حاکم شرع
«حاکم شرع» یا حاکم شرعى به کسى گویند که از جانب خدا براى نظم بخشى و ساماندهى امور بندگان و سرپرستى جامعه در قلمرو اختیارات و ولایت تفویضى از سوى خداوند، گمارده شده باشد. بیشترین کاربرد عنوان حاکم شرع در کلمات فقها، «فقیه جامع الشرایط» است.[۱]
نصب حاکم شرع
«حاکم شرع» یا به طور مستقیم از سوى خداوند منصوب شده است، همچون حضرت محمد صلى الله علیه و آله (پیامبر اسلام)؛ یا باواسطه همچون امامان معصوم علیهم‌السلام که توسط پیامبر اکرم صلى الله علیه و آله به امامت نصب شده‌اند، و یا باواسطۀ واسطه مانند نایب خاص یا عام (فقیه جامع شرایط) که توسط امام معصوم - به نصب خاص یا عام - منصوب شده است.
قلمرو ولایت حاکم شرع
بدون شک، ولایت بر مال و جان انسان‌ها براى خدا و نیز براى رسول اعظم صلی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم‌السلام ثابت است؛ لیکن نسبت به غیر ایشان اصل اولى، عدم ولایت و سلطنت فردى بر فردى دیگر است، مگر آن که دلیلى خاص بر ثبوت آن دلالت کند.
فقیه جامع شرایط، بر امر قضاوت و فیصله دادن به نزاع‌ها و اختلاف‌هاى مردم و نیز آنچه که از توابع و شئون قضاوت بشمار مى‌رود، مانند به زندان افکندنِ خوددارى کننده از اداى بدهى و حکم به حجر مفلّس (ورشکسته) ولایت دارد.
در ثبوت ولایت فقیه نسبت به آنچه از شئون و وظایف والیان و کارگزاران نظام و حکومت اسلامى به شمار مى‌رود، مانند رهبرى سیاسى جامعه، جمع آورى زکات و خراج و تجهیز سپاه و بسیج نیرو، میان علما اختلاف است.
پانویس
- ↑ مرآة العقول ج۲۳، ص ۱۰۶-۱۰۷؛ حاشیة المختصر النافع/۵۹؛ کفایة الاحکام ۱/۳۹۳؛ الحدائق الناضرة ج۱۰، ص۵۸ و ج۱۳، ص۲۶۱؛ کشف الغطاء ۱/۲۵.
منابع
- جمعى از پژوهشگران زیر نظر سید محمود هاشمى شاهرودى، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت علیهم‌السلام، جلد۳، ص۱۹۸.
