منابع و پی نوشت ها= خوب |
|رعایت سطح مخاطب عام= خوب | |رعایت سطح مخاطب عام= خوب | ||
| − | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= | + | |رعایت ادبیات دانشنامه ای= خوب |
|جامعیت= متوسط | |جامعیت= متوسط | ||
|رعایت اختصار= خوب | |رعایت اختصار= خوب | ||
|سیر منطقی= خوب | |سیر منطقی= خوب | ||
| − | |کیفیت پژوهش= | + | |کیفیت پژوهش= خوب |
|رده= دارد | |رده= دارد | ||
}} | }} | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۴ آوریل ۲۰۲۰، ساعت ۰۶:۵۶
«غفلت» بی توجهی و بی اعتنایی به چیزی که می‌بایست مورد توجه و اعتنا قرار گیرد غفلت در زبان دین مفهوم وسیع و گسترده ای دارد؛ شامل غفلت از خدای متعال و غفلت از ناپایداری دنیا و غفلت از شیطان و از وسوسه های او و در یک بیان کلی، غفلت از اموری که به نوعی با سعادت انسان ارتباط دارد.
منشاء غفلت
از نظر قرآن کریم غافلان کسانی هستند که مشاعر خود را به سوی هستی باز ننموده اند و اهل تعقل در عالم نبوده اند:
«وَلَقَدْ ذَرَأْنَا لِجَهَنَّمَ كَثِيرًا مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ لَهُمْ قُلُوبٌ لَا يَفْقَهُونَ بِهَا وَلَهُمْ أَعْيُنٌ لَا يُبْصِرُونَ بِهَا وَلَهُمْ آذَانٌ لَا يَسْمَعُونَ بِهَا أُولَٰئِكَ كَالْأَنْعَامِ بَلْ هُمْ أَضَلُّ أُولَٰئِكَ هُمُ الْغَافِلُونَ»؛[۱] و در حقیقت بسیارى از جنیان و آدمیان را براى جهنم آفریده‌ایم، زیرا دلهایى دارند که با آنها حقایق را دریافت نمى‌کنند و چشمانى دارند که با آنها نمى‌بینند و گوش هایى دارند که با آنها نمى‌شنوند. آنان همانند چهارپایان بلکه گمراه ترند، آنان همان غافلانند».
قرآن غفلت را نتیجه گوش فرا ندادن به یادآوری های انبیاءبه علت مشغول شدن به بازی در سرای هستی می داند:
«اقْتَرَبَ لِلنَّاسِ حِسَابُهُمْ وَهُمْ فِي غَفْلَةٍ مُعْرِضُونَ * مَا يَأْتِيهِمْ مِنْ ذِكْرٍ مِنْ رَبِّهِمْ مُحْدَثٍ إِلَّا اسْتَمَعُوهُ وَهُمْ يَلْعَبُونَ *لَاهِيَةً قُلُوبُهُمْ...»؛[۲] وقت حساب مردم نزدیک شده است و آنان در بى خبرى رویگردانند هیچ پند و یادآورى تازه‌اى از پروردگارشان نیامد مگر این که بازیکنان آن را گوش دادند در حالى که دلهایشان مشغول است.»
مشغول شدن به مظاهر زندگی مادی نظیر مال، ثروت و زن و فرزند نیز عامل غفلت بر شمرده شده است: الگو:«متن قرآن؛ ای کسانی که ایمان آورده‌اید، [زنهار] اموال شما و فرزندانتان شما را از یاد خدا غافل نگرداند. چه آنان که چنین کنند زيانكارانند.»[۳]
راه رهایی از غفلت
تضرع و زاری به درگاه خدا: «وَاذْكُرْ رَبَّكَ فِي نَفْسِكَ تَضَرُّعًا وَخِيفَةً وَدُونَ الْجَهْرِ مِنَ الْقَوْلِ بِالْغُدُوِّ وَالْآصَالِ وَلَا تَكُنْ مِنَ الْغَافِلِينَ» [۴]؛ پروردگارت را در دل خود از روی تضرع و خوف، آهسته و آرام، صبحگاهان و شامگاهان، یاد کن و از غافلان مباش.)
خواندن قرآن: «كَلَّا إِنَّهُ تَذْكِرَةٌ * فَمَنْ شَاءَ ذَكَرَهُ»؛ چنين نيست كه آنها مى‌گويند، آن (قرآن) يك تذكر و يادآورى است! هر كس بخواهد از آن پند مى‌گيرد.»[۵] از پیامبر اکرم نقل شده است: مَنْ قَرَأَ عَشْرَ آيَاتٍ فِي لَيْلَةٍ لَمْ يُكْتَبْ مِنَ الْغَافِلِين َوَ مَنْ قَرَأَ خَمْسِينَ آيَةً كُتِبَ مِنَ الذَّاكِرِين[۶] کسی که هر شب ده آیه از قرآن بخواند، نامش جزو غافلان نوشته نمی شود و آنکه 50 آیه بخواند نامش جزو ذاکرین نوشته می شود».
