سید ابراهیم دروازه ای: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
(۳ نسخه‌ٔ میانی ویرایش شده توسط ۲ کاربر نشان داده نشده)
سطر ۱: سطر ۱:
'''سید ابراهیم دروازه‌اي''' (1381-1313 ق)، از عالمان بزرگ [[شیعه]] در قرن 14 هجری و از شاگردان [[شیخ الشریعه اصفهانی|شيخ الشريعه اصفهاني]] بود. وي از قريحه شعري بسيار سليس و روان برخوردار بود و اشعار خود را در مدح [[اهل بيت]] علیهم السلام و مسائل اجتماعي، مواعظ و ارشاد مردم بكار مي‌گرفت.
+
'''آیت الله سید ابراهیم موسوی دروازه‌ای''' (۱۳۱۳ - ۱۳۸۱ ق)، از عالمان بزرگ [[شیعه]] در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان [[شیخ الشریعه اصفهانی|شیخ الشریعه اصفهانی]] بود. وی از قریحه شعری بسیار سلیس و روان برخوردار بود و اشعار خود را در مدح [[اهل بیت]] علیهم السلام و مسائل اجتماعی، مواعظ و ارشاد مردم بکار می‌گرفت.
 +
{{شناسنامه عالم
 +
||نام کامل = سید ابراهیم موسوی دروازه‌ای
 +
|تصویر=[[پرونده:Darvazeh.jpg]]
 +
||زادروز =  ۱۳۱۳ قمری
 +
|زادگاه = [[تبریز]]
 +
|وفات =  ۱۳۸۱ قمری
 +
|مدفن =  [[قم]] - قبرستان نو یا قبرستان حاج شیخ
 +
|اساتید = [[سید ابوالحسن انگجی|میرزا ابوالحسن انگجی]]، [[شیخ الشریعه اصفهانی|شیخ الشریعه اصفهانی]]، [[سید محمد مولانا]]،...
 +
|شاگردان =
 +
|آثار = تفسیر [[قرآن|قرآن کریم]]، کشکول، تحفة الاخیار فی علائم آخر الاعصار، حاشیه بر [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]]،...
 +
}}
 +
==ولادت==
 +
سید ابراهیم دروازه‌ای فرزند آیت الله سید مهدی موسوی، در سال ۱۳۱۳ هجری در [[تبریز]] پا به عرصه وجود نهاد. پدر او از عالمان بزرگ و از فقیهان مبرز سده چهاردهم است. سید ابراهیم، کودکی را با سرپرستی پدر فرزانه‌اش پشت سر نهاد و شروع به تحصیل علوم دینی کرد.
  
==ولادت ==
+
==تحصیلات و استادان==
سید ابراهیم دروازه‌اي در سال 1313 هجری در خانه محقر آيت الله سيد مهدي موسوي، پا به عرصه وجود نهاد. پدر او از عالمان بزرگ و از فقيهان مبرز سده چهاردهم است. سيد ابراهيم، كودكي را با سرپرستي پدر فرزانه‌اش پشت سر نهاد و شروع به تحصيل علوم ديني كرد.
 
  
==تحصيلات و استادان==
+
آیت الله دروازه‌ای<ref> دروازه، در اصل «دروازه گجیل» بوده که بعدها دروازه گلستان نامیده شد و به مناسبت سکونت آن بزرگوار در آن محله، به دروازه‌ای شهرت یافت.</ref> پس از آموزش‌های ابتدایی و فراگیری مقدمات در مکتب‌خانه‌ها، به تحصیل [[علوم اسلامی|علوم اسلامی]] و ادبی پرداخت. او دروس متداول حوزه ([[صرف]]، [[علم نحو|نحو]]، [[منطق]]، [[کلام]]، [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]) را به نحو شایسته فراگرفت و سپس در محافل علمی و حلقات درسی بزرگان فقه و فقاهت، آیات عظام: حاج [[سید ابوالحسن انگجی|میرزا ابوالحسن انگجی]] (م، ۱۳۵۷ ق)، حاج [[سید محمد مولانا]] (م، ۱۳۶۳ ق) و حاج میرزا حسن مجتهد تبریزی (م، ۱۳۳۷ ق) حاضر شد و از محضر علمی آنان بهره‌ها برد.<ref> نامداران تاریخ، عمران علیزاده، ج ۲، ص ۲۷۹.</ref>
  
