حاکم شرع‌‌‌‌‌‌‌‌: تفاوت بین نسخه‌ها

از دانشنامه‌ی اسلامی
پرش به ناوبری پرش به جستجو
جز
جز (مهدی موسوی صفحهٔ حاكم شرع‌‌‌‌‌‌‌‌ را به حاکم شرع‌‌‌‌‌‌‌‌ منتقل کرد)
 
(یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۱: سطر ۱:
 
{{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]]}}
 
{{مدخل دائرة المعارف|[[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]]}}
  
'''''حاكم منصوب از جانب خدا به طور مستقیم یا باواسطه'''''
+
«حاکم شرع» یا حاکم شرعى به کسى گویند که از جانب [[الله|خدا]] براى نظم بخشى و ساماندهى امور بندگان و سرپرستى جامعه در قلمرو اختیارات و ولایت تفویضى از سوى خداوند، گمارده شده‌ باشد. بیشترین کاربرد عنوان حاکم شرع در کلمات فقها، «[[فقیه]] جامع الشرایط» است.<ref> مرآة العقول ج۲۳، ص ۱۰۶-۱۰۷؛ حاشیة المختصر النافع/۵۹؛ کفایة الاحکام ۱/۳۹۳؛ الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۵۸ و ج۱۳، ص۲۶۱؛ کشف الغطاء ۱/۲۵. </ref> 
  
حاكم شرع یا حاكم شرعى به كسى گویند كه از جانب خدا براى نظم بخشى و ساماندهى امور بندگان و سرپرستى جامعه در قلمرو اختیارات و ولایت تفویضى از سوى خداوند، گمارده شده‌ باشد؛ خواه به طور مستقیم، همچون [[پیامبر اسلام]] [[حضرت محمد]] صلى الله علیه و آله یا باواسطه همچون امامان معصوم علیهم‌السلام كه توسط پیامبر اكرم صلى الله علیه و آله به امامت نصب شده‌اند (ائمه) و یا باواسطه واسطه مانند نایب خاص یا عام (فقیه جامع شرایط) كه توسط امام معصوم - به نصب خاص یا عام - منصوب شده است.  
+
== نصب حاکم شرع ==
 +
«حاکم شرع» یا به طور مستقیم از سوى [[الله|خداوند]] منصوب شده است، همچون [[حضرت محمد]] صلى الله علیه و آله (پیامبر [[اسلام]])؛ یا باواسطه همچون [[ائمه اطهار|امامان معصوم]] علیهم‌السلام که توسط [[پیامبر اسلام|پیامبر اکرم]] صلى الله علیه و آله به [[امامت]] نصب شده‌اند، و یا باواسطۀ واسطه مانند [[نواب اربعه|نایب خاص]] یا عام ([[فقیه]] جامع شرایط) که توسط امام معصوم - به نصب خاص یا عام - منصوب شده است.
 +
==قلمرو ولایت حاکم شرع==
 +
 +
بدون شک، ولایت بر مال و جان انسان‌ها براى [[الله|خدا]] و نیز براى [[پیامبر اسلام|رسول اعظم]] صلی الله علیه و آله و [[ائمه اطهار|امامان معصوم]] علیهم‌السلام ثابت است؛ لیکن نسبت به غیر ایشان اصل اولى، عدم ولایت و سلطنت فردى بر فردى دیگر است، مگر آن که دلیلى خاص بر ثبوت آن دلالت کند.  
  
بیشترین كاربرد عنوان حاكم شرع در كلمات فقها، فقیه جامع شرایط است.<ref> مرآة العقول ج23، ص 106-107؛ حاشیة المختصر النافع/59؛ كفایة الاحكام 1/393؛ الحدائق الناضرة ج10، ص58 و ج13، ص261؛ كشف الغطاء 1/25. </ref> از حدود ولایت حاكم شرع در باب تجارت سخن گفته‌اند.  
+
فقیه جامع شرایط، بر امر [[قضاوت]] و فیصله دادن به نزاع‌ها و اختلاف‌هاى مردم و نیز آنچه که از توابع و شئون قضاوت بشمار مى‌رود، مانند به زندان افکندنِ خوددارى کننده از اداى بدهى و حکم به [[حجر (فقه)|حجر]] مفلّس (ورشکسته) ولایت دارد.
  
