صرف
این مدخل از دانشنامه هنوز نوشته نشده است.
(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)
«علم صرف» یا همان «تصریف»، اصطلاحاً یعنی تحویل بردن و تغییر دادن یک اصل که همان مصدر باشد به صیغه‌های مختلف، که از هر یک معنایی جدا قصد شده باشد و این معنا جز با این کلمه سازی و تغییر و تحویل حاصل نمی‌شود.[۱] مثل این که چگونه از سه حرف اصلی «ضرب» افعال مختلف در زمان‌های مختلف اسم فاعل و اسم مفعول و... ساخته می شود.
از همین جا معلوم می‌شود که موضوع علم صرف «کلمه» است و خصوصیات و ساختمان آن مورد بحث قرار می‌گیرد و فایده آن نیز شناخت کلمات و معانی آنها و نیز ساختن کلمات مناسب برای معانی مختلف می‌باشد.[۲]
در این علم درباره، جامد و مشتق، مونث و مذکر، مفرد و جمع و تثنیه، اسم یا فعل و یا حرف بودن و زمان‌های مختلف افعال و... بحث می‌شود.
در علم صرف نخستین کسی که کتابی نوشت، ابومسلم معاذ الهرّاء (م، ۱۸۷ ق) است که اهل کوفه و استاد فرّاء می‌باشد و خود از شاگردان امام صادق علیه السلام بوده است.[۳] پس از او ابوعثمان مازنی کتاب التحریف را نوشت.[۴]
برخی از معروف‌ترین کتابهای علم صرف عبارتند از:
- «الاشتقاق» نوشته ابن خالویه،
- «البیان فی التحریف» شیخ احمد مهابادی،
- «الشافیه» ابن حاجب (م، ۶۴۶ق)،
- «شرح الشافیه» استرآبادی،
- «التصریف» ابوالفضائل زنجانی (م، ۶۵۵ ق)
- «شرح التصریف» مسعود بن عمر تفتازانی (م، ۷۹۲ ق).[۵]
پانویس
- پرش به بالا ↑ جمعی از نویسندگان، جامع المقدمات، ص۲۰۵ (کتاب شرح التصریف).
- پرش به بالا ↑ طباطبایی، محمدرضا، صرف ساده، دارالعلم، قم، ۱۳۷۲، چ۲۹، ص۱۱ و ۱۲.
- پرش به بالا ↑ زین العابدین قربانی، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، ص۱۰۲، به نقل از ریحانة الادب، ج۴، ص۳۱۲ـ۳۱۴.
- پرش به بالا ↑ همان، به نقل از ریحانه الادب، ج۵، ص۱۴۹ـ۱۵۱.
- پرش به بالا ↑ همان، ص۱۰۳.
منابع
- پایگاه اندیشه قم، محمدکاظم حقانی فضل، بازیابی: ۴ آذر ۱۳۹۲.