آيت الله دروازه‌اي<ref> دروازه، در اصل «دروازه گجيل» بوده كه بعدها دروازه گلستان ناميده شد و به مناسبت سكونت آن بزرگوار در آن محله، به دروازه‌اي شهرت يافت.</ref> پس از آموزش‌هاي ابتدايي و فراگيري مقدمات در مكتب‌خانه‌ها، به تحصيل [[علوم اسلامی|علوم اسلامي]] و ادبي پرداخت. او دروس متداول حوزه ([[صرف]]، [[علم نحو|نحو]]، [[منطق]]، [[كلام]]، [[فقه]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصول]]) را به نحو شايسته فراگرفت و سپس در محافل علمي و حلقات درسي بزرگان فقه و فقاهت، آيات عظام: حاج [[سید ابوالحسن انگجی|ميرزا ابوالحسن انگجي]] (م، 1357 ق)، حاج [[سيد محمد مولانا]] (م، 1363 ق) و حاج ميرزا حسن مجتهد تبريزي (م، 1337 ق) حاضر شد و از محضر علمي آنان بهره‌ها برد.<ref> نامداران تاريخ، عمران عليزاده، ج 2، ص 279.</ref>
+
سید ابراهیم دروازه ای پس از کسب اجازه [[اجتهاد]] از استاد بزرگوارش آیت الله حاج میرزا ابوالحسن انگجی، برای بهره‌وری از حوزه پررونق و کهن [[نجف]] و پژوهش در علوم اسلامی، رهسپار آن دیار گشت. وی در جلسات درسی فقه و اصول حضرات آیات: [[شیخ الشریعه اصفهانی|شیخ الشریعه اصفهانی]] (م، ۱۳۳۹ ق)، [[عبدالله مامقانی|شیخ عبدالله مامقانی]] (م، ۱۳۵۱ ق) و شیخ محمدتقی حائری شیرازی حاضر گردید. اقامت وی در [[نجف]] زیاد طول نکشید و به علت پاره‌ای از گرفتاری‌های خانوادگی، بعد از دو سال اقامت در مرکز علم و مهد فضیلت، به وطن خویش بازگشت.<ref> همان.</ref>
  
سید ابراهیم دروازه ای پس از كسب اجازه [[اجتهاد]] از استاد بزرگوارش آيت الله حاج ميرزا ابوالحسن انگجي، براي بهره‌وري از حوزه پررونق و كهن [[نجف]] و پژوهش در علوم اسلامي، رهسپار آن ديار گشت. وي در جلسات درسي فقه و اصول حضرات آيات: [[شیخ الشریعه اصفهانی|شيخ الشريعه اصفهاني]] (م، 1339 ق)، [[عبدالله مامقانی|شيخ عبدالله مامقاني]] (م، 1351 ق) و شيخ محمدتقي حائري شيرازي حاضر گرديد. اقامت وي در [[نجف]] زياد طول نكشيد و به علت پاره‌اي از گرفتاري‌هاي خانوادگي، بعد از دو سال اقامت در مركز علم و مهد فضيلت، به وطن خويش بازگشت.<ref> همان.</ref>
+
===اجازه اجتهاد===
  
==اجازه اجتهاد==
+
آیت الله دروازه‌ای در سایه تلاش و کوشش فراوان و تحمل زحمات بسیار در راه کسب دانش، به دریافت اجازه [[اجتهاد]] و روایت از شخصیت های بزرگواری نایل آمد که اسامی آنان بدین قرار است:
  
آيت الله دروازه‌اي در سايه تلاش و كوشش فراوان و تحمل زحمات بسيار در راه كسب دانش، به دريافت اجازه [[اجتهاد]] و روايت از شخصیت هاي بزرگواري نايل آمد كه اسامي آنان بدين قرار است:
+
'''<I>۱- حاج میرزا ابوالحسن انگجی:</I>'''
 +
[[سید ابوالحسن انگجی|میرزا ابوالحسن انگجی]] در اجازه‌نامه مختصری که برای ایشان مرقوم داشته، اجتهاد او را تصدیق نموده و نوشته است: «بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله ربّ العالمین والصلوة والسلام علی اشرف الانبیاء والمرسلین محمد و آله الطاهرین. و بعد فان شرف العلم لایخفی و فضلاً لایحصی، و ممن تصدی بالرجوع الی مدارک الاحکام حتی بلغ مرتبة الیقین و ترّقی من حضیض التقلید الی اوج الاجتهاد جناب العالم الفاضل سید الاعلام و حجة الاسلام الحاج السید ابراهیم دامت افاضاته فله العمل بما استنبطه من الاحکام و جزاه الله الملک العلام عن الاسلام واهله خیر جزاء المجتهدین».<ref> مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، ش ۳ و ۴، سال اول، ص ۲۶۹.</ref> کتبه بیده الداثرة ابوالحسن الحسینی.
  