 
+
در ثبوت [[ولایت فقیه]] نسبت به آنچه از شئون و وظایف والیان و کارگزاران نظام و حکومت اسلامى به شمار مى‌رود، مانند رهبرى سیاسى جامعه، جمع آورى [[زکات]] و [[خراج]] و تجهیز سپاه و بسیج نیرو، میان علما اختلاف است.  
== قلمرو ولایت حاکم شرع ==
 
 
بدون شك، ولایت بر مال و جان انسان‌ها براى خدا و نیز براى رسول اعظم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم‌السلام ثابت است؛ لیكن نسبت به غیر ایشان اصل اولى عدم ولایت و سلطنت فردى بر فردى دیگر است، مگر آن كه دلیلى خاص بر ثبوت آن دلالت كند.
 
 
 
فقیه جامع شرایط، بر امر قضاوت و فیصله دادن به نزاع‌ها و اختلاف‌هاى مردم و نیز آنچه كه از توابع و شئون قضاوت بشمار مى‌رود، مانند به زندان افكندنِ خوددارى كننده از اداى بدهى و حكم به حجر مفلّس (تفلیس) ولایت دارد. در ثبوت ولایت فقیه نسبت به آنچه از شئون و وظایف والیان و كارگزاران نظام و حكومت اسلامى به شمار مى‌رود، مانند رهبرى سیاسى جامعه، جمع آورى [[زكات]] و خراج و تجهیز سپاه و بسیج نیرو، اختلاف است.(ولایت فقیه)
 
  
 
==پانویس==
 
==پانویس==
<references/>
+
<references />
  
 
==منابع==
 
==منابع==
جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جلد ‌3، ص 198.
+
 
 +
* جمعى از پژوهشگران زیر نظر [[سید محمود هاشمی شاهرودی|سید محمود هاشمى شاهرودى]]، [[فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام (کتاب)|فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام]]، جلد۳، ص۱۹۸.
  
 
[[رده:اصطلاحات فقهی]]
 
[[رده:اصطلاحات فقهی]]

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۹ فوریهٔ ۲۰۲۲، ساعت ۱۲:۴۳

Icon-encycolopedia.jpg

این صفحه مدخلی از فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام است

(احتمالا تصرف اندکی صورت گرفته است)


«حاکم شرع» یا حاکم شرعى به کسى گویند که از جانب خدا براى نظم بخشى و ساماندهى امور بندگان و سرپرستى جامعه در قلمرو اختیارات و ولایت تفویضى از سوى خداوند، گمارده شده‌ باشد. بیشترین کاربرد عنوان حاکم شرع در کلمات فقها، «فقیه جامع الشرایط» است.[۱]

نصب حاکم شرع

«حاکم شرع» یا به طور مستقیم از سوى خداوند منصوب شده است، همچون حضرت محمد صلى الله علیه و آله (پیامبر اسلام)؛ یا باواسطه همچون امامان معصوم علیهم‌السلام که توسط پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به امامت نصب شده‌اند، و یا باواسطۀ واسطه مانند نایب خاص یا عام (فقیه جامع شرایط) که توسط امام معصوم - به نصب خاص یا عام - منصوب شده است.

قلمرو ولایت حاکم شرع

بدون شک، ولایت بر مال و جان انسان‌ها براى خدا و نیز براى رسول اعظم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم‌السلام ثابت است؛ لیکن نسبت به غیر ایشان اصل اولى، عدم ولایت و سلطنت فردى بر فردى دیگر است، مگر آن که دلیلى خاص بر ثبوت آن دلالت کند.

فقیه جامع شرایط، بر امر قضاوت و فیصله دادن به نزاع‌ها و اختلاف‌هاى مردم و نیز آنچه که از توابع و شئون قضاوت بشمار مى‌رود، مانند به زندان افکندنِ خوددارى کننده از اداى بدهى و حکم به حجر مفلّس (ورشکسته) ولایت دارد.

در ثبوت ولایت فقیه نسبت به آنچه از شئون و وظایف والیان و کارگزاران نظام و حکومت اسلامى به شمار مى‌رود، مانند رهبرى سیاسى جامعه، جمع آورى زکات و خراج و تجهیز سپاه و بسیج نیرو، میان علما اختلاف است.

پانویس

  1. مرآة العقول ج۲۳، ص ۱۰۶-۱۰۷؛ حاشیة المختصر النافع/۵۹؛ کفایة الاحکام ۱/۳۹۳؛ الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۵۸ و ج۱۳، ص۲۶۱؛ کشف الغطاء ۱/۲۵.

منابع