تفکر: امام علی علیه السلام فرمود: التَّفَكُّرُ حَيَاةُ قَلْبِ الْبَصِيرِ كَمَا يَمْشِي الْمَاشِي فِي الظُّلُمَاتِ بِالنُّورِ بِحُسْنِ التَّخَلُّصِ وَ قِلَّةِ التَّرَبُّص[۷]؛ تفکر حیات و زندگی قلب بصیر است همان گونه كه اگر شخصِ چراغ به دست در تاريكيها در پرتو نور [چراغ] راه رود، بخوبى خود را نجات مى دهد و كمتر درنگ و توقف مى كند. و در قرآن از زبان اهل جهنم آمده است که: «وَقَالُوا لَوْ كُنَّا نَسْمَعُ أَوْ نَعْقِلُ مَا كُنَّا فِي أَصْحَابِ السَّعِيرِ»[۸]؛ مى‌گويند اگر ما گوش شنوا داشتيم يا تعقّل مىكرديم جزء دوزخيان نبوديم.»
معاشرت با انسانهای صالح: غفلت نتیجه دل مردگی است و امیرالمومنین (علیه السلام) فرمودند: «لِقاءُ أهلِ الخَیرِ عِمارَةُ القَلبِ[۹]: ملاقات اهل خیر، موجب آبادانی قلب می شود».
روایاتی در باب غفلت
- خطاب به رسول خدا صلی الله علیه و آله در معراج: «... یا أحمد أنت لاتغفل أبدا، من غفل عنی لاأبالی بأی واد هلک...؛ ای احمد! هرگز غافل مشو؛ هر کس از من غافل شود، من نسبت به این که در کدام راه، هلاک و نابود می شود، اعتنا نمی کنم»[۱۰]
- امیرمؤمنان علیه السلام:«الغفلة أضر الاعداء؛ غفلت ضرر رساننده ترین دشمنان است»[۱۱]
- امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: «الغفلة حَسْرَةً عَلَی کلِّ ذِی غَفْلَةٍ و عنوان النحوس؛ غفلت مایه گمراهی افکار و سرلوحه نحوست ها است».[۱۲]
- امیرمؤمنان علیه السلام فرمود: اهل دنيا مانند كاروانى هستند كه ايشان را مىبرند در حاليكه خوابند.[۱۳]
- امام صادق علیه السلام: إيّاكم و الغفلة! فإنّه من غفل فإنّما يغفل عن نفسه. و إيّاكم و التّهاون بأمر اللَّه عزّ و جلّ، فإنّه من تهاون بأمر اللَّه أهانه اللَّه يوم القيامة.
از غفلت بپرهيزيد، چه هر كس غافل شود، از خود غافل شده است. و از سستى در برابر فرمان خداى بزرگ بپرهيزيد، چه هر كس در امر خدا سستى كند، خدا او را روز قيامت خوار مىكند.[۱۴]
پانویس
- ↑ سوره اعراف/۱۷۹.
- ↑ سوره انبیاء/۱-۳.
- ↑ سوره منافقون آیه ۹
- ↑ سوره اعراف: آیۀ 205.
- ↑ سوره مدثر،آیه۵۴و۵۵
- ↑ شیخ صدوق، الأمالي، 1376 ش، ص 59.
- ↑ الكافي، ج1، ص: 28
- ↑ سوره ملک، آیه 10
- ↑ مكاتيب الأئمة عليهم السلام، ج1، ص546
- ↑ ارشادالقلوب، ج۱، ص۲۰۵.
- ↑ تصنیف غرر الحکم، ص۲۶۵.
- ↑ تصنیف غرر الحکم، ص۲۶۵.
- ↑ نهج البلاغه (نسخه صبحی صالح)، حکمت 62
- ↑ الحياة، ترجمه احمد آرام، ج1، ص338
منابع
- کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق، الکافی، تهران، دار الکتب الإسلامیة، چاپ چهارم، ۱۴۰۷ ق.
- شریف الرضى، محمد بن حسین، نهج البلاغة (للصبحی صالح)، قم، هجرت، چاپ اول، ۱۴۱۴ ق.
- تمیمى آمدى، عبد الواحد بن محمد، تصنیف غرر الحکم و درر الکلم، قم، دفتر تبلیغات، چاپ اول، ۱۳۶۶ش.
- محمود فتحعی خانی، آموزه های بنیادین علم اخلاق، ج۲.
- حكيمى، محمدرضا، الحياة، ترجمه احمد آرام، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، 1380ش.
- شیخ صدوق، محمد بن على بن بابویه،الأمالي، تهران، كتابچى، 1376 ش.
- احمدى میانجى، على، مکاتیب الأئمة علیهم السلام، قم، دار الحدیث، چاپ اول، ۱۴۲۶ق.