'''<I>1- حاج ميرزا ابوالحسن انگجي:</I>'''
+
'''<I>۲- آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی:</I>'''
 +
مرحوم [[سید ابوالحسن اصفهانی|سید ابوالحسن اصفهانی]] در اجازه‌نامه‌ای که به آیت الله دروازه‌ای عنایت نموده، می‌نگارد: بسم الله الرحمن الرحیم بعد الحمد والصلوة فان جناب العالم العامل والفاضل الکامل السید الجلیل صفوة العلماء الاعلام و حجة المسلمین والاسلام السید ابراهیم الموسوی الدروازه‌ای دامت تأییداته ممن صرف عمره فی تحصیل العلوم الشرعیه و تنقیح مبانیها النظریة فاحصاً باحثاً مُجداً مجتهداً حتّی بلغ بحمدالله مرتبة الاجتهاد فله العمل بما یستنبطه من الاحکام علی المنهج المألوف بین الاعلام و قد احرزت اله ان یروی عنّی ما صحّ لی روایته بطرقی المنتهیئة الی المشایخ العظام و منهم الی ائمتنا المعصومین علیهم الصلوة والسلام و اوصیه و نفسی و جمیع اخوانی المؤمنین بملازمة التقوی و الاخذ بالاحتیاط الواقی زلل الصراة و الرّجاء من جنابه دامت توفیقاته ان لاینسانی من صالح الدعاء انه ولّی الاعطاء.<ref> همان.</ref> حرّر فی شهر [[شعبان]] المکرم سنه ۱۳۴۸. الاحقر ابوالحسن الموسوی الاصفهانی.
  
[[سید ابوالحسن انگجی|ميرزا ابوالحسن انگجی]] در اجازه‌نامه مختصري كه براي ايشان مرقوم داشته، اجتهاد او را تصديق نموده و نوشته است: «بسم الله الرحمن الرحيم الحمدلله ربّ العالمين والصلوة والسلام علي اشرف الانبياء والمرسلين محمد و آله الطاهرين. و بعد فان شرف العلم لايخفي و فضلاً لايحصي، و ممن تصدي بالرجوع الي مدارك الاحكام حتي بلغ مرتبة اليقين و ترّقي من حضيض التقليد الي اوج الاجتهاد جناب العالم الفاضل سيد الاعلام و حجة الاسلام الحاج السيد ابراهيم دامت افاضاته فله العمل بما استنبطه من الاحكام و جزاه الله الملك العلام عن الاسلام واهله خير جزاء المجتهدين».<ref> مجله تاريخ و فرهنگ معاصر، ش 3 و 4، سال اول، ص 269.</ref> كتبه بيده الداثرة ابوالحسن الحسيني.
+
'''<I>۳- [[سید محسن حکیم|سید محسن حکیم]]: که مراتب علم و پارسایی دروازه‌ای را ستوده است.</I>'''
  
'''<I>2- آيت الله سيد ابوالحسن اصفهاني:</I>'''
+
'''<I>۴-</I>''' '''<I>ملا فتح الله شیخ الشریعه اصفهانی؛</I>'''
  
مرحوم [[سید ابوالحسن اصفهانی|سيد ابوالحسن اصفهاني]] در اجازه‌نامه‌اي كه به آيت الله دروازه‌اي عنايت نموده، مي‌نگارد: بسم الله الرحمن الرحيم بعد الحمد والصلوة فان جناب العالم العامل والفاضل الكامل السيد الجليل صفوة العلماء الاعلام و حجة المسلمين والاسلام السيد ابراهيم الموسوي الدروازه‌اي دامت تأييداته ممن صرف عمره في تحصيل العلوم الشرعيه و تنقيح مبانيها النظرية فاحصاً باحثاً مُجداً مجتهداً حتّي بلغ بحمدالله مرتبة الاجتهاد فله العمل بما يستنبطه من الاحكام علي المنهج المألوف بين الاعلام و قد احرزت اله ان يروي عنّي ما صحّ لي روايته بطرقي المنتهيئة الي المشايخ العظام و منهم الي ائمتنا المعصومين عليهم الصلوة والسلام و اوصيه و نفسي و جميع اخواني المؤمنين بملازمة التقوي و الاخذ بالاحتياط الواقي زلل الصراة و الرّجاء من جنابه دامت توفيقاته ان لاينساني من صالح الدعاء انه ولّي الاعطاء.<ref> همان.</ref> حرّر في شهر [[شعبان]] المكرم سنه 1348. الاحقر ابوالحسن الموسوي الاصفهاني.
+
'''<I>۵-</I>''' '''<I>شیخ عبدالله مامقانی؛</I>'''
  
'''<I>3- [[سید محسن حکیم|سيد محسن حكيم]]: كه مراتب علم و پارسايي دروازه‌اي را ستوده است.</I>'''
+
'''<I>۶-</I>''' '''<I>محمدتقی حائری شیرازی؛</I>'''
  
'''<I>4-</I>''' '''<I>ملا فتح الله شيخ الشريعه اصفهاني؛</I>'''
+
'''<I>۷-</I>''' '''<I>حاج [[آیت الله بروجردی|سید حسین بروجردی]].</I>'''<ref> همان.</ref>
  
'''<I>5-</I>''' '''<I>شيخ عبدالله مامقاني؛</I>'''
+
==تدریس==
  
'''<I>6-</I>''' '''<I>محمدتقي حائري شيرازي؛</I>'''
+
آیت الله دروازه‌ای، در تدریس و تفهیم کتاب‌های درسی و تقریر و تبیین مطالب علمی، تسلط و مهارت خاصی داشت. بیانش رسا، جذاب و شیوا بود. شاگردان وی در جلسه درسش کمترین خستگی و ناراحتی را احساس نمی کردند و نقطه مبهم و اشکالی برایشان باقی نمی‌ماند، به همین جهت، درس وی همواره مملو از بسیاری از فضلای طلاب و اهل علم بود.<ref> نامداران تاریخ، عمران علیزاده، ج ۲، ص ۲۸۳.</ref>
  
