سید محمدهاشم چهارسوقی: تفاوت بین نسخه‌ها
مهدی موسوی (بحث | مشارکتها) جز |
(←آرشیو عکس و تصویر) |
||
| (۴ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده) | |||
| سطر ۱: | سطر ۱: | ||
| − | '''سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی''' | + | '''آیت الله سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی''' (۱۲۳۵ - ۱۳۱۸ ق)، عالم ربانی، فقیه اصولی، محدث رجالی در قرن ۱۴ قمری و از شاگردان [[شیخ مرتضی انصاری]] بود. ایشان آثار متعددی در [[فقه]] و [[اصول فقه|اصول]] و [[حدیث]] و [[علم رجال|رجال]] تألیف نمود. [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|سید محمدباقر خوانسارى]] مؤلف «[[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]]»، برادر بزرگتر اوست. |
{{شناسنامه عالم | {{شناسنامه عالم | ||
| − | |نام کامل = سید محمدهاشم خوانساری | + | |نام کامل = سید محمدهاشم موسوی خوانساری |
|تصویر= [[پرونده:Chaharsughi.jpg]] | |تصویر= [[پرونده:Chaharsughi.jpg]] | ||
|زادروز = ۱۲۳۵ قمری | |زادروز = ۱۲۳۵ قمری | ||
| سطر ۷: | سطر ۷: | ||
|وفات = ۱۳۱۸ قمری | |وفات = ۱۳۱۸ قمری | ||
|مدفن = [[نجف]]، [[وادی السلام]] | |مدفن = [[نجف]]، [[وادی السلام]] | ||
| − | |اساتید = [[شیخ مرتضی انصاری]]، [[سید صدرالدین عاملی]]، | + | |اساتید = [[شیخ مرتضی انصاری]]، [[سید صدرالدین عاملی]]، [[محمدابراهیم کرباسی]]،... |
| − | |شاگردان = [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سیدمحمدکاظم طباطبائی یزدی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[شیخ محمدهادی تهرانی]]،... | + | |شاگردان = [[سید محمدکاظم طباطبائی یزدی|سیدمحمدکاظم طباطبائی یزدی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[شیخ محمدهادی تهرانی]]، [[سید ابوتراب خوانساری]]،... |
| − | |آثار = احکام الایمان، مبانی الاصول، اصول آل الرسول، حاشیه بر [[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم الدین]]، شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]]،... | + | |آثار = احکام الایمان، مبانی الاصول، اصول آل الرسول، حاشیه بر [[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم الدین]]، شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]]، میزان الانساب،... |
}} | }} | ||
==ولادت و خاندان== | ==ولادت و خاندان== | ||
| − | سید محمدهاشم فرزند میرزا زین العابدین | + | سید محمدهاشم فرزند آیت‌الله [[میرزا زین العابدین خوانساری]]، در ۱۲۳۵ هجری قمری در خوانسار به دنیا آمد. پدر عالمش استاد و هدایتگر فکری و عملی سید محمدهاشم بود. |
این دانشمند اهل معرفت از خاندان معروف روضاتی و دارای هفت برادر بود که جملگی اهل علم و اجتهاد و از بزرگان خطه [[اصفهان]] و همگی جزء فحول علوم و معارف اسلامی بودند. از جمله این برادران می توان به [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|میرزا محمدباقر خوانساری]] صاحب کتاب معروف [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]] اشاره نمود. | این دانشمند اهل معرفت از خاندان معروف روضاتی و دارای هفت برادر بود که جملگی اهل علم و اجتهاد و از بزرگان خطه [[اصفهان]] و همگی جزء فحول علوم و معارف اسلامی بودند. از جمله این برادران می توان به [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|میرزا محمدباقر خوانساری]] صاحب کتاب معروف [[روضات الجنات (کتاب)|روضات الجنات]] اشاره نمود. | ||
| سطر ۱۹: | سطر ۱۹: | ||
==تحصیل و استادان== | ==تحصیل و استادان== | ||
