حسد

از دانشنامه‌ی اسلامی
نسخهٔ تاریخ ‏۱۸ اوت ۲۰۱۸، ساعت ۱۰:۰۴ توسط سید مهدی خدایی (بحث | مشارکت‌ها) (حسد در روایات: درج الگو)
پرش به ناوبری پرش به جستجو



تعریف حسد

تعريف: حسد كه در فارسی از آن تعبير به رشك می شود، به معنی آرزوی زوال نعمت از ديگران؛ خواه آن نعمت به حسود برسد يا نرسد.

حسد با غبطه فرق مي كند؛ غبطه به معنی اين كه انسان آرزو كند، نعمتی همانند ديگران يا بيشتر از آن ها داشته باشد بی آن كه آرزوی زوال نعمت كسی را بكند.

انواع حسد

  1. بدترين نوع حسد كه انسان نه فقط آرزوی زوال نعمت ديگران داشته باشد، بلكه در مسيرآن گام بردارد، خواه از طريق ايجاد سوءظن و بدبينی نسبت به محسود يا از طريق ايجاد مانع در كار او.
  2. مرحله ساده تر حسد، انسان هدفش به چنگ آوردن آن نعمت است از طريق سلب كردن آن از ديگران.
  3. مرحله پايين تر حسد، انسان فقط آرزوی سلب نعمت از ديگری كند، بی آن كه كمترين سخنی بگويد و كوچكترين گامی در اين راه بردارد.

حسد در روایات

  1. رسول خدا صلی الله عليه و آله فرمود: «قَالَ اللَّهُ عَزَّوَجَلَّ لِمُوسَی بْنِ عِمْرَانَ عليه السلام يَا ابْنَ عِمْرَانَ لَا تَحْسُدَنَّ النَّاسَ عَلَی مَا آتَيْتُهُمْ مِنْ فَضْلِی و َلَا تَمُدَّنَّ عَيْنَيْكَ إِلَی ذَلِكَ و َلَا تُتْبِعْهُ نَفْسَكَ فَإِنَّ الْحَاسِدَ سَاخِطٌ لِنِعَمِی صَادٌّ لِقَسْمِیَ الَّذِی قَسَمْتُ بَيْنَ عِبَادِی وَ مَنْ يَكُ كَذَلِكَ فَلَسْتُ مِنْهُ و َلَيْسَ مِنِّی»؛ خدای عزوجل به موسی بن عمران فرمود: ای پسر عمران، بر آن چه از فضل خود به مردم داده ام حسد مبر و چشمت را دنبال آن دراز مكن و دلت را پی آن مبر، زيرا حسد كننده، از نعمت من ناراحت است و از تقسيمی كه ميان بندگانم كرده ام جلوگير است، و كسی كه چنين باشد، من از او نيستم و او از من نيست.[۱]
  2. امام صادق عليه السلام فرمود: «لِیُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ عَنْ أَبِيهِ عَنِ الْقَاسِمِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ الْمِنْقَرِی عَنِ الْفُضَيْلِ بْنِ عِيَاضٍ عَنْ أَبِی عَبْدِاللَّهِ عليه السلام قَال: إِنَّ الْمُؤْمِنَ يَغْبِطُ وَ لَا يَحْسُدُ و َالْمُنَافِقُ يَحْسُدُ وَلَا يَغْبِطُ»؛ : مؤمن غبطه می خورد ولی حسد نمی ورزد، اما منافق حسد می ورزد و غبطه نمی خورد.
  3. اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده اند:«الحسد شر الامراض»؛ حسد، بدترين بيماری اخلاقی است.
  4. اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده اند:«الحسد داء عياء لا يزول إلا بهلك الحاسد أو موت المحسود»؛ حسد، بدترين بيماری دردناك ناله آوری است، كه زايل نمی شود، مگر با كشتن حاسد يا مردن محسود. [۲]
  5. اميرالمؤمنين عليه السلام فرموده اند: «لله در الحسد حيث بدأ بصاحبه فقتله»؛آفرين بر حسد! چقدر عدالت پيشه است، نخست به سراغ صاحبش می رود و او را می كشد! [۳]

راه های درمان حسد

راه های عملی درمان حسد عبارتند از:

  1. عمل بر ضد مقتضاى حسد در گفتار و کردار؛ مانند: تواضع، خیرخواهى، شاد گشتن از رسیدن خیر به دیگران و ریشه کن کردن حسد از طریق نابود کردن خباثت نفسانى حسادت انگیز (مانند تکبّر، ریاست طلبى، دنیا خواهى).
  2. دعا در حق محسود؛ از صمیم قلب از خداوند بخواهد آن نعمت را براى آن شخص زیادتر بگرداند.
  3. هرگاه نعمت های فراوان دیگران را می بیند، نعمت‌هایى را که خداوند به خود او داده است،به یاد آورد چرا که خداوند هیچ فردى را از همه خوبى‌ها محروم نمى‌کند.
  4. هرگاه نعمت های فراوان دیگران را می بیند، افرادى را به یاد آورد که مشکلات ظاهرى بیشترى دارند.
  5. تقویت نیروی عقل ، اگر انسان از این نیرو به خوبى استمداد جوید و آن را بر دیگر قواى خود حاکم ساخته و از آن پیروى کند به تدریج تقویت خواهد شد و هراندازه به آن پشت نموده و بر خلاف رهنمودهاى آن عمل نماید، به تضعیف آن پرداخته است. راه‌ دیگر تقویت عقل و بسط معارف دین و پیروى دقیق از رهنمودهاى انبیا و اولیا است؛ زیرا تعالیم آنان بازگشاینده گنجینه‌هاى خرد فراروى انسان‌ها است.

منابع

راه های پیشگیری و درمان حسد، اسلام پدیا، بازیابی:18 تیر 1392

حسد، سایت تربیت، بازیابی:18 تیر 1392

  1. (الكافی، ج2، ص307)
  2. (غررالحكم، ص300)
  3. (بحارالانوار، ج70، ص241)