'''<I>7-</I>''' '''<I>حاج [[آیت الله بروجردی|سيد حسين بروجردي]].</I>'''<ref> همان.</ref>
+
ایشان در زمینه ادبیات - به خصوص [[شعر]] عربی - استاد و کم نظیر بود. کتاب‌های درسی [[ادبیات عرب|ادبیات عرب]]، مانند: مغنی و مطول را در دوران جوانی‌اش چند دوره تدریس نمود و حواشی و تعلیقات سودمندی بر آن ها نوشت. در مواقع مقتضی قسمت‌هایی از کتاب‌های ادبی، مانند مقامات حریری و محاضرات [[راغب اصفهانی|راغب اصفهانی]] و... را از حفظ می خواند. به قدری استادانه به اشعار و [[قصیده|قصاید]] عربی استشهاد می‌کرد که شنونده را بی‌اختیار به اعجاب و تحسین وامی‌داشت.<ref> مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، سال اول، ش ۳ و ۴، ص ۲۷۱.</ref>
 
 
==تدريس ==
 
 
 
آیت الله دروازه‌اي، در تدريس و تفهيم كتاب‌هاي درسي و تقرير و تبيين مطالب علمي، تسلط و مهارت خاصي داشت. بيانش رسا، جذاب و شيوا بود. شاگردان وي در جلسه درسش كمترين خستگي و ناراحتي را احساس نمي كردند و نقطه مبهم و اشكالي برايشان باقي نمي‌ماند، به همين جهت، درس وي همواره مملو از بسياري از فضلاي طلاب و اهل علم بود.<ref> نامداران تاريخ، عمران عليزاده، ج 2، ص 283.</ref>
 
 
 
ایشان در زمينه ادبيات - به خصوص [[شعر]] عربي - استاد و كم نظير بود. كتاب‌هاي درسي [[ادبیات عرب|ادبيات عرب]]، مانند: مغني و مطول را در دوران جواني‌اش چند دوره تدريس نمود و حواشي و تعليقات سودمندي بر آن ها نوشت. در مواقع مقتضي قسمت‌هايي از كتاب‌هاي ادبي، مانند مقامات حريري و محاضرات [[راغب اصفهانی|راغب اصفهاني]] و... را از حفظ مي خواند. به قدري استادانه به اشعار و [[قصیده|قصايد]] عربي استشهاد مي‌كرد كه شنونده را بي‌اختيار به اعجاب و تحسين وامي‌داشت.<ref> مجله تاريخ و فرهنگ معاصر، سال اول، ش 3 و ص 271.</ref>
 
  
 
==آثار و تألیفات==
 
==آثار و تألیفات==
  
سيد ابراهيم دروازه ای در كنار تحصيل و تدريس، با نگارش حاشيه‌ها و تعليقه‌هاي فراوان در مسائل و موضوعات مختلف ادبي، [[فقه|فقهي]]، [[تفسیر قرآن|تفسيري]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصولي]]، آثار خوبي از خود به يادگار گذاشت. آثار ايشان بدين شرح است:
+
سید ابراهیم دروازه ای در کنار تحصیل و تدریس، با نگارش حاشیه‌ها و تعلیقه‌های فراوان در مسائل و موضوعات مختلف ادبی، [[فقه|فقهی]]، [[تفسیر قرآن|تفسیری]] و [[اصول فقه‌‌‌‌|اصولی]]، آثار خوبی از خود به یادگار گذاشت، از جمله:
  
#تفسير [[قرآن|قرآن كريم]]؛
+
#تفسیر [[قرآن|قرآن کریم]]؛
#كشكول؛
+
#کشکول؛
#كتاب الصلوة؛
+
#کتاب الصلوة؛
#تحفة الاخيار في علائم آخر الاعصار؛
+
#تحفة الاخیار فی علائم آخر الاعصار؛
#اللطائف الادبيّة في الحكايات الاصمعية؛
+
#اللطائف الادبیة فی الحکایات الاصمعیة؛
#حاشيه بر [[اللمعة الدمشقية (کتاب)|لمعه]]؛
+
#حاشیه بر [[اللمعة الدمشقیة (کتاب)|لمعه]]؛
#حاشيه بر مغني الاريب؛
+
#حاشیه بر مغنی الاریب؛
#حاشيه بر مطول؛
+
#حاشیه بر مطول؛
#حاشيه بر [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]؛
+
#حاشیه بر [[فرائد الاصول (کتاب)|رسائل]]؛
#حاشيه بر [[مکاسب (کتاب)|مكاسب]].<ref> همان.</ref>
+
#حاشیه بر [[مکاسب (کتاب)|مکاسب]].<ref> همان.</ref>
  
متأسفانه آثار اين [[فقیه|فقيه]] فرزانه به طبع نرسيده و هم اكنون در كتابخانه فرزند دانشمندش مرحوم آيت الله سيد مهدي دروازه‌اي، نگهداري مي‌شود.
+
متأسفانه آثار این [[فقیه|فقیه]] فرزانه به طبع نرسیده و هم اکنون در کتابخانه فرزند دانشمندش مرحوم آیت الله سید مهدی دروازه‌ای، نگهداری می‌شود.
  