| − | سید محمدهاشم خوانساری پس از مدتى از زادگاه خویش، براى کسب تحصیل به [[اصفهان]] آمد. بعد از پدر که استاد اعظم او و مرشد و هدایتگرش بود، می توان به اساتید دیگر این مرد بزرگ اشاره کرد و از برادرش [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|سید محمدباقر خوانساری]] نام برد و نیز از [[سید صدرالدین عاملی|سید صدرالدین عاملی اصفهانی]] و | + | سید محمدهاشم خوانساری پس از مدتى از زادگاه خویش، براى کسب تحصیل به [[اصفهان]] آمد. بعد از پدر که استاد اعظم او و مرشد و هدایتگرش بود، می توان به اساتید دیگر این مرد بزرگ اشاره کرد و از برادرش [[سید محمدباقر موسوی خوانساری|سید محمدباقر خوانساری]] نام برد و نیز از [[سید صدرالدین عاملی|سید صدرالدین عاملی اصفهانی]] و [[محمدابراهیم کرباسی|شیخ محمدابراهیم کرباسی]] که دامان پرمهر و فکر فروزنده و خرمن اندیشه های ناب و تابناک خویش را محلی برای پرورش علمی و عملی این شخصیت برجسته و بزرگوار قرار دادند. |
آیت الله خوانساری چهارسوقی در سال ۱۲۷۴ هجری قمری به [[نجف]] اشرف هجرت نمود و چند سالی را در این خطه عالم پرور نزد [[شیخ مرتضی انصاری]] به تحصیل و [[تهذیب نفس|تهذیب]] گذراند. | آیت الله خوانساری چهارسوقی در سال ۱۲۷۴ هجری قمری به [[نجف]] اشرف هجرت نمود و چند سالی را در این خطه عالم پرور نزد [[شیخ مرتضی انصاری]] به تحصیل و [[تهذیب نفس|تهذیب]] گذراند. | ||
| سطر ۳۳: | سطر ۳۳: | ||
آیت الله خوانساری آثاری در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]]، [[علم رجال|رجال]] و [[فلسفه]] دارد، از جمله: | آیت الله خوانساری آثاری در [[فقه]]، [[حدیث]]، [[اصول فقه|اصول]]، [[علم کلام|کلام]]، [[علم رجال|رجال]] و [[فلسفه]] دارد، از جمله: | ||
| − | *رسالة الذّبیحیه؛ نخستین اثر فقهی او دربارۀ حکم ذبایح [[اهل کتاب]] است که آن را به توصیۀ استادش، [[سید صدرالدین عاملی|صدرالدین عاملی]] تألیف کرد. | + | *رسالة الذّبیحیه؛ نخستین اثر فقهی او دربارۀ حکم [[ذبح|ذبایح]] [[اهل کتاب]] است که آن را به توصیۀ استادش، [[سید صدرالدین عاملی|صدرالدین عاملی]] تألیف کرد. |
| − | *احکام الایمان؛ رساله عملیه او به فارسی است که [[احکام شرعی|احکام]] عبادات تا آخر روزه را در بردارد. وی این رساله را به درخواست ناصرالدین شاه نوشت. | + | *احکام الایمان؛ [[رساله]] عملیه او به فارسی است که [[احکام شرعی|احکام]] عبادات تا آخر [[روزه]] را در بردارد. وی این رساله را به درخواست ناصرالدین شاه قاجار نوشت. |
*حاشیه بر [[ریاض المسائل (کتاب)|ریاض المسائل]] | *حاشیه بر [[ریاض المسائل (کتاب)|ریاض المسائل]] | ||
| − | *شرح الدرة النجفیة [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|محمدمهدی بحرالعلوم]]. | + | *شرح الدرة النجفیة اثر [[سید محمد مهدی بحرالعلوم|سید محمدمهدی بحرالعلوم]]. |
*الاستصحاب | *الاستصحاب | ||
| − | *حاشیه بر [[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم الدین]] حسن بن زین الدین عاملی | + | *حاشیه بر [[معالم الدین و ملاذ المجتهدین (کتاب)|معالم الدین]] اثر [[حسن بن زین الدین عاملی]] |
| − | *شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]] [[شیخ بهایی|شیخ بهائی]]. | + | *شرح [[زبدة الاصول (کتاب)|زبدة الاصول]] اثر [[شیخ بهایی|شیخ بهائی]]. |
*مبانی الاصول؛ به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی‌فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد. | *مبانی الاصول؛ به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی‌فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد. | ||
