غبطه

غبطه در لغت به معنای رشک بردن بر سعادت کسی و آرزوی داشتن نعمت و سعادت او بدون بدخواهی نسبت به آن شخص و بدون آرزو کردن زوال نعمت و سعادت از او می باشد.

در علم اخلاق، آرزوى دست يابى به خيرى را داشتن که نصيب ديگران شده " غبطه " نام دارد. اگر اين آرزو به مرحله سعى و تلاش براى دست يابى به آن خير يا بالاتر از آن برسد " منافسه " است و اين هر دو صفتى پسنديده است.

پس " غبطه " تمناى رسيدن به نعمتى براى خود است آن چنان که براى غير خود مى‌رسد، بدون آن که تمناى زوال آن نعمت را از غير خودت داشته باشى و " غبطه " مذموم نيست گاهى از " غبطه " به " منافسه " و گاه از " منافسه " به " غبطه " و در مواردى از آن‌ها به " حسد " تعبير کرده‌اند.

و آن به خاطر نزديک بودن معانى آن‌ها به يکديگر است و سخن پيامبر اکرم به اين معنى حمل مى‌شود که فرمود: لا حسد الا فى اثنين: رجل آتاه الله مالا فسلطه على ملکه فى الحق و رجل آتاه الله علما فهو يعمل به و يعمله الناس ".

حسد روا نيست مگر در دو مورد:

يكى حسد به كسى كه خداوند به او مال داده و او را بر صَرف مال در راه حق توانايى بخشيده است، و ديگرى حسد به كسى كه خداوند به او علم بخشيده و او را در كار علمى و نيز در كار آموختن علم به مردم، توفيق داده است. اين نوع حسد به معناى " غبطه " استعمال شده است.

منابع

• غبطه، اصطلاحنامه جامع علوم اسلامی، بازیابی: 6 اسفند 92.
• فرهنگ فارسی معین، ذیل واژه ی غبطه.
• فرهنگ فارسی عمید، ذیل واژه ی غبطه.