==ويژگي‌هاي اخلاقي==
+
==ویژگی‌های اخلاقی==
  
سيد مهدي دروازه‌اي، در مورد صفات و فضايل اخلاقي مرحوم پدر بزرگوارش مي‌نويسد:  
+
سید مهدی دروازه‌ای، در مورد صفات و فضایل اخلاقی مرحوم پدر بزرگوارش می‌نویسد:  
  
«او عالمي بود عامل، وارسته و [[تقوا|متقي]]. در برخورد با مردم گشاده‌رو، مهربان و [[تواضع|متواضع]] بود. از منيت و خودپسندي و خودنمايي به دور بود و از [[ریا]] و تظاهر به فضل، كه احياناً دامنگير بعضي از ارباب فضل و كمال مي شود، به طور جدي پرهيز داشت. از نفوذ فوق العاده و محبوبيت خاصي كه در ميان طبقات مختلف مردم داشت، هيچ گاه بهره‌برداري شخصي نمي‌كرد و دنبال اسم و رسم‌هاي ظاهري و عناوين فريبنده نبود و در يك كلام، خود را نباخته بود. ولي در عين حال در مقابل ارباب زر و زور و افراد از خود راضي و كساني كه بي جهت در ميان مردم عزيز شده بودند، هرگز خود را كوچك و حقير نمي‌شمرد و [[عزت نفس]] را با هيچ چيز معامله نمي‌كرد. او زندگي بسيار ساده و فقيرانه‌اي داشت و با وجود امكانات وسيع مالي و وجوه شرعي فراواني كه در اختيارش قرار مي‌گرفت، در اداره زندگي خود و خانواده‌اش بسيار مقتصد و محتاط بود. و تمام توان و امكاناتش را در اداره طلاب علوم ديني و تأمين حوايج مستمندان و رفع نياز نيازمندان مبذول مي داشت. او ذاتاً عاشق درس و بحث بود و با اين كه از نظر بدني و مزاجي ضعيف بود، تا پايان عمر، مطالعه و درس و بحث برايش نشاط آور و غذاي روحي بود. روزهاي جمعه و شب هاي ماه مبارك [[رمضان]] به [[تفسير قرآن]] مي‌پرداخت. وي در اين زمينه، مطالب را طوري بيان مي‌كرد كه مورد استفاده همه اقشار مردم باشد. او واقعاً يك عالم رباني بود كه عمر پربركت خود را در يك خانه محقر و قديمي، كه از پدرش به ارث برده بود و با يك زندگي ساده و بي تكلف و به ظاهر كم ارزش ولي توأم با عزت و كرامت نفس به پايان برد».<ref> مجله تاريخ و فرهنگ معاصر، سال اول، ش 3 و ص 273.</ref>
+
«او عالمی بود عامل، وارسته و [[تقوا|متقی]]. در برخورد با مردم گشاده‌رو، مهربان و [[تواضع|متواضع]] بود. از خودپسندی و خودنمایی به دور بود و از [[ریا]] و تظاهر به فضل، که احیاناً دامنگیر بعضی از ارباب فضل و کمال می شود، به طور جدی پرهیز داشت. از نفوذ فوق العاده و محبوبیت خاصی که در میان طبقات مختلف مردم داشت، هیچ گاه بهره‌برداری شخصی نمی‌کرد و دنبال اسم و رسم‌های ظاهری و عناوین فریبنده نبود و در یک کلام، خود را نباخته بود. ولی در عین حال در مقابل ارباب زر و زور و افراد از خود راضی و کسانی که بی جهت در میان مردم عزیز شده بودند، هرگز خود را کوچک و حقیر نمی‌شمرد و [[عزت نفس]] را با هیچ چیز معامله نمی‌کرد. او زندگی بسیار ساده و فقیرانه‌ای داشت و با وجود امکانات وسیع مالی و وجوه شرعی فراوانی که در اختیارش قرار می‌گرفت، در اداره زندگی خود و خانواده‌اش بسیار مقتصد و محتاط بود. و تمام توان و امکاناتش را در اداره طلاب علوم دینی و تأمین حوایج مستمندان و رفع نیاز نیازمندان مبذول می داشت. او ذاتاً عاشق درس و بحث بود و با این که از نظر بدنی و مزاجی ضعیف بود، تا پایان عمر، مطالعه و درس و بحث برایش نشاط آور و غذای روحی بود. روزهای جمعه و شب های ماه مبارک [[رمضان]] به [[تفسیر قرآن]] می‌پرداخت. وی در این زمینه، مطالب را طوری بیان می‌کرد که مورد استفاده همه اقشار مردم باشد. او واقعاً یک عالم ربانی بود که عمر پربرکت خود را در یک خانه محقر و قدیمی، که از پدرش به ارث برده بود و با یک زندگی ساده و بی تکلف و به ظاهر کم ارزش ولی توأم با عزت و کرامت نفس به پایان برد».<ref> مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، سال اول، ش ۳ و ۴، ص ۲۷۳.</ref>
  