| − | *اصول آل الرسول؛ در آن مجموعه‌ای از احادیث [[ائمه اطهار|امامان]] شیعه را دربارۀ قواعد فقهی و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. شیخ انصاری اتمام این کتاب را به وی توصیه کرده بود. | + | *اصول آل الرسول؛ در آن مجموعه‌ای از احادیث [[ائمه اطهار|امامان]] شیعه را دربارۀ [[قواعد فقهی]] و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. [[شیخ انصاری]] اتمام این کتاب را به وی توصیه کرده بود. |
| − | *رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب | + | *رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب «فقه الرضا» منسوب به [[امام رضا علیه السلام|امام رضا]](علیه السلام) است. میرزا هاشم در این رساله صحت انتساب را به امام رضا(علیه السلام) نپذیرفته است. |
| − | |||
*حلّ العسیر فی حلّ العصیر | *حلّ العسیر فی حلّ العصیر | ||
*اربعون حدیثاً، دیگر اثر حدیثی خوانساری است که آن را تألیف و شرح کرده است. | *اربعون حدیثاً، دیگر اثر حدیثی خوانساری است که آن را تألیف و شرح کرده است. | ||
*شرح مشیخة [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|الفقیه]] | *شرح مشیخة [[من لایحضره الفقیه (کتاب)|الفقیه]] | ||
*[[اجازه (علم الحدیث)|اجازاتی]] برای برخی علما از جمله [[میرزا ابوالهدی کلباسی]] | *[[اجازه (علم الحدیث)|اجازاتی]] برای برخی علما از جمله [[میرزا ابوالهدی کلباسی]] | ||
| − | *دو اثر رجالی الفوائد الرجالیة و الفلاحة که دومی خلاصۀ دو کتاب نفائس الفنون و ازهار الجنان است. | + | *دو اثر [[علم رجال|رجالی]] الفوائد الرجالیة و الفلاحة که دومی خلاصۀ دو کتاب نفائس الفنون و ازهار الجنان است. |
| − | *میزان الانساب، خوانساری در ۱۲۹۹ آن را در شرح حال امامزاده‌های معتبر در [[اصفهان]] نگاشت. | + | *اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت [[ابوبصیر مرادی|ابوبصیر مرادی]] است. |
| − | *حاشیه بر [[اسفار اربعه (کتاب)|الاسفار الاربعة]] [[ملاصدرا|صدرالدین شیرازی]] که با نام تنبیه الحکماء الابرار شناخته می‌شود. | + | *میزان الانساب، خوانساری در ۱۲۹۹ ق. آن را در شرح حال امامزاده‌های معتبر در [[اصفهان]] نگاشت. |
| + | *حاشیه بر [[اسفار اربعه (کتاب)|الاسفار الاربعة]] اثر [[ملاصدرا|صدرالدین شیرازی]] که با نام تنبیه الحکماء الابرار شناخته می‌شود. | ||
==وفات== | ==وفات== | ||
| − | مرحوم آیت الله سید محمدهاشم چهارسوقی سرانجام در مسیر سفر به [[بیت الله الحرام]]، که قصد داشت ابتدا به زیارت [[عتبات عالیات]] برود، در [[نجف|نجف اشرف]] بیمار گشت و در سال ۱۳۱۸ قمری، جان به جان آفرین تسلیم نمود و در [[وادی السلام]] به خاک سپرده شد. | + | مرحوم آیت الله سید محمدهاشم چهارسوقی سرانجام در مسیر سفر به [[بیت الله الحرام]]، که قصد داشت ابتدا به زیارت [[عتبات عالیات]] برود، در [[نجف|نجف اشرف]] بیمار گشت و در سال ۱۳۱۸ قمری، جان به جان آفرین تسلیم نمود و پیکر مطهرش در [[وادی السلام]] به خاک سپرده شد. |
==منابع== | ==منابع== | ||
| − | * | + | *"سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی"، [https://hawzah.net/fa/Mostabser/View/63823/%D8%AE%D9%88%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%A7%D8%B1%DB%8C-%DA%86%D9%87%D8%A7%D8%B1%D8%B3%D9%88%D9%82%DB%8C%D8%8C-%D8%B3%DB%8C%D8%AF-%D9%85%D8%AD%D9%85%D8%AF%D9%87%D8%A7%D8%B4%D9%85- پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه]. |