==وفات ==
+
==وفات==
  
مرحوم آيت الله سيد ابراهيم دروازه‌اي سرانجام پس از 68 سال عمر بابركت و سال‌ها تلاش در جهت نشر و گسترش علوم آل محمد و ترويج [[مذهب جعفری|مذهب جعفري]]، به سبب عارضه قلبي، در نهم [[رجب]] 1381 قمری (مطابق 1340 ش) در [[تهران]] بدرود حيات گفت.<ref> مفاخر آذربايجان، ج ص 342.</ref> طبق وصيت وي، پيكر پاك و مطهرش به شهر مقدس [[قم]] منتقل گرديد و در قبرستان «نو»، در مقبره خاندان «اتفاق»، به خاك سپرده شد.  
+
مرحوم آیت الله سید ابراهیم دروازه‌ای سرانجام پس از ۶۸ سال عمر بابرکت و سال‌ها تلاش در جهت نشر و گسترش علوم آل محمد و ترویج [[مذهب جعفری|مذهب جعفری]]، به سبب عارضه قلبی، در نهم [[رجب]] ۱۳۸۱ قمری (مطابق ۱۳۴۰ ش) در [[تهران]] بدرود حیات گفت.<ref> مفاخر آذربایجان، ج ۱، ص ۳۴۲.</ref> طبق وصیت وی، پیکر پاک و مطهرش به شهر مقدس [[قم]] منتقل گردید و در قبرستان «نو»، در مقبره خاندان «اتفاق»، به خاک سپرده شد.  
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
سطر ۷۰: سطر ۷۸:
 
==منابع==
 
==منابع==
  
* محمد الوانساز خويي، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد 18، صفحه 54-64.
+
*محمد الوانساز خویی، [[ستارگان حرم (کتاب)|ستارگان حرم]]، جلد ۱۸، صفحه ۵۴-۶۴.
 
+
[[رده:علمای قرن چهاردهم|دروازه ای،سید ابراهیم]]
[[رده:علمای قرن چهاردهم]]
+
[[رده:فقیهان]]
 +
[[رده:شعرا]]
 +
[[رده:مدفونین در قبرستان نو]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۱۵:۴۸

آیت الله سید ابراهیم موسوی دروازه‌ای (۱۳۱۳ - ۱۳۸۱ ق)، از عالمان بزرگ شیعه در قرن ۱۴ هجری و از شاگردان شیخ الشریعه اصفهانی بود. وی از قریحه شعری بسیار سلیس و روان برخوردار بود و اشعار خود را در مدح اهل بیت علیهم السلام و مسائل اجتماعی، مواعظ و ارشاد مردم بکار می‌گرفت.

Darvazeh.jpg
نام کامل سید ابراهیم موسوی دروازه‌ای
زادروز ۱۳۱۳ قمری
زادگاه تبریز
وفات ۱۳۸۱ قمری
مدفن قم - قبرستان نو یا قبرستان حاج شیخ

Line.png

اساتید

میرزا ابوالحسن انگجی، شیخ الشریعه اصفهانی، سید محمد مولانا،...


آثار

تفسیر قرآن کریم، کشکول، تحفة الاخیار فی علائم آخر الاعصار، حاشیه بر لمعه،...

ولادت

سید ابراهیم دروازه‌ای فرزند آیت الله سید مهدی موسوی، در سال ۱۳۱۳ هجری در تبریز پا به عرصه وجود نهاد. پدر او از عالمان بزرگ و از فقیهان مبرز سده چهاردهم است. سید ابراهیم، کودکی را با سرپرستی پدر فرزانه‌اش پشت سر نهاد و شروع به تحصیل علوم دینی کرد.