*[[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، ج۲، ص۲۲۵. | *[[انجمن مفاخر فرهنگی]]، [[اثرآفرینان]]، ج۲، ص۲۲۵. | ||
| − | |||
| − | [[رده: | + | ==آرشیو عکس و تصویر== |
| + | <gallery mode="packed" heights="170"> | ||
| + | پرونده:سیدمحمدهاشم.jpg|معدن الفوائد و مخزن الفرائد یا مبانى الاصول - یکی از آثار سید محمدهاشم موسوی خوانسارى | ||
| + | </gallery> | ||
| + | |||
| + | [[رده:علمای قرن چهاردهم|خوانساری،سید محمدهاشم]] | ||
| + | [[رده:محدثان]] | ||
| + | [[رده:مراجع تقلید]] | ||
| + | [[رده:تراجم نویسان]] | ||
| + | [[رده:اصولیون]] | ||
| + | [[رده:مدفونین در وادی السلام]] | ||
نسخهٔ کنونی تا ۱۷ ژوئن ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۵
آیت الله سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی (۱۲۳۵ - ۱۳۱۸ ق)، عالم ربانی، فقیه اصولی، محدث رجالی در قرن ۱۴ قمری و از شاگردان شیخ مرتضی انصاری بود. ایشان آثار متعددی در فقه و اصول و حدیث و رجال تألیف نمود. سید محمدباقر خوانسارى مؤلف «روضات الجنات»، برادر بزرگتر اوست.
| |
| نام کامل | سید محمدهاشم موسوی خوانساری |
| زادروز | ۱۲۳۵ قمری |
| زادگاه | خوانسار |
| وفات | ۱۳۱۸ قمری |
| مدفن | نجف، وادی السلام |
|
| |
| اساتید |
شیخ مرتضی انصاری، سید صدرالدین عاملی، محمدابراهیم کرباسی،... |
| شاگردان |
سیدمحمدکاظم طباطبائی یزدی، شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ محمدهادی تهرانی، سید ابوتراب خوانساری،... |
| آثار |
احکام الایمان، مبانی الاصول، اصول آل الرسول، حاشیه بر معالم الدین، شرح زبدة الاصول، میزان الانساب،... |
محتویات
ولادت و خاندان
سید محمدهاشم فرزند آیت‌الله میرزا زین العابدین خوانساری، در ۱۲۳۵ هجری قمری در خوانسار به دنیا آمد. پدر عالمش استاد و هدایتگر فکری و عملی سید محمدهاشم بود.
این دانشمند اهل معرفت از خاندان معروف روضاتی و دارای هفت برادر بود که جملگی اهل علم و اجتهاد و از بزرگان خطه اصفهان و همگی جزء فحول علوم و معارف اسلامی بودند. از جمله این برادران می توان به میرزا محمدباقر خوانساری صاحب کتاب معروف روضات الجنات اشاره نمود.
خاندان خوانساری یکی از خاندان‌های شیعی در ایران است که نسب آنها به امام کاظم (علیه السلام) می‌رسد.
تحصیل و استادان
سید محمدهاشم خوانساری پس از مدتى از زادگاه خویش، براى کسب تحصیل به اصفهان آمد. بعد از پدر که استاد اعظم او و مرشد و هدایتگرش بود، می توان به اساتید دیگر این مرد بزرگ اشاره کرد و از برادرش سید محمدباقر خوانساری نام برد و نیز از سید صدرالدین عاملی اصفهانی و شیخ محمدابراهیم کرباسی که دامان پرمهر و فکر فروزنده و خرمن اندیشه های ناب و تابناک خویش را محلی برای پرورش علمی و عملی این شخصیت برجسته و بزرگوار قرار دادند.
آیت الله خوانساری چهارسوقی در سال ۱۲۷۴ هجری قمری به نجف اشرف هجرت نمود و چند سالی را در این خطه عالم پرور نزد شیخ مرتضی انصاری به تحصیل و تهذیب گذراند.
در نجف، میرزای بزرگ سید محمدحسن شیرازی هم بحث و رفیق علمی او بود و سالهای حضور در نجف موقعیتی شد برای هرچه پر بار تر شدن درخت معرفت او از خوان پر کرامت علوم و معارف اسلامی. حافظه مثال زدنی و فوق العاده در کنار استعداد عجیب و قابل توجه و علاوه بر این تسلط بر ابواب فقهی مختلف و تبحر در علوم و معارف گوناگون از آیت الله خوانساری چهارسوقی عالمی ذوفنون و متخصصی هوشمند ساخت که بتواند با ذهنی منتظم و فهمی متشکل از مجموعه علوم اسلامی، اندیشه ای کامل و خردی جامع فراهم آورده و به عالمی ذوابعاد تبدیل شود.
تدریس و شاگردان
آیت الله خوانساری چهارسوقی در بازگشت به ایران به اصفهان رفت و رحل اقامت افکند و کرسی تدریس و تحقیق و تعامل با مردم و درمانگری دردهای معنوی و ایمانی و اعتقادی برپا کرد.
از جمله شاگردان ایشان نیز می‌توان به بزرگانی نظیر سیدمحمدکاظم طباطبائی یزدی صاحب عروةالوثقی، شیخ الشریعه اصفهانی، شیخ محمدهادی تهرانی، سید ابوتراب خوانساری و دیگر اعاظم و اجله حکمت و معرفت اشاره نمود.
آثار و تألیفات
آیت الله خوانساری آثاری در فقه، حدیث، اصول، کلام، رجال و فلسفه دارد، از جمله:
- رسالة الذّبیحیه؛ نخستین اثر فقهی او دربارۀ حکم ذبایح اهل کتاب است که آن را به توصیۀ استادش، صدرالدین عاملی تألیف کرد.
- احکام الایمان؛ رساله عملیه او به فارسی است که احکام عبادات تا آخر روزه را در بردارد. وی این رساله را به درخواست ناصرالدین شاه قاجار نوشت.
- حاشیه بر ریاض المسائل
- شرح الدرة النجفیة اثر سید محمدمهدی بحرالعلوم.
- الاستصحاب
- حاشیه بر معالم الدین اثر حسن بن زین الدین عاملی
- شرح زبدة الاصول اثر شیخ بهائی.
- مبانی الاصول؛ به نظر او بسیاری از مباحث اصول در منابع اصولی، طولانی و بی‌فایده بود، از این رو در صدد برآمد اثری فشرده و جامع دربارۀ اصول اجتهادی و اصول عملی بنگارد.
- اصول آل الرسول؛ در آن مجموعه‌ای از احادیث امامان شیعه را دربارۀ قواعد فقهی و اصول فقه گرد آورده و به ترتیب مباحث اصولی تنظیم کرده است. شیخ انصاری اتمام این کتاب را به وی توصیه کرده بود.
- رساله‌ای دربارۀ اعتبار کتاب «فقه الرضا» منسوب به امام رضا(علیه السلام) است. میرزا هاشم در این رساله صحت انتساب را به امام رضا(علیه السلام) نپذیرفته است.
- حلّ العسیر فی حلّ العصیر
- اربعون حدیثاً، دیگر اثر حدیثی خوانساری است که آن را تألیف و شرح کرده است.
- شرح مشیخة الفقیه
- اجازاتی برای برخی علما از جمله میرزا ابوالهدی کلباسی
- دو اثر رجالی الفوائد الرجالیة و الفلاحة که دومی خلاصۀ دو کتاب نفائس الفنون و ازهار الجنان است.
- اثر رجالی دیگر خوانساری دربارۀ اعتبار و وثاقت ابوبصیر مرادی است.
- میزان الانساب، خوانساری در ۱۲۹۹ ق. آن را در شرح حال امامزاده‌های معتبر در اصفهان نگاشت.
- حاشیه بر الاسفار الاربعة اثر صدرالدین شیرازی که با نام تنبیه الحکماء الابرار شناخته می‌شود.
وفات
مرحوم آیت الله سید محمدهاشم چهارسوقی سرانجام در مسیر سفر به بیت الله الحرام، که قصد داشت ابتدا به زیارت عتبات عالیات برود، در نجف اشرف بیمار گشت و در سال ۱۳۱۸ قمری، جان به جان آفرین تسلیم نمود و پیکر مطهرش در وادی السلام به خاک سپرده شد.
منابع
- "سید محمدهاشم خوانساری چهارسوقی"، پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه.
- انجمن مفاخر فرهنگی، اثرآفرینان، ج۲، ص۲۲۵.
آرشیو عکس و تصویر
معدن الفوائد و مخزن الفرائد یا مبانى الاصول - یکی از آثار سید محمدهاشم موسوی خوانسارى