تحصیلات و استادان

آیت الله دروازه‌ای[۱] پس از آموزش‌های ابتدایی و فراگیری مقدمات در مکتب‌خانه‌ها، به تحصیل علوم اسلامی و ادبی پرداخت. او دروس متداول حوزه (صرف، نحو، منطق، کلام، فقه و اصول) را به نحو شایسته فراگرفت و سپس در محافل علمی و حلقات درسی بزرگان فقه و فقاهت، آیات عظام: حاج میرزا ابوالحسن انگجی (م، ۱۳۵۷ ق)، حاج سید محمد مولانا (م، ۱۳۶۳ ق) و حاج میرزا حسن مجتهد تبریزی (م، ۱۳۳۷ ق) حاضر شد و از محضر علمی آنان بهره‌ها برد.[۲]

سید ابراهیم دروازه ای پس از کسب اجازه اجتهاد از استاد بزرگوارش آیت الله حاج میرزا ابوالحسن انگجی، برای بهره‌وری از حوزه پررونق و کهن نجف و پژوهش در علوم اسلامی، رهسپار آن دیار گشت. وی در جلسات درسی فقه و اصول حضرات آیات: شیخ الشریعه اصفهانی (م، ۱۳۳۹ ق)، شیخ عبدالله مامقانی (م، ۱۳۵۱ ق) و شیخ محمدتقی حائری شیرازی حاضر گردید. اقامت وی در نجف زیاد طول نکشید و به علت پاره‌ای از گرفتاری‌های خانوادگی، بعد از دو سال اقامت در مرکز علم و مهد فضیلت، به وطن خویش بازگشت.[۳]

اجازه اجتهاد

آیت الله دروازه‌ای در سایه تلاش و کوشش فراوان و تحمل زحمات بسیار در راه کسب دانش، به دریافت اجازه اجتهاد و روایت از شخصیت های بزرگواری نایل آمد که اسامی آنان بدین قرار است:

۱- حاج میرزا ابوالحسن انگجی: میرزا ابوالحسن انگجی در اجازه‌نامه مختصری که برای ایشان مرقوم داشته، اجتهاد او را تصدیق نموده و نوشته است: «بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله ربّ العالمین والصلوة والسلام علی اشرف الانبیاء والمرسلین محمد و آله الطاهرین. و بعد فان شرف العلم لایخفی و فضلاً لایحصی، و ممن تصدی بالرجوع الی مدارک الاحکام حتی بلغ مرتبة الیقین و ترّقی من حضیض التقلید الی اوج الاجتهاد جناب العالم الفاضل سید الاعلام و حجة الاسلام الحاج السید ابراهیم دامت افاضاته فله العمل بما استنبطه من الاحکام و جزاه الله الملک العلام عن الاسلام واهله خیر جزاء المجتهدین».[۴] کتبه بیده الداثرة ابوالحسن الحسینی.

۲- آیت الله سید ابوالحسن اصفهانی: مرحوم سید ابوالحسن اصفهانی در اجازه‌نامه‌ای که به آیت الله دروازه‌ای عنایت نموده، می‌نگارد: بسم الله الرحمن الرحیم بعد الحمد والصلوة فان جناب العالم العامل والفاضل الکامل السید الجلیل صفوة العلماء الاعلام و حجة المسلمین والاسلام السید ابراهیم الموسوی الدروازه‌ای دامت تأییداته ممن صرف عمره فی تحصیل العلوم الشرعیه و تنقیح مبانیها النظریة فاحصاً باحثاً مُجداً مجتهداً حتّی بلغ بحمدالله مرتبة الاجتهاد فله العمل بما یستنبطه من الاحکام علی المنهج المألوف بین الاعلام و قد احرزت اله ان یروی عنّی ما صحّ لی روایته بطرقی المنتهیئة الی المشایخ العظام و منهم الی ائمتنا المعصومین علیهم الصلوة والسلام و اوصیه و نفسی و جمیع اخوانی المؤمنین بملازمة التقوی و الاخذ بالاحتیاط الواقی زلل الصراة و الرّجاء من جنابه دامت توفیقاته ان لاینسانی من صالح الدعاء انه ولّی الاعطاء.[۵] حرّر فی شهر شعبان المکرم سنه ۱۳۴۸. الاحقر ابوالحسن الموسوی الاصفهانی.

۳- سید محسن حکیم: که مراتب علم و پارسایی دروازه‌ای را ستوده است.

۴- ملا فتح الله شیخ الشریعه اصفهانی؛

۵- شیخ عبدالله مامقانی؛

۶- محمدتقی حائری شیرازی؛

۷- حاج سید حسین بروجردی.[۶]

تدریس

آیت الله دروازه‌ای، در تدریس و تفهیم کتاب‌های درسی و تقریر و تبیین مطالب علمی، تسلط و مهارت خاصی داشت. بیانش رسا، جذاب و شیوا بود. شاگردان وی در جلسه درسش کمترین خستگی و ناراحتی را احساس نمی کردند و نقطه مبهم و اشکالی برایشان باقی نمی‌ماند، به همین جهت، درس وی همواره مملو از بسیاری از فضلای طلاب و اهل علم بود.[۷]

ایشان در زمینه ادبیات - به خصوص شعر عربی - استاد و کم نظیر بود. کتاب‌های درسی ادبیات عرب، مانند: مغنی و مطول را در دوران جوانی‌اش چند دوره تدریس نمود و حواشی و تعلیقات سودمندی بر آن ها نوشت. در مواقع مقتضی قسمت‌هایی از کتاب‌های ادبی، مانند مقامات حریری و محاضرات راغب اصفهانی و... را از حفظ می خواند. به قدری استادانه به اشعار و قصاید عربی استشهاد می‌کرد که شنونده را بی‌اختیار به اعجاب و تحسین وامی‌داشت.[۸]

آثار و تألیفات

سید ابراهیم دروازه ای در کنار تحصیل و تدریس، با نگارش حاشیه‌ها و تعلیقه‌های فراوان در مسائل و موضوعات مختلف ادبی، فقهی، تفسیری و اصولی، آثار خوبی از خود به یادگار گذاشت، از جمله:

  1. تفسیر قرآن کریم؛
  2. کشکول؛
  3. کتاب الصلوة؛
  4. تحفة الاخیار فی علائم آخر الاعصار؛
  5. اللطائف الادبیة فی الحکایات الاصمعیة؛
  6. حاشیه بر لمعه؛
  7. حاشیه بر مغنی الاریب؛
  8. حاشیه بر مطول؛
  9. حاشیه بر رسائل؛
  10. حاشیه بر مکاسب.[۹]

متأسفانه آثار این فقیه فرزانه به طبع نرسیده و هم اکنون در کتابخانه فرزند دانشمندش مرحوم آیت الله سید مهدی دروازه‌ای، نگهداری می‌شود.

ویژگی‌های اخلاقی

سید مهدی دروازه‌ای، در مورد صفات و فضایل اخلاقی مرحوم پدر بزرگوارش می‌نویسد:

«او عالمی بود عامل، وارسته و متقی. در برخورد با مردم گشاده‌رو، مهربان و متواضع بود. از خودپسندی و خودنمایی به دور بود و از ریا و تظاهر به فضل، که احیاناً دامنگیر بعضی از ارباب فضل و کمال می شود، به طور جدی پرهیز داشت. از نفوذ فوق العاده و محبوبیت خاصی که در میان طبقات مختلف مردم داشت، هیچ گاه بهره‌برداری شخصی نمی‌کرد و دنبال اسم و رسم‌های ظاهری و عناوین فریبنده نبود و در یک کلام، خود را نباخته بود. ولی در عین حال در مقابل ارباب زر و زور و افراد از خود راضی و کسانی که بی جهت در میان مردم عزیز شده بودند، هرگز خود را کوچک و حقیر نمی‌شمرد و عزت نفس را با هیچ چیز معامله نمی‌کرد. او زندگی بسیار ساده و فقیرانه‌ای داشت و با وجود امکانات وسیع مالی و وجوه شرعی فراوانی که در اختیارش قرار می‌گرفت، در اداره زندگی خود و خانواده‌اش بسیار مقتصد و محتاط بود. و تمام توان و امکاناتش را در اداره طلاب علوم دینی و تأمین حوایج مستمندان و رفع نیاز نیازمندان مبذول می داشت. او ذاتاً عاشق درس و بحث بود و با این که از نظر بدنی و مزاجی ضعیف بود، تا پایان عمر، مطالعه و درس و بحث برایش نشاط آور و غذای روحی بود. روزهای جمعه و شب های ماه مبارک رمضان به تفسیر قرآن می‌پرداخت. وی در این زمینه، مطالب را طوری بیان می‌کرد که مورد استفاده همه اقشار مردم باشد. او واقعاً یک عالم ربانی بود که عمر پربرکت خود را در یک خانه محقر و قدیمی، که از پدرش به ارث برده بود و با یک زندگی ساده و بی تکلف و به ظاهر کم ارزش ولی توأم با عزت و کرامت نفس به پایان برد».[۱۰]

وفات

مرحوم آیت الله سید ابراهیم دروازه‌ای سرانجام پس از ۶۸ سال عمر بابرکت و سال‌ها تلاش در جهت نشر و گسترش علوم آل محمد و ترویج مذهب جعفری، به سبب عارضه قلبی، در نهم رجب ۱۳۸۱ قمری (مطابق ۱۳۴۰ ش) در تهران بدرود حیات گفت.[۱۱] طبق وصیت وی، پیکر پاک و مطهرش به شهر مقدس قم منتقل گردید و در قبرستان «نو»، در مقبره خاندان «اتفاق»، به خاک سپرده شد.

پانویس

  1. دروازه، در اصل «دروازه گجیل» بوده که بعدها دروازه گلستان نامیده شد و به مناسبت سکونت آن بزرگوار در آن محله، به دروازه‌ای شهرت یافت.
  2. نامداران تاریخ، عمران علیزاده، ج ۲، ص ۲۷۹.
  3. همان.
  4. مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، ش ۳ و ۴، سال اول، ص ۲۶۹.
  5. همان.
  6. همان.
  7. نامداران تاریخ، عمران علیزاده، ج ۲، ص ۲۸۳.
  8. مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، سال اول، ش ۳ و ۴، ص ۲۷۱.
  9. همان.
  10. مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، سال اول، ش ۳ و ۴، ص ۲۷۳.
  11. مفاخر آذربایجان، ج ۱، ص ۳۴۲.

منابع